Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасы Мазмұны

Үкіметінің

2014 жылғы « »

№ қаулысымен

бекітілген

Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасы


Мазмұны

1. 2. 3. 4. 5.

Қазақстандағы туризм индустриясының ағымдағы жай-күйін талдау.... Қазақстан Республикасында туризм индустриясын 2020 жылға дейін дамытудың пайымы............................................................................. Қазақстан Республикасында туризм индустриясын 2020 жылға дейін дамытудың мақсаттары, міндеттері, кезеңдері және күтілетін нәтижелері...................................................................................... Қазақстан Республикасында туризм индустриясын дамытудың негізгі қағидаттары мен жалпы тәсілдері.................................................... Тұжырымдаманы іске асыру көзделетін нормативтік құқықтық актілердің тізбесі....................................................

3 12 13 17 41

1. 
   ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТУРИЗМ ИНДУСТРИЯСЫНЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАЙ-КҮЙІН ТАЛДАУ
   

Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасы Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 2012 жылғы 27 қаңтардағы «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру мақсатында және Қазақстан Республикасының туризмін дамытудың әзірленген жүйелі жоспарларына, Ақмола облысының Бурабай курорттық аймағын, Алматы қаласының маңындағы тау шаңғы аймағын, Кендірлі демалыс аймағын, сондай-ақ Шығыс Қазақстан облысында туризмді дамытудың кластерлік бағдарламасының мастер-жоспарына сәйкес әзірленді.

Әлемдік экономиканың қазіргі даму жағдайында туризм жетекші және серпінді дамып келе жатқан салалардың бірі болып табылады. Дүниежүзілік туристік ұйымның деректері бойынша туризм тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің әлемдік экспортында (7,4 %) тек автомобильдер, химия және отын өнімдерінің экспортына жол бере отырып, төртінші орынды иеленеді. Ал кіріс жағынан бұл сала әлемде мұнай өндіру өнеркәсібі мен машина жасаудан кейін үшінші орынды иеленеді.

Қазақстан бай туристік-рекреациялық әлеуетке ие бола отырып, туризмнің жеткілікті деңгейде дамымауымен сипатталады. Оның жалпы ішкі өнімдегі үлесі (тұру және тамақтану бойынша көрсетілетін қызметтер ғана есептеледі) шамамен 0,3 %-ды құрайды. 2012 жылы туристік қызметтен түскен кіріс көлемі 151,7 млрд. теңгені құрады, бұл 2008 жылғыдан 2 есе артық (77,6 млрд. теңге). Салада жұмыспен айналысатындар саны 129 000 адамды құрады. Республиканың бюджетіне төленген салық 2012 жылы 24,2 млрд. теңгені құрады.

2012 жылы елде 1 994 туристік ұйым жұмыс істеді, оларға 641,3 мың адам қызмет көрсетті. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 1,7 %-ға артық (2011 жылы 630,6 мың адам) және 2010 жылғы көрсеткіштен 32,1 %-ға артық (485,6 мың адам). Туристік қызметтің құрылымында ішкі туризм 31,5 %-ды, келу туризмі – 4,7 %-ды, шығу туризмі – 63,8 %-ды құрады.

2013 жылдың қаңтар-қыркүйегінде елімізде 1 705 туристік ұйым жұмыс істеді, олар 424,7 мың адамға қызмет көрсетті. Бұл 2012 жылдың тиісті кезеңінің көрсеткішінен 16,3 %-ға төмен. Көрсетілетін туристік қызмет құрылымында ішкі туризм 44,4 %-ды, келу туризмі – 2,3 %-ды, шығу туризмі – 53,3 %-ды құрады. Егер осы көрсеткіштерді 2012 жылдың қаңтар-қыркүйегінің деректерімен салыстырсақ, онда туристерге қызмет көрсетудің жалпы құрылымында шығу туризмі үлесінің 8 %-ға және келу туризмі 2,3 %-ға дейін азайғаны, ішкі туризмнің 10,3 %-ға артқаны байқалады.

