Азаматтық қоғам ерекшеліктері
жүктеу/скачать 16.26 Kb.
|
|
Азаматтық қоғам ерекшеліктері Адамзат қоғамы қалай қалыптасты және оның себебі неде – бұл мәселеге қатысты нақты пікір жоқ. Бірақ бұл түсінікті ғылымға алғаш енгізгендер ғалымдар Смит, Давид Рикардо және Гегель болды, олар оған саяси өкілдік берді. Әлемдік ғалымдардың, саясаткерлердің, ойшылдардың пікірінше әлеуметтік саналы адамдар ерікті түрде қатар өмір сүреді. Бұл қауымдастықтың басты мақсаты –барлығының бірдей қызығушылығы және адамдық мейірімділігі болып келеді.. Онсыз біріктіру мүмкін емес. Мүдденің екі түрі бар: жеке мүдде және әлеуметтік мүдде. Екі мүдде-қоғамдық бірлік пен даму мақсаттары. Осы объективті даму барысында адамдардың өзара ынтымақтастығы қалыптасты. Демек, адам жасай алмайтын, қолынан келмейтін істі жасауға мүмкіндік берді. Осы тұста К.Маркстің пікірі маңызды, ол: «Қоғам – бұл бір-бірімен жұмыс істейтін адамдардың одағы», - деді. Қоғамдық мүдде, мақсат, қоғамдық тілек уақытша емес, түпкілікті, шынайы және объективті болуы керек. Тек осылай ғана қоғам жақсы дамып, өсуге мүмкіндік алады. Өйткені қоғам саналы адамдардың ерікті одағы. Егер бұл одақ, бірлік еріксіз және татулықсыз ұйымдастырылса, мұндай қоғам көп ұзамай ешқандай пайда келтірмей ыдырайтын болады. Адамдар – қоғамның алғашқы жасушасы. Қоғам – адамдардың күрделі әлеуметтік бірлестігі. Осы бірлестіктің, осы қоғамның дұрыс дамуы үшін ондағы қарым-қатынастарды реттеп, басқару қажет. Оны қоғамның объективті даму процесінің заңдылықтарына сәйкес әлеуметтік нормалардың көмегімен халықтың өзі реттеп, бақылап отырады. Демек, халық ол заң. «Адамдар өз тарихын жасайды» деп жазды Маркс, «Бірақ олар қалағанын істей алмайды, оларда бар нәрсені, өткеннің мұрасын пайдалана отырып іске асыруға тура келеді» деген екен. Тарихтағы азаматтық қоғамның объективті қалыптасуының негізгі сипаттамаларына тоқталып өтсем: -Саналы адамдар кәсіподақ құру үшін өз еркімен күш біріктіреді; - Халықтың түпкілікті, шынайы және объективті мүддесі болады; -Өзара ынтымақтастықты қалыптастырып, халықты біріктіру; -қоғамдық мүдде-мақсат, ұмтылыс арқылы қарым-қатынастарды реттеу және басқару; -Әлеуметтік басқару институттарының, қоғамдық тәртіпті қорғаудың, мемлекеттік биліктің іске асуы болып табылады. Қоғам – бір мүдде мен бір мақсатқа жету үшін ұйымдастырылған саналы адамдардың саналы бірлестігі. Мұнда екі шартты элемент болуы керек: мүдде-мақсаттарды қалыптастыру және саналы адамдардың саналы байланысы. Объективті тарихи даму және адамдардың күнделікті өзара қарым-қатынасы процесінде қоғамның бірнеше түрлері бар: индустриялық қоғам, экономикалық қоғам, әлеуметтік қоғам, азаматтық қоғам және т.б. Солардың ішіндегі ең күрделісі – адамзатпен бірге дамитын азаматтық қоғам. Қоғамның басқа түрлері тез құрылып, тез арада саяси партияға айналды. Олардың өмірі, әрекет шеңбері, кеңістігі ұзақ уақытқа созылмайды, ол ұзақ уақытқа созылмайды. Азаматтық қоғам – мемлекеттік құрылымнан тыс қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық, мәдени, рухани қоғамдық қатынастардың жиынтығы. Оған қатысушылардың табиғи және азаматтық құқықтары, бостандықтары мен міндеттері дербес даму жолын қамтамасыз етеді. Азаматтық қоғамда ешқандай алшақтық жоқ, ол уақытпен шектелмейді, шеткі аймақтарға бөлінбейді, ол елдің бүкіл жерін, бүкіл халқын біріктіреді. Азаматтық қоғам – мемлекеттен тәуелсіз, еркін, жариялы қоғам. Қазақстан азаматтық қоғамының қалыптасу ерекшеліктері: ең ірі ұлттандырылған Кеңес мемлекетінен шығуы, тәуелсіздік алуы және қоғам мен мемлекет арасындағы қарым-қатынастың дербес дамуы. Республика Конституциясы қоғамға бағдарланған нарықтық экономика мен жеке тұлғаның дербестігін тұрақты қалыптастыру үшін қажетті құқықтық шарттарды белгілейді және