БАҒдарламасы ( Syllabus ) Павлодар, 2014ж Пән бағдарламасы (Syllabus) ф фсо пгу 18. 4/19 бекітемін фмжат факультетінің деканы Н. А. Испулов

1. 
   Енгізу-шығаруды басқару жүйесінің жұмыс мақсаты
   
2. 
   Енгізу-шығаруды баскару жүйесімін негізгі функциялары
   
3. 
   Есептеу жүйесінде енгізу-шығаруды басқару үшін қандай принциптер қолданылады
   
4. 
   Программалы енгізу-шығаруды жүзеге асыру принциптері.
   
5. 
   Синхронды және асинхронды еңгізу-шығару, айырмашылығы.
   
6. 
   Диспетчерлеу түсініктемесі
   
7. 
   Бөлінетін корға мысал келтіру
   
8. 
   Бөлінбейтін корға мысал келтіру
   
9. 
   Енгізу-шығаруды баскару жүйесінің жүмыс мақсаты
   
10. 
    Енгізу-шығаруды басқару жүйесінің негізгі функциялары
    
11. 
    Есептеу жүйесінде енгізу-шығаруды басқару үшін қандай принциптер колданылады.
    

1. 
   Э. Таненбаум. Современные операционные системы. СПб, Питер, 2002, 1040 стр.
   
2. 
   Н.А. Олифер, В.Г. Олифер Сетевые операционные системы. СПб, Питер, 2001, 544 стр.
   

1. 
   Файлдық жүйенің негізгі функциялары.
   
2. 
   Файлдық жүйенің құрамы.
   
3. 
   Файлдарды ұйымдастыру тәсілдері.
   
4. 
   Файлдық жүйенің менеджері.
   
5. 
   Файлдарды қорғау және сақтау.
   

1. 
   Файл - бұл аты бар және осы атқа сілтеп файл мазмұнымен әрекеттесуге мүмкіндік беретін бір объект. Әдетте файл аты ол тізбекті бір символдар, оның ұзундығы операциялық жүйеге байланысты.
   
2. 
   Орналасудан файлдың тәуелсіздігі. Накты файл жұмыс орындау үшін файлдың сыртқы құрылдығы орналасуы жайында ақпараттың қажеті жоқ.
   
3. 
   Енгізу-шығару функцияларының жиінтығы. Әр бір операциялық жүйе файлмен алмасуды қамтитын функциялар жиынтыгын анықтайды. Көбінесе функциялар жиынтығы келесі сұраныстардан тұрады:
   

1. ағымдағы файл мазмұнын және жабу.

2. файлды жою.

Файлды жапқан соң онымен барлық байланыс токтатылалы.

Үлестіру кестесіңде картада әр секторға бір бит бөлінеді. Картадагы позициялык орны дискідегі позициялық орынды аныктайды. Бұнда 1- сектор бос емес екенін білдіретін жагдай, ал 0-бос. Бір лентада бір файл емес, каталогпен бірнеше файл орналасады.

Бұл кұрылым үзілмейтін және файлдардың фрагментті қүрылымдарына белгіленген. Үзілмейтін файлда корсету үшін 4 байттан екі сан қолданылады. Бірінші сан бірінші блоктың нұсқағышын белгілейді, екінші - мөлшер (бір бірінен кейін жүретін блоктар саны).

Блок мөлшері - 1 сектор.

Фрагментті файлдар Ехtent- терден түрады. Оның әр қайссына екі сан бөлінеді (2-4 байт).

Файлдык жүйелердің негізгі қасиеттері. Файлдық жүйе файлдар үшін аталған касиеттердің бәріне ие және бірнешеулерін косады. Бұл қасиеттер файлдык жүйенің күрылымдық үйымдастырылуымен байланысты.

Сырткы есте сақтау құрылғылардың кейбір кеңістіктерін осы кеңістік ауқымды файлдардын ұйымдасгырылуын қалай ұйымдастыруды карастырамыз.

1. 
   Үздіксіз ссгментті файлдарды бір деңгейде ұйымдастыру. "Бірдеңгейде" термині - жүйе ерекше аталган файлдармен жүмыс істеуді камтамассыз етеді. Кеңістік шегінде сыркы есте сактау қүрылғысы каталог деп аталатын мәліметтерді сақтау үшін арналган кейбір аумақтарға бөлінеді.
   

