БАҒдарламасы шымкент, 2010ж. Қабылдау эмтиханының бағдарламасы 6М072400 Технологиялық машиналар және жабдықдар мамандығы «Мұнай және газ өндірістерінің машиналары мен аппараттары»

М.О.Әуезов атындағы Оңтүстік қазақстан

мемлекеттік университеті
Жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру бөлімі
«технологиялық машиналар мен жабдықтар» кафедрасы

«БЕКІТЕМІН»

ҒЗЖ және ХҚ проректоры

_____________ Т.С. Бажиров

«___» ______________ 2010 ж.

6D072400 – «ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ МАШИНАЛАР ЖӘНЕ ЖАБДЫҚТАР» МАМАНДЫҒЫ БОЙЫНША PhD ДОКТОРАНТУРАҒА ҚАБЫЛДАУ ЕМТИХАНЫНЫҢ

БАҒДАРЛАМАСЫ

Шымкент, 2010ж.

Қабылдау эмтиханының бағдарламасы 6М072400 – Технологиялық машиналар және жабдықдар мамандығы «Мұнай және газ өндірістерінің машиналары мен аппараттары», «Саланың технологиялық жабдықтары», «Есептеу және конструкциялау», «Технологиялық машиналарды жөндеу» пәндерінің типтік бағдарламасы негізінде құрастырылған.

Қабылдау эмтиханының бағдарламасы кафедра мәжілісінде талқыланған. «____» __________ 2010 ж., хаттама № ____.

Технологиялық машиналар және

жабдықтар кафедрасының меңгерушісі,

профессор Е.К. Акынбеков

Қабылдау эмтиханының бағдарламасы «Құрылыс, машинажасау және көлік» факультетінің әдістемелік комиссиясымен мақулданған «____» __________ 2010 г., протокол № ____.

Төраға _________________ Актаева У.Ж.

Қабылдау эмтиханының бағдарламасы Жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру бөлімімен келісілген

Жүмыс берушілерге қазіргі заман техникасы мен технологиясының даму тенденциясын жетік меңгерген мамандар қажет.

PhD докторантураның бағдарламасы экономиканың мұнай-газ секторында, өнеркәсіптің химия, тамақ және басқа салаларда ғылым мен техниканың ең соңғы жетістіктерін еске алып жасалған.
1.1 Мұнай және газ тасымалдаудың қазіргі заманға сай проблемалары және даму тенденциялары.

Қазіргі заманға сай магистральды мұнай құбыры.

Жұмыс істеп тұрған құбырлардың жұмыс істеу қабылетін бағалау және арттыру.

Мұнай құбырлары сенімділігінің сипаттамалары.

Магистральды мұнай құбырының өнеркәсіптік қауіпсіздігі.

Магистральды мұнай өткізу технологиялық құбырларын бұзылудан сақтау.

Мұнайдың реологиялық қасиеттерін анықтау тәсілдері.

Тасымалдау құбырында бітеліп қалу орындарын болжау.

Тасымалдау құбырында тесіктер арқылы ағып кетуді байқау тәсілі.

Тұз отыру ингибиторларының коррозиялық тұрғыдан жандануы.

Мұнай-газ саласында жұмсақ жеңдерді пайдалану.

Электр ортадан тепкіш сорғыларды таңдауға әсер ететін негізгі факторларды талдау.

Электр ортадан тепкіш сорғылар қондырғысын коррозиялық тозудан алдын ала ескерту тәсілі.

Күрделі жөндеу кезінде мұнайды тасымалдауға арналған ЦНС типті сорғыны жетілдіру.

Ортадан тепкіш сорғыларды судан су-мұнай эмульсиясына ауыстырғанда сипаттаманы қайтадан есептеу.

Сорғы агрегаттары жұмысына айдайтын мұнайдың реологиялық қаситеттерінің әсерін бағалау.

Сорғы агрегаты арқылы өткенде мұнайдың қызып кету дәрежесі туралы.

Реологиялық қасиеттері күрделі мұнайға арналған сорғы агрегатының сипаттамасын идентификациялау тәсілін жасау.

Мұұнайды құбыр арақылы тасымалдауға арналған сорғы агрегатының тиімділігін көтеру туралы.

