Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне

№

Сотқа бағынысты мүлiктiк дау, оған заң актiлерiнде тыйым салынбаған кезде және осы Кодекстiң 170-бабының 4)тармақшасына және 192-бабына сәйкес, тараптардың келiсiмi бойынша аралық соттың қарауына берiлуi мүмкiн.

Сотқа қарасты азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дау, оған заңнамалық актiлерде тыйым салынбаған кезде және осы Кодекстiң 170-бабының 4) тармақшасына және 192-бабына сәйкес, тараптардың келiсiмi бойынша төреліктің немесе аралық соттың қарауына берiлуi мүмкiн.

Осы түзетулерді енгізу АСт ҚРЗ 1-бабы мен ХКТт ҚРЗ 1-бабын Шетелдік төрелік шешімдерді тану және атқару туралы 1958 жылғы Нью-Йорк конвенциясының 2-бабының 1-тармағына сәйкестікке келтіру қажеттілігіне негізделеді, оған сәйкес әр Уағдаласушы тарап Тараптардың нақты шарттық немесе өзге де құқықтық қатынастары бойынша дауларды төрелікке беруге міндеттейтін жазбаша келісімді таниды.

Қолданыстағы заңнамада аралық соттардың құзыреті қысқарған.

Бұрыңғы ҚазКСРО АІЖК-де Аралық соттар туралы ереже көзделген, оның 1-бабына сәйкес азаматтардың еңбек және отбасылық қатынастардан туындайтын дауларды қоспағанда, олардың арасында туындаған кез келген дауды аралық соттың қарауына беруге құқығы бар.

Осыған байланысты азаматтық-құқықтық шарттардан туындайтын дауларды қарау жөніндегі төреліктің және аралық соттың құзыреттерін қысқарту негізделмеген болып табылады.

Төреліктің және аралық соттың құзыреттерін оларға азаматтық-құқықтық шарттардан емес, азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы кеңейту ұсынылады.

Төрелікті және аралық сотты нығайту үшін, оның ішінде соттардың жүктемесін азайту үшін төрелікке және аралық сотқа мүліктік, сондай-ақ мүліктік емес сипаттағы азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы олардың құзыреттерін кеңейту ұсынылады.

1. Сотта iс жүргiзуге арналған өкiлеттiк өкiлге, талап арызға қол қоюды, iстi аралық сотқа берудi не медиация жүргiзу туралы келiсiм жасасуды, талап қою талаптары мен талап қоюды танудан толық немесе iшiнара бас тартуды, талап қоюды тануды, талап қоюдың нысанасын немесе негiздемесiн өзгертудi, бiтiмгершiлiк келiсiм жасауды, өкiлеттiктердi басқа адамға берудi (сенiмдi басқа бiреуге аудару), соттың қаулысына шағым берудi, соттың қаулысын мәжбүрлеп орындатуды талап етудi, берiлген мүлiктi немесе ақшаны алуды қоспағанда, өкiлдiк берушiнiң атынан барлық iс жүргiзу әрекеттерiн жасауға құқық бередi.

…

1. Өкілдің сотта іс жүргізу өкілеттіктері оған талап арызға қол қоюды, iстi төрелікке немесе аралық сотқа берудi не медиация жүргізу туралы келісім жасасуды, талап қою талаптарынан және талап қоюды танудан толық немесе iшiнара бас тартуды, талап қоюдың нысанасын немесе негiздемесiн өзгертудi, бiтiмгершiлiк келiсiм жасауды, өкiлеттiктердi басқа адамға берудi (қайта сенім білдіру), соттың қаулысына шағым берудi, соттың қаулысын мәжбүрлеп

2. Куә ретiнде:

...

3-1) аралық судьяның немесе төрешiнiң мiндеттерiн атқаруға байланысты өзiне белгiлi болған мән-жайлар туралы - аралық судья немесе төрешi;

2. Куә ретiнде:

...

3-1) төрешiнiң немесе аралық судьяның мiндеттерiн атқаруға байланысты өзiне белгiлi болған мән-жайлар туралы - төрешi немесе аралық судья;

1. Судья талап арызды, егер:

...

5-1) жоқ

1. Судья талап арызды, егер:

...