"Бастапқы блок" берілген атпен басталған файлдағы сырқы есте сақтау құрылғысы кеңістігіндегі салыстырмалы орынга жіберіледі. "Соңғы блок" осы файлдың соңғы болатынын анықтайды. Файлды ашу функциясы каталогтағы файл атын табуға, оның басын және соңын табады ( бұл мәліметтер аз орын алуы мүмкін, бұл тұралы кейінірек айтылады). Бұл әрекет оте қарапайым және де каталогты операциялық жүйе жадына сақтауга болады, сонымен катар ауыстырулар санын азайтуға болады. Егер жаңа файл құрылса, онда ол бос орынға жазылады. Каталогтар атына ұқсас бос кеңістікті кесте болуы мүмкін.

Оқу/жазу косымша ауыстыруларсыз-ақ жүреді, сондықтан ашу барысында біз мәліметтердің орналасу аумағын аламыз. Оқу осы блокты кұрылымға сәйкес жүреді және қосымша ешқандай ақпарат кажет емес. Осыған сәйкес ауыстыру өте тез жүреді.

Осындай файлға қосымша ақпаратты жазу қажет болған да не болады? (ал осы файлдан кейін бос кеңістік жоқ). Бұл жағдайда жүйе екі рет келіп түсуі мүмкін. Біріншісі, ешқандай орын болмайды дейді және сіз өзіңіз бір нәрсе істеуіңіз керек, мысалы осы файлды басқа орынға ауыстыратын және қосымша ақпаратты табатын қандайда бір үрдіс енгізуіңіз керек.

Бұл ауыстыру - едәуір қымбат тұратын функция. Екіншісі - ауыстыруда қабылданбайды. Бұл файлды ашу барысында қосымша орын алып кою керектігін білдіреді, осыдан файлдық жүйе бос буфер өлшемін анықтайды, егер ол аз болса, онда осы файл сыйатын бос орынды табу керек.

Сонымен, біз бүл ұйымдастырудың ауыстыру барысында тиімді екенін білдік, бірақ кеңістік болмаған жағдайда файл үшін тиімсіз болады. Сондай-ақ ұзақ уақыт жұмыс барысында мұндай файлдық жүйеде оперативтік жадыдағы сиякты болады, яғни бос фрагменттер болған жағдайда, бірақ олардың арасында файл орналастыра алмаймыз. Мұндай файлдык жүйені үйымдастыру үшін фрагментациялаумен күрес бұл барлық файлдарды бір- біріне тығыз орналастыратын кезендік компрессия.

Мұндай ұйымдастыру бір рет қолданылатын файлдық жүйе үшін жарамды болуы мүмкін, сондыктан қолданғыштар саны көп жағдайда фрагментация өте тез жүреді, ал компрессияның тұрақты енгізілуі - жүйе үшін ауыр болады. Басқа жағынан жүйе қарапайым және ешқандай шығындарды қажет етпейді.

2. Блокты файлдарды ұйымдастырудың файлдык жүйесі. Сырткы есте сақтау кеңістіге блоктарға бөлінген (ауыстырулар үшін тиімді блоктар). Файлдык жүйеде мұндай типті ақпараттарды орналастыру беттік ұйымдастырылуы жедел жадыға үрдістер ақпараттарын орналастыруға ұқсас жүреді. Жалпы жағдайда әрбір файл атымен осы файл мәліметтері орналасқан блоктар санының жинағымен байланысты. Бұл блоктар саны реттелген, яғни блоктар барлық қондырғы бойынша таратылуы мүмкін. Мұндай ұйымдастыруда фрагментациялау болмайды, дегенмен блоктардың жойылуы мүмкін (егер файл блокта бір байтты қорын алса, онда блок бос емес болып есептеледі). Демек, компрессиялау мәселесі жок және бұл жүйені көп қолдану ұйымдастыру барысында қолдануға болады. Бүл жағдайда әрбір файлмен атрибуттар жинағына байланысты. Файл аты, пайдаланушы аты. Мұндай ұйымдастыру жоғарыдағы жағдайларда қажет етілетін ерекше аттардың болмауына мүмкіндік береді. Бүндай жүйеде аттар ерекшелігі тек бір қолданудағы файлдар арасында қажет.

