Географиялық орналасқан жері:
Курчатов қаласы Шығыс Қазақстан облысының солтүстік-батыс бөлігінде, Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарының шекарасында, Ертіс өзенінің сол жағалауында орналасқан.
Қаланың аумағы 11,2 мың га жерді алады.
2015 жылдың басында қала тұрғындарының саны 12,1 мың адамды құрады, тұрғындардың тығыздығы 1 км 2 926 адамнан келеді.
Қала жоғары тұзды қоңыр топырақты құрғақ далада орналасқан. Топырақта қолайсыз факторлар бар: топырақ қабатының қышқылдығы, тұзды, топырағы құрғақ, бонитет балы 3-тен 9-10 баллдарға дейін (6-8 баллдар). Жайылымдық жерлердің өнімділігі орташадан төмен. Шабындық жерлер жоқ.
Қала аумағында Ертіс өзені ағып жатыр.
Тұрғындар саны үш жылдың ішінде 580 адамға артты немесе 5,0 пайызға, 2014 жылдың басымен салыстырғанда 417 адамға артты. Сонымен тұрғындардың табиғи өсуі 121 адамды құрады.
2012 жылдан 2014 жылдар кезеңінде мынадай демографиялық жағдайдың оң динамикасы байқалады:
1000 тұрғынға шаққанда (2012 жыл) 14,91-ден (2014 жыл) 17,26-ға дейін тұрғындардың туу деңгейі артты; 1000 тұрғынға шаққанда 2012 жылы адам өлімінің көрсеткіші 7,37-ні құрады, 2014 жылы 7,07-ге дейін төмендеді.
Демографиялық жағдай оң сипатта: қалада туу деңгейі: 2014 жылдың қорытындысы бойынша туу 17,26 облыстық көрсеткіштен (16,67) жоғары, өлім – жітім көрсеткіші 7,07 облыстық көрсеткіштен 11,62 төмен.
Тұрғындар тобының жасы 65 және одан жоғары жас 6,5 пайыз (788 адам) тұрғынды құрайды, сол кездері 0-4 және 5-19 жастағы тұрғындар үлесінің жас тобы 26,1 пайызды (3155 адам) құрайды. Әйелдер үлесі – 52 пайыз, еркектер – 48 пайыз. Сонымен, өсімпаз жастағы әйелдердің саны (15-49 жас) 3473 адамды құрады (барлық тұрғындардың 28,7 пайызы).
Қала тұрғындарының құрылымында екі халық басым: қазақтар – 54 пайыз, орыстар – 41 пайыз. Қалғандары татарлар, немістер, украиндар, белорустар, шешендер, әзербайжандар және 5 пайызы басқа ұлттар болып келеді.
Қаланың көші-қон жағдайы кеткендер санынын келушілер санынан басым болып сипатталады. 2012-2014 жылдар аралығында көші-қонның кіріс-шығыс айырмасы 486 адамды құрады.
2014 жылы көші-қон нәтижесінде 294 адам кетті, 540 адам келді, көші-қон кіріс-шығыс айырмасы 296 адам, оң нәтиже берді.
Аймақтық макроэкономика және аймақтың экономика құрылымы.
Курчатов қаласында 9 өнеркәсіп кәсіпорындары және 1 филиал бар.
Өнеркәсіптік өнімдерді шығару көлемі 2229,2 млн.теңгені құрады, 2013 жылдың деңгейінен 324,8 млн.теңге ұлғайды немесе 17,1 пайыз. Нақты көлем индексі 98,0 пайызды құрады.
Тау-кен өндіру өнеркәсібінің өнім өндіруі өткен жылдың деңгейімен салыстырғанда 399,6 млн. теңгеге өсті немесе 54,6 пайыз, 1131,5 млн. теңгені құрады. Нақты көлем индексі 3,2 есеге көтерілді. Нақты көлем индексінің төмендеуінің негізгі себебі, өнімді өткізудің азаюына байланысты өңдеуші өнеркәсіп кәсіпорынының шығаратын өнімдерінің көлемінің қысқаруы болып табылады.
2014 жылға негізгі капитал инвестициялары 2 589,1 млн.теңгені құрады. Нақты көлем индексі141,2 пайызды құрады.
Инвестицияға салынған негізгі үлесі кәсіпорынның меншікті қаражатының орынын алады -58,8 пайыз, қарызға алынған қаражат – 16,9 пайыз, республикалық бюджеттің қаражаты -14,4 пайыз, жергілікті бюджет қаражаты - 9,9 пайыз.
Құрылыстық-монтаж жұмыс көлемдерін игеру 752,9 млн. теңгені құрады немесе 119,0 пайыз өткен жылмен салыстырғанда.
Жалпы ауыл шаруашылық өнімнің көлемі 306,9 млн. теңгені құрады, 2013 жылға 1,4 пайыз өсімімен, соның ішінде мал шаруашылығына 115,4 млн. теңге, өсімдік шаруашылығына – 191,5 млн. теңге болып келеді (өсім 0,0 пайызға).
2012 жылдан 2014 жыл кезеңдері бойынша ауыл шаруашылық өнімдерінің жалпы көлемі 269,3 млн. теңгеден 306,9 млн. теңгеге дейін немесе 13,9 пайызға көтерілді.
Ауыл шаруашылық малдарының табын құрылымының негізгі үлесі (51,7 пайыз) қой мен ешкі болып келеді. Маңызды үлесін ірі қара (16,8 пайыз) малдан тұрады, жылқы (7,2 пайыз).
Жалпы ауыл шаруашылық өнімінің жалпы көлемінен өсімдік шаруашылық саласының үлесі 59,8 пайыз болып келеді. Өсімдік шаруашылық өнімдерін өндіру негізінде үй шаруашылығында жүзеге асырылады.
Курчатов қаласында егіс егу алаңы 113,2 гектарды құрайды, соның ішінде картоп егілетін жер 88,0 га жерді алып жатыр, ашық топырақта егілетін жемістер – 16,7 га, бақша 8,5 га.
Негізінде жемістер мен картоп саяжай телімдерінде (84,0 га) өсіріледі, шаруа шаруашылығының егіс алаңы 11,0 га.
Ауыл шаруашылыққа тағайындалған жердің жоқ болуына байланысты дәнді дақыл өсірілмейді.
Ертіс өзенінен орталықтандырылған суару ұйымдастырылған 4 бау-бақша қоғамы бар.
2014 жылы қалыптасқан жылдық құнсыздану 7,4 пайызды құрады, 1,3 пайыздық пунктте 2012 жылдғы деғгейде (6,1пайыз) жоғары.
Нақты ақша кірісі орташа жан басына шаққанда 56285 теңге және 2012 жылмен салыстырғанда 19,7 пайызға өсті, бірақ республикалық деңгейден (62373 теңге) төмен.
Әлеуметтік инфроқұрылым және тұрғындарды жұмыспен қамту
2012 жылдан 2014 жыл кезеңдері бойынша қалада келесі демографиялық жағдайдың серпінін байқауға болады:
тұрғындардың туу деңгейі 1000 тұрғынға шаққанда 14,91-ден (2012 жыл) 17,26 -ға (2014 жыл) дейін көтерілді;
өлім-жітім көрсеткіші 1000 тұрғынға шаққанда 2012 жылы 7,37 құрады, 2014 жылы 7,07 дейін төмендеді.
Тұрғындардың радиоактивті қалдықтармен ластану аумағында көп жыл бойы тұру факторы аймақтың экологиясына, тұрғындардың денсаулығына теріс әсер етті. Қалада әйелдер мен балалар денсаулығының төмендегені сақталып тұр. 2012 жылдан 2014 жыл аралығында ана өлімінің көрсеткіші 0 – құрайды.
2012 жылы қала бойынша бала өлімінің көрсеткіші тіркелмеген, 2013 жылы бала өлімінің көрсеткіші - 6,0 құрады, 2014 жылы бала өлімінің көрсеткіші - 5,1 құрады.
Бала өлімінің негізгі себебі перинатальді кезеңде пайда болатын жағдайлар болып табылады. Бала өлімінің құрылымында екінші орынды туа біткен патологиялар алады, ол ерте өтетін тексерістің жеткіліксіз деңгейі жүргізілмеуі мен қолайсыз экологиялық жағдайдан екенін көрсетеді.
Соңғы жылдары еңбек нарығындағы жағдай мынадай, яғни негізгі кәсіп пен мамандықтары бойынша жоғары білікті қызметкерлердің жұмыс берушілердің қажеттілігіндегі жұмыс күшіне ұсыныс асып түседі.
