ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
3 деңгейлі СМК құжаты
|
ПОӘК
|
ПОӘК 042-18-35.1. 01
/01-2013
|
ПОӘК
Мұғалімдерге арналған пәннің бағдарламасы
«Жаратылыстану»
|
№ 1 басылым
_______2013 ж.
|
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Жаратылыстану»
«5В011600» – «География» мамандығы үшін
ОҚЫТУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2013
1.ӘЗЕРЛЕГЕН
Құрастырушы__________«____»_____ 20___ж., аға оқытушы Жилкыбаева С.Д..
«Биология» кафедрасы
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Биология кафедрасында отырысында
«____»___________ 20___ж.№____хаттама
Кафедра менгерушісі_______Калиева С.К.
2.2. Жаратылыстану ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында
«____»___________ 20___ж. №____ хаттама
Төрайымы____________ Абдишева З.В.
3. БЕКІТІЛДІ
Университетінің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлданған және ұсынылған
«____»___________ 20___ж. №____ хаттама
ОӘК төрайымы____________ Искакова Г.К.
4.БІРІНШІ РЕТ КІРГІЗЕЛГЕН
МАЗМҰНЫ:
-
Қолдану саласы
-
Нормативті сілтемелер
-
Жалпы ережелер
-
Пән мазмұны, пәннің модульдік бөлінуі
-
СӨЖ тақырыптары мен мазмұны
-
Пәннің оқу – әдістемелік картасы
-
Оқу – әдістемелік әдебиеттер тізімінің қамту кестесі
-
Әдебиет және қорлар
1.ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
«Жаратылыстану» пәнінің оқу-әдістемелік кешені «5В011600» - «География» мамандығының студенттеріне арналған. ПОӘК студенттерді курс мазмұнымен, өзектілігімен, қажеттілігімен, саясатымен және студенттің оқу үрдісінде қандай дағдылар мен іскерлікті қалыптастыратындығымен таныстырады.
2. НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР
Осы «Жаратылыстану» пәнінің оқу-әдістемелік кешені (ПОӘК) берілген пән бойынша ұйымдастыру ретін анықтайды және келесі құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес әзірленген:
- ҚР «Мемлекеттік жалпы міндетті жоғары білім беру стандарты»
23 тамыз 2012 ж. № 1080 қаулысымен іске қосылған және бекітілген;
«5В011600» – «География» мамандығының Типтік оқу жоспары,
___2013 ж. № ___ бұйрығымен іске қосылған және бекітілген;
- СТУ 042-СГУ-5-2012 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеуге және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар» университет стандарты;
- ДП 042-1.07-2012 «Пәндердің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны» құжаттандырылған процедурасы.
3. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
3.2 Пәннің мақсаты: Студенттерді қазіргі жаратылыстану негіздерімен таныстыру, орта мектеп мұғалімін дайындау жүйесіндегі оның ролі туралы көзқарас қалыптастыру, студенттерге қазіргі әлемнің ғылыми негіздердің игерілуіне қол ұшын беру, студенттердің тұтас дүниетанымын қалыптастыру.
3.3 Пәннің міндеттері: жаратылыстану дамуының негізгі кезеңдерін, қазіргі жаратылыстанудың негізгі принциптерімен және зерттеу әдістерін, тірі және өлі табиғат туралы жаратылыс ғылымдарын, органикалық және органикалық емес әлем эволюциясын, планетарлық ойлау және оның жаратылыс ғылымдарымен өзара байланысын қарастыру.
3.4 Оқып-білудің нәтижелелері:
Пәнді оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды: Қазіргі жаратылыстануда қолданылатын зерттеудің негізгі принциптері мен әдістерін меңгеру болашақ мамандарда тұтас дүние танымын, ойлаудың ғылыми тәсілін қалыптастыруға мүмкіндік береді, әрі болашақ мамандықты жақсы игеруге көмектеседі.
Оқу процесінде студенттер жаратылыстану саласындағы өз дүиетанымдық позициясын негіздеуге дағдыланып, қазіргі ғылыми әдістерді пайдалана отырып, алған білімдерін кәсіптік міндеттерді шешуде қолдануды үйренуі қажет.
3.5 Курстың пререквизиттері:
биология, химия, экология, физика, астрономия
3.6 Курстың постреквизиттері:
биогеография, гидробиология, топырақ биологиясы, педагогикалық практика.