2012 жылғы жағдай бойынша Қазақстанда 83 103 төсек-орындық сыйымдылығы бар 1 526 орналастыру орны жұмыс істеді, бұл 2011 жылмен салыстырғанда 2,6 %-ға артық. Жалпы санның 61,5 % қонақ үйлерді құрады, оның ішінде 26,8 %-ы санаты бар, 34,7 %-ы санаты жоқ қонақ үйлер, ал 38,5 %-ды басқа да орналастыру орындарын құрады.

Негізгі бөлігі (55,3 %) тиісінше Алматы (14,7 %), Астана (9,7 %) қалаларында, Шығыс Қазақстан (19,2 %) және Қарағанды (11,7 %) облыстарында шоғырланған.

Сыйымдылығы 28 841 төсек-орын болатын 875 қонақ үй қонақ үйлердің жалпы санының 56,4 %-ын құрайды және олардың санаты жоқ екендігін атап өту қажет.

2013 жылғы қаңтар-қыркүйектегі жағдай бойынша Қазақстанда 89 464 төсек-орны бар 1 654 орналастыру орны жұмыс істеді, бұл 2012 жылдың қаңтар-қыркүйегіне қарағанда 8,5 %-ға көп.

Орналастыру орындарының жалпы санының 58,3 %-ын қонақ үйлер құрады, олардың 22,4 %-ы – санаты бар, 35,9 % – санаты жоқ қонақ үйлер, ал 41,7 %-ы өзге де орналастыру орындарын құрады. Негізгі бөлігі (61,3 %) тиісінше Шығыс Қазақстан облысында (19,1 %), Алматы (11,3 %) және Астана (9,7 %), қалаларында, сондай-ақ Ақмола (11,1 %) және Қарағанды (10,2 %) облыстарында шоғырланған.

2012 жылы орналастыру орындарындағы нөмірлік қор жүктемесінің коэффиценті 24,9 %-ды (2011 жылы – 24 %) құрады.

Қонақ үйлерде көрсеткіш 33,3 %-ды құрады (39,2 % санаты бар қонақ үйлер, 28,8 % санаты жоқ қонақ үйлер). Бұл ретте толтырылуының ең жоғары деңгейі 5* санаты бар қонақ үйлерде (43,7 %), ең төменгі деңгей 1* санаты бар қонақ үйлерде (29,8 %) тіркелген. Өзге орналастыру орындарында бұл көрсеткіш 11,4 %-ды құрады.

2012 жылы нөмірлік қор жүктемесінің ең жоғары коэффициенті Маңғыстау облысында 50,3 %-ды, Алматы қаласында 42,8 %-ды және Атырау облысында 41,3 %-ды құрады. Ең төменгі коэффицент Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыстарында шамамен 13 %-ды құрайды. Астана қаласындағы нөмірлік қор жүктемесінің коэффициенті тиісінше 34,5 %-ды құрады.

2013 жылдың қаңтар-қыркүйегінде орналастыру орындарында нөмірлік қор жүктемесінің коэффициенті 22,7 %-ды құрады (2012 жылғы ұқсас кезеңде 26,1 %).

Қонақ үйлерде көрсеткіш 28,1 %-ды құрады (35,7 %-ы санаты бар қонақ үйлерде және 23,4 %-ы санаты жоқ қонақ үйде). Бұл ретте, толтырылуының ең жоғары деңгейі 5* санаты бар қонақ үйлерде (46,1 %), ең төменгі деңгей 1* санаты бар қонақ үйлерде (21,9 %) тіркелген. Өзге де орналастыру орындарында бұл көрсеткіш 15,1 %-ды құрады.

2013 жылдың алғашқы тоғыз айында нөмірлік қор жүктемесінің неғұрлым жоғары коэффициенті Атырау облысында – 54,2 %-ды, Маңғыстау облысында – 34,9 %-ды және Астана қаласында 33 %-ды құрады. Ең төменгі коэффициент Алматы (14,1 %) және Солтүстік Қазақстан (15,3 %) облыстарында тіркелген. Алматы қаласында нөмірлік қор жүктемесінің коэффициенті тиісінше 26,8 %-ды құрады.

Қонақ үйлер қызметтерінің деңгейі жоғары орналастыру орындарында тұру бағасы әлемнің жетекші туристік дестинацияларындағы осыған ұқсас қонақ үйлерге қарағанда айтарлықтай жоғары. Астана және Алматы қалаларындағы 5* санаты бар халықаралық бренд қонақ үйлеріндегі нөмірдің құны Еуропаға қарағанда 2-3 есе жоғары.