Жалпы қызметтерді ұсыну
Мектепалды тәрбиемен және оқытумен қамту 100% құрады. 591 балалар қамтылып, алайда балалар мектепке дейінгі ұйымдарына кезекке тұру бар, сондай –ақ ол 2015 жылдың 01 қаңтарындағы жағдай бойынша 354 баланы құрайды. 5-6 жастағы балалардың мектепалды даярлықпен қамтуы 100 % құрады.
Курчатов қаласының тұрғындарына медициналық көмекті «Курчатов қалалық ауруханасы» КМҚК көрсетеді.
Ауру-сырқау мен өлім-жітімді төмендету мақсатында амбулаторлы-поликлиникалық, стационарлық және диагностикалық қызметтер көрсету жетілдірілуде. Дәрі құралдарына қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін дәрі құралдарын қалада бар дәріханалар жүйесі мен ауруханада ұйымдастырылған дәріхана арқылы жүзеге асыру ұйымдастырылған.
2012 жылға дәрігерлермен қамтамасыз ету -26,2, орта медициналық қызметкерлермен – 82,6 құрады. 2014 жылдың соңына дәрігерлермен қамтамасыз ету 30,6 құрап, орта медициналық қызметкерлермен -88,0 құрады.
Қала тұрғындарын орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету 100,0 % құрайды.
Курчатов қаласында электрмен қамтамасыз етудің негізгі көзі «ШҚАЭК»АҚ Семей қалалық филиалы, Прииртышск аудандық желісі-бөлімшесі болып табылады.
Қолжетімділік және байланыс
Аз халық орналасқан, көбінесе шалғай аудандар, ірі шоғырланумен қызмет көрсету, жұмыспен қамту - жақсы сапалы негізгі қызметтерді ұсыну және экономикалык мүмкіндіктерге қол жетімділік ішінара байланысты, бір сөзбен айтқанда көбінесе қалаланып кеткен аудандар.
Аймақтық дамуға жол торабының барлық түрлерінің жалпы жағдайы да сөзсіз маңызды, сонымен қатар қоғамдық көлік кызметтерінің сапасы мен жиілігі.
Сыртқы байланыс
Қалада автомобиль көлігінің дамуы бар.
Курчатов қаласында көлік инфроструктурасы дамыған. Транспорттық желі авто және темір жол жолдарынан құралған.
Қаладағы жергілікті маңызды жолдардың қашықтығы 42 км құрайды, оның ішінде 41,2 км – асфальтбетонмен жабылған, топырақпен - 0,8 км, көпір, су өткізу құрылыстары жоқ.
Қалада автомобиль көлігі дамыған.
Теміржол тасымалын Семей тасымалдау бөлімшесіне ұсынылған «Қазақстан Темір Жолы» ұлттық компания» АҚ бөлімшесі ұсынады. Теміржол тасымалы келесі бағыттар бойынша жұмыс істейді:
Дегелен-Павлодар, Астана - Ридер, Павлодар – Алматы, Қарағанды – Москва.
Жолаушы тасымалы екі қала аралық бағытында Семей және Павлодар қалалары арасындағы байланысты және бір қалалық мезгілдегі маршрутты қамтамасыз етеді. Қалада бір автобекет жұмыс істейді.
Ішкі байланыс
61,7 пайыз жергілікті маңызы бар жолдар жақсы және қанағаттандырарлық жағдайда.
Тұрғын үйдің болуы базалық қажеттіліктің заманауи қоғамының бірі болып табылады. Тұрғын үй мәселесін шешуге мемлекет үнемі назар аударады.
Ақпараттық – коммуникациялық технологиялар
Қала аумағында «Қазақтелеком» АҚ бөлімшесі бар, негізгі телефондық нөмірлер 4050 құрайды. Бүгінгі күні осы компания «Мegaline» линиясы бойынша интернет ұсынады, ондағы мәліметтерді беру жылдамдығы 4 мбит/сек. жетеді.
Сонымен қоса интернет провайдер болып «IT LINK» ЖШС табылады, онда «Транстелеком» АҚ оптоволокондық линиясын қолданумен тұрғындыр үшін баламалы интернетті ұсынады, сонымен қоса WiFi байланысы бойынша сымсыз интернет қоладындалы.
Мобильді байланыс операторлары Beeline, K-Cell, Теле -2, Neo болып табылады. 2013 жылы Activ компаниясымен елді мекенге 3G интернетін енгізу және толық қамту бойынша жұмыстар жүргізілді.
Жеке және ұялы байланыс компанияларымен жаңа технологияларды енгізудің арқасында «Қазақтелеком» АҚ интернет байланыстарын ұсыну бойынша нақты бәсекелестік бар.
2.1.Әлеуметтік – экономикалық жағдайының сараптамасы
2.1.1. Аймақтық макроэкономика
Өнеркәсіп
Курчатов қаласында 8 жұмыс істейтін өнеркәсіп кәсіпорындары бар және 2 филиалы.
Өндірістік өнеркәсіп өнімнің көлемі 2 275,7 мың теңгені құрады, 2012 жылы 1480,8 млн теңгеге кеміді немесе 39,4 %. Нақты индекс көлемі 151,8 % құрады. Өнеркәсіп өнімінің көлемі салыстырмалы салмағы 0,2%.
Өнәркәсіп аумағы екі салада берілген: кен қазушы өнеркәсібі, өңдеу өнеркәсібі, өңдеу өнеркәсібі. (1 кесте).
1 кесте – 2012 – 2014жылдарға Курчатов қаласының өнеркәсіп өндірісінің көлемінің динамикасы, мың теңге.
|
2012 жыл
|
2013 жыл
|
2014 жыл
|
Өнеркәсіп, барлығы
|
3756,5
|
1904,5
|
2 275,7
|
соның ішінде
|
|
|
|
Кен қазушы өнеркәсіп
|
1378,6
|
731,9
|
1 131,5
|
Өңдеу өнеркәсібі
|
1193,9
|
667,8
|
589,8
|
Өнеркәсіп өндірісі саласында үлкен үлесті өңдеу өнеркәсібі алады – 26,5%, кен қазушы өнеркәсібінің үлесі 50,8 % құрайды.
Кен қазушы өнеркәсібі.
Кен қазушы өнеркәсіптің негізі флюоритті руда өңделу және флюоритті концентрат шығаратын фабрикадан құралады.
Кен қазушы өнеркәсіп өндірісінің өнімі өткен жылмен салыстырғанда 399,6 млн теңгеге өсті немесе 54,6%, 1131,5 млн теңгені құрады. Нақты индекс көлемі 3,2 есеге өсті.
Кен қазушы өнеркәсібінде жұмыс істейтін кәсіпорын болып «УльбаФторКомплекс» ЖШС фабрикасының филиалы – жылына 100 мың тонна қуаттылығымен руданы өндіріп және қайта өндіру бойынша үлкен кешенді ұсынады. Кең байыту фабрикасы флюоритті концентраттарын өндіреді, одан қажетті металлургиялық жұмыстар, химикалық өндіріс үшін қорытылған қышқыл өнімі өндіріледі.
«УльбаФторКомплекс» ЖШС-і болашқтағы дамуы. 2014 жылы АҚШ территориясында флюорит базарына тоқтау қойылған. Осыған орай флюорит мердігерлері өз өндірісін тоқтатуға мұқтаж болды. «УльбаФторКомплекс» ЖШС-і өнімінің сұранысының төмендеуінен 2014 жыл байыту фабрикасының өндірілетін өнімінің саны төмендеді. Жазылған қиындықтарға қарамастан компания өз өнімін өткізу базарын кеңейту үшін барлық қажетті шараларды қабылдауда.
2012 – 2014 жылдарға Курчатов қаласында кен қазушы өнімінің өндірісі 1 суретте.
1 сурет.
2012 – 2014 жылдарға кен қазушы саладағы өнімінің өндірісі.
Өңдеу өнеркәсібі
Өңдеу өнеркәсібінің кәсіпорындарымен 589,8 млн. теңгеге өнім өндірілді, 2012 жылдың көрсеткешінен 355,0 млн. теңгеге төмендеді немесе 37,6 %. Салалар бойынша НИК 88,9% құрады.
2012 – 2014 жылдарға Курчатов қаласында өңдеу саласындағы өнімінің өндірісі ұсынылған (2 сурет).
2 сурет.
2012 – 2014 жылдарға өңдеу саласындағы өнімінің өндірісі
Машина жасау
«Машина жасау» саласында «Кип Луч» ЖШС-і жұмыс істейді, осы кәсіпорынның негізгі қызметінің бағыты болып жеке жасалынған электронды аппаратура және құрылғылар күшінің негізіндегі кешенді автоматтандырылған ірі тонналық салмақ өлшеуішті дайындау мен жасаумен айналысады.