3.7 Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
1 кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредиттер
|
Дәріс сағ
|
Тәжірибе.
Сағ
|
СӨБОЖ
|
СӨЖ
|
Барлығы
|
Бақылау нысаны
|
3
|
6
|
3
|
30
|
15
|
22,5
|
67,5
|
135
|
емтихан
|
4. ПӘН МАЗМҰНЫ (модульдық)
2 кесте
Тақырып атауы және мазмұны
|
Сағат саны
|
1
|
2
|
Лекция сабақтары
|
Тірі табиғат туралы ұғым.
-
Биосфера туралы ұғым.
-
Биосферадағы географиялық заңдылық.
|
1
|
Тірі ағзалардың құрылысы және тіршілік әрекеттері.
-
Тіршіліктің негізгі критериялары. Жасушаның құрылысы.
-
Жасушаның тіршілік әрекеттері. Ағзалардың зат алмасуы түрлері.
-
Ағзалардың тітіркенуі және қозғалуы.
-
Жасушаның тіршілік циклы. Ағзалардың көбею түрлері.
|
1
|
Тіршілік орталары. Топырақ.
-
Топырақ – тіршілік орта.
-
Топырақтын физикалық және химиялық қасиеттері.
-
Топырақ биотасы.
|
1
|
Су – тіршілік орта.
-
Су – тіршілік орта.
-
Судың физикалық және химиялық қасиеттері.
-
Гидросферада тіршілік ететін ағзалар.
|
1
|
Құрылық -ауа тіршілік орта.
-
1. Құрылық ауа тіршілік орта.
-
2. Құрылық ауа тіршілік ортаның қасиеттері.
-
3. Ағзалардың бейімделушіліктері.
|
1
|
Организм – тіршілік ортасы.
-
Организм – тіршілік ортасы.
-
Ағзалардың бейімделушіліктері.
|
1
|
Экология туралы ілім.
-
Экология ғылым ретінде. Экологиялық факторлар және олардың организмге әсері.
-
Популяцияның негізгі қасиеттері. Экологиялық жүйелері.
|
1
|
Өсімдіктерге жалпы сипаттама. Өсімдік организімінің құрылысы.
-
Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы
-
Өсімдік организімінің құрылысы.
|
1
|
Өсімдік организімінің алуан түрлілігі эволюция нәтижесі
1.Жер бетіндегі өсімдік әлемінің дамуы
2.Төменгі сатыдағы өсімдіктер
3.Жоғарғы сатыдағы өсімдіктер
|
1
|
Өсімдік және қоршаған орта
1.Абиотикалық факторлар
2.Өсімдіктің тіршілік формалары
3.Биотикалық және антропогендік факторлар
|
1
|
Өсімдіктер бірлестігі
1.Флора туралы түсінік.Өсімдіктер бірлестігі құрылымы
2.Қазақстанның негізгі өсімдік бірлестігі
3.Өсімдік бірлестігінің табиғи аймақтар бойынша таралу заңдылықтары
|
1
|
Жануарлардың негізгі типтеріне сипаттама
1.Қарапайымдылар типіне сипаттама
2 Ішекқұыстылар типі.
|
1
|
.Құрттар типіне сипаттама
-
Жалпақ құрттар типі.
-
Жұмыр құрттар типі.
-
Буылттық құрттар типі.
|
1
|
Моллюскілер типі.Буынаяқтылар типі.
1. Моллюскілер типіне сипаттама
2. Буынаяқтылар типіне сипатама
|
1
|
Хордалылар
Омыртқалылыр типі:
1.Балықтар класы
2. Қос мекенділер класы;
3. Бауырымен жорғалаушылар;
|
1
|
Хордалылар
Омыртқалылыр типі:
-
Құстар класы;
-
Сүт қоректілер.
|
1
|
Жануарлар экологиясы негіздері
1.Жануарлар экологиясы негіздері.
2.Жануарлар экологиялық топтар.
|
1
|
Ағзалардың қарым қатынасы. Ортаның биотикалық факторлары.
-
Нейтрализм. Бәсекелесу. Жыртқыштық.
-
Паразитизм. Селбесу.
-
Нахлебничество.
|
1
|
Табиғи аймақтар биоценозы.
