Қазақстанның ірі өнеркәсіптік қалаларының экологиялық проблемалары

Қазақстанның ірі өнеркәсіптік 
қалаларының экологиялық 
проблемалары

ЖОСПАР
К
іріспе
1.
Экология – ел тағдыры
Негізгі бөлім
1.
Қазақстандағы экологиялық 
проблемалар
2.
Үлкен қалалар мен өндіріс 
орталықтарында қоршаған 
ортаның ластануы
3.
Экологиялық соқпақ

Экология – ел 
тағдыры
Арал экологиялық апат аймағында тұратын 
халықтық денсаулығы өте нашар. Жекелеген
аудандарда, мысалы әйелдердің қаназдық ауруы 90 
пайызды құрайды, ана мен бала өлімі көп. Осыларды
ескеріп, біз Қызылорда қаласынан қоршаған ортаны
қорғау және халық денсаулығы мониторингі орталығын 
аштық.
Ал Семей ядролық сынақ айлағына қатысты айтар болсақ, 
осы жылы бюджет қаражаты есебінен шығыс Қазақстан 
облысы Күршім ауданындағы радиоэкологиялық ахуалды
бағалау жөніндегі жұмыстар аяқталады.

Үлкен қалалар мен өндіріс орталықтарында 
қоршаған ортаның ластануы
Ауаға шығатын улы заттардың концентрациясы (ауыр металдар, шаң-тозаң, күкірт 
тотығы, көмірқышқыл газы және т.б.) белгіленген мөлшерден он есе артық. Ең ауыр
жағдай Тараз, Теміртау, Алматы, Шымкент, Балқаш, Риддер, Өскемен және басқа да 
қалаларда қалыптасқан. Осы қалаларда лас заттардың концентрациясы жыл бойынша
белгіленген мөлшерден 5-10 есе артады. Ауа кеңістігінің ластануы пайдалы қазбалар 
өндіретін аудандарда да байқалады. Атмосфераның ластануы Байқоңыр космодромында
ғарыш кемелерін ұшыру кезінде де байқалады. Өнеркәсіпті аудандарда ауа кеңістігінің 
ластануымен катар ластану сол жердегі су көздерін қамтиды. Сырдария өзені ағысының 
35-40%-
ы өндіріс орындарының қалдық суларынан түрады. Өзен 
суында дизентерия, паратиф, гепатит, сүзек ауруы қоздырғыштары мен өте 
қатерлі гексахлоран ДДТ кездеседі

п
Өнеркәсіп орындарының ластаушы заттарына жер
игеру нотижесінде пайда болған масштабы химиялық 
ластанудың көлемдері ұлғаюда. Өсімдік жамылғысын 
қорғайтын әр түрлі химиялық 
заттар, дефолианттар, пестицидтер, мөлшерден 
артық қолданған тыңайтқыштар, тек қана қоршаған 
ортаны емес, тамақ өнімдерін де ластауда.Семей
ядролық полигонында да экологиялық апатты аймақ 
қалыптасып отыр. 1948-1964 жылдар аралығында 
Семей полигонында жер бетінде ядролық сынақтар 
жүргізілді, ал 1964-1989 ж. аралығында жер асты
сынақтары жүргізілді. Ядролық қару-жарақтарды 
сынау аймақтың табиғи ортасына және халықтың 
денсаулығына кері әсерін тигізді. Республика 
көлемінде қоршаған ортаны қорғауға бағытталған 
жұмыстар жоспарлы түрде іске асуда. Олар: жер
қойнауын тиімді пайдалану (минералды
шикізаттарды кешенді пайдалану, игерілген жерді
рекультивациялау және көгалдандыру).