Мүндай файлдарды каталог арқылы ұйымдастыруға болады. Каталог құрылымы келесі түрде болуы мүмкін. Каталог қатарлардан тұрады; әр бір I- ші қатар файлдық жүйенің I- блогына сәйкес келеді. Бұл қатар блок бос немесе бос емес екендігі туралы ақпараттан тұрады. Егер ол бос болмаса, онда бұл қатар файл аты мен қолдану аты көрсетіледі және қандайда бір қосымша ақпарат болуы мүмкін.

Ауыстыру барысында жүйе әртүрлі әрекет етуі мүмкін. Файл ашу барысында жүйе барлық каталог бойынша жүреді және файлдың логикалык блоктарына сәйкес кесте тұргызылады не болмаса әрбір ауыстыру кезінде осы сәйкестікті іздеу жүзеге асырылады.

Файлдық жүйені мүндай ұйымдастыру бір рет қолданудағы шектерде бірдеңгейлі болып табылады, яғни барлық файлдар тораптармен байланысты.

3.Иерархиялык файлдық жүйе. Файлдық жүйенің барлық файлдары бағана деп аталатын құрылымда тұрғызылған. Бағана түбінде файлдық жүйенің түбі болады. Егер бағана түйіндері беттік болса, онда бұл файл каталогты файл болып табылады. Мүндай иерархиялық файлдық жүйеге ат қою әртүрлі тәсілдермен жүргізіледі.

Бірінші түрі - файлға ат қою, жақын каталогқа сай болады, яғни біз Ғ0 каталогына жақын болатын файлды қарастырсақ - бүл файл 1 немесе Ғ2 файлы болады. Мұндай жүйеде ат қойғанда аттар бір деңгейде қайталана бермейді. Басқа жағынан барлық файлдар бағана көмегімен байланысты болғандықтан, біз файлдық жүйеден накты нақты файлға жол ашатын, барлық файл атгарынан тұратын файлдың толық аты туралы айта аламыз. ҒЗ файлының толық аты мына түрде белгіленеді: /ҒО/Ғ1/ҒЗ/.

Мұндай ұйымдастыру толық және қысқа атты файлдармен жұмыс істеуге мүмкіңдік береді. Толық атты файлдың өз жолы бар, ал кез келген бағана түбінен кез келген түйінге дейін бір- ақ жол болады, демек осымен аттарды ерекшелеу мәселесі шешіледі. Алғаш рет бұл 60- жылдар соңында

Беркли университетінде жасалған Multex операциялық жүйесінде қолданды. Бұл шешім көптеген операциялық жүйелер нәтижесінде пайда болады. Бұл жүйенің құрылымы ат қою мәселесі болмаған жағдайда көп рет қолдану жұмыстарын ұйымдасыру үшін жақсы және мұндай жүйе өте жақсы жетістіктерге ие.

Егер біз MS DOS операциялық жүйесін қарастыратын болсақ, онда ол - бір рет қолданылады. Операциялық жүйесінің екінші деңгейі - бұл қолдануларды тіркеуге мүміндік беретін операциялық жүйелер, бірак барлық қолданулар кейбір субъектілерді жинақтау түрінде көрсетіледі және бір-бірімен байланыспайды. Мұндай операциялық жүйелерге мысал ретінде main frame – компьютерлер үшін IBM фирмасының кейбір операциялық жүйелері бола алады. Мысалы, дәріс беруші тыңдаушыларының қайсы топтан екенін білмейді, бірақ барлық отырғандар оның курсын қолданушылар. Бұл бір жағынан жақсы, бір жағынан жаман. Дәрісті тыңдау - бұл жақсы, бірақ осы дәріс беруші сұрак беру жаман, себебі ол бір күнде барлығынан сұрап үлгермейді. Оған барлық тындаушыларды қалайда бөлу керек, ал калай бөлу керек - белгісіз.

Осындай персонификация жағдайында функциялармен қамтамасіз етеді, бірақ ұйымдастыру қолдану тобының түзілуін болжамайды.

Құрылымдық ұйымдастыру тәсілдері. Құрылымдық ұйымдастыру – файлдық ақпараттарды орналастыру ережелерін анықтайды.