Дайындалынатын техника сертификатталған және Қазақстан Республикасының өлшеу құралдар реестіріне енгізілген. Қазақстанда өнеркәсіп деңгейінде жеке дайындалатын «электрондық салынды» кірлері болып жалғыз кәсіпорын болып табылады, бірақта шетел елдерінен тек материалдар және қосалқы бөлшектерді сатып алады. Дайындалынатын техника серитификатталған және Қазақстан Республикасының өлшеу құралының реестіріне енгізілді. 2014 жылға осы салада тауар өнімі 53,8 млн теңге өндіріліді, 2012 жылмен салыстырғанда 100,3%.
Жеңіл өнеркәсіп
«Жеңіл өнеркәсіп» саласында 2011 жылы құрылған «Мерусар и К» ЖШС-і филиалы бір рет пайдалынатын арнайы медициналық киім өндірісі бойынша кәсіпорын жұмыс істейді.
2014 жылы осы салада тауар өнімі 21,1 млн теңге соммаға өндірілді, бұл 2012 жылдан 24,6% жоғары.
Көрсеткіштердің төмендеуне себепші болған бір рет пайдалынатын медициналық киім өндірісі..
«Резеңке және пластмассалық өнімнің өндірісі» саласына көбіктетілген полиэтилен өндірісі бойынша «Kazfoam» ЖШС-і қызметін атқарады.
2014 жылы осы салада өнеркәсіп өнімі 7,1 млн теңгеге өндірілді, бұл 2012 жылдың деңгейінде 133,9% өсу қарқындылығын көрсетеді.
Кәсіпорынның құрылу кезінен бастап өндірістің жұмысы 15,23% құрады.
Химикалық өнеркәсіп
«Химиқалық өнеркәсіп» саласына «Азот» ӨК жұмыс істейді, өндірістің негізгі қызметінің бірі болып криогенді сұйықтық, газдар (азот, кислород, ацетелин, аргон). Бүгінгі күнде кәсіпорында өз өнімін сататын Қазақстан Республикасының 70-тен астам кәсіпорындары мен ұйымдарымен байланыстарын жөнге салынған. 2014 жылы осы салада тауар өнімі 218,3 млн. теңге соммаға өндірілді, бұл 2012 жылдың деңгейімен 93,6% құрады, көрсеткіштердің төмендеуі сұраныстардың қысқаруынан, ескірген жабдықтардан болды.
SWOT- саланың даму жағдайының сараптамасы:
Күшті жақтары (S):
-
Жоғары білікті мамандардың бар
болуы ;
-
Жаңа өндірістерді құру бойынша
әлеуетті мүмкіндіктердің бар болуы.
|
Әлсіз жақтары (W):
-
Өндіріс өнімінің жоғарғы
энергиялық сыйымдылық;
-
Өндірістік еңбектің дәрежесі
төмен;
-
Ішкі базардың біршама шағын
көлемі ;
-
Технологиялық жабдықтардың
ескіруі, негізгі қорларының жаңаруы баяу;
-
Кәсіпорында айналым
қаражатының және модернизация және өндірісті техникалық құралдандыру үшін қоры жетіспейді.
|
Мүмкіндіктері (O):
-
Өңдеу өнімін шығару көлемінің өсуі;
-
Шикізат, материалдар және жинақтаушы экспорты мен импортын жеңілдетеді Дүниежүзілік сауда ұйымына , енуіне байланысты нарықты кеңейту.
|
Қауіп – қатер (T):
-
Машинаның импортының жоғарғы көлемі, жабдықтары, механизмдері, бұл машина жасау саласының дамуын тежейді.
-
Энергия қамтамасыз ету сапасының төмендеуі қаланың тұтынушылары жабдықтардың ескіруіне байланысты.
|
Негізгі мәселелер:
-
Өндірілетін өнімнің бәсекелестік жарамдылығы төмен, шектеулі
диапазоны;
-
Ғылымды қажет ететін өндіріс өнімінің үлесі төмен, жоғары
технологиялық өнімге жоғарғы қосылған бағасы;
-
Электр энергияны беруде үзіліс;
-
Айналым қаражатының жетіспеушілігі;
-
Шығарылатын өнімді тұтыну дәрежесінің төмендеуі;
Энергиямен жабдықтау
Курчатов қаласында электр энергия беру және бөлумен Прииртышский РЭС Абай ауданы Семей филиалы «ШҚ АЭҚ» АҚ-ы айналысады. Саны – 68 адам.
Прииртышский бөлімшесінің негізгі мақсаты болып Прииртышский РЭС Абай ауданы «ШҚ АЭҚ» коммерциялық шығындарды төмендетуге және кәсіпорынның залалсыз жұмысын қол жеткізу үшін іс шараларды жүзеге асырады.
Қаланы электр энергиямен жабдықтау бір республикалық энергетикалық жүйелік станциядан жүргізіледі 51 (220/110), бұл Павлодар облысының территориясында 48 қашықтықта және екі тізбелермен жабылған электр энергия берілетін станция орналасқан 53 (110/35/10). Қала территориясында 1949 – 1992 жылдардағы салынған әр түрлі қуатылықпен 90 төмендетілген транформаттық станциялар орналасқан. Негізгі электр энергия көзі болып Екібастұзды ГРЭС и ЛЭП -220кв КЭГОР электр жүйесіе қосылған.
Бүгінде жоғары сапалы энергетикалық жабдықтардың дәрежесі ескірілген.
Электр жеткізу желілерінің негізгі жабдықтарды жартысына жуығы , коммутациялық жабдық стандартты өмірін пайдаланылатын және бұқаралық және ғимарат төтенше шығу процесінде болып табылады.
Алайда ұйымның үйлесімді жұмысының арқасында 2012 – 2014 жылдар аралығында электр жүйесінде төтенше жағдайлар болған жоқ.
SWOT- саланың даму жағдайының сараптамасы:
Күшті жақтары (S):
-
110 кВ және төмен кернеумен электр жеткізу желілерінің жүйелік тәріздес схемасыв бар.
| -
Әлсіз жақтары (W):
-
Аудандық электр жүйелерінде
жабдықтардың жоғары деңгейде ескірілген (65-70%);
-
Жаңа электр көздерінің құрылысын
қамтамасыз ететін механизмінің жоқтығы.
|
Мүмкіндіктері (O):
-
Жаңа электр қуаттығын енгізу
есебінен элетр қауіпсіздігіне қол жеткізу.
-
2.Электр энергия объектілерін
дамытуға инвесторларды қарату үшін инвесторларды қарату саласын жоғарлату бойынша қабылданған іс шаралар.
|
Қауіп - қатер (T):
-
Қала тұтынушылардың электрмен
қамтамасыз ету сапасының төмендеуі маңызды жабдықтардың ескіруіне байланысты.
|
Негізгі мәселелер:
-
Жеке трансформаторлар станцияларының ескруі;
-
Жаңа электр көздерінің құрылысын қамтамасыз ету механизмнің жоқ
болуы.
Қазақстандық қамту
Қазақстандық қамту мәселесінде негізгі міндеттерді орындау барысында, мемлекеттік органдар мен кәсіпорындардың сатып алатын тауарлар, жұмыстар және қызмет көрсетулерді сатып алуда, 2009 жылы отандық өнімдерді қолдау және ұлттық өндірушілермен байланысты нығайту, мемлекеттік сатып алуда қазақстандық қамтуды көтеру бойынша жүйелі жұмыстар басталды. Жалпы сомасы 3880,5 млн. теңгеге оның ішінде 3784,6 млн теңге (немесе 97,53 пайыз)-қазақстандық қамту, тауарлар, жұмыстар және қызмет көрсетулерді сатып алу жүргізген қаланың мемлекеттік мекемелері бойынша 2014 жылдың қорытындысымен мониторинг өткізілді.
Тауарлар, жұмыстар және қызмет көрсетулерді сатып алу көлемі 2014 жылдың қорытындысы бойынша келесідій:
-кәсіпорындардың тауарларды, жұмыстарды және қызмет көрсетулерді сатып алу көлемі 869,0 млн. теңгені құрадықазақстан тауарларының үлесі 9,83 пайызды өқрады.
-жұмыс 14,2 млн. теңгеге сатып алынды, оның ішінде қазақстандық жеткізушілер сомасы 14,2 млн. теңге, қазақстандық тауар үлесі 100 пайызды құрады.
-қызмет көрсету 261,2 млн. теңге, қазақстандық тауар үлесі 99 пайызды құрады.