5-1) тараптар арасында осы дауды заңға сәйкес халықаралық төреліктiң немесе аралық соттың шешіміне беру туралы келісім жасалса;

Азаматтық іс жүргізу кодексінің 25-бабына енгізілетін түзетулермен үйлестіру мақсатында.

Талап қоюды қамтамасыз ету туралы арызды судья жауапкерге және Аралық сотта немесе төрелiкте iс қарау тараптарының iсiне қатысатын басқа адамдарға хабарламастан ол сотқа түскен күні шешеді. Талап қоюды қамтамасыз ету туралы арызды қарай келіп, судья ұйғарым шығарады.

Талап қоюды қамтамасыз ету туралы арызды судья жауапкерге және төрелiкте немесе аралық сотта iс қарау тараптарының iсiне қатысатын басқа адамдарға хабарламастан ол сотқа түскен күні шешеді. Талап қоюды қамтамасыз ету туралы арызды қарай келіп, судья ұйғарым шығарады.

1) тармағы

1) Аралық сотта немесе төрелiкте iс қарау тараптарының iсiне қатысушы адамның арызы бойынша талап қоюды қамтамасыз етудің бір түрін екінші түрімен ауыстыруға жол беріледі. Талап қоюды қамтамасыз етудің бір түрін екіншісімен ауыстыру туралы мәселеге іске қатысатын адамдарға арызды қараудың уақыты мен орны туралы хабарлай отырып, сот рұќсат береді, алайда олардың келмей қалуы осы мәселені мәні бойынша қарауға кедергі келтірмейді. Талап қоюдың бір түрін екінші түрімен ауыстыру туралы судья ұйғарым шығарады.

екінші түрімен ауыстыру

1) Төрелiкте немесе аралық сотта iс қарау тараптарының iсiне қатысушы адамның арызы бойынша талап қоюды қамтамасыз етудің бір түрін екінші түрімен ауыстыруға жол беріледі. Талап қоюды қамтамасыз етудің бір түрін екіншісімен ауыстыру туралы мәселеге іске қатысатын адамдарға арызды қараудың уақыты мен орны туралы хабарлай отырып, сот рұќсат береді, алайда олардың келмей қалуы осы мәселені мәні бойынша қарауға кедергі келтірмейді. Талап қоюдың бір түрін екінші түрімен ауыстыру туралы судья ұйғарым шығарады.

Істің мән-жайларын ескере отырып, істі сотта қарауға әзірлеу тәртібімен судья мынадай әрекеттерді жүргізеді:

...

4) тараптарға дауды шешу үшін олардың аралық сотқа жүгіну не дауды медиация тәртібімен шешу құқықтарын және мұндай әрекеттің салдарларын түсіндіреді;

Істің мән-жайларын ескере отырып, істі сотта қарауға әзірлеу тәртібімен судья мынадай әрекеттерді жүргізеді:

…

4) тараптарға дауды шешу үшiн олардың төрелікке немесе аралық сотқа жүгiну не дауды медиация тәртібімен шешу құқықтарын және мұндай әрекеттiң салдарларын түсiндiредi;

Төрағалық етуші іске қатысушы адамдарға және өкілдерге олардың іс жүргізу құқықтары мен міндеттерін, соның ішінде тараптарға дауды шешу үшін аралық сотқа жүгіну не дауды медиация тәртібімен шешу құқығын және осындай әрекеттің салдарларын түсіндіреді.

Төрағалық етушi iске қатысушы адамдарға және өкiлдерге олардың iс жүргiзу құқықтары мен мiндеттерiн, оның iшiнде тараптарға дауды шешу үшiн олардың төрелікке немесе аралық сотқа жүгiну не дауды медиация тәртібімен шешу құқығын құқығын және осындай әрекеттiң салдарларын түсiндiредi.

Істі мәні бойынша қарау төрағалық етушінің талап қоюшының өз талаптарын қолдайтын-қолдамайтыны, жауапкер талап қоюшының талаптарын мойындайтын-мойындамайтыны және тараптардың істі бітімгершілік келісімімен аяқтауды немесе істі аралық сотқа қарауға беруді не дауды медиация тәртібімен шешуді қалайтын-қаламайтыны туралы мәселелерді анықтауынан басталады.

