-стратегиялық бағыт. Халықтың әлеуметтік әлсіз топтарын әлеуметтік қолдаудың тиімді жүйесін қалыптастыру

Әлеуметтік қолдауды ұйымдастыруда жергілікті мемлекеттік басқару органдарының рөлі артып, өкілеттіктері кеңейеді. Азаматтық қоғам өкілдерімен әріптестік дамиды, қайырымдылық өседі.

Кедейлікті жеңілдету және өмір сапасын арттыру үшін арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсету белсенді пайдаланылады. «Арнаулы әлеуметтiк қызметтер туралы» Қазақстан Республикасының Заңына (2008 жылы қабылданды) сәйкес қиын өмiрлiк жағдайда жүрген адамдарға арнаулы әлеуметтiк қызмет көрсету сапасын арттыру шаралары қабылдануда. Заңды iске асыру үшiн қиын өмiрлiк жағдайда жүрген адамдарға әлеуметтiк қызметтер көрсету сапасын арттыру бойынша шаралар қабылдануда. 2010 жылы елде 106 медициналық-әлеуметтік ұйым қызмет етті, олар 20,6 мың адамға, оның ішінде 4,4 мың балаға қызмет көрсетеді.

Арнаулы әлеуметтiк қызмет көрсету стандарттары (психоневрологиялық патологиясы бар балаларға арналған – 2009 ж., 18 жастан асқан психоневрологиялық ауру адамдарға арналған – 2010 ж., тiрек-қимыл аппараты бұзылған қарттарға, мүгедектер мен балаларға арналған – 2011 ж., белгілі бір тұрғылықты жері жоқ адамдар үшін 2012 жылдан бастап жоспарлануда) әзiрленiп, кезең-кезеңмен енгiзiлуде. Арнаулы әлеуметтiк қызмет көрсету стандарттары әмбебап сипатқа ие, оны мемлекет, жеке және үкіметтік емес сектор енгізе алады. Стандарттар стационар, жартылай стационар және үйде күту жағдайында мемлекеттiк, жеке және үкiметтiк емес секторларда iске асырылады.

Әлеуметтік қызмет көрсетуде бәсекелес орта қалыптасуда.

Әлеуметтік қолдау көрсетуде мүмкіндіктері шектеулі адамдарға ерекше көңіл бөлінеді. «Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мемлекеттік деңгейде мүгедектерді медициналық, әлеуметтік және кәсіби оңалтудың кешенді шаралары әзірленді. Тегін кепілді медициналық көмек көрсету, әлеуметтік қызметтердің сапасын арттыру, білімнің, ақпараттың қолжетімділігін қамтамасыз ету, денсаулық жағдайын ескере отырып қызмет түрін еркін таңдау, кәсіптік даярлау және қайта даярлау, еңбек ету қабілетін қалпына келтіру және жұмысқа орналасуына жәрдемдесу мүгедектердің қоғам өміріне қатысуына тең мүмкіндіктер жасауға бағытталған.

Мүгедектердің құқықтары саласындағы халықаралық стандарттарды кезең-кезеңмен имплементациялау ниетін растай отырып, Қазақстан 2008 жылы Мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияға және оның Факультативтік хаттамасына қол қойды.
Негізгі проблемаларды талдау
Халықты әлеуметтiк қолдау жүйесiнде шешімін талап ететін маңызды проблемалар ретінде мыналар сақталып отыр:

1) мұқтаж адамдардың әлеуметтік қолдаумен жеткілікті қамтылмауы;

2) арнаулы әлеуметтiк қызмет көрсетуді стандарттаудың аяқталмауы;

3) мүмкіндіктері шектеулі адамдарға ұсынылатын оңалту қызметтері тиімділігінің төмендігі;

4) арнаулы әлеуметтiк қызметтердің тізбесі мен сапасының мүгедектердің сұраныстары мен жеке кемістіктеріне толық сәйкес келмеуі;

5) әлеуметтік қызмет көрсетудің балама түрлері мен арнаулы әлеуметтік қызметтер нарығындағы бәсекелес ортаның жеткіліксіз дамуы.

Халықты әлеуметтік қолдау жүйесінде осы және басқа проблемалардың болуы әр түрлі себептерге байланысты. Объективті түрде олар макроэкономикалық жағдайға, қаржы-экономикалық мүмкіндіктер мен жалпы мемлекеттік және өңірлік ауқымдағы басымдықтарға байланысты. Субъективті тұрғыдан - әлеуметтік қолдау көрсету механизмінің жетілмеуімен, әлеуметтік қызметкерлер кәсібилігінің төмендігімен және жауапкершілігінің жеткіліксіздігімен, олардың еңбекақы деңгейінің жетілмеуімен және салыстырмалы түрде төмендігімен байланысты.

Мұндай жағдайда әлеуметтік қолдау жүйесін одан әрі дамыту бұл үшін қолда бар сыртқы және ішкі факторларды барынша пайдалануды талап етеді.

«Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» Заңды 2017 жылға дейінгі кезеңде іске асыру шеңберінде арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету жүйесін арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету нарығын демонополизациялауға; арнаулы әлеуметтік қызмет көрсетудің мемлекет кепілдік беретін көлемін енгізуге; арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарттарын енгізуге; арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету инфрақұрылымын дамытуға бағытталған реформалауды жалғастыру көзделеді

Мүгедектерді әлеуметтік қорғау және олардың қоғам өміріне араласуы үшін тең мүмкіндік жасау бойынша жұмыс алдағы уақытта Қазақстан Мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияға және оның Факультативтік хаттамасына қол қоюы арқылы өзіне қабылдаған халықаралық міндеттемелерді іске асыру шеңберінде жүзеге асырылатын болады. Министрлік мүдделі мемлекеттік органдармен, халықаралық және үкіметтік емес ұйымдармен бірлесе отырып, Мүмкіндіктері шектеулі адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту бойынша ұзақ мерзімді перспективаға арналған ұлттық іс-қимыл жоспарының жобасын әзірледі.

3-бөлім. Стратегиялық бағыттар, мақсаттар, мiндеттер, нысаналы индикаторлар, iс-шаралар мен нәтиже көрсеткiштерi

1-стратегиялық бағыт. Еңбек ресурстарының өсуіне жәрдемдесу
1.1-мақсат. Бала туудың өсуіне ықпал ету Аталған мақсатқа қол жеткiзуге бағытталған бюджеттiк бағдарламалардың кодтары 001, 003, 005, 008, 012,028, 033
Нысаналы индикатор		Ақпарат көзi							өлшем бiрлiгi					есептi кезең								жоспарлы кезең
														2009 ж.					2010 ж.			2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.		2015 ж.
1		2							3					4					5			6	7	8	9		10
1. Әлеуметтік қолдау жүйесімен қамтылған балалардың үлес салмағы, оның ішінде - бір жасқа дейінгі балалар (тиісті жылы туған балалар санына қатысты)		статдеректер							%					40,4					35,5			38,7	42,6	43,2	43,3		43,4
- 18 жасқа дейінгі балалар (балалардың жалпы санына қатысты)		статдеректер							%					15,2					14,6			14,1	13,5	12,9	13,8		13,7
2. 1 жасқа дейінгі баласы бар, МӘСҚ-тан әлеуметтік төлемдер (жүктілігі мен босануына байланысты табысынан айрылған жағдайда, бала күтімі бойынша) алатын балалы отбасылардың үлесі (бір жасқа дейінгі балалары бар отбасылар санына қатысты)		ресми деректер							%					33,6					34,6			36,4	38	38,6	39,2		39,5
1.1.1-міндет. Балалы отбасыларды әлеуметтік қолдау
Тiкелей нәтижелер көрсеткiштерi		Ақпарат көзi							өлшем бiрлiгi					есептi кезең								жоспарлы кезең
														2009 ж.					2010 ж.			2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.		2015 ж.
1		2							3					4					5			6	7	8	9		10
Мемлекеттік жәрдемақылардың орташа мөлшері (өткен жылмен салыстырғанда): - баланың тууына байланысты		ресми деректер							%					111					145,4			107	107	107	107		107
- бала бір жасқа толғанға дейін оның күтімі бойынша														111					132,7			107	107	107	107		107
- күнкөрісі төмен отбасылардағы 18 жасқа дейінгі балаларға арналған														111					109			107	107	107	214		107
Бала бір жасқа толғанға дейін оның күтімі бойынша МӘСҚ-тан берілетін әлеуметтік төлемдердің орташа мөлшері (өткен жылмен салыстырғанда)		ресми деректер							%					102,3					134,7			108	108	108	115,1		107,9
Тiкелей нәтиже көрсеткiштерiне қол жеткiзуге арналған iс-шаралар
																						2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.		2015 ж.
1																						2	3	4	5		6
1. Ана мен баланы әлеуметтік қолдау жүйесін дамыту: а) Бала бір жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты табысынан айрылған жағдайда МӘСҚ-тан берілетін әлеуметтік төлемдерді тағайындау және жүзеге асыру мәселелері жөніндегі заңнаманы жетілдіру негізінде; б) мынадай ұсыныстарды әзірлеп, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарауына енгізу: - балалы отбасыларға әлеуметтік жәрдемақыларды тағайындау шарттарын өзгерту және толықтыру бойынша (шартты төлемдерге ауысу) және - әлеуметтік төлемдердің өзге түрлерін оңтайландыру есебінен күнкөрісі төмен отбасылардағы 18 жасқа дейінгі балаларға арналған жәрдемақыларды арттыру.																						Х	Х Х	Х	Х		Х
2. Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшерін арттыру																						Х	Х	Х	Х		Х
3. Жұмыс істейтін әйелдерді әлеуметтік сақтандыру жүйесімен қамтуды кеңейту жүктілігі мен босануына байланысты табысынан айрылған жағдайда, бала 1 жасқа толғанға дейін оның күтімі бойынша)																						Х	Х	Х	Х		Х