Басқа орналастыру орындарында – пансионаттарда, туристік базаларда, паналарда, кемпингтерде, келушілерге арналған жатақханаларда және басқаларда көрсетілетін қызметтердің бағалары айтарлықтай төмен.

Жоғарылатылған бағалар орналастыру орындарының төмен деңгейде толуына, бәсекелес ортаның жетіспеушілігіне және бизнес-туристерден күшті тәуелділікке байланысты. Қонақ үйлер қызметтерін қоса алғандағы, ұсынылатын туристік қызметтер шектеулі сервиспен көрсетіледі және әлсіз реттелген болып табылады.

Тұруға және авиабилеттерге жоғары бағалар Қазақстанға тур бағасын едәуір арттыратынын және тиісінше халықаралық нарықтағы баға бойынша оның бәсекеге қабілеттілігін төмендететінін атап өткен жөн.

Қазақстандағы ішкі және келу туризміне сұраныстың 2000 жылдан бастап 2007 жыл кезеңінде артуы, экономикалық дағдарысқа байланысты 2008 және 2009 жылдары төмендеуі байқалды. 2010 жылы экономиканың қайта қалпына келуімен 2011 жылы туризмге сұраныс жаңғыртылды және 2012 жылы туристік келу саны 6,3 %-ға және түнеу саны 6,7 %-ға артып, рекордтық деңгейге жетті:

2000 жылғы 43 298 келушіден 2012 жылы 3 026 227 келушіге дейін;

2000 жылғы 1 250 649 түнеуден 2012 жылы 7 560 134 түнеуге (төсек-тәулік) дейін ұлғайды.

2012 жылы туристік келу құрылымы мынадай көрсеткіштермен сипатталды:

орналасу объектілерінің үлгілері бойынша: келушілердің 88,7 %-ы қонақ үйлерге (келушілердің 46,3 %-ы санаты бар қонақ үйлерге, 42,4 %-ы санаты жоқ қонақ үйлерге), келушілердің 11,3 %-ы өзге орналасу жерлерге орналасқан;

өңірлер бойынша: тіркелген келушілердің 49 %-ы Астана (18,4 %) және Алматы қалаларында (18,2 %) және Шығыс Қазақстан облысында (12,4%) тіркелген. Қарағанды – 7 %, Атырау – 6,9 %, Маңғыстау – 5,9 % және басқа облыстарда 31,2 % келушілер тіркелген;

шыққан елдер бойынша: 82,8 %-ы қазақстандық келушілер, резидент емес келушілердің (519222 адам) – 27,3 %-ы Ресей Федерациясынан келушілер, 10,4 %-ы Ұлыбритания Құрама Корольдігінен және Солтүстік Ирландиядан келушілер, 7,6 %-ы Америка Құрама Штаттарынан келушілер, 6,2 %-ы Түркия Республикасынан келушілер, 6,1 %-ы – Италия Республикасынан келушілер, 4,7 %-ы – Германия Федеративтік Республикасынан келушілер, 4,5 %-ы – Қытай Халық Республикасынан келушілер және 33,2 % – ы басқа елдерден келушілер;

сапарға шығу мақсаттары бойынша: іскерлік және кәсіптік – 64 %, демалыс және бос уақыт – 30 %, достары мен туыстарына бару – 4,1 %, басқа мақсаттарда – 1,9 %. Қазақстандықтар шетелдік келушілермен салыстырғанда демалыс және бос уақыт мақсатында көбірек саяхатқа шыққанын (34,6 %), бұл уақытта резидент еместер көбінесе іскерлік және кәсіптік мақсаттарда (88,1 %) келгенін атап өту қажет.

Жоғарыда баяндалғаннан көрінгендей, Қазақстандағы туризм негізінен жергілікті халыққа, сондай-ақ шетелдік резиденттердің іскерлік және кәсіптік сапарларына келіп тірелетіндігі көрінеді.