Инновация және инвестициялар
Курчатов қаласы Қазақстан Республикасының атомдық ғылымды дамыту орталығы. «Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы» РМК және оның филиалдары қаланы құраушы кәсіпорын болып табылады. Қаланы құраушы кәсіпорындардың негізгі бағыты, Казақстан аумағында ядролық қару сынағының салдарын жою болып табылады, атомдық энергетиканы дамыту үшін технологиялық база мен ғылыми техниканы құру, әлемдегі полигондарда өткізетін ядролық қару сынағын бақылау.
Инновациялық инфроқұрылымның құрамына кіреді:
- Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы;
- «Ядролық технологиялар Паркі» АҚ салалық технологиялық парк;
Аумақтың негізгі технологиялық инновациясы өндірілімге, металтану радиациялық технологияларға, атомдық өнеркәсіпке, радиациялық қалдықтарды көмуге байланысты.
Көрсеткіштер
|
Өлш. бірлігі
|
2012 жыл
|
2013 жыл
|
2014 жыл
|
Инновациялық белсенді кәсіпорындар саны
|
бірлік
|
8
|
5
|
5
|
Облыста инновациялардың белсенділік деңгейі
|
%
|
42,1
|
29,4
|
23,8
|
Инновациялық өнімдердің көлемі
|
млн. теңге
|
138,8
|
129,6
|
156,7
|
Ғылыми зерттеулер мен жете зерттеулерді орындайтын ғылыми жұмысшылардың саны
|
адам
|
999
|
544
|
546
|
2 кесте – Аумақтың инновациялық қызметтерінің көрсеткіші
2014 жылы облыстың инновациялық кәсіпорындарының облыстағы белсенділік деңгейі 23,8 пайызды құрады, 2013 жылдың деңгейінен 23,5 пайыз төмен.
«2011-2014 жылдарда Қазақстан Республикасында атом салаларын дамыту бағдарламаларын 2020 жылға дейін даму бағытымен» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 29 маусымдағы № 728 бекітілген қаулысына енгізілген, осы бағытта 1 инвестициялық жөбаны жүзеге асыру жоспарлануда.
«Республикалық кешенді дозометрия орталығын құру» инвестициялық жобасы.
Орталықты құру үшін «Иондаушы сәулелендіру көздерімен жұмыс істеу, медициналық рентген – родиологиялық процедуралар жүргізу кезінде, сондай-ақ радиациялық аяға байланысты азаматтар алған жеке сәуле мөлшерлерін бақылау мен есепке алу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 19 желтоқсандағы № 1277 қаулысы негіз болып табылады.
Жобаның мақсаты мемлекеттік жүйелерде есепке алу үшін жиналған дозалардың дұрыстығына тексеру жүргізу, тұрғындарға және қыметкерлерге дозалық салмағына материалдық-техникалық және методикалық базалар құру.
Өтініш беруші: ҚР ҰЯО «Радиациалық қауіпсіздік және экология институты» ЕМК. Индустриялизациялау картасына енгізілген «Термоорнатылған манжет пен ленталар өндірісін құру» 1 инвестициялық жоба химиялық салада жүзеге асырылады. Радиациалық-химиялық технологиясын термоорнатылған манжет пен ленталар өндірісін меңгерген бірінші отандық өндіруші- «МұнайГазИзоляция» ЖШС.
Инновация қызметін белсендіру индустриалдық-инновациялық қызметтіне мемлекеттік қолдау механизмі бар екендігі туралы форумдар, кеңестер, семинарлар аясында, ақпараттандыру жолымен сондай-ақ, бұқаралық ақпараттық құралдар арқылы жүзеге асырылатын болады.
Одан әрі инновация аясының дамуы аумақта инновациялық инфрақұрылымдарының қызмет көрсетуімен «Ядролық технологиялар паркі» АҚ, Ұлттық ядролық орталығын кірістіру арқылы жүзеге асатын болады.
2014 жылы «Ядролық технологиялар паркі» АҚ технопарк базасында инновациялық жобалар жүзеге асырылды. «Медицинаға арналған бұйымдарды радиациялық өңдеу» және Қазақстанда тамақ өнімдерін және ауылшаруашылық өнімдерін «суық» пастерлеу технологиясын жетілдіру»жобасы бойынша потенциалды инвесторлармен жұмыс жүргізілуде.
2010-2014 жылдары индустриалдық-инновациялық жеделдету бойынша Мемлекеттік Бағдарламаларды жүзеге асыру экономиканы модернизация және диверсификациялар келешектегі басты аспабы болып қалады.
2015-2019 жылдары индустриалдық-инновациялық жеделдету бойынша Мемлекеттік Бағдарламаларды жүзеге асыру экономиканы модернизация және диверсификациялар келешектегі басты аспабы болып қалады.
Жеделдету индустриалдық-инновациялық дамыту бойынша Мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыруға қатысу бойынша жұмыстар белсендірілетін болады, соның ішінде «Өнімділік 2020», Бизнестің жол картасы 2020» .
2020 жылға дейін Қазақстан Республикасында Айқындама инновациялық дамыту аясында жоспарлануда:
аймақтық инновация офисін құру;
университеттер мен индустриалдық инновация орталықтар арасында байланысты кеңейту;
өнертапқыштар мен рационализаторларды ынталандыру;
инновациялық кәсіпкерлер саласында жекеменшік инвесторларды тарту;
иновациялық қызмет көрсеткіштері мен методология есебін статистика ұйымдарымен өңдеу.
Инвестициялар
Соңғы 3 жылда қала экономикасына 6252,3 млн теңге көлеміне инвестиция салынған. Негізгі капиталға инвестиция 2 589,1 млн. теңгені құрады, 2012 жылға 346,9 мың теңге өсумен немесе 15,5% (3 кесте).
3 кесте. 2012 – 2014 жылдарға негізгі инвестиция көлемінің капиталының диманикасы, млн теңге.
Көрсеткіштер атауы
|
жылдар
|
2012 жыл
|
2013 жыл
|
2014 жыл
|
Негізгі инвестиция капиталы
|
2242,2
|
1865,5
|
2589,1
|
Инвестицияға салынған негізгі үлесті кәсіпорынның жеке қаражаттары орын алады – 1913,1, қарыз қаражаты – 7696 соның ішіндегі резидент емес 7696, республикалық бюджет қаражаты – 381 000, жергілікті бюджет қаражаты – 13 452, банктер несиесі – 273 790.
Ішкі және сыртқы инвестицияның негізгі капиталы 2589,1 соның ішінде 2563,1 мың теңге, сыртқы – 26 011 мың теңге.
SWOT- саланың даму жағдайының сараптамасы:
Күшті жақтары (S):
-
Жеке инвестицияның қомақты үлесі.
-
Экономикалық және саяси
тұрақтылықты қолдайтын қолайлы бизнес – ахуал.
-
Мемлекеттік инвестициялық саясатты
басым жете түсіну.
|
Әлсіз жақтары (W):
-
Мемлекеттік инвестиционды
саясатты жүргізу жүйелігінің жоқтығы;
-
Құрылыс және ғылыми қызмет саласын
инвестиционды салымның қысқаруы;
-
Заңды және келісім шарт қатынастарын
сақтауды қамтамасыз ететін механизмнің жоқтығы және елміздің заңының тұрақсыздығы.
-
Инвестиция қаратуды қамтамасыз ететін
инфрақұрылымның дамытылмағандығы (арнайы зоналар, қаржылық, банктік, ақпараттық – талдамалық, консалтингтік, көліктік және т.б.);
-
Инвестиция қаратуға байланысты
мемлекеттік басқармасының жүйесінің тұрақсыздығы.
|
Мүмкіндіктері (O):
-
Атомды саланы дамытуға бөлінген
инвестиция есебінен ауданның үйлестірілген экономикалық өсуі мен тұрақтылықты қамтамасыз ету.
-
Инвестиция қарату бойынша
мемлекеттік саясатты жүйелі және ретті құру.
-
Инвестиция қарату бойынша
мемлекеттік және жеке инфрақұрылым тиімділігін қалыптастыру.
-
Инвестицияны мақсатты пайдалануын
бақылау.
|
Қауіп - қатер (T):
-
Инвестицияның негізгі капитал
көлемінің тұрақсыз болғандықтан қаланың дамуындағы бар әлеуетті жоғалту;
-
Инвестиция қаратуға бағытталған
қаражатты тиімсіз пайдаланылғандықтан жергілікті бюджетте тікелей жою.
|
Негізгі мәселелер:
-
Ғылыми қызметтер саласына инвестициялық салымдардың басымды
қысқаруы;
-
Қаржы қаражатын мақсатты пайдалануына әлсіз бақылау;
-
Кәсіпорынның жалпы техникалық және технологиялық ескіруі;
-
Ғылыми және өндірістік тиімді байланыстарының жоқтығы.