-
Табиғи аймақтар биоценозы
-
Қазақстан табиғи аймақтар биоценозы
-
Шығыс Қазақстан табиғи аймақтар биоценозы
|
1
|
Адамның шығу тегі және эволюциясы.
-
Адам жаратылыстану ғылыми тану зат ретінде.
-
Адамның жер әлемінде шығу тегі мәселесі.
-
Адам мен жануарлардың ұқсастығы мен айырмашылығы.
-
Антропология.
|
1
|
Жер және әлем кеңістігі
1.Жалпы жертану пәнінің мазмұны, міндеті, мақсаты
2.Жер және әлем кеңістігі
3.Күн жүйесі планеталары
|
1
|
Жердің формасы және қозғалысы.
-
Жердің шар тәрізділігі және айналуы.
-
Жергілікті жерді бағдарлау және өлшеу.
-
Глобус және градус торы.
|
1
|
Жердің құрылысы
1.Жердің ішкі құрылысы
2.Жердің планетарлық рельефі
3.Жер бедері формаларын қалыптастырушы процестер
|
1
|
Минералдар және тау жыныстар.Жер бедері формалары
1.Минералдар және тау жыныстары
2.Жер бедері формалары
|
1
|
Жердің су қабығы.
-
Су туралы жалпы мәліметтер.
-
Дүние Жүзілік мұхит.
-
Жер асты сулар. Өзендер. Батпақтар және көлдер.
|
1
|
Жердің ауалы немесе газды қабығы.
-
Атмосфераның құрамы және құрылысы.
-
Ауаның температурасы. Атмосферадағы ылғал. Бұлттардың пайда болуы, жауын- шашындар.
-
Жел, оның түрлері.
-
Ауа райы және оны болжау.
-
Климат туралы түсінік.
|
1
|
Биосфера.
1.Биосфера туралы түсінік, биосфера шекаралары
2.Биосферадағы заттар алмасуы
3.Ноосфера –биосфераның ең жоғарғы сатысы
|
1
|
Қазақстанның табиғат зоналары
-
Орманды дала зонасы.
-
Дала зонасы.
|
1
|
Қазақстанның табиғат зоналары
-
Шөлейт зонасы.
-
Шөл зонасы.
-
Таулы аймақтар.
|
1
|
Табиғатты қорғау
1.ҚР ҚЫзыл кітабы.
2.ҚР-ның табиғатта қорғау туралы заңдары
|
1
|
Барлығы:
|
30 с.
|
Тәжірибелік сабақтар
|
Тірі ағзалардың құрылысы және тіршілік әрекеттері.
-
Жасушаның химиялық құрамы. Жасушалық структуралары.
-
Жасушадағы зат алмасуы.
-
Өсімдік және жануар жасушаның ұқсастығы және айырмашылығы.
-
Митоз, мейоз.
.
|
1
|
Тіршілік орталары.
-
Су ағзалардың экологиялық топтары.
-
Ауа құрылық ағзалардың экологиялық топтары.
-
Топырақ ағзалардың экологиялық топтары.
-
Паразитизмнің түрлері.
|
1
|
Бактериялар. Саңырауқұлақтар. Қыналар.
-
Клектасыз тіршілік формалары. Прокариоттар. Бактериялардың құрылысы.
-
Саңырақұлақтардың құрылысы.
-
Қыналардың құрылысы. Қыналардың түрлері. Қыналар – биоиндикатор ретінде.
|
1
|
Өсімдіктер, олардың құрылысы.
-
Өсімдіктердің тіршілк формалары.
-
Өсімдіктердің вегетативті мүшелері.
-
Өсімдіктердің генеративті мүшелері.
-
Гүлді өсімдіктердің жыныс көбеюі.
Жабықтұқым өсімдіктердің негізгі тұқымдастары
|
1
|
Жануарлар, олардың классификациясы.
-
Бірклеткалы жануарлар.
-
Көпклеткалы жануарлар.
-
Омыртқалы жануарлар. Омыртқалылардың экологиялық топтары.
|
1
|
Ағзалардың қарым қатынасы. Ортаның биотикалық факторлары.
-
Нейтрализм. Бәсекелесу. Жыртқыштық.
-
Паразитизм. Селбесу.
-
Нахлебничество.
|
1
|
Географиялық қабығы.
-
Географиялық қабығының компоненттері, олардың әрекеттістігі.
-
Географиялық қабықтағының құбылыс ырғақтылығы.
|
1
|
Күн жүйесінің құрылысы және құрамы.