Құрылымдық ұйыдастыруды былай ажыратады:

• 
  байланысты файлдарды орналастыру
  
• 
  байланыссыз файлдарды орналастыру
  

Бастапқы кемшіліктері - оның жеке элементтеріне жету және файл тазалауындағы қиындық. Бұдан басқа жазуларды есепке алуды жүргізу және дискті кеңістікті қолдану бөлшектер деңгейінде жүргізіледі. Блокты файлдарды тарату стратегиясы едәуір тиімді болып табылады. Бұл жағдайда араласқан бөлшектер үздіксіз немесе ауыспалы өлшем блоктарында біріктіріледі.

Тізімде бос секторлар немесе блоктар қалмаған жағдайда жадыны бөлуге оның бос болмағандығынан бұғатталу фазасы болады.

Файлдарды ұйымдастырудың блоктік тәсілдері.

1. 
   Блоктык тізбекті құрылым
   

Адрестік бөлік деректер теруімен байланысқан және осымен байланысты келесі блоктың адресін табу үшін оны ОЖ-дыға оқу қажет..

Қарапайым орындалуы (блоктарды тізімге қосу және алу).

Бұл тәсілдің негізгі кемшілігі ол тізбекті блоктардың ішіндегі блоктарға тікелей қатынау мүмкінділінің жоқтығы. Белгілі кемшілікті жою үшін келесі тәсіл қолданылады, ол блоктты индексті үлестіру тәсілі..

2. Файлдарды блокты-индексті үлестіру.

Бұл кестелерде жолды енгізу үшін өрістер бар.

І-қадам. Индексті блокты файлға жалғау (тіркеу).

Физикалық блоктар алдын ала индексті блокқа жалғанбайды.

2-қадам. Әр физикалық блоктың файлмен байланысуы индексті тізімнің элементіне белгіленген блок адресі жазылуы арқылы жасалынады.

3-қадам. Блокқа адрестеу индексті белгілеу арқылы жасалынады.

3. Файлдар картасы арқылы үлестіру.

FAT файлдар үлестіру картасы. Бұл кестінң сыйымдылығы тасушыдағы деректер блогінің санына тең.

0... I 5-тасушыдағы физикалық адресі. Бұл үлестіру вариантында FAT блоктан бөлінген. FAT –та әр файлға блокаралық байланыс тізбекшесі беріледі..

Кестені қалыптастыру үшін екі өлшемді жиын қолданылады., мұнда жол саны дискідегі физикалық блок санына тең. Кестедегі элементтердің позициялайтын нөмірі дискідегі блок нөміріне сәйкес. Массивтің екінші элементі ағымдағы нөмірді байланыстырады және сілтейді. Әр ағымдағы нөмір тек қана беруімен байланысады. Директоридің адрестік бөлігінде тізбекшінің басқа блогінің адресі беріледі.

Блоктың ерекшелену принципі.

Стандарт-ерекшелену-файлды құру, файлға бірінші бос блокті қосымша блоктардан таусылғанша болады және бір блокты бірнеше файл қолдануы мүмкін емес. Бұл тәсілдің негізгі кемшілігі ол жұмыстың тиімділігі әсер ететін дискілік жадының колемінің шектелуі.

Файлдық жүйе менеджері (ФЖМ) файлдық жүйедегі қажеттіліктердің жұмыс істеу тәртібін түзеді. Әрбір жеке талап осы тізімнің элементтері түрінде көрсетіледі (жүйелік тізім элементі ЖТЭ).

Сонымен ФЖМ функциясы екі параллель немесе тәуелсіз үрдістерді басқаруда анықталады:

Үрдістен файлдық жүйеге талаптар.

Талаптарга кызмет көрсету

Менеджердің нақты функциялары фазалар бойынша аяқталады:

I -фаза: оларды жұмыс істеу тізіміне қажет үрдістерден талаптар бойынша жүйелік тізім элементтірі.

2- фаза: жұмыс істеу тізімініне элементті таңдау және оның файлдық жүйе қызметіне берілуі.

Файлдық жүйе менеджерінің функциялану механизмдері синхронды қызмет ету жағдайына келіп түскен талаптардың біреуі ғана қабылданады (калғаны жабылады).

Асинхронды сұлба түрі - дестеленген қызмет ету. Талаптар жұмыс тізіміне асинхронды дестеленіледі. Элементтер талаптар түсудің шамасы бойынша белгілі қадамға дейін түзіледі, содан кейін екінші фаза толығымен толтырылады. Одан келіп түскен талаптар не жабылып қалуы мүмкін, не болмаса қабылдануы мүмкін.