Ядролық технологияларды мұнайды өндіруде пайдалану мүмкіндіктері.

Энергияны үнемдейтін құбырлар.

Мұнайды құбыр арқылы тасымалдауда қазіргі заман технологияларын пайдалану.

Магистральды мұнайөткізгіштер объекттерін энергетикалық тұрғылан зерттеу.

Магистральды мұнайөткізгіштерде өткізу көлемін ұлғайтқан кезде электр энергиясының қосымша шығынын анықтау.

Тік цилиндр резервуарлардың пісірілген қосылыстарын конструкторлық-технологиялық тұрғыдан жобалау.

Мұнайды және мұнай өнімдерінің құбырлар жүйесінднгі резервуарлардың қалдық ресурсын бағалау проблемалары.

Мұнай-газ саласы өндірістерінің өнеркәсіптік қауіпсіздігін қазіргі заман ақпарат технологиясы негізінде басқару.

Магистральды мұнай тасымалдау құбырында апат болу тәуекелділігі тәсілін талдау.

Мұнайды құбыр арқылы тасымалдауда сорғы агрегаттар тиімділігін жоғарылату.

1.2 Химия, мұнайхимия және тамақ саласында машина жасау.

Химия, мұнайхимия және тамақ өнеркәсібіндегі техникалық прогресс.

Химия, мұнайхимия және тамақ саласында машина жасаудың мүмкіндіктері.

Табиғи газды сұйылту жабдықтары.

Криогендік техника.
1.3 Құбыр ішіндегі дефектоскопия және диагностиканың алттернативті тәсілдері.

Технологиялық құбырларды тазалау тәсілдері. Құбыр ішіндегі дефектоскопия.

Құбыр ішіндегі жетімсіздіктің (ақаудың) негізгі тәсілдері. Ппофилометрия. Магнитті дефектоскопия. Ультрадыбыс дефектоскопиясы. Құбыр ішіндегі жетімсіздік нәтижесінде жетімсіздікті түсіндіру ерекшеліктері. Технологиялық ақаулар. Пайдалану кезінде пайда болған ақаулар. Конструктивтік ерекшеліктер.

Су астындағы құбырларды жөндеу.

Уранның физикалық қасиеттері. Уранның изотоптары. Жартылай ыдырау периоды. Уран қосылыстарының қасиеттері. Уранның үш тотығы. Уранның тұздары. Қазақстандағы уран кеніштері. Руданы механикалық тәсілмен байыту. Рудадан және концентраттан уранды химиялық тәсілмен алу. Уран шикізатын қышқыл тәсілімен өңдеу. Құрамында ураны бар пульпаның (қоймалжың дене) қоюлығын арттыру және сүзу. Қышқыл ерітінділерден уранды алу. Қышқыл ерітінділерден уранды тұнбаға түсіру.

Лантаноидтар немесе сирек жер элементтері. Сирек жер элементтері табиғатта біріккен түрде кездеседі. Олар бір-біріне жақын әр түрлі металдардың қатты ерітінділерін құрған минералдар болып табылады. Мәселен, сирек жер металының негізгі көзі ретіндеминерал монацит қолданылады; монацит церий, лантан, иттрий, және басқа сирек жер металдары фосфатынан тұрады. Монацит концентраттарын қайта өңдеу. Монацитті күкірт қышқылымен ыдырату. Күкірт қышқылы ерітінділерінен ториді және сирек жер металдарын алу. Монацитті сілтімен ыдырату тәсілдері.

Концентратты „титан-тантал-ниобий“ қайта өңдеу.

Торийдың таза қосындыларын алу.

Сирек жер металдарын өндіру.
1.6 Компрессорлар.

Компрессорлар және оларды қолдану. Көлемдік және қалақты компрессорлар. Бір-және көп сатылы компрессорлар.

Қазіргі заман жылжымалы компрессор станциялары.

Подшипниктер және олардың компрессор техникасында қолданылуы. Комресссор техникасындағы магнитті подшипниктер.