қазақстандық азаматтық қоғам дамуының барлық кезеңдеріне бағынбайды. Оларға мыналар жатады: мемлекеттік және жеке меншікті тең тану және қорғау (6-бап, 1-тармақ); адамның және азаматтың кең және біркелкі құқықтары (P бөлімі); отбасын, ананы, әке мен баланы мемлекеттiк қорғау (27-бап); идеялық-саяси әртүрлілік (5-бап) және басқа да аспектілер, соның ішінде жаңа Конституцияда қамтылған қазақстандық азаматтық қоғамды ерікті дамытудың алғышарттары. Қазақстан Республикасының Конституциясы елімізде азаматтық қоғам құрудың және демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет құрудың бағыттарын белгілейді. Бұл ең қиын да жауапты бағыт – еліміздің мақсаты. Азаматтық қоғамның құрылымы – өзінің табиғи мүдделері мен мақсаттарына сәйкес қоғамды құрушы, реттеуші және басқарушы тұлға. Адам– әлеуметтік құрылымның негізгі элементі. Бірлестіктер, ұйымдар, халық кәсіподақтары, еңбек ұжымдары, саяси партиялар, мемлекет және олардың қатынастары азаматтық қоғамның құрамдас бөлігі болып табылады. Қазіргі Қазақстанның азаматтық қоғамын бес жүйеге бөлуге болады: әлеуметтік, саяси, экономикалық, рухани, мәдени және ақпараттық жүйелер: Әлеуметтік жүйе-объективті түрде құрылған бірлестіктер, ұйымдар, кәсіподақтар және т.б., Олардың өзара байланысы. Бұл жүйе азаматтық қоғамның ең негізгі ұйымдық жүйесі болып табылады. Оның өзі үш топқа бөлінеді: бірінші топ-қоғамның үздіксіз өмір сүруінің негізін құрайтын топ, ал дамушы топ: отбасы, бала тәрбиесі, табиғи өмірдің жалғасы; екінші топ – қарым-қатынас, қарым-қатынас және адами қарым-қатынас; үшінші топ – қоғамдық ұйымдардың, таптардың, топтардың, ұлттардың үлесі. Экономикалық жүйе – бұл материалдық табысты әділ бөлуді қалыптастыратын қоғамдық меншіктің, өнімділік пен өндірістік қатынастардың түрі. Жүйе құрылымының элементтері: жеке, муниципалдық, акционерлік, кооперативтік, мемлекеттік, шаруа қожалықтарының меншігі мен шаруа қожалықтары, қоғамдық табыс пен байлықты әділ бөлу. Саяси жүйе-мемлекет, саяси партиялар, қоғамдық ұйымдар, бірлестіктер мен жеке адамдар, өкілдер т.б., Олардың қарым-қатынасы. Олардың ішінде мемлекеттік билікті жүзеге асыру арасындағы қатынас ең күрделісі болып табылады. Қарым-қатынасты дамыту барысында субъектіге еркіндік беру керек. Мәжбүрлеу заңдылық пен тәртіпті бұзған жағдайда ғана қолданылуы керек. Рухани-мәдени жүйелер-мемлекет, қоғам, осы бағыттағы мекемелер мен ұйымдар, олардың өзара қарым-қатынастары. Жүйенің негізгі бағыттары: білім, ғылым, мәдениет, рухани сана, дін, адам денсаулығы. Бостандықтың болуы, қоғамдық насихат, азаматтардың ақпараттық жұмысқа қатысуы, толық қатысу құқығының болуы, ішкі және сыртқы байланыстардың ұтқырлығы; -Азаматтардың шет мемлекеттерде қоғамдық ұйымдар, бірлестіктер құруға, жүзеге асыруға, өз мүдделерін жүзеге асыруға және осындай ұйымдармен байланыс жасауға құқығы бар; -жергілікті өзін-өзі басқарудың толық еркіндігі, мемлекеттің жұмысына араласпау, қажет болған жағдайда тиісті көмек көрсету;; -Азаматтық қоғам – толықтай еркін және демократиялық қоғам. Ол болашақта құқықтық мемлекет талаптарын жүзеге асырып, осы елдің объективті негізіне айналуы тиіс. Менің пікірімше, азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет қатар дамып, күрделі қайшылықтарды бірлесіп шешіп, қоғамның бейбіт әрі кезең-кезеңімен дамуына жеткілікті мүмкіндіктер туғызуы керек. Қазақстан Республикасының Конституциясы бұл мәселені шешудің негізгі бағытын айқындайды. Оның бірінші бабында азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекеттің ең негізгі принциптері былайша жарияланған екен: Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат байлығы – адам мен өмір, адам құқықтары мен бостандықтары. жүктеу/скачать 16.26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|