ФЖМ- толық асинхронды кызмет ету барысында екі тәуелсіз урдіс түзеді

1 - олардың түзілу шамасы бойынша

2 – олардың қызмет етуі.

ФЖМ негізгі функциялары сұлбамен және жүйелік тізім элементтері аныкталады.

ЖТЭ- бұл нақты файл бойынша талаптарға қызмет ету үшін қажетті мәліметтер келтірілген параметрлік кесте.

ЖТЭ мыналар кіреді:

• 
  файл аты және файлдық жүйе бойынша анықталатын талап етілген функция
  
• 
  талап етілген үрдіске қайтарылатын мәлімет коды.
  
• 
  тарату қызметі үшін арна нөмсрі, яғни физикалық құрылғы және оперативті жады арасындағы деректреді беру
  
• 
  Жады картасының индексі - файл және оперативті жады арасындағы деректер алмасу арқылы жады мекенін анықтау
  

Файл келесі атрибуттармен көрсетіледі:

• 
  стардартты өлшем 8,3 және оданда жоғары файл аттары;
  
• 
  атрибуттар тізімі;
  
• 
  қорғау дискрипторы – қатынау құқығын анықтайды;
  
• 
  деректер;
  
• 
  түбірді индекс, ол үлкен каталоктағы файлдар атарының индексін анықтайды.
  

Файлды оқу/жазудан басқа:

• 
  акпаратты орнату;
  
• 
  кеңейтілген атрибуттарды орнату;
  
• 
  корғаныс орнату.
  

R-оқу

W - жазу

P - кеңейтілудің өзгеруі

О - иесінің өзгеруі

Аll - барлық қатынас.

Файлды көшіру және құру кезінде аталық қатынас құқығы пайда болады.

Файлды NTFS-тан FАТ-ка трансформаттағанда барлық корғаныс құқығы жоғалады. Unіх операциялық жүйесінде файлдарға катынаудың үш базалық санаттары бар, олардың әр қайысысында сәйкесше қатынас құқығы орнатылған:

1 . User access (u) — файлды қолданушы иесі үшін

2. 
   Group access (g) — файлдар иесі болатын тобтағы мүшелер үшін
   
3. 
   other ассеss (o) - суперқолданушылардан басқа қолданушылар үшін.
   

2. Өндіруші фирма көрсеткішін колдау және қорғаныс сұрақтары бойынша Usenet -телеконференция хабарлау.

security@cpd7com - қорғаныс туралы жалпы сұратулар.

Жүйеге кіруге мүмкін болатын нүктелерге ерекше бақылауды жүзеге асыру. Оларға: бюджет топтары, әлсіз парольдер бюджеті анонимді ftp жатады. Интернетке қосылу жүйесіндс tripwire, Crack, COPS типті қақпақ орналастыру. Осы орнатылған қақпақтан келіп түскен ақпараттарды талдау. Қалыпты жұмыстан кейінге қалуды бақылау, ягни жүйенің функциялауы бойынша күнделікті есеп беру ақпаратын жүйелік файлдарға сұратуды орындау бойынша, аттар және парольдер бойынша талдай білу.

Жауапкершілігі көбірек парольдерге жасырын парольдерді файлды қолдануды, мысалы /etc/shadows және каталогті басынан форматтауға дейін.

Параллельді алып тастау бойынша бақылау: Парольді ауыстыру, ол пұрсатталған пІайдаланушының паролін ауыстыру сиякты арнайы утиліттер арқылы жүзеге асырылады. Пұрсаттылықты бақылау: тіркелген аттардың сәйкестігі және UID идентификаторында олардың статусы.