Газтурбиналы және электр жетекпен қамтамасыз етілген газкомпрессор және мұнай айдауға арналған агрегаттардың жаңа түрін өндіру; сонымен қатар, арнайы электр қозғалтқыштарын (батырылатын) және автоматты бақылау-реттеу жүйелерін жасау.

Компрессор техникасындағы нығыздаулар. Компрессор техникасына арналған газ нығыздау жүйесін жасау.

Халқаралық стандарттар және ең алдыңғы қатарлы жабдықтар шығаратын фирмалардың талабына сай гидравликалық майлардың жаңа түрлері.

Поршенді компрессор агрегаттарына арналған пластиналы-қырлы жылуалмастырғыш негізінде жасалған ауана салқындату блоктары.

Мұнай-газ өнеркәсібіне арналған турбокомпрессорлар. Турбокомпрессорларды қодану саласы:

-газлифт және газды кері бағытта жер қойнауыны айдау;

-газды жинау және газды мұнайдан ажырату;

-газды магистральды және тарататын газ өткізгіштері арқылы тасымалдау;

-газды сақтау;

-СПГ қондырғылары;

-газды сығу „boil-off“;

- „секіру тұтынуын“ жабу.

„МАН ТУРБО“ турбокомпрессорлары:

-“RH” типті корпусы горизонталь бөлінетін компрессорлар:

-«RV» типті корпусы тік бөлінетін комрессорлар.

Табиғи (мұнай) газдарын сұйылту қондырғыларына арналған тоңазыту компрессорлары (LNG/LPG).

«FT8» типті өнеркәсіптік газ турбиналары.

Мұнай-газ өнеркәсібінің «жұмыс атқару аты» деп аталып кеткен «ТНМ» типті өнеркәсіптік газ турбинасы.

Тамақ өнімдерінің жылуфизикалық, механикалық және электрлік қасиеттері. Тығыздық. Меншікті жылу сыйымдылық. Жылу өткізгіштік коэффициенті. Температура өткізу коэффициенті. Энтальпия. Тамақ өнімдерінің электрлік қасиеттері. Тамақ өнімдерінің структуралық-механикалық қасиеттері. Мұз пайда бола бастаған кезде тамақ өнімдеріндегі ылғалдың күйі. Тамақ өнімдеріндегі судың түрі және қасиеттері. Ылғалды аса салқындату және кристалға айналдыру. Мұзға айналған ылғал мөлшері мен температураның арасындағы функциялық байланыс. Тамақ өнімдерін сақтау. Салқындатылған және мұзға айналған өнімдерді сақтау шарттарының ерекшеліктері. Тамақ өнімдерін тоңазытқыштарда сақтау ұзақтығының мүмкіншілігі. Тамақ өнімдерін тоңазытқышта сақтаған кездегі ылғалдың булануы. Жылыту және тамақ өнімдерін мұз күйден арылту. Жылыту және мұз күйден арылту кезіндегі жылуфизикалық процестер. Режімдерге қойылатын талаптар, жылыту және мұз күйден арылту тәсілдері.

Реактивті қозғалтқыштар. Реактивті қозғалтқыштардың авиацияда, ғылымда және техникада қолданылуы. Авиациялық реактивті қозғалтқыштарда қолданылатын отындар. Космостық ұшу аппараттары реактивті қозғалтқыштарында қолданылатын отындар.

Биомассаны дұрыс пайдалану.

Ауыл шаруашылығы өндірістерінің және мал шаруашылығының қалдықтарын энергия көзі ретінде пайдалану. Биогаз қондырғыларын жобалау және жасау. Эколгиялық тазалық және биогаз реакторларының экономикалық тиімділігі.
1.10 Атом энергетикасының жабдықтары.

Атом энергетикасы. Су-су реакторлары. Шапшаң нейтрондар реакторлары. Екі және үш контурлы атом электр станциялары. Жылумен қамтамасыз ету атом станциялары. Атом жылуэлектр орталығы. Отын циклының кәсіпорындары. Ядролық отынды өндіру және табиғи уранды пайдалануды арттыру. Шапшаң нейтрондар реакторларын жетілдіру; сонымен қатар торийді және оның қосылыстарын ядролық отын циклында практикалық түрде пайдалану.