Агроөнеркәсіп комплексі
2014 жылдағы ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемі 318,1 млн теңгені құрайды, 2012 жылғы өсуі 48,4 мың теңге немесе 18,0 %, НКИ – 98,0 %. Шығыс Қазақстан облысының облыстық маңызы бар қалаларымен және аудандарымен салыстырғанда 2014 жылғы қорытынды көрсеткіші бойынша 6 орынды алады. (3сурет).
3- сурет - Ауыл шаруашылығы жалпы өнімін өндіру(млн. теңге) және ауыл шаруашылығы НИК, %
Курчатов қаласы аумағында 3 шаруа қожалығы жұмыс істейді. Үш шаруа қожалығында жүз алпыс бестен жоғары ірі қара малдары бар. Сондай – ақ ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші қосалқы шаруашылығын жүргізеді. Қаланың тұрғындары ауыл шаруашылығы өнімдерін өсіруді жүзеге асырады. Шаруа қожалықтары шағын және орта кәсіпкерліктің субъектілері болып табылады. 2012 жылмен салыстырғанда ет өнімдері 4,9 % - ға, сүт – 7,9 % - ға, жұмыртқа – 75,2 % - ға өсті.(4 - сурет)
4- сурет – Мал шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерін шығару, мың дана, тонна
Соңғы үш жылдағы мал шаруашылығының өсуі барлық санаттағы шаруашылықтарының ірі қара малдары 5,0 % -ға өсті және 1013 бас бар, қой мен ешкі 3,9 % - ға өсті және 3155 бас бар. Жылқының басы 3,8 % - ға кеміді және 389 бас қалды, шошқа 48,5% -ға кеміді және 81 бас қалды, себебі жайылымның жетіспеуі және ірі азықтың жетіспеушілігінен бас сандары кеміді. (4 - кесте)
4 – кесте – 2012-2014 жылдардағы малдар мен құстар саны
-
Көрсеткіш атауы
|
Өлшеу бірлігі
|
2012 жылы
|
2013 жылы
|
2014 жылы
|
2014/2012, %
|
ІҚМ
|
бас
|
904
|
910
|
948
|
104,9
|
Қой мен ешкі
|
бас
|
2782
|
2786
|
3116
|
112,0
|
Жылқылар
|
бас
|
390
|
391
|
327
|
83,8
|
Шошқалар
|
бас
|
156
|
157
|
56
|
35,9
|
Құстар
|
бас
|
720
|
820
|
1414
|
196,4
|
Ауыл шаруашылығы жалпы өнімдерінің көлемінен өсімдік шаруашылық саласының үлесі 59,8 %. Өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіру негізінде үй шаруашылығында жүзеге асады.
Курчатов қаласында ШҚ «Искаков» бір фермерлік жылыжай бар, қожайыны В.Х. Искаков. 800 шаршы метр егістік алаңын құрайды. 2014 жылы 24 тонна - қияр, 100 кг - шалғам, 10 тонна - әртүрлі сұрыптағы көшеттер(қызынақ, қияр, баклажан, қырыққабат, бұрыш, гүлдер) алынды. Бүгінгі күнде 400 шаршы метр жерді қосымша кеңейту бойынша жұмыстар жүргізілуде.
Курчатов қаласының барлық егістік алаңы 113,2 гектар құрайды, соның ішінде картоп өсіруде 88,0 гектарды, көкөністер – 16,7 гектарды, бау - бақша - 8,5 гектарды алып жатыр.
Негізінде көкөністер мен картопты саяжайларда өсіреді(84,0 га), шаруа қожалығының егістік алаңы 11,0 гектарды құрайды.
Ауыл шаруашылығына арналған жерлердің жоқ болуына байланысты дәнді дақылдар өсірілмейді.
Ертіс өзенінен орталықтандырылған суару ұйымдасқан төрт бау – бақшалық қоғам бар.
Қалада ұсақ тауарлы өндірістің басым болуынан тұрғындардың шаруашылығында шоғырланған малдар 55,2 % , шағын шаруа қожалығында 44,8 %.
Негізгі мәселелері:
- жемшөп базасының жоқ болуы;
- құрама азықтың толық мөлшерінің жетіспеуі;
-малдар мен құстардың өнім төменділігі.
Барлық егістік алаңы 113,2 гектарды құрайды, соның ішінде картоп өсіруде 83,6 гектарды, көкөністер – 11,2 гектарды, бау - бақша - 1,6 гектарды алып жатыр.
Негізінде көкөністер мен картопты саяжайларда өсіреді(91,0 га), шаруа қожалығының егістік алаңы 11,0 гектарды құрайды.
Ауыл шаруашылығына арналған жерлердің жоқ болуына байланысты дәнді дақылдар өсірілмейді.
2012 жылдан бергі аралықта ауыл шаруашылық дақылдардың егіс алаңы 15,1 гектарға немесе 15,4 %-ға өсті.
Ауыл шаруашылық дақылдардың егіс алаңы құрамында картоп өсіруде 77,7 % - ды немесе 88,0 гектарды құрайды.
Тамақ өнімдерін шығаруда 1 жеке кәсіпкер жүзеге асырады, нан-тоқаш өнімдерімен айналысады (4 кесте).
5 кесте – 2012-2014 жылдардағы өсімдік шаруашылығы дамуының негізгі көрсеткіштерінің өзгеру динамикасы
Көрсеткіштер атауы
|
2012 ж.
|
%
келесі жылға
|
2013 ж.
|
% келесі жылға
|
2014 ж.
|
% келесі жылға
|
Егіс алаңы, га
|
113,2
|
115,4
|
113,2
|
100,0
|
113,2
|
100,0
|
Картоп
|
88,0
|
106,0
|
88,0
|
100,0
|
88,0
|
100,0
|
Көкөністер
|
16,7
|
150,5
|
16,7
|
100,0
|
16,7
|
100,0
|
Дақылдар, бағ/га
|
|
|
|
|
|
|
Картоп
|
240,2
|
101,0
|
240,2
|
100,0
|
240,2
|
100,0
|
Көкөністер
|
364,4
|
99,6
|
377,1
|
103,4
|
377,1
|
103,4
|
Өнім өндіру, тонна
|
|
|
|
|
|
|
Картоп
|
2137,9
|
108,3
|
2114,1
|
98,8
|
2514,1
|
108,2
|
Көкөністер
|
568,5
|
140,1
|
630,5
|
110,9
|
650,2
|
105,9
|
Бақшалар
|
117,9
|
127,6
|
196,9
|
167,0
|
196,9
|
100,0
|
2014 жылда өсімдік шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 177,7 млн теңгені құрайды, НКИ – 93,7%, 2012 жылмен салыстырғанда көлемі 12,5 % - ға өсті. (5 - сурет).
5 – сурет. 2012-2014 жылдарға арналған Курчатов қаласының өсімдік өнімдері тонна
Талданып отырған үш жылдық кезеңде картоп үшін ең қолайлы кез 2014 жыл болды. Қала бойынша орта картоп өнімділігі 240,2 ц/га, көкөністер – 377,1, ц/га құрады, бұл картоптың 2114,1 тоннасын, көкөністердің – 377,1 тоннасын, бақша өнімдерінің – 117,9 тоннасын өндіру мүмкіндігін берді (6 -сурет).
6-сурет – 2012-2014 жылдардағы ауыл шаруашылық дақылдардың өнімділігі, ц/га
Шаруа қожалықтарын ауыл шаруашылық техникамен қамтамасыз ету, жем қорын жақсарту және ауыл шаруашылық жануарлардың өсімділігін жақсарту мақсатында «КазАгроФинанс» АҚ «Экспресс-лизинг» қаржылық лизинг бағдарламасы арқылылар, косилкалар, пресс-жинақтаушылар сатып алу жоспарлануда.
