ҚАЗАҚСТАН ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМЖ құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК 042.14-4-04.01.20.202/ 01 -2009
|
ОӘК- «Адам биологиясы» пәнінен оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасы
|
№1 басылым
|
050607 – "Биология" мамандығына арналған
"Адам биологиясы"
ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
СЕМЕЙ
2009
Алғы сөз
1. құрастырылды
Құрастырушы: Тугельбаева А.Д., аға оқытушы, магистр
2. талқыланды
«Биология» кафедрасының отырысында
Хаттама № «___»_____ 2010 ж
Кафедра меңгерушісі ___________ Р. Арынова
2.2. Аграрлық факультеттің оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында
Хаттама № «__»______ 2010 ж
Төрағасы __________ Г. Джаманова
3. бекітілді
Университеттің оқу - әдістемелік кеңесінің
отырысында қаралып, баспаға ұсынылды
Хаттама № « ____» ____________2010 ж
ОӘК төрағасы, бірінші проректор _____________А. Молдажанова
30.09.2009 жылғы № 1 басылым орынына
4. Бірінші рет енгізілген
Мазмұны
1. Колдану саласы.
2. Ереже белгілейтін сілтемелер
3. Жалпы ереже
4. Оқытушыға арналған пәннің жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны
5. Студенттердың өз бетімен істейтін жұмыстары тақырыбының тізімі
6. Пәннің оқу-әдістемелік картасы
7. Оқу-әдістемелік эдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы
8. Әдебиеттер
-
Қолдану саласы:
«Адам биологиясы» пәнінің ОӘК 050607 «Биология» мамандықтарына арналған. Ол студенттерді пәннің мазмұнымен, саясатымен, өзектілігімен, қажеттілегімен таныстырады. Оқу-әдістемелік кешені пәнді зерделеулегі негізгі құрал болып табылады.көкейкесті
-
Ереже белгілейтін (нормативтік) сілтемелер
Осы әзірленген «Адам биологиясы» ПОӘК мына құжаттар талабына, ұсыныстарына сай, пәннің оқу барысын ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
-050607 – «Биология» мамандықтарына ҚР мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты, ҚР МЖМБС 3.08.322 -2006, ҚР БҒМ № 779 бұйрығымен 2006 ж 01.09. бекітілген және іске енгізілген
-Шәкәрім атындағы Семей мемлекетік университетінің ПОӘК стандарты
-042- РГКП-СГУ-8-2007
-ДП 042-08.10.10.12-2007 документациялық кұжаттар
-
Жалпы ереже
-
Пән мазмұнының қысқаша сипаттамасы.
Адам биологиясы – жан-жақты дамыған, басқа да пәндердің жиынтығынан қалыптасқан, оның ішінде адамның эволюциялық шығу тегін, жер бетіне географиялық таралуын (антропогенез), уақытқа байланысты кеңістіктегі адам популяциясының құрылымы (нәсілтанушылық), ағзаларының жеке дамуымен оның морфологиялық өзгергіштігін (антропометрия), генетикалық тегін, физиологиялық және экологиялық жақтарын зерттеуші ғылыми пән.
-
Пәннің мақсаты:
Адамды биологиялық түр есебінде қарай отырып, оның ағзасының тіршілік қызметіне реттеу және белгілі деңгейде ұстап тұру жайлы түсінік бере отырып, экологиялық жағдайға бейімделу жақтарын үйрету.
3.3. Пәнді оқытудың басты міндеттері:
- адамның шығу тегі және негізгі эволюциялық даму кезеңдерін түсіндіру;
- студенттерді адам генетикасымен және популяциялық генетикалық құрамдарымен таныстыру;
- қазіргі адам популяциясының биологиялық өзгергіштігін (дененің пішіні және үлкендігі, пигменттілігі, физиологиялық және биологиялық ерекшеліктері т.б.) көрсету;
- адамның өсу кезеңдері жайлы мәліметтерді қалыптастыра отырып, оның физикалық дамуына және ақыл-ой санасына реттеуші факторларды түсіндіру;
- студенттерді адам экологиясының негізгі бағыттарымен таныстыру;
- ағзаның тіршілік қызметін реттеуші физиологиялық механизмдерін айқындау;
- физиологиялық процестердің өздігінен реттелу механизмдері мен организмнің сыртқы және ішкі ортасы арасындағы үздіксіз қатынас пен тұтастықты қамтамасыз ететін механизмдер туралы білім жүйесін қалыптастыру.