Энергетика саласындағы ғылыми-зерттеу және конструкторлық жұмыстар:

-реакторда жұмыс істеп «шаршаған» отынды регенерация жасап, толық жанбаған уранды және плутониді отын циклына қайтару;

-реакторларда отынның қайта пайда болу (тотық түрден оның тығыз түрлеріне өткен кезде) коэффициентін арттырып, табиғи уран шығынын төмендету;

-ядролық отынды кең қалпына келтіретін шапшаң нейтрондар реакторлар комплексін жасау;

-ядролық-технологиялық комплекстерді жасау;

-нормативті кезеңде жұмыс атқарып, «шаршаған» атом электр станцияларын жоюдың тиімді тәсілдерін жасау; сонымен қатар ұзақ өмір сүретін радиоактивті қалдықтарды әкетудің және көмудің сенімді және экономикалық тұрғыдан тиімді тәсілдерін жасау.

Ядролық энергетикалық машина жасаудың қуатын арттыру.

Энерготехнологиялық бағыттағы және басқарылатын тәжірибелік-өндірістік термоядролық синтездеу реакторларын жасау.

Атомдық жылумен қамтамасыз ету станциясын, шапшаң нейтронды реакторлармен қамтамасыз етілген атом электр станцияларын жасау; сонымен қатар ядролық энергетикадағы отын циклы проблемаларын шешу.
1.11 Техникалық суды ұтымды пайдалану. Ағынды суларды (сточные воды) тазалау қондырғылары.

Қаржы дағдарысы кезінде химиялық су тазалауды қайта жасау.

Қазіргі заман технологиялвры және айналма суды салқындату.

Тұндырғыш-флокуляторларды және Экзоль типті нанодисперсті суда ерімейтін реагенттерді су дайындауда және құрамында мұнай бар энергетикалық объекттердің ағынды суларын терең тазалауда пайдалану.

Химиялық технологиядағы механохимиялық процестердің маңызы. Өте ұсақталған нанотүйіршіктерді активациялауды пайдаланып, қаттыфазалық процестерді интенсивтендіруді жетілдіру.

Механохимиялық процестердің мысалдары және оларды аппаратуралық түрде жасау.

Пайдалануды негізге алып механохимиялық реакторларды жіктеу және материал қабатын қоздыру конструкциялары.

„Газ-қатты“ жүйеде химиялық-технологиялық процестерді іске асыруға арналған механохимиялық реакторлардың конструкциялары және оларды есептеу.
1.13 Баяау кокстеудің техникасы және технологияся.

Баяау кокстеу қондырғысының шикізаты және өнімдері. Шикізатқа қойылатын талаптар. Ауыр мұнай қалдықтарын термиялық крекингтен өткізу тәсілдері. Баяу кокстеу қондырғыларының типтері.

Континентте, теңізде, күрделі табиғат жағдайында және Қазақстанның және Ресейдің алыс райондарда орналасқан мұнай кеніштерінде бұрғылау кезінде пайда болатын қалдықтарды қауіпсіз утилизация жасап, жер асты қуыстарына айдаудың инженерлік-техникалық тәжірибесі.

Жер асты қуыстарына айдайтын қалдықтардың түрлері:

-бұрғылау шламы;

-пайдаланылған бұрғылау ерітінділері;

-құрамында мұнай бар ағындылар;

-радиоактивті қалдықтар;

-скважинаны тазалау және жөндеу кезінде пайда болатын қалдықтар.

Қалдықтарды жер асты қуысына айдау; қалдықтарды жер астына айдаудың теңіздегі техникасы; қалдықтарды жер астына айдауға арналған жылжымалы жүйе; қалдықтарды жер астына айдайтын орталықтандырылған комплекс; жылжымалы бұрғылау қондырғысын және платформаны пайдаланып, теңізде бұрғылау кезінде пайда болған қалдықтарды айдау.

Қалдықтарды жер асты қуыстарына айдау жүйелерін техникалық жобалау және жасау.

Дәстүрлі емес энергия көздерін (сәулесі, геотермальдық энергия, жел энергиясы, толқындар энергиясы, биомасса және басқаларын) кең пайдаланудың материалдық-техникалық базасы; сонымен қатар газдан, көмірден және жанғыш тақта тастардан синтетикалық мотор отындарын өндірудің техникалық проблемалары және ғылыми негіздері.

