Қазақстан республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

жүктеу/скачать 98.53 Kb.

бет	1/2
Дата	04.03.2024
өлшемі	98.53 Kb.
	#494216

1 2

МөЖ 1 ОРГАНИКА МЕП 23-4НК1 БИБАЛА ҚҰРАЛАЙ

Топ : МЕП 23-4-НК1 Қабылдаған: х.ғ.к.,доцент Журхабаева Л. Шымкент, 2024 ж. 1.
Гибридтену

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

"М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті"
"ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА"
Жоғары мектеп
КАФЕДРА: ХИМИЯ

№1 МӨЖ

Орындаған: Бибала Қ. Қ.
Топ : МЕП 23-4-НК1
Қабылдаған: х.ғ.к.,доцент Журхабаева Л.

Шымкент, 2024 ж.

1. Көміртек атомы электрондарының қалыпты жағдайдағы конфигурациясы – 1s²2s²2p², ал қозған кезде (гибридтенген күйі) 2s²-ден бір электрон ажырап, 2p деңгейшесінің бос орбиталына ауысады:

Енді көміртектің төрт валенттік электрондары дара күйде болып, төрт коваленттік байланыс түзеді. Байланыс түзуге сыртқы деңгейдің төрт орбиталы: бір s- (2s¹) және p- (2p_x, 2p_y, 2p_z) қатысады.

Электрон бұлттарының пішіндері:

s-электрон бұлты	сфера (шар) тәрізді.
p-электрон бұлты	көлемдік сегіз (симметриялы гантель немесе шексіздік) тәрізді.

Үш (p_x, p_y, p_z) p-электрон бұлттары кеңістікте өзара 90°C (перпендикуляр) бұрыш жасайды. Сондықтан гантель тәрізді p-электрон бұлттары түзген байланыстар сфера тәрізді бір s-электронның түзген байланысынан өзгеше болуға тиіс. Бұл жағдайда бір s пен үш p электрондарының түзген байланыстарының қаситтері өзгеше болар еді. Алайда метан CH₄молекуласындағы төрт C-H байланыстарының барлығының қасиеттері бірдей және олар өзара тең
Гибридтену – пішіндері әртүрлі, энергиялары шамалас орбитальдардың араласып, пішіні, энергиясы, байланыс бұрышы, т.б. сипаттамалары бірдей гибридтенген жаңа орбитальдардың түзілуі.
Атомдық орбитальдар тек атомдар арасында коваленттік байланыс түзілген кезде гибридтенеді және гибридтенген орбитальдар саны гибридтенуге қатысқан орбитальдар санымен бірдей болады.
Гибридтенуге көміртек атомының төрт орбиталі (бір s және үш p) қатыса алады. Көміртек атомы үш түрлі болып: sp³- (эс пе үш), sp²- (эс пе екі), sp- (эс пе) гибридтенеді.
Көміртек атомының гибридтену түрлері

Сипаттамалары	sp³	sp²	sp
Молекула (мысалы)	СH₄ – метан H₃С – CH₂ – CH₃ пропан	СH₂=CH₂ этилен (этен) СH₃ – CH = CH₂ пропилен (пропен)	HC-=CH ацетилен (этин) H₃C – CH -= CH₂пропин
Валенттілік бұрыш	109°28`	120°	180°
Көміртек атомдар арасындағы байланыс ұзындығы, нм	0,154	0,134	0,120
Көміртек атомдар арасындағы байланыс энергиясы, кДж/моль	369	712	962
Молекуланың кеңістіктік пішіні	тетраэдр тәрізді	жазық тригональді	сызықтық

Әртүрлі гибридтенген күйде (sp³, sp², sp) болу қабілеті көміртек атомының дара, қос, үш байланыс түзуіне мүмкіндік береді.

жүктеу/скачать 98.53 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2