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. 
   Файлдық жүйе түсініктемесі
   
2. 
   Файл түсініктемесі
   
3. 
   Файл мен алмасуды қамтитын функциялар
   

4. 
   Каталог қүрылымы
   
5. 
   НРҒS файлдық жүйесі
   
6. 
   Құрылымдық ұйымдастырудың тәсілдері
   
7. 
   Байланысты үлестірудің кемшілігі
   
8. 
   Файлдарды блокті ұйымдастыру тәсілдері
   
9. 
   Файлдарды блокті-индексті үлістіру тәсілдерінің белгілері
   
10. 
    Кандай битті белгілер файлдың атрибутында жазылады
    
11. 
    Файлдык жүйе менеджерінің функциялары
    
12. 
    Асинхронды қызмет көрсету кезінде менеджердің орындалу механизмы
    
13. 
    Синхронды кызмет көрсету кезінде менеджердің орындалу механизмы
    
14. 
    Unix ОЖ-де файлға қатынас құратын базалық класстар
    
15. 
    Қандай есептер жадыны диспетчерлеу кезінде туады
    

1. 
   Э. Таненбаум. Современные операционные системы. СПб, Питер, 2002, 1040 стр.
   
2. 
   Н.А. Олифер, В.Г. Олифер Сетевые операционные системы. СПб, Питер, 2001, 544 стр.
   

1. 
   Жадыны бірігіп қолдану.
   
2. 
   Жадыны қорғау.
   
3. 
   Свопинг және виртуалды жады.
   
4. 
   Виртуалды жадыны ұйымдастыру.
   
5. 
   Бетттерді аударыстыру стратегиялары.
   
6. 
   Жады қорының менеджері.
   
7. 
   Жадыны бөлу стратегиялары.
   

Көптеген стратегиялык шешімдер операциялық жүйе деңгейінде

Мұнда назарға осы фактке карапайым, себебі файлдар үшін едәуір критикалық нүкте. Жедер жадыда орналаскан Мәліметтер әдетте тегергіш жинактауышы рөлін атқаратын үшінші жадыда немесе екінші сақтау жабдыктарында орналасады. Үшінші жадыға жету уакыты ОЖ-ге жету уақытынан бірнеше рет жоғары және ОЖ ң белсенді әрекет етуін талап етеді.

UNIX операциялык жүйесінің жадыны басқару жүйесі үрдістер арасында жедел жадыдағы корлардың тиімді тарауына жауап береді. Операция бөлімі операциялық жүйе баскаруымен үрдісті сақтаудың аппараттық басқаруымен жүргізіледі.

Виртуалдық жадыны ұйымдастыру. Физикалык жады бұл есептеу нәтижелерін енгізіп санашықпен жұмыс істейтін жады. Ол реттелмеген код үяшықтардан тұрады және оларғы оның реттік нөмерін көрсетіп назар аудармауға болады. Ұяшықтар саны шектеулі және тіркелген. Жедел жады физикалық мекен деп аталатын өзінін ерекше мекеніне ие байттар түрінде көрсетіледі. Үрдістің мекендік кеңістігі физикалық жедел жадтың мекендік кеңістігінен ерекшеленеді. Егер де үрдістің мекендік кеністігі жедел жадыда көрінсе, ягни үрдісте қолданылатын мекен физикалық мекен болып табылса, онда бұл кейбір проблемаларға алып келеді. Осы барлық мәселелер виртуалдық жады көмегімен шешіледі. Осыдан колданылатын мекен физикалық мекенмен сай келуі шарт емес. Виртуалдык мекен аппараттық деңгейде көрсетіледі.

Әрбір үрдіс өзінің виртуалдық адрестік кеңістігінде виртуалдык жадымен орындалады. Виртуалдық жады термині қолдану уақытында виртуалды мекендерді сақтайтын жүйелерге жатады. Сонымен, екінші көрініс мәселелерді орындау үрдісінде жүзеге асырылады. Виртуалық жадыны ұйымдістыру санашықтармен есептелген белгілі адресті көп ұяшыктарға қараудың алдын алатын белгі машиналык сәулетке байланысты.

Виртуалдык жады құрылымы виртуалдық мекендер жиынынан тұрады. Әрбір виртуалды жадыда физикалык жады болу керек Виртуалдық жадыны жүзеге асыру үшін физикалық тағыдан виртуалды мекен көрінісінің баскару механизмі кажет.

Қосымша қызметті өзара әрекетті виртуалды жады диспетчері талаптар арқылы және болып жатқан жағдайға байланысты талап етілген функциялармен жүргізіледі. Жағдайлар келесі түрлерге бөлінеді:

1-жағдай. Үзік үрдісті ескеру

2-жағдай. Жедел жадыда талап етілетін бетке назар аудару.

3-жағдай. Жады менеджері және файлдык жүйе менеджері аркылы беттерді аударыстыру кезіндегі үрдісті талап ету.