Биоотынның бірінші түрі. Биоотынның екінші түрі.

Елдің оңтүстік аймақтарында төменгі температуралық жылумен қамтамасыз ету.

Жердің жылуын пайдалану.

Күн энергиясын фотоэлектрлік түрлендіргіштің пайдалы әсер коэффициентін арттыру; күн қондырғыларының сұлбаларын және конструкцияларын жетілдіру. Геотермальдық су энергиясын жылу және электр энергиясын өндіруде пайдалану.

Белокты шұжық қабығын өндіруге қажет шикізат. Тері өнеркәсібінің қалдықтарын өңдеуге арналған реакторлар. Тері қалдығын өңдеуге арналған химиялық реагенттер. Белокты шұжық қабығын өндіруге арналған құрал-жабдықтар.

Пайдаланылмаған жер қойнауындағы табиғи газдың 40 % жуығының құрамында көмір қышқыл газы және күкіртті сутек бар.Оларды пайдалану мұнай компанияларына айтарлықтай қиындықтар туғызып отыр. Қышқыл газдарды жер асты қуыстарына айдау күкірт өндіруді қажет етпейді және атмосфераға СО₂ лақтыруды төмендетеді. Қышқыл газдарды жер асты қуыстарына айдау мақсатында пайдаланылатын сепараторлар.

Күкіртті жер бетінде емес, керісіншежер асты қуысында өндіру күкіртті сутекті жер қойнауында қалдыруға алып келеді. Н₂S жағу принипі және SO₂ алу принципі; SO₂ кері бағытта, жер асты қойнауына айдау. SO₂ жер асты қуысындағы Н₂S әрекеттесуі. Күкіртті сутек бар жер асты қойнауында өтетін Клаус реакциясы.
1.18 Роботтар техникасы.

Өнеркәсіпте қолданылатын роботтардың типтері. Роботтарды қолданудың экономикалық тиімділігі. Өнеркәсіптік роботтардың негізгі техникаклық сипаттамалары. Негізгі жүйелер және олардың қолданылуы. Модульдық жұмыстар, роботтың манипуляторы.

Прграммалық роботтар, адаптивтік роботтар. Интеллектуалдық роботтар. Агрегатты-модуль типті роботтар. Жетекті модульдар. Роботтың қамтуы. Электромеханикалық және пневмомеханикалық жетекті роботтар. Көтеру-түсіру операцияларын орындайтын роботтар. Адаптивті және интеллектуальды роботтар. Ақпарат жинау датчиктері.
1.19 Биоотын өндіру техникасы және технологиясы.

Бірінші буын биоотыны; тамақ культурасынан дайындау. Екінші буын биоотыны; тамақ емес органикалық денелерден (сабан, ағаш қалдықтары, су өсімдіктері) басқа технологияны пайдаланып, дайындау.\

Биодизель өндіру.
1.20 Қалдықтарды жер қойнауындағы қуыстарға айдау жүйелерін технологиялық жобалау және жасау.

Күкірт өніміне қажеттілік. Ілеспе мұнай газдарынан күкіртті алуға арналған қондырғылар қымбат және оларды пайдалану өте күрделі. Осындай қондырғылардың орнына қышқыл газдарды жер асты қуысына айдау өте аз күрделі шығынды қажет етеді. Жер асты қойнауындағы қысымнан жоғары айдау қысымын (3200-300 бар) қамтамасыз ететін қышқыл газдар компрессоры.

Құрамында Н₂S бар ортада жұмыс істеуге арналған мұнай-газ жабдықтарын жасауға арналған материалдар.
1.21 Мұнайды, газды және суды дайындауға арналған жабдықтар. Сыйымдылық жабдықтары.

Жер қойнауындағы су қысымын алдын ала реттеуге арналған УПСВ қондырғысы.

Жер қойнауындағы су қысымын дайындайтын УПВ қондырғысы.

Сенеман суын гидроциклондық тәсілмен тазалауға арналған ППД (УПВС) қондырғысы.

Сепарациялық мұнай құю УСН қондырғысы.