-
Ірі планеталардың орналасуы және физикалық қасиеттері.
-
Жер тобының планеталары. Жер - Ай жүйесі.
-
Күн жүйесінің кіші денелері.
|
1
|
План және карта.
-
Географиялық карталары.
-
Картографиялық проекция.
|
1
|
Жердің ішкі құрылысн зерттеу әдістері.
-
Тау жыныстарының ашылуы. Скважиналрдың бұрғалуы.
-
Сейсмиялық әдіс.
|
1
|
Минералдар және тау жыныстар.
-
Минералдардың классификациясы. Магмалық жыныстар.
-
Тұнбалы жыныстар. Метаморфты жыныстар.
|
1
|
Жердің су қабығы.
-
Судың шығу тегі.
-
Дүние жүзілік мұхит.
-
Континентальды су қоймалары.
|
1
|
Атмосфераның құрамы және құрылысы.
-
Атмосферының құрамы.
-
Атмосфераның құрылысы.
|
1
|
Климат туралы түсінік.
-
1. Климаттың қалыптасуы.
-
2. Климаттық белдеулері.
|
1
|
Табиғатты қорғау
1.ҚР ҚЫзыл кітабы.
2.ҚР-ның табиғатта қорғау туралы заңдары.
|
1
|
Барлығы:
|
15 с.
|
5. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ:
-
Биология концепциялары Генетикалық кодтың жүзеге асуы немесе «Тұқым қуалау информациясын оқу».
-
Гепатит, рак, СПИД..
-
Биологиялық эволюция және адам..
-
Эволюцияда гоминидтер бұтағының бөліну мәселесі.
-
Ми және сана. Сананың құрылысы. Адам миының құрылымындағы иерархиялық принцип.
-
Церебральды қыртысының физиологиялық анатомиясы. Кейбір спецификалық қыртыс аудандарының функциялары.
6.ПӘНДІ ОҚУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР
3 кесте
Тақырып атауы
|
Қолданыла-тын құрал жабдықтар
|
Өзін – өзі тексеру сұрақтары
|
Бақылау түрі
|
Дәріс сабақтар
|
Тәжірибелік сабақтар
|
Тірі табиғат туралы ұғым
|
|
|
|
ауызша
|
Тірі ағзалардың құрылысы және тіршілік әрекеттері.
|
Тірі ағзалардың құрылысы және тіршілік әрекеттері
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Тіршілік орталары. Топырақ.
|
|
|
|
ауызша
|
Су – тірішілік орта.
|
Тіршілік орталары.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Құрылық ауа тіршілік орта
|
|
|
|
ауызша
|
Организм – тіршілік орта.
|
Бактериялар. Саңырауқұлақтар. Қыналар.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Экология туралы ілім.
|
|
|
|
ауызша
|
Өсімдіктерге жалпы сипаттама. Өсімдік организімінің құрылысы.
|
Өсімдіктер, олардың құрылысы.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Өсімдік организімінің алуан түрлілігі эволюция нәтижесі
|
|
|
|
ауызша
|
Өсімдік және қоршаған орта.
|
Жануарлар, олардың классификациясы
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Өсімдіктер бірлестігі.
|
|
|
|
ауызша
|
Жануарлардың негізгі типтеріне сипаттама.
|
Ағзалардың қарым қатынасы. Ортаның биотикалық факторлары.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Құрттар типіне сипаттама.
|
|
|
|
ауызша
|
Құрттар типіне сипаттама.
|
Географиялық қабығы.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Моллюскілер типі.Буынаяқтылар типі.
|
|
|
|
ауызша
|
Хордалылар
Омыртқалылыр типі.
|
Күн жүйесінің құрылысы және құрамы
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Хордалылар
Омыртқалылыр типі.
|
|
|
|
ауызша
|
Жануарлар экологиясы негіздері.
|
План және карта.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Ағзалардың қарым қатынасы. Ортаның биотикалық факторлары.
|
|
|
|
ауызша
|
Табиғи аймақтар биоценозы.
|
Жердің ішкі құрылысн зерттеу әдістері.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Адамның шығу тегі және эволюциясы.
|
|
|
|
ауызша
|
Жер және әлем кеңістігі
|
|
|
|
ауызша
|
Жердің формасы және қозғалысы.
|
Минералдар және тау жыныстар.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Жердің формасы және қозғалысы.
|
|
|
|
ауызша
|
Жердің құрылысы.
|
Жердің су қабығы.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Минералдар және тау жыныстар.Жер бедері формалары.
|
|
|
|
ауызша
|
Жердің су қабығы.
|
Атмосфераның құрамы және құрылысы
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Жердің ауалы немесе газды қабығы.
|
|
|
|
ауызша
|
Биосфера.
|
Климат туралы түсінік.