Қарастырылған механизм негізінде кез-келген виртуалдық жадыны жасауға болады. Диск арқылы виртуалды жадының таратылуы неғұрлым көп болса, соғұрлым екінші әсіресе үшінші жағдайдың пайда болуы ыктималдығы жоғары болады.

«Бет ығыстыру» жағдайы беттер қарқындылығын талдаумен байланысты жоғарыда қарастырылған диспетчерлеу пәні негізінде колданылатын беттерді ескерумен байланысты.

Аударыстыру мақсаты белсенді емес сегменттерден жедел жады қорларын босату болып табылады.

Беттерді аударыстыру ұйымдастыру - талаптар бойынша жүктелетін және барлық программаларды жүктеу.

Жад корының менеджері орын механизмі және жады көлемінің құрылымдық механизміме байланысты сипатталады.

Құрылымдық базалық элемент жады блогы болып табылады. Онда жадты басқару блогы басқарушы элементтерге бөлінеді.

Толығымен жады қоры жадтың бос блоктар ретімен түзілген динамикалық құрылыммен беріледі. Реттеу бір-бірімен өзара байланысқан жады блоктарының тізімімен жүргізіледі.

Барлық бос блоктар қорлык және функционалдық құраушылармен сиппатталатын ретке біріктіріледі.

Қордын құрамында сандық сипаттамалар, функционалдықта - жадтың корын бақылау бойынша жұмыс істеу функциялары беріледі.

Жадтың блоктарымен манипуляциялау жұмыс істеу функцияларымен анықталады.

1. 
   ТБТ функциясы (тізімнен блокта таңдау), берілген аргумент ретінде етілген жады көлемі болады. Бұл жерде аргумент жады блогінің орны болып табылады, ал дәлірек талап бойынша бөлінетін мәліметтердің блоктар орны.
   

1. 
   ажырату функциясы - тізімнен блокты алып тастайды.
   
2. 
   блокты кайтадан тізімге енгізу (БҚТЕ) функциясы - блокті тізімге қосу.
   

Жадыны қолданудың екінші маңызды функциясы жадтағы программаларды реттеу болып табылады. Бұл функцияны жүктеу программасы іске асырады, ал жүктеу үрдісіне жадыдан таңдап алынған функцияны жүктелген программалык модульдің орнын анықгау үшін сұраныс беріледі. Алдажүктеуші жүктеу программасының салыстырмалы орнын түзету үшін – жад орнын қолданады.

Салыстырмалы модульде жадыдагы нақты орыпға орындар қатары байланыспаған жүктелген модульге жеке топтар жеке түзету биттарымен белгіленеді, әр бір бит түзелген топ бойынша көрсетілген кеңістікті модификациялауды не модификацияламауды анықтайды.

Модификациялар тікелей берілген операндтарға, жылжу тұрақтысына, топ кодтарына жатпайды.

Жадыны тарату магниттік диск, оперативтік жады сияқты физикалық жадыда сақата қондырғыларында колданылатын виртуалдық жадыны жүзеге асырудың белгілі тәсілінің көмегі іске асырылады.

Аппаратгы қолдану мүмкіндігі осы санашықпен белгіленетін оперативтік жад ұяшыктарына санашыктың жетуін ұйымдастыруды анықтайды.

Сонымен жадыны тарату осы үрдісте қатысатын ақпарат жадыда сақталуына әсер етеді.

Бос жадыны тарату барысында осы немесс басқа программалық молульдерден кейін бос жадылар жабылады. Бұл сүрақтар тікелей жоспарлау принциптерімен байланысты. Жүктеу сұрақтары екі түрде шешілуі мүмкін:

Абсолюттік жүктеу әрдайым бір адреспен орындалады. Бұл жағдайда программалык модуль жады аумағында бөлінген физикалық адреспен ғана тұрады.

Орналастырушы жүктеме. Программалық модуль әрбір жүктеме барысында тасымалданатын салыстырмалы адрестен тұрады. Бұл жағдайда жадынын бос блогында жүктелген модульді бөлу ұшін жоспарлау фазасы болады.

Жүктеуші үшін жұмыс параметрі түзету тұрактысы деп аталатын және жүктелетін модуль басталатын бастапкы адрес блогын анықтайтыи бастапқыұ жүктеу адресі болып табылады.