Iстi мәнi бойынша қарау төрағалық етушiнiң талап қоюшының өз талаптарын қолдайтыны, жауапкердің талап қоюшының талаптарын мойындайтыны және тараптардың iстi бiтiмгершiлiк келiсiмiмен аяқтауды немесе iстi төрелікке немесе аралық сотқа қарауға берудi не дауды медиация тәртібімен шешуді қалайтыны – қаламайтыны туралы мәселелердi анықтауынан басталады.

5) тармақшасы

Сот, егер:

...

5) eгep заңнамалық актiлерде өзгеше көзделмесе, тараптар арасында бұл дауды заңға сәйкес аралық соттың немесе халықаралық коммерциялық төреліктiң шешіміне беру туралы келісім жасалса және жауапкерден істі мәні бойынша қарау басталғанға дейін дауды сотта шешуге қарсылық білдірілсе арызды қараусыз қалдырады.

Сот, егер:

...

5) eгep заңнамалық актiлерде тараптар арасында бұл дауды заңға сәйкес төреліктiң немесе аралық соттың шешіміне беру туралы келісім жасалса арызды қараусыз қалдырады.

Заңнамалық актілерде ортақ терминологияны қолдану мақсатында (3-позицияны қараңыз).

Азаматтық іс жүргізу кодексінің 25-бабына енгізілген түзетулермен үйлестіру мақсатында.

2-тармағының

1) тармақшасы

2. Қаржы ұйымын қайта құрылымдауды жүргізу туралы сот шешімі заңды күшіне енген кезден бастап

қайта құрылымдау көзделетін міндеттемелер бойынша талаптарды қанағаттандыру туралы соттардың, төрелік және аралық соттардың бұрын қабылдаған шешімдерінің;

2. Қаржы ұйымын қайта құрылымдауды жүргізу туралы сот шешімі заңды

1-тармағының

3) тармақшасы

1-тармағы

1. Шетелдік азаматтар және азаматтығы жоқ адамдар, шетелдік ұйымдар мен халықаралық ұйымдар (бұдан әрі - шетелдік тұлғалар) өздерінің бұзылған немесе дау айтылып отырған құқықтарын, бостандықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау үшін Қазақстан Республикасының соттарына жүгінуге құқылы.

…

1. Шетелдік азаматтар және азаматтығы жоқ адамдар, шетелдік және халықаралық ұйымдар (бұдан әрі - шетелдік тұлғалар) өздерінің бұзылған немесе дау айтылып отырған құқықтарын, бостандықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау үшін Қазақстан Республикасының соттарына жүгінуге құқылы.

…

1-тармақтың 1) тармақшасы

      1) сотқа берiлетiн талап арыздардан, ерекше талаппен іс жүргізу арыздарынан, ерекше жүргiзiлетiн iстер бойынша арыздардан (шағымдардан), сот бұйрығын шығару туралы арыздардан, атқару парағының телнұсқасын беру туралы арыздардан, аралық (төрелік) соттардың және шетел соттарының шешiмдерiн мәжбүрлеп орындату жөніндегі атқару парақтарын беру туралы арыздардан, сот актілерінің, атқару парақтарының және өзге де материалдардың көшiрмелерiн қайтадан беру туралы арыздардан мемлекеттiк баж алынады;

1) сотқа берiлетiн талап арыздардан, ерекше талаппен іс жүргізу арыздарынан, ерекше жүргiзiлетiн iстер бойынша арыздардан (шағымдардан), сот бұйрығын шығару туралы арыздардан, атқару парағының телнұсқасын беру туралы арыздардан, төреліктың, аралық соттың және шетел соттарының шешiмдерiн мәжбүрлеп орындату жөніндегі атқару парақтарын беру туралы арыздардан, сот актілерінің, атқару парақтарының және өзге де материалдардың көшiрмелерiн қайтадан беру туралы арыздардан мемлекеттiк баж алынады;

1. Сотқа берiлетiн талап арыздардан, ерекше талаппен іс жүргізу арыздарынан, ерекше жүргiзiлетiн iстер бойынша арыздардан (шағымдардан), сот бұйрығын шығару туралы арыздардан, атқару парағының телнұсқасын беру туралы арыздардан, аралық (төрелік) соттардың және шетел соттарының шешiмдерiн мәжбүрлеп орындату жөніндегі атқару парақтарын беру туралы арыздардан, сот актілерінің, атқару парақтарының және өзге де материалдардың көшiрмелерiн қайтадан беру туралы арыздардан мынадай мөлшерде мемлекеттiк баж алынады:

9) аралық соттар шешiмдерiне шағым жасау туралы арыздардан, төрелік шешiмдердi жою туралы өтiнiш хаттардан – Қазақстан Республикасының сотына мүліктік емес сипаттағы талап арыз берген кезде алынатын мемлекеттік баж мөлшерінен – 50 процент, ал мүліктік сипаттағы даулар бойынша – Қазақстан Республикасының сотына мүліктік сипаттағы талап арыз берген кезде алынатын және өтініш беруші даулап отырған сомаға негізделіп есептелген мемлекеттік баж мөлшерінен;

11) атқару парағының телнұсқасын беру туралы арыздардан, аралық (төрелік) соттардың және шетел соттарының шешiмдерiн мәжбүрлеп орындау жөніндегі атқару парақтарын беру туралы арыздардан – 500 процент;

1. Сотқа берiлетiн талап арыздардан, ерекше талаппен іс жүргізу арыздарынан, ерекше жүргiзiлетiн iстер бойынша арыздардан (шағымдардан), сот бұйрығын шығару туралы арыздардан, атқару парағының телнұсқасын беру туралы арыздардан, төреліктің, аралық соттың және шетел соттарының шешiмдерiн мәжбүрлеп орындату жөніндегі атқару парақтарын беру туралы арыздардан, сот актілерінің, атқару парақтарының және өзге де материалдардың көшiрмелерiн қайтадан беру туралы арыздардан мынадай мөлшерде мемлекеттiк баж алынады:

9) аралық сот шешiмдерiне шағым жасау туралы арыздардан, төрелік шешiмдердi жою туралы өтiнiш хаттардан – Қазақстан Республикасының сотына мүліктік емес сипаттағы талап арыз берген кезде алынатын мемлекеттік баж мөлшерінен – 50 процент, ал мүліктік сипаттағы даулар бойынша – Қазақстан Республикасының сотына мүліктік сипаттағы талап арыз берген кезде алынатын және өтініш беруші даулап отырған сомаға негізделіп есептелген мемлекеттік баж мөлшерінен;

11) атқару парағының телнұсқасын беру туралы арыздардан, төреліктің, аралық соттың және шетел соттарының шешiмдерiн мәжбүрлеп орындау жөніндегі атқару парақтарын беру туралы арыздардан – 500 процент;

1. Төленген мемлекеттiк баж сомасы:

1) талапкер өз талаптарын азайтатын жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiк баж осы Кодекс бойынша талап етiлгеннен көбiрек мөлшерде енгiзiлген;

1-1) істі аралық сотқа жіберген

1. Төленген мемлекеттiк баж сомасы:

1) талапкер өз талаптарын азайтатын жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiк баж осы Кодекс бойынша талап етiлгеннен көбiрек мөлшерде енгiзiлген;

1-1) істі төрелікке немесе аралық сотқа жіберген;

1. 
   Заң көмегін көрсете отырып, адвокаттар:
   

1.Заң көмегін көрсете отырып, адвокаттар:

5) төрелікте (сотта), аралық сотта, және дауларды шешетін өзге де органдарда істі қарауға сенім білдірушінің өкілі ретінде қатысады;

Осы Заң, егер Қазақстан Республикасы заңнамалық актiлерiнде өзгеше белгiленбесе, жеке және заңды тұлғалар арасында жасалған азаматтық-құқықтық шарттардан туындаған дауларға қатысты қолданылады.

Осы Заң, егер Қазақстан Республикасы заңнамалық актiлерiнде өзгеше белгiленбесе, жеке және (немесе) заңды тұлғалар арасында азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған дауларға қатысты қолданылады.

Қолданыстағы заңнамада аралық соттардың құзыреті қысқарған.

Бұрыңғы ҚазКСРО АІЖК-де Аралық соттар туралы ереже көзделген, оның 1-бабына сәйкес азаматтардың еңбек және отбасылық қатынастардан туындайтын дауларды қоспағанда, олардың арасында туындаған кез келген дауды аралық соттың қарауына беруге құқығы бар.