-
Курстың пререквизиті:
Адам биологиясын білімнің пәнаралық саласы ретінде оқыту үшін студенттің биология, адам және жануарлар физиологиясы, гистология, цитология, адам анатомиясы, гентика, молекулалы биология, эволюциялық теория пәндерінен білімі болуы керек.
Оқу жұмыс жоспарынан көшірме
1-кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредит
|
Дәріс
(сағ.)
|
Тәж.саб.
(сағ.)
|
СОӨЖ
(сағ.)
|
СӨЖ
(сағ.)
|
Барлығы
(сағ.)
|
Есеп беру формасы
|
4
|
8
|
3
|
15
|
30
|
45
|
45
|
135
|
Емтихан
|
4. Пәннің оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны
Пәннің мазмұны. Сабақ түрлеріне орай сағаттардың бөлінуі 2 кесте
№
|
Тақырыптың атауы
|
Мазмұны
|
Сағат саны
|
Әдебиет
|
Дәрістер
| 1 |
Кіріспе.
|
1.«Адам биологиясы» пәні, мақсаты және мәселелері бойынша басқа пәндермен байланысы.
2.Ғылымның тарихына қысқаша шолу, қазіргі жағдайы
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 2 |
Антропогенез.
|
1. Адамның жануарлар әлеміндегі орны: антропоцентризм және биоцентризм .
2. Приматтардың жалпы морфофизиологиялық және эколого-географиялық сипаттамасы
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 3 |
Адамның филогенетикалық дамуы..
|
1. Ерте гоминидтері.
2. Шығыс және Оңтүстік Африкасының австралопитектері
3. Адамның бірінші «ақылды» тұқымы-білгіш адам (Homo habilis) жәнеолдувай мәдениеті
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 4 |
«Нағыз» гоминидтердің эволюциясының негізгі кезеңдері..
|
1. Homo erectus археологиясы, хроонологиясы, морфологиясы және таралуы. Неандертальдықтар
2. Homo sapiens түрінің ерте дүние өкілдері
3. Социогенез: адам қоғамының тұрақтануы және дамуының негізгі кезеңдері
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 5 |
Адам генетикасы.
|
1. Адам белгілерінің тұқым қуалауының классикалық типтері.
2. Мендель заңдарына бағынатын белгілер
3. Жыныспен тіркескен және жыныспен бақыланатын тұқымқуалаушылық
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 6 |
Популяциялық генетика
|
1. Популяциялардағы гендердің тепе теңдік механизмі.
2. Неке жүйелері. Мутациялық процесс
3. Миграция. Сұрыптау. Гендер дрейфі
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 7 |
Қазіргі адам популяцияларының биологиялық өзгергіштігі (нәсілтену)
|
1. Популяциялық полиморфизмі, оның жаратылуы және тұрақтануы
2. Адамдарды, нәсілдерді, ұлттарды сипаттаудағы биологиялық және социалдық терминдер.
3. Расизмның ғылыми келіспеушілігі
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 8 |
Жасты және конституцинальді антропологиясы
|
1. Адам кезеңдерінің жалпы кезеңдері
2. Перипубертантты кезең, оның адамдағы ерекшелігі
3. Акселерация
4. Дене құрылысының сыныптауы және талдауы
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 9 |
Организмнің тіршілік қызметтерінің реттелуі
|
1. Реттеудің жалпы шарттары
2. Сана құрылымының және қызметінің алғашқы белгілері (нышандары)
3. Есте сақтау, үйрену және білгіштік.