2012 жылы Қазақстанға келген барлық шетелдік резиденттердің жалпы саны 6 163 204 құрады, бұл 2011 жылға қарағанда 8,4 %-ға көп. Шетелдік резиденттердің көпшілігі көршілес үш елден: Өзбекстан Республикасынан (37,1 %), Қырғыз Республикасынан (23,6 %) және Ресей Федерациясынан (22,2 %) келген. Олардың келуінің негізгі себептері жеке (75,9 %) және транзиттік сапарлар (18,2 %) болды, ал іскерлік туризм мен бос уақыт және демалыс мақсатындағы туризм 5,9 %-ды құрады. Республикаға шет елден келушілердің көпшілігі отбасыларында немесе достарында тоқтайды, транзитпен өтеді немесе бір күнге ғана келеді (бір күндік келушілер).

Сыртқа шығушылар туризмі бойынша келушілер саны 2012 жылы 9 065 579 құрады, бұл 2011 жылға қарағанда 13 %-ға көп. Сыртқа шығушылар туризмінің мұндай көлемі елдің төлем балансында теріс туристік сальдоның қалыптасуына ықпал етеді (434 млн. АҚШ долларынан көп). Қазақстан Түркия Республикасы, Қытай Халық Республикасы, Біріккен Араб Әмірліктері, Тайланд Корольдігі сияқты елдерге «туристік донор» болып қалып отыр, одан туризм индустриясы қарқынды дамуда, жаңа жұмыс орындары құрылып, төлем балансының құрылымы жақсаруда және халықтың әл-ауқаты артуда.

Қазақстандық туристердің сыртқа шығу туризміне сұранысы Қазақстандағы туристік дестинациялар мен орналастыру объектілері үшін бизнес үлесінің жоғалуын білдіреді. Сондықтан, республикада туризмнің сапалы дамуы арқылы қазір шетелде демалатын жергілікті туристердің белгілі бір саны туризмге жұмсалатын шығындарды ел шегінде қалдыра отырып, қазақстандық туристік дестинацияларды таңдайды деп болжауға болады.

Республикада туризмді жеделдетіп дамытуға қиындық келтіретін негізгі себептерге мыналар жатады:

туризм орындарындағы инженерлік, көліктік және әлеуметтік инфрақұрылымның жеткіліксіз дамуы, туристік объектілерге жетудің қиындығы, туристер демалатын жерлердегі қызмет көрсету деңгейінің жоғары болмауы, жол бойы инфрақұрылымы объектілерінің сервис сапасының және санының жеткіліксіздігі;

туризм саласында білікті кадрлардың жетіспеушілігі – оның ішінде білімнің академиялық сипаты, білім бағдарламаларының еңбек нарығының талаптарынан, өндірістердің қажеттіліктерінен, жұмыс берушілердің күтуінен біршама алшақтығы және т.б.;

орналастыру орындарын айқындаудың, сондай-ақ орналастыру орындарының белгілі бір түріне қолданылатын стандарттардың болмауы, заңнамада жұмыскерлер мен жұмыс берушілерге қатысты қолданылатын әлеуметтік туризмді реттеу қағидаларының болмауы (туристік сертификаттар жүйесінің болмауы), туристік саланы салықтық ынталандыру шараларының болмауы бөлігінде туризм индустриясы мен қонақ үй бизнесін нормативтік реттеудің жеткіліксіз деңгейі;

туристік бизнесті дамыту үшін ықтимал кедергілер, оның ішінде әкімшілік кедергілердің болуы бұдан әрі жетілдіруді талап ететін, мемлекеттік қолдау құралдарының болуы.

Туризмді дамытудың негізгі экономикалық көрсеткіштерінің өзгерісін талдай келе, қазақстандық туризмнің әлеуеті толық іске асырылмай отыр деген қорытындыға келуге болады, өйткені туристік саланы дамыту көліктік-логистикалық жүйенің қажетті инфрақұрылымын қамтитын, оның ішінде туристік көрсетілетін қызметтерге қазақстандық және шетелдік азаматтардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін кең мүмкіндікті қамтамасыз ететін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасы (автомобильдік, авиациялық, теміржол) арқылы өткізу пункттерін реконструкциялауды ескере отырып, қазіргі заманғы бәсекеге қабілетті туристік кешенді құруға тікелей байланысты. Туристік кешенді құру бюджетке салықтық түсімдер, шетелдік валюта ағыны, жұмыс орындары санының өсуі есебінен еліміздің экономикасының дамуына да едәуір үлес қосады, сондай-ақ мәдени және табиғи мұраның сақталуына және оңтайлы пайдаланылуына бақылауды қамтамасыз етеді.

