ҰЙЫМДЫ БАСҚАРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Дайындаған: СТР-22-1м
ПСМ-22-1м
Ұйым туралы түсінік. Ұйымның жалпы сипаттамалары
Ұйым дегеніміз - қызметтері саналы түрде ортақ мақсатқа немесе мақсаттарға жетуге бағытталған адамдар тобы.
Ұйым дегеніміз жалпы мақсатқа немесе мақсатқа жету үшін топ мүшелерінің ұйымдасқан іс-әрекеттері болып табылады.
Ұйымды адамдарға жеке өздері жасай алмағандарын ұйымдасқын түрде жүзеге асыруға мүмкүндік беретін, мақсатқа жету тәсілі ретінде қарастыруға болады. Ұйымның болуы үшін кем дегенде екі мүшесінің болуы керек және олардың бір мақсатқа бағытталуы тиіс.
Қоғам мүшелерінің басым көпшілігі бір немесе бірнеше ұйымдарға кіреді. Қоғам мүшелерінің басым көпшілігі бір немесе бірнеше ұйымдарға кіреді. Ұйымдарды саяси ұйымдар, коммерциялық және коммерциялық емес ұйымдар, қоғамдық ұйымдар, діни ұйымдар, зерттеулік, өндірістік, мемлекеттік, жеке меншік, шаруа қожылықтары, тұрақты немесе тұрақсыз деп бөлуге болады. Яғни топ болып, атқарылатын барлық іс-әрекеттер мен жұмыстар міндетті түрде белгілі бір форманы бейнелейтін ұйымдық құрылыммен ерекшеленеді. Ұйымның жалпы сипаттамалары: ресурстар, сыртқы ортаға тәуелділігі, еңбектің көлденең және тік бөлінісі, басқару қажеттілігі. Ұйымның жалпы сипаттамалары: ресурстар, сыртқы ортаға тәуелділігі, еңбектің көлденең және тік бөлінісі, басқару қажеттілігі. Ұйымдастыру ұйымға синергия әсерін тигізеді. Өзара әрекет ету адамдардың істерін біріктіреді, ұйымның жаңа сапалы қасиеттерге ие, біртұтас ретінде қалыптасуына ықпалын тигізеді. Басқарушы жүйеге қарағанда ұйым басқару объектісі болады. Оны құрған кезде мақсаттар, іс-әрекет түрлері, көлемі, ұйым түрі мен көлемі белгіленеді, қажетті ресурстармен қамту жүзеге асырылады. Ұйым өзінің мақсатына табысты түрде жетуі үшін төмендегі мәселелерді басқаруы тиіс: - Ресурстар (қайнар көздер): ұйымның негізгі қолданылатын қайнар көздері адамдар, капитал, технология, ақпарат, материалдар болып табылады.
- Сыртқы ортамен байланысы: тұтынушылар, экономикалық қызметтер, кәсіподақ, заң, бәсекелестер, қоғамның көзқарасы, техника, технология және т.б.жатады. Сыртқы ортадағы болған өзгерістер ұйымның ішкі ортасына да әсерін тигізіп өзгертеді.
Тікелей еңбек бөлінісі: ұйымда еңбек бөлінісі жасалғаннан кейін ұйымның мақсатына жету үшін жұмыстарды үйлестіру қажет. Ұйымдағы жұмыстардың жүзеге асуы тек жұмысшымен ғана байланысты емес, сонымен қатар жұмысшыны басқаратын басшылардың еңбегімен де тығыз байланысты. Осы себепті басқарушы-бағынышты құрылымы пайда болады. Тікелей еңбек бөлінісі: ұйымда еңбек бөлінісі жасалғаннан кейін ұйымның мақсатына жету үшін жұмыстарды үйлестіру қажет. Ұйымдағы жұмыстардың жүзеге асуы тек жұмысшымен ғана байланысты емес, сонымен қатар жұмысшыны басқаратын басшылардың еңбегімен де тығыз байланысты. Осы себепті басқарушы-бағынышты құрылымы пайда болады. Тиімді түрде жұмыстың өз деңгейінде атқарылуы үшін белгілі бір тұлғалардың жауапты болуы керек. Еңбектің жоғарыдан төмен қарай бөлінісін тікелей еңбек бөлінісі деп атаймыз. Бөлімшелер: күрделі құрылымды ұйымдарда жұмыстар бөлімшелерге бөліне отырылып (жанама еңбек бөлінісі арқылы) жүзеге асады. Сондықтан да бөлімшелердің басқарылуы жұмыс тиімділігімен байланысты болғандықтан оны басқару міндеті туындайды. Бөлімшелер: күрделі құрылымды ұйымдарда жұмыстар бөлімшелерге бөліне отырылып (жанама еңбек бөлінісі арқылы) жүзеге асады. Сондықтан да бөлімшелердің басқарылуы жұмыс тиімділігімен байланысты болғандықтан оны басқару міндеті туындайды. Басқарудың қажеттілігі: ұйым алға қойған мақсатына жету үшін тікелей еңбек бөлінісін жасайды. Ал тікелей еңбек бөлінісі басқару үрдісін тудырады. Жоғарғы және төменгі еңбек бөлінісі арасындағы қатынас басқаруды қажет етеді.
Тест - бұл қысқа мерзімді тапсырма, оның орындалуы кейбір психикалық функциялардың даму деңгейінің көрсеткіші бола алады және белгілі бір ықтималдықпен адамның қажетті дағдыларын, білімін, жеке сипаттамаларын және т. б. дамытудың нақты деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Канада профессоры Г.Минцберг ұйымдық құрылымның типіне байланысты, орталықтандыру мен мамандануға байланысты келесі ұйым тізімін ұсынды:
Тұлғаның жалпы қасиеттері - интеллект, жұмыс қабілеттілігі, қарым – қатынас, ұйымшылдық және т.б.;
ерекшеліктері – қабілеттер мен талант;
дайындық (подготовленность) - білім, дағдылар;
Мінез және темперамент ерекшеліктері;
Қызығушылығы, сенімдер, идеалдар, өмірдегі мақсаттар.
Ұйым миссиясының кең және тар ұғымы бар. Кең мағынада миссия – ұйым болмысының мәні, оның философиясы. Ұйым философиясы – қызмет етуде басшылыққа алынатын құндылықтар, принциптер. Ал тар мағынада миссия басқалардан ерекшелігін көрсететін, ұйымның қызмет етуін ашып беретін қағида. Ұйымның қызмет етуіне ықпал етіп және оның болмысын анықтауда қызығушылықтарын есепке алуды қажет ететін адам топтары: Ұйым миссиясының кең және тар ұғымы бар. Кең мағынада миссия – ұйым болмысының мәні, оның философиясы. Ұйым философиясы – қызмет етуде басшылыққа алынатын құндылықтар, принциптер. Ал тар мағынада миссия басқалардан ерекшелігін көрсететін, ұйымның қызмет етуін ашып беретін қағида. Ұйымның қызмет етуіне ықпал етіп және оның болмысын анықтауда қызығушылықтарын есепке алуды қажет ететін адам топтары: - - ұйымның иелері;
- - ұйым қызметшілері;
- - сатып алушылар;
- - іскерлік серіктестер;
- - жергілікті қауымдастық;
- - жалпы қоғам.
Назарларыңызға рахмет!
Достарыңызбен бөлісу: |