SWOT- саланың даму жағдайының сараптамасы:
Күшті жақтары (S):
-
Ауыл шаруашылық өнімнің тұрақты өсімі;
-
Қала халқының ет, сүт, картоп, көкөністер
сынды азық-түлік түрлерімен толық қамтылуы.
|
Әлсіз жақтары (W):
-
Өндірістің ұсақ
тауарлылығы;
-
Жем қорының
жеткіліксіздігі;
-
Ауыл шаруашылығын
өндірушілердің несиелік қорларға қол жетімділігінің төмендігі;
-
АӨК-дегі білікті
кадрлардың тапшылығы.
|
Мүмкіндіктер (O):
-
АӨК әлеуетін толық пайдалану.
|
Қауіп-қатер (T):
1) Құрғақшылық пен табиғи апаттарға байланысты қаланың азық-түлік қауіпсіздігі;
2) Жануарлардың аса қауіпті ауруларының пайда болуы.
|
Негізгі мәселелер:
1) өндірістің ұсақ тауарлылығы;
-
ауыл шаруашылығын өндірушілердің несиелік қорларға қол жетімділігінің төмендігі;
Ветеринария
Курчатов қаласының аумағында мал шаруашылығы жануарлардың аса қауіпті аурулар бойынша эпизоотиялық жағдай қолайлы. Мал шаруашылығы жануарлардың аса қауіпті ауруларға қарсы (сібір жарасы, құтырма, қарасан, аусыл)жоспарланған вакцинациялар және бруцеллезге диагностикалық зерттеулер жұмыстары жүзеге асырылады.
Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру, жануарлардың жеке нөмірі және жануарлар туралы мәліметтерді арнайы дерекқорға еңгізіліп, жануарларға ветеринариялық паспортты бере отырып, жануарларға жеке нөмір беруді қамтитын жануарларды есепке алужұмыс жүргізуліде. (6 кесте).
6 кесте –ауыл шаруашылығы малдың бірдейлендіру бойынша мәліметтер, бас
Жануардың
түрі
|
2012 жыл
|
2013 жыл
|
2014 жыл
|
жоспар
|
нақты
|
жоспар
|
нақты
|
жоспар
|
нақты
|
ІҚМ
|
200
|
215
|
200
|
250
|
250
|
260
|
ҰҚМ
|
500
|
550
|
550
|
600
|
600
|
800
|
Дербес ветеринария бөлімі және коммуналдық мемлекеттік кәсіпорын МКК ШЖҚ «ШҚО Курчатов қаласының ветеринарлық қызметі» құрылды.
Ветеринарлық ұйымдардың және ветеринарлық пункттардың материалдық-техникалық құрал-жабдықтар бойынша жұмыс аяқталды, автомашиналар сатып алынды: ДУК және Ssang Yong, мобильді пештер, скотовоздар, баспана бар стационарлық және жылжымалы қысқыштар,оргтехника, ветеринарлық жабдықтар мен керек-жарақтары қамтылғап.
Қалада бір мал сою алаңы «Жексенбі" Ш/Қ әрекет етеді.
Туризм
Қалада туризмді дамытуда нақты әлеуеті бар, негізгі бағыты балалар – жастар туризмін дамыту.
Қалада туристік – спорттық бағытта «Скала» балалар – жастар клубы жұмыс істейді. 2014 жылы 40-тан астам іс шаралар ұйымдастырылған: жорыққа шығу, 3514 әскери бөліммен бірге оқу, клуб мүшелерінің шығу және де басқа.
Сонымен қатар туристік клуб «Аргут» жұмыс істейді, бұл жорыққа шығуды ұйымдастыру және өткізу, таулы әдемі жерлерге және көркем суретіне және тау альпинизмне оқытып мамандырады. 2014 жылы Едрей қаласына жорыққа шықты, туристік жинақ Риддер қаласына, Катон – Қарағайға шықты.
Қалада екі қонақ үй жұмыс істейді: 235 төсек орынға, 151 нөмір, соның ішінде люкс нөмір – 4.
2014 жылға көрсетілген қызмет көлемі орындармен орналастыру 10,9 млн теңгені құрайды, 2012 жылмен салыстырғанда 115,6% өсті. Облыстық көрсетілген қызмет көлемі Курчатов қаласының үлесі 0,3%. (7 кесте).
7 кесте. 2012 – 2014 жылдарға туризмді дамыту көрсеткіштерінің динамикасы.
|
Көрсеткіштер атауы
|
Өлшем бірлігі
|
2012 жыл
|
2013 жыл
|
2014 жыл
|
1
|
Келушілерді орындармен орналастыру қызмет көрсету саны:
|
адам
|
|
|
|
- резидент
|
|
251
|
74
|
990
|
-резидент емес
|
|
200
|
2
|
119
|
2
|
Көрсетілген қызметі орындармен орналастыру көлемі
|
мың теңге
|
9456,5
|
513
|
10935,6
|
|
- резидент
|
|
|
|
|
|
-резидент емес
|
|
|
|
|
SWOT- саланың даму жағдайының сараптамасы:
Күшті жақтары (S):
-
Қала территориясында
Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы бар;
-
Балалар – жастар туризм базасында
балалар жасөспірім клубы «Скала» бар.
|
Әлсіз жақтары (W):
-
Дамытылған туризм
инфрақұрылымының жоқтығы, соның ішінде туристік объектілерге апаратын жаман жолдар жағдайы;
-
Мамандырылған басқарушы және
қызмет көрсету қызметкерінің жоқтығы;
-
Туристік ресуртар туралы жеткіліксіз
жарнама;
-
Семей ядролық полигонының
объектілеріне тұрғындарға бару рұқсатының жоқтығы.
|
Мүмкіндіктері (O):
-
Бұрынғы ядролық полигон
орындары бойынша экскурсиялық турларды ұйымдастыру;
-
Қосымша жұмыс орындарын құру
жолымен тұрғындарды жұмыспен қамтамасыз ету;
-
Туристердің келуін ұлғайту,
жергілікті бюджет кірісін өсіру.
|
Қауіп - қатер (T):
-
Жеке қаражаттың және
инвестициялық ресурстардың жетіспеушілігінен туризмді қолдау қаржылық мүмкіндіктерінің шектелуі;
-
Туристік бизнесте кәсіби деңгейі
төмен;
-
Жаппай туризмнің дамуы әлсіз.
|
Негізгі мәселелер:
-
Бару үшін арнайы рұқсат қағазы қажет.
-
Бұрынғы СЯСП объектілеріне бару кезінде мамандар (дозиметрист,
экскурсовод) техникасының бар болуы қажет.
-
Объектілерге бару кезінде туристік инфрақұрылымның жоқтығы
(Сынақ жазығы, Атомды көл, «Балапан» алаңы, «Дегелен» алаңы), атап айтқанда: байқау алаңы, тұрақ, дәретханалар және т.б.
Шағын және орташа кәсіпкерлік.
Қалада шағын және орташа кәсіпорын туындаған экономикалық салада бағаланылады. Қаланың шағын және орташа кәсіпкерлігінің даму көрсеткіштері оңды динамикасы бар, бұл осы экономика секторының дамуының оңды үрдісі туралы куәләндырады.
2014 жылдың қорытындысы бойынша қалада 76 шағын бизнес кәсіпорны тіркелген, 2012 жылмен салыстырғанда 26,7% өсті, соның ішінде 44 немесе 57,9% жұмыс істейтін болып табылады, белсенді – 35. Сонымен бірге шағын бизнес саласында жеке кәсіпкерлер саны – 463 адам. Патент бойынша жұмыс істейтін кәсіпкерлер 288, жалпы орнатылған тәртіпте -12, оңайтылған мағлұмдама бойынша - 163. Шағын бизнес саласында орын алатын жалпы саны 764 адамды құрады немесе қала тұрғындарының экономикалық белсенділігі (12,6%) . 2014 жылдың 12 айға Курчатов қаласында шағын бизнес кәсіпорындары 7 тіркелген, 5 шағын кәсіпкерлік объектілері ашылды. (8 кесте).
2012 – 2014 жылдарға шағын кәсіпкерліктің өзгертілген көрсеткіштер динамикасы
Көрсеткіштер атауы
|
|
2012
|
2013
|
2014
|
Шағын бизнес кәсіпорындарының тіркелген саны, бірлік
|
60
|
64
|
76
|
Шағын бизнесте жұмыс істейтін кәсіпорындар саны, бірлік
|
35
|
34
|
44
|
Шағын бизнесте белсенді кәсіпорындар саны, бірлік
|
30
|
31
|
35
|
Тіркелген жеке кәсіпкерлер саны, бірлік
|
521
|
589
|
695
|
Жүмыс істейтін кәсіпкерлер саны, бірлік
|
346
|
414
|
463
|
Тіркелген шағын бизнес субъектілерінің саны, бірлік
|
584
|
653
|
764
|
Жұмыс істейтін шағын бизнес субъектлерінің саны, бірлік
|
390
|
458
|
516
|
Тіркелген шағын бизнес субъектілер ішінен жұмыс істейтін кәсіпорынның үлесі, %
|
66,8
|
70,1
|
67,5
|
2014 жылы шағын бизнес субъектілерінің салық кірісінің көлемі 108,6 млн теңгені құрады, бұл 2012 жылмен салыстырғанда 10,5% жоғары. Қазіргі уақытта кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдау көрсету бағдарламалары «Бизнестің жол картасы 2020», «Жұмыспен қамту 2020», «2012-2020 жылдарға моноқалаларды дамыту бағдарламасы» жүзеге асырылуда.
