«Балалық шақ этнографиясы» пәні бойынша 5В011400 – «Тарих» мамандығының студенттеріне арналған ПӘнді меңгеру жөніндегі

Әдістемелік нұсқаулардың титулдық парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/40

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Павлодар

Әдістемелік нұсқауларды бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/41

Құрастырушы: ________ аға оқытушы Ержанов Е.А.

(қолы)
Философия және мәдениеттану кафедрасы


«Балалық шақ этнографиясы» пәні бойынша

5В011400 – «Тарих» мамандықтарының студенттеріне арналған

ТжҚ факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

20_ж. «_____»____________№____ хаттама
ОӘК төрағасы _______________ Сулейменова Ш.К. 20_ж. «_____»___________
МАҚҰЛДАНДЫ:

ОӘБ бастығы ____________Е.Н.Жуманкулова 20__ж. «_____»_______

20__ж. «___»______________ №____ хаттама

«Қазақтарда балалық шақтың субмәдениеті» курстың пәні және міндеттері. Курсты оқытудың әдістемесі. Курс бойынша негізгі деректер. Курстың басқа мәдениеттанулық пәндермен байланысы. Балалық шақ субмәдениетінің түсінігі. Балалық шақ субмәдениетінің мазмұны. Балалық шақ субмәдениетінің түрлері.

1. Арғынбаев, Х. Қазақтың отбасылық дәстүрлерi/Халел Арғынбаев.-Алматы:Қайнар.-2009. – 80-87 б.

2. Кенжеахметұлы С. Қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары. Алматы, Атамұра, 2010. 2-15 б.
ТАҚЫРЫП 2. Дәстүрлі қазақ қоғамында тәрбие үрдісінің өзіндік ерекшелігі

Көшпенділердің халық педагогикасы мен халық психологиясы. Қазақ халқының этнопсихологиялық ерекшеліктері. Көшпенді қазақтарда әлеуметтік-экономикалық, мәдени-тарихи, табиғи-климатикалық жағдайының өзіндік ерекшелігі. Балаларды және жастарды тәрбиелеу мен оқытуға қойылатын талаптар. Халық педагогикасы және тәрбиелеу әдістері, тәсілдері және құралдары, жеке еңбек өміріне өсіп келе жатқан ұрпақты дайындау. А. Құнанбаев, Ы. Алтынсарин, Ш. Құдайбердиев және басқалары балалардың тәрбиесі туралы.

1. Қазақтың дәстүрлi мәдениетi =Традиционная культура казахов. - Алматы: Зият пресс. - 2009. – 15-38 с.

2. Тасмағамбетов И. Н., Әуезов М. М. Қазақ мәдениетi: энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: Аруна. – 2010. – 17-26 с.
ТАҚЫРЫП 3. Отбасы институты баланың өмірінде тәрбие үрдісінің бастауы ретінде.

Қазақ дәстүрлі қоғамда отбасының мәртебесі. Бала өмірінде отбасылық тәрбие берудің негізгі сипаттамалары. Қазақ дәстүрлі қоғамда балалық шақ туралы түсініктерді және қасиетті қабілет ретінде аналыққа деген қатынасты талдау. Балалық рәсімдердің, туу салттың мәндік мазмұны («шілдехана», «қырқынан шығару», «бесіке салу» және т.б.).

1. Қазақтың дәстүрлi мәдениетi =Традиционная культура казахов. - Алматы: Зият пресс. - 2009. – 42-59 с.

2. Тасмағамбетов И. Н., Әуезов М. М. Қазақ мәдениетi: энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: Аруна. – 2010. – 30-45 с.
ТАҚЫРЫП 4. Киіз үй отбасы бақытының белгісі ретінде

Балаларды тәрбиелеудің олардың мекен етуі мен өсу жерімен, яғни киіз үймен байланысы. Көшпенді қазақтардың тұрмыс үйінің ерекшелігі. Жастық белгілер, әлеуметтік факторлар және дүниетанымның әлемдік-ғарыштық заңдары бойынша киіз үй бөліктерінің сегментациясы.

1. Қазақтың дәстүрлi мәдениетi =Традиционная культура казахов. - Алматы: Зият пресс. - 2009. – 59-78 с.

2. Тасмағамбетов И. Н., Әуезов М. М. Қазақ мәдениетi: энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: Аруна. – 2010. – 31-69 с.
ТАҚЫРЫП 5. Тәрбие үрдісінде балалардың ұлттық ойындары мен мейрамдары.

Қазақ ұлттық ойындары мен жарыстары қоғамдық, отбасылық және басқа мейрамдардың бір бөлігі ретінде. Ойындарда өмір шындығының көрініс табуы. Ойындар өсіп келе жатқан ұрпақ арасында физикалық, еңбек және басқа да дағдыларды қабылдау және бекіту үшін мүмкіндік ретінде. Ойындар қоршаған ортаны қабылдау үшін практикалық білімдердің қайнар көзі ретінде. Ойындар балаларды тәрбиелеу инсититуты ретінде. Еңбек жұмысына, патриоттық ерлікке және адамгершілік төзімділікке, өз алдында және қоғам алдында жауапкершілікке үйрету.