4. Мінез-құлықтық әрекеттердің функциональды жүйесі (Анохин). Темперамент
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 10 |
Реттеудің гормондық механизмдері
|
1. Гормондар – реттеуші жүйелердің элементі
2. Гормондар және гомеостаз
3. Гормондар және күйзеліс
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 11 |
Тамақтану экологиясы
|
1. Тағамдық заттардың қуаттылық мөлшері, құны
2. Тамақтанудың физиологиялық қалыпты мөлшерлері
3. Тамақтану теориялары
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 12 |
Тағамдық токсикоинфекциялар
|
1. Тағамдық заттардың құрамындағы химиялық бөгде заттар
2. Тамақтан улану. Улы заттардан қорғану жолдары
3. Тамақтанудың әлеуметтік жақтары
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 13 |
Адам экологиясы
|
1. Адамдардың өмір сүру ортасына жалпы сипаттама
2. Адамзаттың экологиялық тұрғыдан жіктелуі
3. Адамның экологиялық «келбеті» (суреті)
(Агаджаньян Н. А.)
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 14 |
Тіршілік ету ортасы және конституция (дене құрылымы)
|
1. Популяцияның конституциональды әртектілігі
2. Гомеостаз туралы ілім
3. Экстремальды күйлер – физиологиялық және патологиялық әсерлер
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
| 15 |
Бейімделу үрдісіне сипаттама
|
1. Әртүрлі тіршілік ортасына адам ағзасының бейімделу қабілеттілігі
2. Адам денсаулығына тұрмыстық экологиялық зиянды заттардың әсері
3. Ірі қалалардың экологиялық күйі
|
1
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
|
1
|
Кіріспе. «Адам биологиясы» пәні, мақсаты және мәселелері бойынша басқа пәндермен байланысы.
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
2
|
Ғылымның тарихына қысқаша шолу, қазіргі жағдайы
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
3
|
Антропогенез. Адамның жануарлар әлеміндегі орны: антропоцентризм және биоцентризм .
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
4
|
Приматтардың жалпы морфофизиологиялық және эколого-географиялық сипаттамасы
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
5
|
Адамның филогенетикалық дамуы. Ерте гоминидтері. Шығыс және Оңтүстік Африкасының австралопитектері
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
6
|
Адамның бірінші «ақылды» тұқымы-білгіш адам (Homo habilis) және олдувай мәдениеті
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
7
|
«Нағыз» гоминидтердің эволюциясының негізгі кезеңдері.
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
8
|
Социогенез: адам қоғамының тұрақтануы және дамуының негізгі кезеңдері
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
9
|
Адам генетикасы. Адам белгілерінің тұқым қуалауының классикалық типтері. Мендель заңдарына бағынатын белгілер
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
10
|
Жыныспен тіркескен және жыныспен бақыланатын тұқымқуалаушылық
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
11
|
Популяциялық генетика. Популяциялардағы гендердің тепе теңдік механизмі.
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
12
|
Неке жүйелері. Мутациялық процесс. Миграция. Сұрыптау. Гендер дрейфі
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
13
|
Қазіргі адам популяцияларының биологиялық өзгергіштігі (нәсілтену)
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
14
|
Расизмның ғылыми келіспеушілігі
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
15
|
Жасты және конституцинальді антропологиясы
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
16
|
Акселерация. Дене құрылысының сыныптауы және талдауы
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
17
|
Организмнің тіршілік қызметтерінің реттелуі
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
18
|
Есте сақтау, үйрену және білгіштік.
Мінез-құлықтық әрекеттердің функциональды жүйесі (Анохин). Темперамент
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
19
|
Реттеудің гормондық механизмдері
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
20
|
Гормондар және күйзеліс
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
21
|
Тамақтану экологиясы. Тағамдық заттардың қуаттылық мөлшері, құны
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
22
|
Тамақтану теориялары. Тамақтанудың физиологиялық қалыпты мөлшерлері
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
23
|
Тағамдық токсикоинфекциялар
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
24
|
Тамақтанудың әлеуметтік жақтары
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
25
|
Адам экологиясы. Адамзаттың экологиялық тұрғыдан жіктелуі
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
26
|
Адамның экологиялық «келбеті» (суреті)
(Агаджаньян Н. А.)
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
27
|
Тіршілік ету ортасы және конституция (дене құрылымы)
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
28
|
Экстремальды күйлер – физиологиялық және патологиялық әсерлер
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
29
|
Бейімделу үрдісіне сипаттама
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
30
|
Адам денсаулығына тұрмыстық экологиялық зиянды заттардың әсері
|
2
|
1,2 нег.