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
Қазақстанның табиғат зоналары.
|
|
|
|
ауызша
|
Қазақстанның табиғат зоналары.
|
|
|
|
ауызша
|
Табиғатты қорғау.
|
Табиғатты қорғау
|
Методикалық нұсқаулар
|
|
ауызша
|
7. ОҚУ – ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІНІҢ ҚАМТУ КЕСТЕСІ
4 кесте
№
|
Оқулықтар және оқу-әдістемелердің атаулары
|
Әдебиеттер саны
|
Студент
саны
|
Пайызы
|
|
Негізгі әдебиеттер
|
|
1
|
Қазіргі жаратылыстану концепциялары. А., 2000
|
50
|
6
|
100
|
|
2
|
Нұрышев М.Х. Цитологияның нсгізгі мәселелері.- Алматы: Абай атындағы Алматы мемлекеттік университеті, 1997
|
25
|
6
|
100
|
|
2
|
Түсіпова К.Т. Омыртқасыздар зоологиясы. – Алматы, 1998, 1999. Т. 1, 2
|
50
|
6
|
100
|
|
3
|
Наумов Н.П. Омыртқалылар зоологиясы. – М.: “Просвещение”, 1973.
|
50
|
6
|
100
|
|
4
|
Әметов Ә.Ә. Ботаника. Алматы, 2000ж
|
50
|
6
|
100
|
|
5
|
Әметов Ә.Ә, Мырзақұлов П. М. Жоғарғы сатыдағы өсімдіктер систематикасы 1 том Қазақ университеті. 2000 ж.
|
50
|
6
|
100
|
|
6
|
Оспанова А. Г. Экология. А., 2001
|
25
|
6
|
100
|
|
7
|
С.А. Қусаинов Жалпы геоморфология. Алматы. Қазак университеті. 1998
|
25
|
6
|
100
|
|
8
|
Ж.Н. Мукашев Жалпы жер тану. Оку құралы. Алматы. "Қазак университеті" 2002
|
10
|
6
|
100
|
|
Қосымша әдебиеттер
|
|
60
|
«
|
/100
|
9
|
Естествознание и основы экологии. М., 2000.
|
5
|
6
|
85
|
|
10
|
Дубнищева Т.Я. Концепции современного естествознания. - Новосибирск, 1997
|
25
|
6
|
100
|
|
8. ӘДЕБИЕТ ЖӘНЕ ҚОРЛАР
-
Негізгі әдебиеттер
-
Қазіргі жаратылыстану концепциялары. А., 2000.
-
Нурышев М.Х. Клетка құрылысы. – Алматы. 1997.
-
Түсіпова К.Т. Омыртқасыздар зоологиясы. – Алматы, 1998, 1999. Т. 1, 2
-
Наумов Н.П. Омыртқалылар зоологиясы. – М.: “Просвещение”, 1973.
-
Агелеуов Е. Ботаника.Өсімдіктер анатомиясы. Алматы. 1988.
-
Әметов Ә.Ә. Ботаника. Алматы, 2000ж.
-
Әметов Ә.Ә, Мырзақұлов П. М. Жоғарғы сатыдағы өсімдіктер систематикасы 1 том Қазақ университеті. 2000 ж.
-
Абдрахманов О. Төменгі сатыдағы өсімдіктер систематикасы. Алматы 1972 ж.
-
Оспанова А. Г. Экология. А., 2001.
-
С.А. Қусаинов Жалпы геоморфология. Алматы. Қазак университеті. 1998.
-
Ж.Н. Мукашев Жалпы жер тану. Оку құралы. Алматы. "Қазак университеті" 2002.
-
Неклюкова Жалпы жертану. Алматы., 1980.
Қосымша әдебиеттер
-
Естествознание и основы экологии. М., 2000.
-
Дубнищева Т.Я. Концепции современного естествознания. - Новосибирск, 1997.
Достарыңызбен бөлісу: |