Осыған байланысты азаматтық-құқықтық шарттардан туындайтын дауларды қарау жөніндегі аралық соттың құзыретін қысқарту негізделмеген болып табылады.

Аралық соттың құзыретін оған азаматтық-құқықтық шарттардан емес, азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы кеңейту ұсынылады.

Аралық сотты нығайту үшін, оның ішінде соттардың жүктемесін азайту үшін аралық сотқа мүліктік, сондай-ақ мүліктік емес сипаттағы азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы олардың құзыреттерін кеңейту ұсынылады.

…

6. Жоқ.

…

6. Аралық сот адамның өмiрi мен денсаулығына, жеке өмiріне қол сұқпаушылыққа, жеке және отбасы құпиясына, есiм алу құқығына байланысты мүлiктiк қатынастарға байланысы жоқ мүлiктiк емес жеке қатынастардан туындаған дауларды қарауға құқылы емес.

Көрсетілген мүліктік емес қатынастардан туындайтын даулар неғұрлым жоғары дәрежеде жария құқық түйісінде табылады

.

Осы Заң, егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде өзгеше белгiленбесе, халықаралық коммерциялық төрелiк шешетiн, жеке және заңды тұлғалардың қатысуымен азаматтық-құқықтық шарттардан туындаған дауларға қатысты қолданылады.

Осы Заң, егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде өзгеше белгiленбесе, халықаралық төрелiк шешетiн, жеке және заңды тұлғалардың қатысуымен азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған дауларға қатысты қолданылады.

Қолданыстағы заңнамада төреліктің құзыреті қысқарған.

Төреліктің құзыреттерін оларға азаматтық-құқықтық шарттардан емес, азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы кеңейту ұсынылады.

Төрелікті нығайту үшін, оның ішінде соттардың жүктемесін азайту үшін төрелікке және аралық сотқа мүліктік, сондай-ақ мүліктік емес сипаттағы азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы олардың құзыреттерін кеңейту ұсынылады.

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

...
8) төрелiктiң регламентi - тұрақты жұмыс iстейтiн халықаралық коммерциялық төрелiктiң қызметiн ұйымдастыру тәртiбi;

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

...
8) төрелiктiң регламентi - тұрақты жұмыс iстейтiн халықаралық төрелiктiң қызметiн ұйымдастыру тәртiбi;…

Қолданыстағы заңнамада көзделгеніндей, төрелікке мүліктік те, мүліктік емес те сипаттағы азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы оның құзыретін ұлғайту ұсынылады.

.

1. Қазақстан Республикасының халықаралық коммерциялық төрелiк туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

1. Қазақстан Республикасының халықаралық төрелiк туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

Қолданыстағы заңнамада көзделгеніндей, төрелікке мүліктік те, мүліктік емес те сипаттағы азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы оның құзыретін ұлғайту ұсынылады.

.

2- тармағы

2. Тараптар төрелiк келiсiмдi тараптар арасында қандай да бiр нақты азаматтық-құқықтық дау қатынас бойынша туындаған немесе туындауы мүмкiн дауларға қатысты жасасуы мүмкiн.

2. Тараптар төрелiк келiсiмдi тараптар арасында қандай да бiр нақты азаматтық-құқықтық дау қатынас бойынша туындаған немесе туындауы мүмкiн дауларға қатысты жасасуы мүмкiн.

Қолданыстағы заңнамада көзделгеніндей, төрелікке мүліктік те, мүліктік емес те сипаттағы азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы оның құзыретін ұлғайту ұсынылады.

4-тармағы

4. Егер тараптардың ең болмағанда бiреуi Қазақстан Республикасының резидентi емес болып табылса, жеке тұлғалар, коммерциялық және өзге де ұйымдар арасында азаматтық-құқықтық шарттардан туындайтын даулар тараптардың келiсiмi бойынша төрелiкке берiлуi мүмкiн.

4.. Егер тараптардың ең болмағанда бiреуi Қазақстан Республикасының резидентi емес болып табылса, жеке және заңды тұлғалар арасында азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын даулар тараптардың келiсiмi бойынша төрелiкке берiлуi мүмкiн.