Туризмді мемлекеттік қолдау саланы орнықты дамытудың қажетті шарты болып табылады. Халықаралық тәжірибе мемлекеттің туристік инфрақұрылымды дамыту үшін жағдайлар жасауға, жеке инвесторларды тартуға, туристік индустрия субъектілерінің қызметі үшін қолайлы экономикалық жағдайларды қамтамасыз ететін нормативтік құқықтық базаны қалыптастыруға бағытталған белсенді саясаты туристік саланың елдің әлеуметтік-экономикалық дамуында маңызды орын алуына мүмкіндік беретіндігін көрсетіп отыр. Сондай-ақ, әлемдік тәжірибе туризмді белсенді дамытатын елдер өз азаматтарын сапалы туристік көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ете отырып, біршама бюджеттік қаражатты ұлттық жобалар мен бағдарламаларды іске асыруға жұмсайтынын айғақтап отыр.

Аталған Тұжырымдамада Horwath HTL, Ecosign Mountain Resort Planners Ltd, THR, IPK International ірі халықаралық консалтингілік компаниялардың ұсынымдары, сондай-ақ Қазақстандағы туристік әлеуетке 2012 жылы жүргізілген зерттеулердің нәтижелер ескерілген.

Туризмді экономиканың басым бағыты ретінде айқындаған елдердің халықаралық тәжірибесін талдау туристік қызметті мемлекеттік қолдаудың бірқатар тиімді шараларын көрсетті:

1) қарама-қайшы басымдықтарды қоса атқару үшін елдің басшылығы тарапынан бірқатар жылдар бойы келе жатқан тура саяси ерік және қолдау.

Осы Жоспарды іске асыру үшін 2007 жылы бірнеше мемлекеттік кәсіпорын базасында туризм инфрақұрылымына инвестициялау бойынша жаңа оператор – SMIT (Марокко туризмдегі инжиринг қоғамы) құру жөнінде шешім қабылданды. SMIT мынадай міндеттерді іске асырады: жаңа жағалаудағы курорттық аймақтарды салуға жер учаскелерін бөлу; осы аймақтарды салуға арналған мастер-жоспарлар мен ТЭН әзірлеу, жер учаскелерін сатып алу және сату, инфрақұрылымды салу және жеке инвесторлар тарту. Сондай-ақ, «Пайымдау – 2010» стратегиясын іске асыру кезінде ЕО-мен ашық әуе кеңістігі туралы 2006 жылғы екіжақты шарт шеңберінде әуе бағытын ырықтандыру елдің туристік саласын дамыту үшін зор мәнге ие болды.

Әуе бағытын ырықтандыру, көбінесе, жаңа әуе желілерінің әуе тасымалдаушыларына және еуропалық бюджеті аз әуе тасымалдаушыларына қону құқығын беруден; AtlasBlue және Jet4You жаңа ұлттық бюджеті аз әуе тасымалдаушыларын және жаңа әуе бағыттарын құрудан тұрады. Бұл шаралар әуе билеттеріне бағалардың айтарлықтай төмендеуіне және халықаралық жолаушылар (туристер) ағынының жалпы ұлғаюына әкелді.

Малайзия. 90-жылдардан бастап туризм Малайзияны дамытудың бесжылдық экономикалық жоспарларында маңызды орын алып келеді. Осы жоспарлар аясында салықтық жеңілдіктер беру (түсімге салынатын салықтан босату немесе қонақ үйлерді және басқа туристік объектілерді кеңейтуде және жаңғыртуда кері инвестициялау кезіндегі жеңілдіктер; импорттық баждардан толық босату) арқылы ауыл шаруашылығы, экологиялық, круиздік және туризмнің басқа да түрлерін дамыту үшін стратегия қалыптастырылды.

2) мамандандырылған агенттіктерді, қорлар мен операторларды құру арқылы ірі курорттық аймақтарды дамытуға мемлекеттің тікелей қаржылық қатысуы.

