Бағаналы клеткалар және олардың популяциясын реттеу. Қалыпты және патологиялық жағдайлардағы бағана клеткаларының рөлі Топ: Магистратура 2 курс Орындағандар: Әбдурасилова А, Дәлелхан Ж., Қалдыбек М., Набиева Ж. Қабылдаған: Юсаева Д. аға оқытушы
Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Биология және Биотехнология Факультеті
Жоспар: Кіріспе Негізгі бөлім Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер Кіріспе Бағаналы жасуша (ағылш. Stem cell) — көпжасушалы организмдердегі дифференциаланбаған, немесе ішінара дифференциаланған жасушалар болып, олар жасушалардың әртүріне өзгере алады, немесе өзі секілді бағыналы жасаушаларға бөлініп көбейе алады. Олар жасуша линиясында (cell lineage) жасушаның алғашқы нұсқасы есептеледі. Олар эмбриондық және жетілген организмдерде кездеседі, бірақ әр түрінің өзіне тән ерекшелігі бар. Бағаналы жасушалар - таза субстанция, ол өзінде ешқандай генетикалық информацияны сақтап тасымалдамайды. Бұл жасушалар жүйке жүйесіндегі зат алмасуды, қан айналымды, жүрек, бүйрек қызметтерін жақсартады.
Бағаналы жасуша
Бағаналы жасушалардың алынуы және жіктелуі - Қазіргі кезде бағаналық жасушалар деп – пісіп-жетілмеген немесе дифференцияланбаған жасушаларды айтады, олар ұқсас жасушалар жасап шығаруға қабілетті.
- Бағаналық жасушалардың қайта жаңаруы көптеген генерация кезеңінде жүреді, нәтижесінде жасуша клеткалары едәуір көбейеді. Бірақ бағаналық жасушалар ұзақ уақыт арнайы сигналдармен «оятқанша» «ұйқы» күйінде болады.
Бағаналы жасуша
Бағаналы жасушалар
маманданған жасушалар
Бағаналық жасушалардың 3 негізгі түрі болады:
Потипотентті бағаналық жасушалар –
олар ағзаны түзетін тіңдер мен жасушалардың түрлі типтерін түзеді. Оған ұрықтанған жұмыртқа немесе зигота және екі кезектескен жасуша генерацияларын жатады.
Плюрипотентті бағаналық жасушалар –
ағзаны құрайтын барлық клеткаларды құрамайды, тек көпшілігін жасап шығарады. Оған эмбриональды және фетальды бағаналық жасушаларды жатады.
Мультипотентті бағаналық жасушалар –
кейбір бағыттағы аз дифференцияланатын жасушалар типтерін жасайды. Мысалы: сүйек кемігінің гемопоэтикалық және мезенхимальды бағаналық жасушалары.
Ересек адамдардың бағаналық жасушалары - дифференцияланбаған жасушалар. Олар ағзаның бүкіл өмірінде денеде жаңарып отырады немесе өздері тұрған тіндер типіне маманданады. - Ересек адамдардың бағаналық жасушалары - дифференцияланбаған жасушалар. Олар ағзаның бүкіл өмірінде денеде жаңарып отырады немесе өздері тұрған тіндер типіне маманданады.
- Ересектердің бағаналық жасушаларының көздері - сүйек кемігі, қан, көз, бас миы, қанқа бұлшықеттері, тіс, бауыр, тері, асқазан-ішек жолы, қабырғасының ішкі қабаты және ұйқы безі.
- Зерттеулерге қарағанда ересектер бағаналық жасушаларының бір бөлігі ғана мультипотентті екені анықталады.
Мысалы, сүйек миының стромалық мезенхимальды бағаналы жасушалары шартында бас миы жасушасының 3 негізгі түрін ажыратады, олар: - Эпителий жасушалары
- Қанқа бұлшықеттері
- Кардиомиоциттер
Бағаналы жасушалардың денедегі орналасуы
ми
Қаңқа
Қан айналымы
ішек
жүрек
тері
Қан тамырлары
тіс
бауыр
Сүйек кемігі
Достарыңызбен бөлісу: |