Мұнайды дайындауға арналған УПН кешенді қондырғысы.

Газконденсатты скважиналарды зерттеуге арналған қондырғы.

Газды комплексті дайындау қондырғысы.

Газды дайындау блогы.

ГРС типті газтарату станциясы.

Скважинаны бітеп тастаға арналған сұйықты дайындауға арналған ерітінді-тұз түйіні.

Тұз ерітіндісін регенациялауға арналған УРР қондырғысы.

Сыйымдылық жабдықтары: Мұнай тұндырғыштары. Үш фазалы епараторлар. Газ сепараторлары.

Мұнайгаз сепараторлары. Электрдегидраторлары. Жылу алмастырғыштар.

Дренаж жасауға арналған қыздырылатын жер асты сыйымдылығы (ЕПП).

Конденсатты жинауға арналған жер бетіндегі сыйымдылық.

Жолда қыздырғыш.

Қырғышты қабылдайтын-іске қосатын камера.

1. 
   Проблемы и методы обеспечения надежности и безопасности систем транспорта нефти, нефтепродуктов и газа. Тезисы докладов научно-практической конференции, Уфа, 2006.-264 с.
   
2. 
   Иванов С.И., Швец А.В., Кушнаренко В.М., Щепинов Д.Н. Обеспечение безопасной эксплуатации трубопроводов, транспортирующих сероводородсодержащие среды, М., 2006.-215 с.
   
3. 
   Тугунов П.И., Новоселов В.Ф., Коршак А.А., Шаммазов А.М. Типовые расчеты при проектировании и эксплуатации нефтебаз и нефтепроводов, Уфа, 2002.-658 с.
   
4. 
   Лурье М.В. Задачник по трубопроводному транспорту нефти, нефтепродуктов и газа, М., 2004.-351 с.
   
5. 
   Лурье М.В. Математическое моделирование процессов трубопроводного транспорта углеводородов, М., РГУ нефти и газа им. И.М. Губкина, 2002, 250 с.
   
6. 
   Юди М.К. Редкоземельные элементы. Материалы для ядерных реакторов (перевод с англ.), ИЛ, 1956.
   
7. 
   Зеликман А.Н. Торий және уранның, сирек жер металдарының металлургиясы, Алматы, 2004.-362 бет.
   
8. 
   Промышленные арматуры: чугунные и стальные.
   
9. 
   Акынбеков Е.К. Физико-химические основы шламообразования в производстве желтого фосфора. Учебное пособие. Компонент по выбору. Книга рассчитана на лиц, изучающих химическую технолгию по PhD программе. Шымкент, ЮКГУ им. М. Ауезова.-2010.-114 с.
   
10. 
    Ақынбеков Е.Қ. Жылу техникасы негіздері. Оқу құралы. М.Әуезов атындағы ОҚМУ.-2010.-278 бет.
    

Дорогие претенденты! В ходе подготовки к вступительным экзаменам посетите сайты предприятий следующих компаний

11. 
    www.manturbo.com - компрессоры и турбины для нефтегазовой промышленности.
    
12. 
    http://anpz.atyrau-city.kz – Атырауский нефтеперерабатывающий завод.
    
13. 
    www.neftemashtmn.ru – Оборудование для обустройства нефтяных и газовых месторождений.
    
14. 
    www.kazngm.kz – Казнефтегазмаш.
    
15. 
    www.anec.kz – Разработка, изготовление , поставка, внедрение и сопровождение нефтепромыслового оборудования в процессе эксплатации на территории Республики Казахстан.
    
16. 
    www.chemtech.ru – Химическая техника.
    
17. 
    www.compressortech.ru – Компрессорная техника и пневматика.
    
18. 
    www.npf-paker.ru – Пакерно-якорное и другое подземное оборудование для строительства, эксплуатации и ремонта скважин.
    
19. 
    www.pmk.kz – Прикаспийский машиностроительный комплекс.
    
20. 
    www.stancotechnika.ru – Разработка, изготовление и сервисное обслуживание нефтегазового оборудования.
    
21. 
    www.kioge.kz – Международная выставка «Нефть и газ KIOGE». Atakent Exhibition Centre, Almaty, Kazakhstan.