3) қаржылық жеңілдіктер және туристік объектілерге инвестициялауды қолдау тетіктері.

4) индустрияның өсуіне қарай мемлекеттік-жекешелік әріптестікке жоспарлы шығуға мемлекеттік бастама

Шетелдік инвесторлар да капиталға қатысты мемлекет кепілдіктерін алды, шетел қатысатын жергілікті компаниялар секілді алынған кірістерді шетелге шығару құқығына ие болды.

5. 
   туризмнің инженерлік-коммуникациялық, көліктік және «жұмсақ» инфрақұрылымын құруды тікелей мемлекеттік қаржыландыру (білікті кадр ресурстарымен қамтамасыз ету, ақпараттық қамтамасыз ету), сондай-ақ туристік индустрияда неғұрлым маңызды жобалар құру.
   

Осы мысалдардың барлығын елде туристік саланы дамыту үшін күшті серпін тұрғысынан да, сол сияқты мемлекеттік инвестицияларды қайтару есебінен де сәтті деп атауға болады.

Қазақстандағы келу және ішкі туризмді дамыту бірқатар нарықтық үрдістерге – жалпы туризмге, экономикаға, демографияға, экологияға, технологияға және өзге де салаларға байланысты болады.

Туризмнің негізгі ұзақ мерзімді үрдістері тұтастай алғанда мыналар болып табылады:

1) халықаралық келушілер саны мен халықаралық туризмнен түсетін кірістерді кейіннен арттыра отырып, халықаралық туризмді тұрақты дамыту, бұл тұтастай алғанда Қазақстандағы туризм индустриясын дамыту үшін жағымды нарықтық негізді қамтамасыз етеді;

2) Қытай Халық Республикасы, Үндістан Республикасы, Таяу Шығыс және Ресей Федерациясы сияқты дамушы сыртқы нарықтарда артып келе жатқан туристік сұраныс. Бұл елдердің географиялық орналасуы аталған нарықтар үшін туристік өнімдерді әзірлеу және олардың Қазақстанға аумақтық жақындығының арқасында оларды салыстырмалы түрде жеңіл іске асыруға мүмкіндік береді;

3) Қазақстанға осы нарықтарда өзінің тартымды және бірегей туристік өнімдерін іске асыруға мүмкіндік беретін Еуропа сияқты дамыған сыртқы нарықтардағы едәуір жоғары және тұрақты сұраныс;

4) перспективада Қазақстанның туристік ұсынысына ықтимал бәсекені білдіретін Әзербайжан Республикасы, Қытай Халық Республикасы, Грузия, Қырғыз Республикасы, Монғолия, Ресей Федерациясы, Түркіменстан және Өзбекстан Республикасы сияқты дамушы дестинациялардан артып келе жатқан туристік ұсыныс;

5) дамыған, сол сияқты, дамып келе жатқан туристік дестинациялар арасындағы жоғары, артып келе жатқан және белсенді бәсекелестік, бұл қазақстандық ұқсастардан осы нарықта барабар ұстанымға ие болу, сонымен бірге оның үздіксіз өзгеретін жағдайларына бейімделу қабілетін талап етеді.

Негізгі ұзақ мерзімді экономикалық үрдістер мыналар болып табылады:

қолайлы экономикалық перспективалар және ЖІӨ-нің, кірістердің және Қазақстан ішіндегі тұтынушылар арасында және Қытай Халық Республикасы, Үндістан Республикасы, Таяу Шығыс және Ресей Федерациясы сияқты дамушы сыртқы нарықтарда саяхаттарға биімділіктің күтіліп отырған өсуі, бұл ішкі және сыртқы дамушы, әсіресе, Қазақстанға жақын орналасқан нарықтарда туристік өнімдерді әзірлеу және өткізу мүмкіндігін береді; тұтынушылардың бағаға деген сезімталдығының артуына алып келетін Еуропа және Америка Құрама Штаттары секілді дамыған нарықтардың экономикалық тұрақсыздығы өз кезегінде өте қымбат туристік өнімдерге өзінің қаупін төндіреді, бірақ, сонымен бірге қолжетімді сапалы туристік өнімдердің бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