1-4 қос.
|
5. Студенттердің өздік жұмыстарынының тақырыбы:
1. Популяциялық полиморфизмі, оның жаратылуы және тұрақтануы
2. Адамдарды, нәсілдерді, ұлттарды сипаттаудағы биологиялық және социалдық терминдер.
3. Расизмның ғылыми келіспеушілігі
4. Адамның жануарлар әлеміндегі орны: антропоцентризм және биоцентризм
5. Приматтардың жалпы морфофизиологиялық және эколого-географиялық сипаттамасы
6. Homo erectus археологиясы, хроонологиясы, морфологиясы және таралуы. 7. Неандертальдықтар
8. Homo sapiens түрінің ерте дүние өкілдері
9. Социогенез: адам қоғамының тұрақтануы және дамуының негізгі кезеңдері
10. Көңіл-күйлер, мотивациялар және қажеттіліктердің механизмдері туралы түсініктер
11.Реттеудің жалпы шарттары
12. Сана құрылымының және қызметінің алғашқы белгілері (нышандары)
13. Есте сақтау, үйрену және білгіштік.
14. Мінез-құлықтық әрекеттердің функциональды жүйесі (Анохин). 15.Темперамент
-
Пәннің оқу-әдістемелік картасы
Пәннің оқу-әдістемелік картасы
3 кесте
Тақырыбы
|
Көрнекі құралдар,ТОҚ,плакаттар
|
Өз бетімен дайындалуға арналған сұрақтар
|
Бақылау түрі
|
Дәріс
|
Зертханалық
|
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Кіріспе
|
Кіріспе. «Адам биологиясы» пәні, мақсаты және мәселелері бойынша басқа пәндермен байланысы.
|
Плакаттар
|
Популяциялық полиморфизмі, оның жаратылуы және тұрақтануы
|
ТК
|
Ғылымның тарихына қысқаша шолу, қазіргі жағдайы
|
Плакаттар
|
ТК
|
Антропогенез
|
Антропогенез. Адамның жануарлар әлеміндегі орны: антропоцентризм және биоцентризм .
|
Плакаттар
|
Адамдарды, нәсілдерді, ұлттарды сипаттаудағы биологиялық және социалдық терминдер.
|
ТК
|
Приматтардың жалпы морфофизиологиялық және эколого-географиялық сипаттамасы
|
Плакаттар
|
ТК
|
Адамның филогенетикалық дамуы
|
Адамның филогенетикалық дамуы. Ерте гоминидтері. Шығыс және Оңтүстік Африкасының австралопитектері
|
Плакаттар
|
Расизмның ғылыми келіспеушілігі
|
ТК
|
Адамның бірінші «ақылды» тұқымы-білгіш адам (Homo habilis) және олдувай мәдениеті
|
Плакаттар
|
ТК
|
«Нағыз» гоминидтердің эволюциясының негізгі кезеңдері
|
«Нағыз» гоминидтердің эволюциясының негізгі кезеңдері.
|
Плакаттар
|
Адамның жануарлар әлеміндегі орны: антропоцентризм және биоцентризм
|
ТК
|
Социогенез: адам қоғамының тұрақтануы және дамуының негізгі кезеңдері
|
Плакаттар
|
ТК
|
Адам генетикасы
|
Адам генетикасы. Адам белгілерінің тұқым қуалауының классикалық типтері. Мендель заңдарына бағынатын белгілер
|
Плакаттар
|
Приматтардың жалпы морфофизиологиялық және эколого-географиялық сипаттамасы
|
ТК
|
Жыныспен тіркескен және жыныспен бақыланатын тұқымқуалаушылық
|
Плакаттар
|
ТК
|
Поуляциялық гентика
|
Популяциялық генетика. Популяциялардағы гендердің тепе теңдік механизмі.
|
Плакаттар
|
Homo erectus археологиясы, хроонологиясы, морфологиясы және таралуы.
|
ТК
|
Неке жүйелері. Мутациялық процесс. Миграция. Сұрыптау. Гендер дрейфі
|
Плакаттар
|
ТК
|
Қазіргі адам популяцияларының биологиялық өзгергіштігі (нәсілтану)
|
Қазіргі адам популяцияларының биологиялық өзгергіштігі (нәсілтену)
|
Плакаттар
|
Неандертальдықтар
|
ТК
|
Расизмның ғылыми келіспеушілігі
|
Плакаттар
|
ТК
|
Жасты және конституцинальді антропологиясы
|
Жасты және конституцинальді антропологиясы
|
Плакаттар
|
Homo sapiens түрінің ерте дүние өкілдері
|
ТК
|
Акселерация. Дене құрылысының сыныптауы және талдауы
|
Плакаттар
|
ТК
|
Организмнің тіршілік қызметтерінің реттелуі
|
Организмнің тіршілік қызметтерінің реттелуі
|
Плакаттар
|
Социогенез: адам қоғамының тұрақтануы және дамуының негізгі кезеңдері
|
ТК
|
Есте сақтау, үйрену және білгіштік.
Мінез-құлықтық әрекеттердің функциональды жүйесі (Анохин). Темперамент
|
Плакаттар
|
ТК
|
Реттеудің гормондық механизмдері
|
Реттеудің гормондық механизмдері
|
Плакаттар
|
Реттеудің жалпы шарттары
|
ТК
|
Гормондар және күйзеліс
|
Плакаттар
|
ТК
|
Тамақтану экологиясы
|
Тамақтану экологиясы. Тағамдық заттардың қуаттылық мөлшері, құны
|
Плакаттар
|
Сана құрылымының және қызметінің алғашқы белгілері (нышандары)
|
ТК
|
Тамақтану теориялары. Тамақтанудың физиологиялық қалыпты мөлшерлері
|
Плакаттар
|
ТК
|
Тағамдық токсикоинфекциялар
|
Тағамдық токсикоинфекциялар
|
Плакаттар
|
Есте сақтау, үйрену және білгіштік.
|
ТК
|
Тамақтанудың әлеуметтік жақтары
|
Плакаттар
|
ТК
|
Адам экологиясы
|
Адам экологиясы. Адамзаттың экологиялық тұрғыдан жіктелуі
|
Плакаттар
|
Мінез-құлықтық әрекеттердің функциональды жүйесі (Анохин).
|
ТК
|
Адамның экологиялық «келбеті» (суреті)
(Агаджаньян Н. А.)
|
Плакаттар
|
ТК
|
Тіршілік ету ортасы және конституция (дене құрылымы)
|
Тіршілік ету ортасы және конституция (дене құрылымы)
|
Плакаттар
|
Темперамент
|
ТК
|
Экстремальды күйлер – физиологиялық және патологиялық әсерлер
|
Плакаттар
|
ТК
|
Бейімделу үрдісіне сипаттама
|
Бейімделу үрдісіне сипаттама
|
|
Көңіл-күйлер, мотивациялар және қажеттіліктердің механизмдері туралы түсініктер
|
|
Адам денсаулығына тұрмыстық экологиялық зиянды заттардың әсері
|
Плакаттар
|
ТК
|
6.Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы
Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің картасы
4 кесте
Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдарының атаулары
|
Экземпляр саны
|
Студент саны
|
Қамтамасыздандыру%
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Хариссон Джи др. Биология человека. – М.: Мир, 1979.
|
5
|
3
|
100
|
Сатпаева К. Адам физиологиясы. – Алматы, 1995.
|
5
|
3
|
100
|
Казначеев П.П. Современные аспекты адаптации. –М: наука, 2000
|
5
|
3
|
100
|
Агаджаньян Н.А., Торшин В.И. Экология человека. –М.: КРУК, 1994.
|
5
|
3
|
100
|
8. Әдебиеттер
Негізгі әдебиеттер тізімі:
-
Хариссон Джи др. Биология человека. – М.: Мир, 1979.
-
Сатпаева К. Адам физиологиясы. – Алматы, 1995.
Қосымша әдебиеттер тізімі:
-
Казначеев П.П. Современные аспекты адаптации. –М: наука, 2000
-
Агаджаньян Н.А., Торшин В.И. Экология человека. –М.: КРУК, 1994.
-
Акимова Т.А., Хаскин В.В. Основы экоразвития. –М.: Наука, 1994
-
Гомеостаз/под ред. П.Д.Горизонтова.-М.:Медицина, 1990
 
Достарыңызбен бөлісу: |