2014 жылы бизнесті дамыту ұшін бірінші бағыттағы « Бизнестің жол картасы 2020» аясында Курчатов қаласында нан науханасының құрылысы «Сайлаубаев» ЖК. Қазіргі уақытта 14 жұмыс орны құрылды.
«Бизнестің жол картасы 2020» төртінші бағыты аясында «Кәсіпкерлік әлеуетті күшейту» жиі жылына екі рет «Кәсіпкерлікті дамыту қоры «Даму» АҚ-мен бірге Шығыс Қазақстан облысының С.Аманжолов атындағы мемлекеттік университетпен бірге «Бизнес - кеңес» 2-күндізгі семинар өткізеді. Семинарда қаланың жұмыс істейтін және әлеуетті кәсіпкерлері қатысты. Астана қаласында «Азот» ӨК-ң басшысы «шағын және орташа бизнес топ – менеджмнетінің қорын «Назарбаев Университет» АҚ оқуын өтті.
SWOT- саланың даму жағдайының сараптамасы:
Күшті жақтары (S):
-
Шағын және орташа кәсіпкерлікті
-
дамыту үшін заңнамалық қорының
бар болуы;
-
Шағын және орташа кәсіпкерлік
субъектілерінің тұрғындарды жұмыспен қамту пайызы басым;
-
Мемлекеттік бағдарламалар аясында
мемлекеттік қолдау бар, соның ішінде моноқалаларды дамыту бағдарламасы;
-
Нарық қажеттілігіне шағын және
орташа бизнесті жылдам қайта бағдарлау;
|
Әлсіз жақтары (W):
-
Бизнесті басқару және дамыту
-
бойынша қаржы мекемелер мен
мемлекеттік құрылыммен шағын және орташа бизнес кәсіпкерлер субъектілерінің ара қатынасының деңгейі дамымаған.
-
Жеке айналым қаражатының
жетіспеушілігі;
-
Күтпеген қауіптерден бизнесті
сақтандыру тәжірибесінің жоқтығы.
-
Басым субъектілерін салыстыру
бойынша ШОБ жаңа субъектілерінің бәсекелестік деңгейі төмен;
-
Тұрғындардың құқықтық
сауатсыздығы, ШОБ бағдарламарын қолдау жөнінде мәлімет төмен;
|
Мүмкіндіктері (O):
-
Мемлекеттік қаржы несиелі шағын
және орташа бизнес кәсіпкерлігін қолдауда динамикалық дамуы;
-
Рұқсат құжаттарын алу кезінде
әкімшілік шығынды қысқартудағы қорының бар болуы.
-
Мемлекеттік қаржы институттар
жағынан бизнесті басқару бойынша бизнеске қызығушылықтарды жоғарлату;
-
ШОБ дамытуға қатысты заңнама
актілерін жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізу, салық салу және салық әкімшілігін жеңілдету.
-
Мемлекеттік қаржы несиелі шағын
және орташа бизнес кәсіпкерлігін қолдауда динамикалық дамуы.
|
Қауіп - қатер (T):
-
Жұмыс істейтін ШОБ
субъектілерінің төмендеуі және жұмыссыздықтың өсуі;
-
Қаржылы – несиелі ресурстаға қол
жеткізу мүмкін емес, бұл осындай факторлармен шартталған, бұл сұратылған несие соммасын қамтамасыз ететін кепілдік соммасының жетіспеушілігі немесе оның жоқтығы, кепілдік мүлігін банк эксперттерінің бағалаған құны төмен;
-
Шығарылатын өнім және
көрсетілетін қызметтердің талап етілмегендігі;
-
ШОБ субъектілері жаңа нарық даму
фонында жоғары технологиялық тауарлар мен қызметтерге бәсекелестіктің төмендеуі;
-
Кәсіпкерлік субъектілерінде алдыда
тарифтерді жоғарлату қарқындылығы және операциялық шығын.
|
Негізгі мәселелер:
-
Нақты экономика секторында бизнес ашу мүмкіндіктердің жоқтығы;
-
Кепілдік мүлігінің жоқтығы;
-
Жеке қаражат айналымның жетіспеушілігі;
-
Банктермен кепілдік мүлігінің бағасын төмендету.
Сауда
Курчатов қаласында 110 сауда объектілері жұмыс істейді, соның ішінде 75 дүкен және 1 мини маркет, 6 дәріхана, 6 кафе, 10 асхана, 5 КҚС, 2 АЖҚС, 5 ақшатыр.
2014 жылы көтерме сауда айналым көлемі 4526,6 млн теңге құрады, 2012 жылмен салыстырғанда 60,2% өсті. (8 кесте).
Осы көрсеткіш жан басына шаққанда 374,1 мың теңге, Өскемен, Семей Риддер қалаларынан кейін Курчатов қаласы 4 орынды алады.
2014 жылы 49 шаруашылық жәрмеңкесі өткізілді, осында 75,2 млн теңге соммаға өнім сатылды.
9 - кесте. Сауда жұмыстарының негізгі көрсеткіштері.
Көрсеткіштер
|
Өлшем бірлігі
|
2012 жыл
|
2013 жыл
|
2014 жыл
|
Көтерме сауда НИК
|
%
|
116,8
|
115,9
|
124,5
|
Көтерме сауда айналымның көлемі
|
млн. теңге
|
3538,9
|
4930,4
|
4526,6
|
2012 – 2014 жылдар аралығында саланың дамуы 2010 – 2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында сауданы дамыту бағдарламасына сәйкес орындалды, бағытталған: қазіргі заманға сауда форматын ауыстыру, көтерме сауда айналымда сауда жүйелерінің үлесін ұлғайту.
Сонымен бірге бүгінде қалада сауда дамуының бағытын жүргізу нақты сипаты жоқ, ал ішкі сауда стихиялық дамуда. Экономика саласын ең ірі жүйелік өзгертуге мұқтаж, заңнама қорын жетілдіру қажет, дамуға алға бағытталған механизмді жасау.
Алдыда қаланың көтерме сауданың дамуы сауда нарығын жаңғырту, электрондық сауданың дамуы, қазіргі заман сауда форматын дамыту 2020 жылдарға дейін ҚР қызметтер саласын дамыту бойынша бағдарламасының есебінен орындалатын болады.
2014 жылы 4 сауда объектілері, 3 дүкен және 1 мини маркет ашылды.
SWOT- саланың даму жағдайының сараптамасы:
Күшті жақтары (S):
-
Сауда көлемін дамыту және
тұрғындарды жұмыспен қамту оңды динамикасы.
-
Көтерме сауда нарығында
қалыптасқан қатысушылардың бар болуы.
|
Әлсіз жақтары (W):
-
Сауда бойынша заңнама
дамытулмаған, сонымен бірге нормативті – құқықтық актілерде қазіргі заманға сай терминологиялар жоқ.
-
Айналым қаражатының
жетіспеушілігі.
-
Сатылатын тауарлар сапасы
төмен.
-
Сауда объектілері материалды –
техникасы төмен жабдықталған.
|
Мүмкіндіктері (O):
-
Сауда желілерінде бәсекелестікті
жоғарлату, бәсекелестікті өсіру.
-
Тұтынушылар тауарлармен ішкі
нарықты толықтыру.
-
Ішкі сауда қатысушыларын
сервистік қолдауды қамтамасыз ету. (ақпараттық, талдамалы);
-
Бағаның тұрақтылығын
қамтамасыз ету және сауда субъектілерінің қатынастары бойынша құқықтық әрекеттер бойынша жергілікті бақылау инспекцияны кеңейту.
-
Қазіргі заман логистикалық
сауда орталықтарын құру және жаңа сауда алаңдарын ашу.
|
Қауіп - қатер (T):
-
Макроэкономика саласында
жағымсыз өзгерістер: валюта бағамы, төлем пайызы.