2-стратегиялық бағыт. Жұмыспен нәтижелі қамтуға жәрдемдесу
2.1-мақсат. Халықтың жұмыспен қамтылу деңгейін арттыру Аталған мақсатқа қол жеткiзуге бағытталған бюджеттiк бағдарламалардың кодтары 001, 008, 012, 014, 015, 019, 028, 121, 128
Нысаналы индикатор		Ақпарат көзi							өлшем бiрлiгi					есептi кезең								жоспарлы кезең
														2009 ж.					2010 ж.			2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.		2015 ж.
1		2							3					4					5			6	7	8	9		10
1. Жұмыссыздық деңгейі оның ішінде:		статдеректер							%					6,6					5,8			5,8	5,8	5,7	5,6		5,5
- әйелдер арасындағы		статдеректер							%					7,5					6,7			6,7	6,7	6,6	6,3		6,2
- жастар арасындағы		статдеректер							%					6,7					5,2			5,2	5,2	5,1	5,1		5,0
2. «Әйелдердiң жұмыс күшiнде алатын орны» көрсеткiшi бойынша Бәсекеге қабiлеттiлiктiң жаhандық индексiнiң (БЖИ) позициясы:		статдеректер							позиция					19					22			19	19	19	19		19
2.1.1-міндет. Еңбек ресурстарының сапасын арттыру
Тiкелей нәтижелер көрсеткiштерi		Ақпарат көзi							өлшем бiрлiгi					есептi кезең								жоспарлы кезең
														2009 ж.					2010 ж.			2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.		2015 ж.
1		2							3					4					5			6	7	8	9		10
Кәсіптік оқуға жіберілген адамдардың үлес салмағы (халықты жұмыспен қамту органдарына өтініш берген адамдар қатарынан)		ресми деректер							%					11					11,5			20,0	25,0	25,6	26,4		27,0
Тiкелей нәтиже көрсеткiштерiне қол жеткiзуге арналған iс-шаралар																						жоспарлы кезеңде iске асыру мерзiмi
																						2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.		2015 ж.
Ағымдағы бос жұмыс орындары мен болжамды жұмыс орындарының жалпыұлттық дерекқорын қалыптастыру																						Х	Х	Х	Х		Х
Кәсіптік стандарттарды әзірлеуге қатысу																						Х	Х	Х	Х		Х
Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасы шеңберінде кәсіптік оқу оқитын адамдарға мемлекеттік қолдау көрсету																						Х	Х	Х	Х		Х
Персоналды фирмаішілік даярлау және қайта даярлауды ынталандыру																						Х	Х	Х	Х		Х
2.1.2-міндет. Жұмыссыз, өз бетінше жұмыспен айналысушылар мен табысы аз адамдардың белсенділігін арттыру
Тiкелей нәтижелер көрсеткiштерi				Ақпарат көзi							өлшем бiрлiгi					есептi кезең						жоспарлы кезең
																2009 ж.			2010 ж.			2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.		2015 ж.
1. Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасына қатысу мәселесі бойынша өтініш білдіргендер қатарынан бағдарламаның іс-шараларымен қамтылған азаматтар үлесі, оның ішінде:				ресми деректер							%					-			-			75	76	77	78		80
- әйелдер				ресми деректер							%					-			-			45,0	45,5	46,0	46,5		47,0
- 29 жасқа дейінгі жастар үлесі				ресми деректер							%					-			-			55,0	55,5	56,0	56,5		57,0
2. Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасымен қамтылған өз бетінше жұмыспен айналысушылардың үлес салмағы (өз бетінше жұмыспен айналысушылардың жалпы санынан)				ресми деректер							%					-			-			0,6	1,4	4,0	4,8		7,1
3. Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасымен қамтылған жұмыссыздардың үлес салмағы (жұмыссыздардың жалпы санынан)				ресми деректер							%					-			-			6,6	15,1	44,0	52,5		78,8
4. Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасын іске асыруға тартылған күнкөрісі төмен отбасылардың еңбекке жарамды мүшелері қатарындағы адамдардың үлес салмағы				ресми деректер							%					-			-			10,0	17,0	18,0	19,0		20,0
Тiкелей нәтиже көрсеткiштерiне қол жеткiзуге арналған iс-шаралар																						жоспарлы кезеңде iске асыру мерзiмi
																						2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	2015 ж.
1																						2	3	4	5	6
1.Жұмыспен қамту 2020 бағдарламасының негізгі бағыттарын іске асыру: өз бетінше жұмыспен айналысушыларды, жұмыссыздар мен табысы аз адамдарды оқыту және олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесу; кәсіпкерлікті дамытуға жәрдемдесу; еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру.																						Х	Х	Х	Х	Х
Жұмыспен қамту қызметтерінің институционалдық базасын қалыптастыру базы																						Х	Х
3. Халықтың жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі хабардарлығын арттыру																						Х	Х	Х	Х	Х
2.1.3-міндет. Жұмыспен қамтудың өсуіне ықпал ету
Тiкелей нәтижелер көрсеткiштерi		Ақпарат көзi							өлшем бiрлiгi					есептi кезең								жоспарлы кезең
														2009 ж.					2010 ж.			2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.		2015 ж.