Қолданыстағы заңнамада көзделгеніндей, төрелікке мүліктік те, мүліктік емес те сипаттағы азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын дауларды қарау құқығын беру арқылы оның құзыретін ұлғайту ұсынылады.

8- тармағы

…

8. жоқ.

…

8. Төреліктер адамның өмiрi мен денсаулығына, жеке өмiріне қол сұқпаушылыққа, жеке және отбасы құпиясына, есiм алу құқығына байланысты мүлiктiк емес дауларды қарауға құқылы емес.

Көрсетілген мүліктік емес қатынастардан туындайтын даулар неғұрлым жоғары дәрежеде жария құқық түйісінде табылады

Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік өз төрешiлерiнiң тiзiлiмiн жүргiзедi. Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік, төрешiлердiң тiзiлiмi туралы, даудың тараптары келiскен кезде төрелік шешiмдер туралы ақпарат, заңды мекенжайы мен жұмыс регламентi жеке және заңды тұлғалардың еркiн танысуы үшiн жалпы пайдаланудағы телекоммуникациялар желiсiнде және бұқаралық ақпарат құралдарында орналастырылады.

Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік өз төрешiлерiнiң тiзiлiмiн жүргiзедi. Тұрақты жұмыс iстейтiн төрелік туралы ақпарат, оның заңды мекенжайын, жұмыс регламентiн, төрешiлердiң тiзiлiмiн қоса, жеке және заңды тұлғалардың еркiн танысуы үшiн жалпы пайдаланудағы телекоммуникациялар желiсiнде және бұқаралық ақпарат құралдарында орналастырылады. Төрелiктің шешімдері туралы ақпарат даудың тараптары келiскен кезде орналастырылады.

4-тармағы

2. Егер шартты орындауға және тоқтатуға байланысты даулар осы баптың 1-тармағына сәйкес шешiлмейтiн болған жағдайда, онда тараптар дауды Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес сот тәртiбiмен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық коммерциялық төрелiк туралы заңнамалық актiсiне сәйкес халықаралық коммерциялық төрелiкке жүгiну арқылы шешуге құқылы.

2. Егер шартты орындауға және тоқтатуға байланысты даулар осы баптың 1-тармағына сәйкес шешiле алмаса, онда тараптар дауды Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес сот тәртiбiнде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық төрелiк туралы заңнамалық актiсiне сәйкес халықаралық төрелiкке жүгiну арқылы шешуге құқылы.

1-тармағының

2) тармақшасы

2-тармағының

2) тармақшасы

мемлекеттiк және шаруашылық органдармен, қоғамдық ұйымдармен, кәсiпкерлермен және олардың бiрлестiктерiмен (одақтарымен, ассоциацияларымен) өзара қатынастарда өз мөшелерiнiң құқықтары мен мүдделерiн бiлдiрiп, қорғау, өз мөшелерiнiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау мақсатымен сотқа талап қою, аралық және төрелiк сотта, басқа органдарда олардың мүдделерiн қорғау, оларға өзге де құқылық көмек көрсету, заң консультацияларын және құқылық көмек көрсететiн басқа да қызметтер құру, және еңбек дауларын қарау және заңдарға сәйкес ұжымдық еңбек дауларын (жанжалдарын) шешуге қатысу, келiсiмдер мен ұжымдық шарттар жасасу;».

мемлекеттiк және шаруашылық органдармен, қоғамдық ұйымдармен, кәсiпкерлермен және олардың бiрлестiктерiмен (одақтарымен, ассоциацияларымен) өзара қатынастарда өз мөшелерiнiң құқықтары мен мүдделерiн бiлдiрiп, қорғау, өз мөшелерiнiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау мақсатымен сотқа талап қою, төрелiк және аралық сотта, басқа органдарда олардың мүдделерiн қорғау, оларға өзге де құқылық көмек көрсету, заң консультацияларын және құқылық көмек көрсететiн басқа да қызметтер құру, және еңбек дауларын қарау және заңдарға сәйкес ұжымдық еңбек дауларын (жанжалдарын) шешуге қатысу, келiсiмдер мен ұжымдық шарттар жасасу;».