-
Сыртқы экономиканың
жағдайының нашарлау шаралары жүйе құрушы компаниялар өнімінің сұранысын төмендетіп ШОБ әсерін тигізеді.
|
Негізгі мәселелер:
-
Материалды – техникалық қорының жеткіліксіз дамуы (қойма,
жабдықтар, жаңа сауда технологиялары) және осы салада жеке инвестиция көлемі төмен;
-
Сауда нырығының көлеңкелі айналым дәрежесі жоғары;
-
Ішкі сауда инфрақұрылымының даму деңгейі жеткіліксіз;
Аймақаралық ынтымақтастық
Курчатов қаласының аймақаралық байланыстарының сипаты дамыған көліктік инфроқұрылымдылығымен, географиялық тиімді орналасуымен анықталады.
«Машина жасау» ішкі саласында «Кип»Луч» ЖШС жұмыс атқарады, осы кәсіпорынның негізгі қызмет түрлері болып электронды аппаратураны әзірлеу және күш датчиктері негізінде ірі тонналық автоматтандырылған салмақ өлшейтін кешенді әзірлеу және дайындау болып табылады. Кәсіпорын шетелден материалдар мен жабдықтарды сатып алады да, салмақтың «электронды қоспасын» өндірістік көлемде өз бетінше дайындайтын Қазақстандағы бірден бір кәсіпорын болып табылады. Дайындалған техника сертификатталған және Қазақстан Республикасының өлшегіш құралдары тізіліміне енгізілген. Осы кәсіпорынның өнімдері Қазақстан Республикасының және Россия Федерациясының аумақтарына өткізіледі.
Жеңіл өнеркәсіп» ішкі саласында бір рет пайдаланылатын арнайы медицина киімдерін шығару бойынша 2011 жылы құрылған «Мирусар и К» ЖШС филиалы жұмыс істейді. Осы өнімдер Өскемен, Астана, Павлодар қалаларына жіберіледі.
«Химия өнеркәсібі» ішкі саласында «Азот» ӨК жұмыс атқарады, оның қызметі криогенді қоймалжың, газдар өндіру (азот, оттек, ацетилен, аргон) өндіру болып табылады. 2015жылдар кезеңінде кәсіпорын Қазақстан Республикасының 70 кәсіпорындарымен және ұйымдарымен өнімін өткізуге байланыс жасайды.
Курчатов қаласы бойынша «зәкірлік» жоба ретінде 2015-2017 жылдарында моноқалаларды дамыту кешенді жоспарларын өзектендіру шеңберінде «Гидроксидті кальциді шығару бойынша өндірісті жаңғырту» инвестициялық жоба жоспарланған, өтініш беруші –«Казхимтехснаб»ЖШС.Жүзеге асыру кезеңі – 2016 жыл, жобаның құны – 1 665,0 млн. теңге, 157 жұмыс орынын құру жоспарлануда.
ШҚО әкімдігінің 2015 жылғы 25 қаңтардағы қаулысымен жоба «Шығыс Қазақстан облысының индустриализациялау картасы» бағдарламасына қосылды. Осы бағдарлама аясысында зауыт құрылысына Курчатов қаласы әкімдігімен жер телімі бөлінді.
Жоба бойынша инновациялық технологияны пайдаланып гидроксид кальции өнімдерін шығарып заманауи комплекс құру және өндірісті жаңғырту жоспарлануда.
Жоғарыда аталған жобаны алға жылжыту үшін 2015 жылдың 11 қыркүйегінде қаржыландыру мәселесі бойынша , Курчатов қаласының әкімі мен «Казхимтехснаб» ЖШС басшылығымен «Бәйтерек» Ұлттық басқарушы холдингі» АҚ және «BaiterekVentureFund» АҚ өкілдерімен кездесу үшін Астана қаласына саяхат жасалды. «Казхимтехснаб» ЖШС жобасына АҚ «BaiterekVentureFund » ЖШС қоры қызығушылық білдірді.
«Бәйтерек» венчурлық қорына жобалау инвестирлеуге ұсынылған өтініш қаралуда . Барлық қажетті құжаттар тапсырылды. 50% инвесторлардан тартылған жобанның сомасынан қалған 50% несиені ұсыну туралы «Казкоммерцбанк» АҚ келісім алынды.
«Казхимтехснаб» ЖШС қаржыландыру ашылғаннан кейін құрылыс алаңында жалпы құрылыс жұмыстары (құрылыс алаңын жобалау, сайттың орналасуы , құрылысқа уақытша электр желілерін жүргізу, қоршаулар , жер жұмыстары т.б., ) басталады.
Аумақтық (кеңістіктегі) қондырғы
Курчатов қаласы Шығыс Қазақстан облысының солтүстік-батыс бөлігінде, Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарының шекарасында, Ертіс өзенінің сол жағалауында орналасқан. Қаланың аумағы 11 мың га жерді алады. Курчатов қаласы облыс орталығы Өскемен қаласынан - 350 км, Семей қаласынан – 130 км, Павлодар қаласынан -220 км қашықтықта орналасқан. Қала 1949 жылы құрылған.
Курчатов қаласы жерінің аумағында пайдалы қазбалар әзірлеу жүргізілмейді.
Курчатов қаласы Қазақстан Республикасының атомдық ғылымды дамыту орталығы. «Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы» РМК және оның филиалдары қаланы құраушы кәсіпорын болып табылады. Олардың құрамында 1,7 мың адам немесе 23,3 экономикалық белсенді тұрғындар еңбек етеді.
Курчатов қаласының орташа потенциалды экономикасы бар.
Қаланың бас жоспары 2008 жылы әзірленіп, 2008 жылғы 08 сәуірдегі № 5/79- IV облыстық мәслихат сессиясында бекітілді, 2013 жылы бас жоспарды түзету жүргізілді, осы жұмыстарға қалалық бюджетте 10,0 млн. теңге сомасында қаражат бөлінді. Түзетілген бас жоспар облыстық мәслихат сессиясының 2014 жылдың 11 сәуірінде № 19/240-V шешімімен бекітілген. Базалық деңгейде мемлекеттік қала құрлысы кадастрінің ақпараттық жүйесі әзірленді.
Мемлекеттік қала құрылыс кадастрының базалық деңгейі қаланың құрылыс және қала құрылысы, сәулет бөлімінің электронды кезекші жоспары болып табылады. Мемлекеттік қала құрылысы кадастрының жүйесінде қала құрылысы қызметі бойынша ақпарат жиналады, жер телімін беру, жоба әзірлеу, жұмыс өндірісіне рұқсат беру, құрылыс мониторингі салынған нысанды пайдалануға беру.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 10 қарашадағы № 1471 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында 2005-2007 жылдарға арналған «электрондық үкімет» Мемлекеттік бағдарламасын қалыптастырумен іске асыру шеңберінде қалада «Адрестік регистр» ақпараттық жүйесі» мәліметтердің мемлекеттік базасын дамыту және енгізу бойынша жұмыстар жүргізіледі.
Бағдарламаның негізгі мақсаты – «Жеке тұлға», «Заңды тұлға», «Жылжымайтын мүлік регистрі», тағыда басқа ақпараттық жүйелер мәліметтерінің мемлекеттік базасы үшін адрестік ақпаратты қалыптастыру мен ұсынудың бірыңғай орталықтандырылған жүйесін құру.
Өнеркәсіп тау-кен өнеркәсібі ( флюорит кенін өңдеу), химиялық өнеркәсіп ( криогенді сұйықтар мен газдардың өндірісі), резеңке және пластмасса бұйымдарын өндіру ( полиэтилен көбік өндіру ) , машина жасау (дайындау және өің әзірлеген электрондық жабдықтар мен датчиктер қуатының негізінде салмақ өлшеуіштерінің ірі монтаждық автоматтандырылған кешендерін әзірлеу).
Қаланың өнеркәсіптік құрылымында тау-кен қнеркәсәбі 36,7 %, өңдеу өнеркәсібі - 31,8 % , газ және су және электр энергиясын бөлу және өндіру - 31,5 % орын алады.
Өңірді дамытудың көкейтесті мәселелері инженерлік инфрақұрылымдарының тозуы, өнеркәсіптік кәсіпорындардың толық жүктелмегені болып табылады.
SWOT- саланың даму жағдайының сараптамасы:
Күшті жақтары (S):
1) Тұрғындардың өмір сүруіне қолайлы жағдай жасау үшін аумақты кешенді дамыту. Сонымен әлеуметтік, рекреациялық , өндірістік , көлік және инженерлік инфрақұрылымын қосқанда қала аумағын дамытудың негізгі бағыты шешіледі.
|
Әлсіз жақтары (W):
1) Қаланың егжей-тегжейлі жоспары әзірленген жоқ.
|
Мүмкіндіктері (O):
|
Қауіп - қатер (T):
1) Жер телімін ұсынуға және құрылыс нысанына егжей-тегжейлі жоспар жоқ болса Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынады.
|
Достарыңызбен бөлісу: |