1. Әжiғалi, С. Е. Қазақ халқының дәстүрлерi мен әдет-ғұрыптары/ред. С. Е. Әжiғали.-Алматы:Арыс. Т. 2:Дүниеге келгеннен өмiрден озғанға дейiн (отбасылық әдет-гұрыптар ертеректегi авторлардың еңбектерi бойынша), 2009.- 115-124 б

Балаларды тәрбиелеуде қазақ дәстүрлері мен рәсімдердің рөлі. Наурыз, аламан-байға, жорға-жарыс, сайыс, көкпар тарту, алты бақан жіне т.б. Өсіп келе жатқан ұрпақтың интеллектуалдық, рухани, адамгершілік, эстетикалық сезімдерді және физикалық белгілерді (назар, ептілік, ес, шыдам, кереметті қабылдау) қалыптастыру және дамыту.

1. Әжiғалi, С. Е. Қазақ халқының дәстүрлерi мен әдет-ғұрыптары/ред. С. Е. Әжiғали.-Алматы:Арыс. Т. 2:Дүниеге келгеннен өмiрден озғанға дейiн (отбасылық әдет-гұрыптар ертеректегi авторлардың еңбектерi бойынша), 2009.- 108-113 б

Қазақ халқының дәстүрлі қоғамында балалардың жастық кезеңдендірілуі және оның баланың психологиялық, әлеуметтік-биологиялық факторлармен және еңбек дағдылармен байланысы. Балалардың өсу кезеңдерімен байланысты болатын салттық рәсімдердің сипаттамалары және олардың мәні (қалжа, көз тию, шілдехана, тұсау кесу, сүндет той, бастанғы, ұйқыашар және т.б.). Балалардың ұлттық киімі мен шаштың ерекшелігі және жастық кезеңдендірілумен олардың байланысы.

1. Әжiғалi, С. Е. Қазақ халқының дәстүрлерi мен әдет-ғұрыптары/ред. С. Е. Әжiғали.-Алматы:Арыс. Т. 2:Дүниеге келгеннен өмiрден озғанға дейiн (отбасылық әдет-гұрыптар ертеректегi авторлардың еңбектерi бойынша), 2009.- 115-120 б

ХІХ-ХХ ғғ. ағартушылардың - А. Құнанбаевтың, Ы. Алтынсариннің, Ш. Уәлихановтың, Ш. Құдайбердиевтің, А. Байтұрсыновтың, М. Дулатовтың және т.б. концепцияларында қыз балаларды тәрбиелеудің аспектілері. Қыз балаларды тәрбиелеу үрдісінде қазақ салттары мен дәстүрлердің рөлі мен мәні. Қыз балаларды тәрбиелеу үрдісінде кіндік кесер, бесікке салу, қырқынан шығару, ат қою, тұсау кесу, сырға салу, беташар, сынсу, жар-жар және т.б. сияқты қазақ рәсімдерінің рөлі және қазақ халқының дәстүрлі қоғамының өмір салаларына олардың белсенді ендірілуі.

1. Қазақтың дәстүрлi мәдениетi =Традиционная культура казахов. - Алматы: Зият пресс. - 2009. – 85-102 с.

2. Тасмағамбетов И. Н., Әуезов М. М. Қазақ мәдениетi: энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: Аруна. – 2010. – 96-126 с.
ТАҚЫРЫП 9. Қазақтарда балаларды тәрбиелеуде ақын мен жырау шығармаларының рөлі

Балаларды тәрбиелеу тұрғысынан Ақтамберді жыраудың, Қазтуған жыраудың, Бұқар жыраудың ойлары. Адамды жетілдіру мәселесіне, жігіт пен қазақ қыздың үлгісі мәселесіне арналған олардың көзқарастары. Жырау шығармаларында «қара шаңырақ», «шежіре» сияқты түсініктердің мәдени-философиялық мәні.

1. Нысанбаев, Ә. Қазақ даласының ойшылдары 18 - 19 ғғ./жауапты ред. Ә. Нысанбаев; Философия және саясаттану ин-ты.-Алматы:Философия және саясаттану ин-тының компьютерлiк-баспа орталығы. 4-кiтап, 2009 – 97-121 б.

Некелік рәсімдердің мәрбетесі тәрбиелеудің дәстүрлі институты ретінде. Құдалардың, жастардың және олардың әке-шеше арасындағы реттелген қарым-қатынастардың мазмұны. Қазақ қоғамында тәрбиелеудің дәстүрлерінің мұралығын көрсететін некелік рәсімдердің мазмұны, бір ұрпақтан екінші ұрпаққа олардың жатық өтуі.

1. Қазақтың дәстүрлi мәдениетi =Традиционная культура казахов. - Алматы: Зият пресс. - 2009. – 97-113 с.