1) әсіресе, Еуропа сияқты дамыған нарықтарда орта жастағы және зейнет жасындағы адамдар санының артуы, бұл неғұрлым есейген шақтағы тұтынушыларға туристік өнімдерді әзірлеу және өткізу мүмкіндігін береді: маусымнан тыс, мәдени, сауықтыру және СПА-саяхаттар және т.б.;

2) жыл бойы демалысқа арналған қысқа мерзімді үзілістер санының көбеюіне алып келетін жұмыс істейтін халықтың бос уақыты санының қысқаруы;

3) жастар арасында әртүрлі қызықты саяхаттарды дайындау және іске асыру мүмкіндігін беретін белсенді демалысқа деген қызығушылықтың артуы;

4) барлық жастағы адамдардың жүріс-тұрысында (немесе өмір салтында) «космополиттілікке» деген бейімділіктің артуы – әлемге саяхат жасауға талпыну, өзге мәдениет пен ландшафтылармен танысу – бұл бірнеше саяхаттарды дайындауға және іске асыруға және Қазақстанды бірегей туристік өнімдері бар жаңа туристік дестинация ретінде көрсетуге мүмкіндік береді;

5) «креативті» туристік өнімдерді әзірлеу және өткізу үшін мүмкіндіктер беретін әсіресе, Еуропа сияқты дамыған сыртқы нарықтағы тұтынушылар арасында өзін-өзі дамытуға және/немесе «өзін өзі шақыруға» ұмтылысының артуы.

1) «табиғат аясындағы» туристік өнімдерді әзірлеу және өткізу мүмкіндіктерін беретін қоршаған ортаны сақтау және қорғау саласындағы қоғамдық сананың артуы, экологиялық тұрақты болып табылатын: жаяу туризм, велотуризм, салт атты серуендеу және құстарды бақылау;

2) климаттың өзгеруіне байланысты туындаған ел экономикасындағы өзгерістер қызметтерді жергілікті жеткізушілердің, туроператорлардың және көлік компанияларының жаңа жағдайларға бейімделу қажеттілігін туғызады.

Технологиялар саласындағы негізгі ұзақ мерзімді үрдістер мыналар болып табылады:

1) өз кезегінде туристерді көптеп тарта отырып, осындай технологияларды енгізетін объектілердің имиджіне оң ықпал ететін объектілерді салу және пайдалану кезінде экологиялық қауіпсіз және энергия үнемдеуші технологиялар мен процестерді пайдаланудың артуы;

2) жаңа маршруттарды енгізу, жаңа (бюджеттік) әуе тасымалдаушылар құру, қолданыстағы әуежайларды жаңғырту және жаңаларын салу арқылы әуе қатынасын қарқынды дамыту, бұл, жиынтығында, Интернетті пайдаланудың өсуімен қатар сапарлар санын арттырады;

3) жарнама үшін де, сол сияқты туристік өнімдерді сату үшін де компаниялардың интернет қатысуы болуының қажеттілігіне негізделген туристік өнімдерді іздеуде және сатып алуда Интернетті пайдаланудың артуы;

4) туризммен байланысты барлық секторларда әртүрлі технологиялық қосымшаларды – туризмге және қонақ үй бизнесіне байланысты смартфондарға арналған қосымшаларды, автомобильдерге арналған GPS және т.б. пайдаланудың артуы.

Өзге салалардағы негізгі ұзақ мерзімді үрдістер мыналар болып табылады:

1) денсаулыққа, қауіпсіздікке және әл-ауқатқа байланысты барлық мәселелерде жоғары сапа стандарттарын орнату мен қолдау қажеттілігін білдіретін және өз кезегінде кейбір туристік дестинацияларды басқалардан тартымды ететін денсаулық, жеке қауіпсіздік және әл-ауқат туралы қамқорлыққа деген үрдістің өсуі;

2) визасыз немесе жеңілдетілген визалық режимі бар елдерге шетелдік туристердің көп санын тартуға мүмкіндік беретін кірме туристер үшін визалық талаптарды алып тастайтын немесе жеңілдететін дестинациялар санының өсуі.

2. 
   
   жүктеу/скачать 0.64 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: