Байланысқан Жақтар Қатынастары және Әрекеттерімен Байланысты Елеулі Бұрмалау Тәуекелін Анықтау мен Бағалау

A29. Жеке тұлға немесе кішігірім тобы басшылықта үстем болуы бақылау орнын толтырусыз алаяқтық тәуекелі факторы болып табылады.³⁷⁹ Байланысқан тарап іске асыратын басыңқы ықпал индикаторлардың мысалдары:

• Байланысқан тарап басшылық немесе өкілетті тұлғалар қабылдаған шын мәніндегі бизнес-шешімдерге вето қойды.

• Шын мәніндегі әрекеттер соңғы растау үшін байланысқан тарапқа жеткізіледі.

• Басшылық пен өкілетті тұлғалар арасында байланысқан тарап инициациялаған бизнес-ұсынымдарға қатысты аз немесе еш пікір-талас орын алады.

• Байланысқан тарапты қызықтыратын әрекеттер (немесе байланысқан тараптың жақын отбасы мүшесі) сирек жағдайда тәуелсіз түрде қадағалауға және растауға жатады.

Сондай-ақ, басыңқы ықпал кейбір жағдайда орын алады, егер байланысқан тарап субъектіні ашуда жетекші рөл атқарса, және субъектіні басқаруда жетекші рөлді атқаруды жалғастыра берсе.

A30. Басқа тәуекел факторлары бар болуы жағдайында басыңқы ықпалы бар байланысқан тараптың бар болуы алаяқтықтан туындайтын елеулі бұрмалау шын мәніндегі тәуекелін анықтауы мүмкін. Мысалы:

• Аға басшылық немесе кәсіптік кеңесшілердің әдеттен тыс жоғары айналымы байланысқан тараптың мақсатына жететін әдептану емес немесе алаяқтық бизнес-тәжірибесін ұсынады.

• Анық бизнес-тұжырымдамасы жоқ шын мәніндегі әрекеттер бойынша бизнес-дәнекерлерді пайдалану келесіні ұсынады: байланысқан тарап алаяқтық үдерістері бойынша мұндай дәнекерлерді бақылау арқылы мұндай әрекеттерге мүддесі бар болар мүмкін.

•  Байланысқан тараптың есеп саясатын таңдауға немесе шын мәніндегі бағалауға ауқымды қатысуы немесе шұғылдануы алаяқтық қаржылық есеп мүмкіндігін ұсынуы мүмкін.

Байланысқан Жақтар Қатынастары және Әрекеттерімен Байланысты Елеулі Бұрмалау Тәуекеліне Қатысты Шаралар (Сілт: пар.20)

A31. Аудитор байланысқан тарап қатынастары мен әрекеттерімен байланысты елеулі бұрмалау бағаланған тәуекеліне шараларды қолдануы ықтимал бұдан әрі аудиторлық шаралардың сипаты, мерзімі, деңгейі анау тәуекелдерге, субъектінің жағдайларына тәуелді болады.³⁸⁰

A32. Аудитор басшылық қолданыстағы қаржылық есеп жүйесіне сәйкес байланысқан тараптың белгілі бір әрекеттерін тиісті түрде есепке алмаған немесе ашып көрсетпеген елеулі тәуекелді бағалауы кезінде аудитор орындауы мүмкін шын мәніндегі аудиторлық шараларға мысалдар төменде баяндалған:

• Заң, реттеуші немесе әдептану құқықтарына сәйкес келсе және рұқсат етпесе, банк, заң фирмалары, кепілдеме берген тұлғалар, немесе агенттер секілді дәнекермен әрекеттердің белгілі бір аспектілерін растау немесе талқылау.

• Байланысқан тараптармен әрекеттердің мақсатын, белгілі бір шартын немесе сомасын растау (бұл аудиторлық шара шамалы тиімді болады, егер аудитордың пікірі бойынша субъект аудиторға олардың жауабында байланысқан тараптарға ықпал етсе).

• Керек болса, байланысқан тараптардың есеп жазуларындағы әрекеттерді есептеу дәлелдемесі үшін қаржылық есептілік немесе басқа сәйкесті қаржылық ақпаратты оқу.

A33. Егер аудитор басыңқы ықпалы бар байланысқан тараптың бар болуы нәтижесінде алаяқтықтан туындайтын елеулі бұрмалау шын мәніндегі тәуекелін анықтаса, аудитор, 240 АХС жалпы талаптарына қосамша, аудиторлық шараларды орындайды. Мысалы, аудитор мұндай тарап субъектімен тікелей немесе жанама орнатқан бизнес-қатынастар туралы білім алады және бұдан әрі тиісті шын мәніндегі аудиторлық шаралардың орындалуы керектігін анықтайды:

• Басшылық пен өкілетті тұлғаларға сұрау жүргізу және олармен талқылау.

• Байланысқан тараптың сұрауы.

• Байланысқан тараппен шын мәніндегі келісімдерді зерттеу.

• Тиісті алдын-ала зерттеу, мысалы, интернет немесе белгілі сыртқы бизнес ақпараттық дерекқорлары арқылы.

• Қызметкер сыбайлас жемқорлық туралы есеп беруіне шолу, егер олар сақтап қойылған болса.

A34. Аудитордың тәуекелді бағалау шаралардың нәтижелеріне қарай, аудитор субъектінің байланысқан тараптардың қатынастары мен әрекеттерін бақылауын тесттеусіз аудиторлық дәлелдерді алу тиістілігін қарастыруы

мүмкін. Кейбір жағдайда, алайда, байланысқан тарап қатынастары мен әрекеттерімен байланысты елеулі бұрмалау тәуекеліне қатысты тек шын мәніндегі аудиторлық шараларды қана жеткілікті тиісті аудиторлық дәлелдеме алудың ықтималдығын болмауы мүмкін.

Мысалы, субъект пен оның құрамдас бөлімдері арасындағы топ ішіндегі әрекеттер сансыз болса, және бұл әрекеттерге қатысты ақпарат шын мәніндегі сомасы инициациаланса, құжатталса, немесе интегралдалған жүйеде электронды есепке алынса, онда аудитор мынаны белгілейді: аудитор бұл әрекеттермен байланысты елеулі бұрмалау тәуекелін әзірлеу, қолайлы төмен деңгейге төмендете алуы мүмкін болар тиімді шын мәніндегі аудиторлық шараларды әзірлеу мүмкін еместігін анықтайды. Осыған сәйкес, байланысты бақылау нәтижелілігі бойынша жеткілікті тиісті аудиторлық дәлел алуға 330 АХС талабына сәйкес келуде³⁸¹ аудитор байланысқан тарап қатынастарын, әрекеттерін құжаттау толықтығын, дәлме-дәлдігін субъектінің бақылауын тесттеууі тиіс.

Алдыңғы кезеңде анықталмаған немесе ашылмаған байланысқан тараптар немесе шын мәніндегі байланысқан тарап әрекеттерін анықтау

Жоба бойынша жасаққа жаңадан анықталған байланысқан тараптың ақпаратын хобарлау (Сілт: пар.22(a))

A35. Кез-келген анықталған байланысқан тараптардың ақпаратын бір мезгілде жоба бойынша жасақтың басқа мүшелеріне хабарлау оларға мынаны шешуге көмектеседі: бұл ақпарат орындалған тәуекелді бағалау шараларының нәтижелеріне және олардан жасалған қорытындыларға ықпал етеді ме, жоқ па, сонымен қоса елеулі бұрмалау тәуекелі қайта бағалануы керек пе, жоқ па.

Жаңадан анықталған байланысқан тараптар немесе шын мәніндегі байланысқан тараптар әрекеттеріне қатысты шын мәніндегі шаралар (Сілт: пар.22(с))

A36. Аудитор жаңадан анықталған байланысқан тараптар немесе шын мәніндегі байланысқан тараптар әрекеттеріне қатысты шараларды орындауы мүмкін шын мәніндегі шараларға төменде мысалдар келтірілген:

•  Жаңадан анықталған байланысқан тараптармен субъектілердің қатынастары бойынша сұрау жүргізу, сонымен қоса (заң, реттеуші немесе әдептану ережелері рұқсат етсе) субъект пен оның бизнесі, заң кеңесшісі, негізгі агенттер, ірі өкілдер, кеңесшілер, кепіл беретін тұлғалар немесе басқа жақын бизнес-әріптестер жөніндегі маңызды білімі бар болып саналатын субъектінен тыс болатын тараптарға сұрау жүргізу.

•   Жаңадан анықталған тараптармен әрекеттер бойынша бухгалтерлік жазуларды талдау жүргізу. Сондай талдау СААТ арқылы жүргізіледі.

•  Жаңадан анықталған байланысқан тараптың әрекеттерінің шартын, жағдайын растау, әрекеттер тиісті түрде есепке алынған, қолданыстағы қаржылық есеп жүйесіне сәйкес ашылғанын бағалау.

Басшылықтың ойластырылған ашпауы (Сілт: пар.22(e))

A37. Қаржылық есептілік аудитіндегі алаяқтыққа аудитордың жауапкершілігі жөнінде 240 АХС талаптары мен нұсқауы тиісті болады, егер басшылық байланысқан тараптарды немесе шын мәніндегі тараптар әрекеттерін аудитор әдейі ашпаса. Сондай-ақ, аудитор аудитордың сұрауымен басшылықтың аудиторға ұсынымдарына қатысты басшылықтың шараларының сенімділігін қайта бағалау керектігін қарастырады.

Әдеттегі субъект бизнес-курсынан тыс болатын анықталған шын мәніндегі байланысқан тараптар әрекеттері

Шын мәніндегі байланысқан тараптар әрекеттерінің бизнес-тұжырымдамасын бағалау (Сілт: пар.23)

A38. Шын мәніндегі байланысқан тараптар әрекеттерінің бизнес-тұжырымдамасын бағалауда аудитор төмендегілерді қарастырады:

• Егер әрекет:

• 
  Күрделі ме, жоқ па (мысалы, бұл біріктірілген топ ішіндегі байланысқан тараптардың көп санын қарастырады).
  
• 
  Сауда әдеттен тыс шарты, мысалы әдеттен тыс бағалар, пайыздық ставкалар, кепілдемелер, өтеу шарты бар ма, жоқ па.
  
• 
  Оның пайда болуына айқын логикалық бизнес-қорытындының жетіспеуі.
  
• 
  Алдыңғы кезеңде анықталған байланысқан тараптарды қатастыра ма, жоқ па.
  
• 
  Әдеттен тыс мәнерінде өңдейді ме, жоқ па.
  

• Басшылық әрекеттің негізі болатын экономикасына көңіл бөлеуге қарамастан белгілі бір бухгалтерлік бағалауға назарын аударады ма, жоқ па.

Егер басшылықтың түсіндіруі байланысқан тараптың әрекетінің шартына елеулі түрде сәйкес келмесе. Аудитор 500 АХС³⁸² сәйкес басшылықтың түсіндіруін басқа маңызына қарай мәселелер бойынша ұсынымдардың сенімділігін қарастыруы тиіс.

A39. Сондай-ақ, аудитор байланысқан тараптың болашағынан мұндай әрекеттің бизнес-тұжырымдамасын білуге тырысады, себебі бұл аудиторға әрекеттін экономикалық шындығын, оның пайда болуы себебін жақсырақ

түсінуге жәрдемдеседі. Өз бизнесінің сипатынан сәйкес келмейтін байланысқан тараптың болашағынан мұндай әрекеттің бизнес-тұжырымдамасы алаяқтық тәуекелі факторын анықтауы мүмкін.

Шын мәніндегі байланысқан тараптың әрекеттерін санкциялау мен растау (Сілт: пар.23(б))

A40. Басшылық, өкілетті тұлғалар, немесе, керек болса, әдеттегі субъект бизнес-курсынан тыс болатын байланысқан тараптың шын мәніндегі әрекеттерінің акционерлері субъект ішіндегі қолайлы деңгейлерде тиісті түрде қарастырылған, жағдайлар қаржылық есептілікте сәйкесті түрде көрсетілгені бойынша аудиторлық дәлел береді. Басшылық немесе өкілетті тұлғалармен талқылау негізінде тиімді тұжырымдаманың болмауы жағдайында, мұндай санкциялау мен растауға жатпайтын бұл сипаты бар әрекеттердің бар болуы алаяқтық немесе қателерден елеулі бұрмалау тәуекелін анықтауы мүмкін. Осыған сәйкес аудитор бірдей сипаты бар басқа әрекеттерге күмән келтіреуі керек. Тек растау мен санкциялау қана, алайда, мына жағдайда жеткіліксіз болады: алаяқтықтан туындаған елеулі бұрмалау тәуекелі болмайды, себебі растау мен санкциялау тиімді болмайды, егер байланысқан тараптар сөз байласса, немесе, егер субъект байланысқан тараптың басыңқы ықпалына жатса.

Кішігірім субъектілерді қарастыру

A41. Кішігірім субъектінің ірі субъектілерде болмауы мүмкін санкциялау мен растаудың қолайлы деңгейлерінен туындайтын ұқсас бақылауы болмайды. Атап айтқанда, кішігірім субъектінде аудит жүргізу кезінде аудитор әдеттегі субъект бизнес-курсынан тыс болатын шын мәніндегі байланысқан тарап әрекеттерінің дұрыстығына қатысты аудиторлық дәлел бойынша санкциялау мен растау аз бөлігіне сүйенеді. Оның орын толтыру ретінде аудитор басқа аудиторлық шараларды орындау, мысалы сәйкесті құжаттарды зерттеу, сәйкесті тараптармен әрекеттердің белгілі бір аспектілерін растау, немесе иегер-басқарушы әрекеттерге қатысуға қадағалауды қарастырады.

Тәуелсіз тараптар қол қойған келісімде үстем болатындарға баламалы шарт бойынша жүргізілетін байланысқан тарап әрекетін растау (Сілт: пар.24)

A42. Аудиторлық дәлелдер байланысқан тараптың тәуелсіз тараптар қол қойған келісім әрекетінің бірдей бағасымен қалай салыстырылатыны бойынша қол жетерлік болады. Әдетте аудитор әрекеттердің барлық аспектілері тәуелсіз тараптар қол қойған келісімге баламалы болатыны бойынша аудиторлық дәлел алуға қабілетін шектейтін тәжірибелік қиыншылықтар орын алады. Мысалы, аудитор байланысқан тарап әрекеті нарықтық баға бойынша жүргізілуін қуаттай алса да, әрекеттің басқа шарты, жағдайы тәуелсіз тараптар арасында әдетте ескертілетіндерге баламалы болуын растау тиіссіз болады. Атап айтқанда, байланысқан тарап әрекеті тәуелсіз тараптар қол қойған келісімде үстем болатындарға баламалы шарт

бойынша жүргізілуін басшылықтың растауы жөніндегі тәуекелі елеулі түрде бұрмаланады.

A43. Қаржылық есептіліктің дайындалуы тәуелсіз тараптар арасында әдетте ескертілетіндерге баламалы болуын растауды негіздеуі тиіс. Басшылықтың растауды қолдауы:

• Байланысқан тараптың бірі немесе көбімен бірдей немесе ұқсас әрекеттермен байланысқан тараптардың әрекет шартын салыстыру.

• Нарық құнын белгілеу және нарық шартын және әрекет жағдайын растау үшін сыртқы сарапшыны шақырып алу.

• Ашық нарық бойынша кеңінен бірдей әрекеттер үшін белгілі нарық шартымен әрекеттің шартын салыстыру.

A44. Бұл растау үшін басшылықтың растауы мыналардың бірі немесе көбін қарастырады:

• Басшылықтың растауды қолдау процесінің сәйкестігін қарастыру.

• Растауды қолдайтын, олардың дәлме-дәлдігін, толықтығын, сәйкестігін тесттеу іске асыратын ішкі немесе сыртқы мәліметтердің қайнар көзін растау.

• Растау негізделетін кез-келген шын мәніндегі қорытындылардың дұрыстығын бағалау.

A45. Кейбір қаржылық есеп жүйелерінде тәуелсіз тараптар қол қойған әрекеттерге баламалы шарт бойынша жүргізілмейтін байланысқан тараптың әрекеті ашылмауы анықталды. Осыған сәйкес, егер басшылық қаржылық есептіліктегі байланысқан тарап әрекетін ашқан болмаса, әрекеттің тәуелсіз тараптар қол қойған әрекеттерге баламалы шарт бойынша жүргізілуі жанама түрде қуатталады.

A46. 450 АХС сәйкес бұрмалау елеулілігін бағалау кезінде аудитор бұрмалаудың мөлшерін, сипатын, оның пайда болуының белгілі бір жағдайларын қарастырады.³⁸³ Қаржылық есептілікті қолданушылар үшін әрекеттердің елеулілігі тек әрекеттің құжатталған сомасына ғана тәуелді емес, бірақ басқа ерекше сәйкесті факторларға, байланысқан тарап қатынастарына тәуелді болады.

A47. Қолданыстағы қаржылық есеп жүйесінің талаптары ашылуының шеңберінде байланысқан тараптың ашылымдарын бағалау фактілер,

жағдайлар тиісті түрде жалпылануы, және ұсынылуын қарастырады. Осыған сәйкес:

(а) Бизнес-тұжырымдама, қаржылық есептілікке әрекеттердің ықпалдары анық емес немесе бұрмаланды; немесе

(b) Білім алу үшін қажетті болатын әрекеттердің басқа маңызды элементтерінің негізгі шарты, жағдайы тиіссіз түрде ашылды.

Жазбаша Ұсыныcтар (Сілт: пар.26)

A48. Өкілетті тұлғалардан жазбаша ұсынымдарды алу тиістілігі болуы мүмкін жағдайларға мысалдар:

• Олар (а) қаржылық есептілікке елеулі ықпал ететін немесе (b) басшылықты қатыстыратын байланысқан тараптың белгілі бір әрекетін қуаттағаннан кейін.

•  Олар аудиторға байланысқан тараптың белгілі бір әрекетінің бөлшектері бойынша ерекше ауызша ұсынымдар бергеннен кейін.

• Олардың байланысқан тараптарға немесе байланысқан тараптардың әрекеттеріне қаржылық немесе өзге мүдделері бар болғанда.

A49. Сондай-ақ, аудитор ерекше растауларға қатысты жазбаша ұсынымдар алуға шешім қабылдайды. Мысалы, байланысқан тараптың ерекше әрекеттерінің үшінші жақ ашылмаған келісімдер болмайды.

A50. Субъектінің байланысқан тараптарымен байланысты аудит барысында³⁸⁴ туындайтын шын мәніндегі мәселелер туралы ақпарат беру аудиторға өкілетті тұлғалармен бұл мәселелердің сипаты мен шешілуі туралы жалпы білім алуға көмек береді. Байланысқан тараптардың шын мәніндегі мәселелеріне мысалдар:

•   Басшылық аудиторға байланысқан тараптарды, олар алдыңғы кезеңде білмеген болар байланысқан тараптардың шын мәніндегі қатынастары мен әрекеттеріне күмән келтіруі мүмкін байланысқан тараптардың шын мәніндегі тараптарын ашпауы (ойластырылған немесе ойластырылмаған түрде).

• Күдікті алаяқтықты келтіруі мүмкін тиісті түрде санкцияланбаған, қуатталмаған байланысқан тараптардың шын мәніндегі әрекеттерін анықтау.

•  Басшылықпен қолданыстағы қаржылық есеп жүйесіне сәйкес байланысқан тараптың шын мәніндегі әрекеттері есепке алынуы, ашылуындағы қайшылықтар.

•  Байланысқан тараптардың әрекеттері белгілі бір түрлері қолданылуы рұқсат етілетін немесе шектелген қолданыстағы заң немесе нормативтік актілерге сәйкес еместік.

•   Субъектті ақырында бақылайтын тарапты анықтаудағы қиыншылықтар.

560 АУДИТТІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТАНДАРТЫ

КЕЙIНГI ЖАҒДАЙЛАР

(Қаржылық есептілік аудиттеріне қатысты 2009 жылдың 15 желтоқсанынан немесе сол күннен кейін басталатын кезеңдерде күшіне енеді)

Параграф

Бұл АХС Ауқымы ........................................................................................................1

Кейінгі Жағдайлар .......................................................................................................2

Күшіне Ену Күні ..........................................................................................................3

Аудиторлық Есеп Беру Күнi мен Қаржылық Есептілік Жарияланған Күні Арасындағы Жағдайлар ...........................................................................................6-9

Аудиторлық Есеп Беру Күнiнен кейiн, Бiрақ Қаржылық Есептілік Жарияланғанға дейiн Анықталған Фактiлер ....................................................10-13

Қаржылық Есепілік Жарияланғаннан кейiн Анықталған Фактiлер ................14-17

Бұл АХС Ауқымы .....................................................................................................A1

Анықтамалар .......................................................................................................A2-A5

Аудиторлық Есеп Беру Күнi Мен Қаржылық Есептілік Жарияланған Күні Арасындағы Жағдайлар ...................................................................................A6-A10

Аудиторлық Есеп Беру Күнiнен кейiн, Бiрақ Қаржылық Есептілік Жарияланғанға Дейiн Анықталған Фактiлер …...........................................A11-A16

Қаржылық Есепілік Жарияланғаннан Кейiн Анықталған Фактiлер ........A17-A18

1. Аталмыш АХС-ның мақсаты - стандарттар қаржылық есептілік аудитіндегі кейінгі жағдайларға аудитордың жауапкершілігі бойынша нұсқау беру. (Сілт: пар.A1)

2. Қаржылық есептілікке қаржылық есептілік жарияланған күнінен кейін анықталған белгілі бір жағдайлар ықпал етеді. Көпшілікті қаржылық есеп жүйелері әсіресе мұндай жағдайларға ықпал етеді.³⁸⁵ Сондай қаржылық есеп жүйесі әдетте жағдайлар екі түрін анықтайды:

(a) қаржылық есептілікті шығару күнінде бар болған жағдайлардың бар болуын қамсыздандыратын жағдайлар; және

(b)  қаржылық есептілікті шығару күнінен кейін туындаған жағдайлар дәлелін қамтитын жағдайлар.

700 АХС бойынша аудиторлық есепті шығару күні оқырманға аудитор ол білген және күніне таман пайда болған жағдайлар мен әрекеттерді қарастырғаны туралы ақпарат береді. ³⁸⁶

Күшіне Ену Күні

3.      2009 жылғы 31 желтоқсаннан бастап жəне осы күннен кейінгі қаржылық есептілік аудитіне қатысты күшіне енуі.

4. Аудитордың мақсаттары:

(a) Қаржылық есептілікте түзетілуін немесе ашылуын талап ететін қаржылық есепті шағыру күні мен аудиторлық есепті шығару күні аралағында пайда болған жағдайлар қолданыстағы қаржылық есеп жүйесіне сәйкес тиісті түрде көрсетілген-көрсетілмегені туралы жеткілікті тиісті аудиторлық дәлел алу; және

(b) Аудиторлық есепті шығару күнінен кейін аудиторға хабарланған фактілерге тиісті түрдегі жауап қайтару; егер бұл фактілер сол күнінде хабарланған болса, олар аудиторды аудиторлық есепті түзетуге түрткі болды.

5. Төмендегі терминдер төменде жазылған мағыналарында қолданылады:

(а)  Қаржылық есептілік күні – Қаржылық есептілік кезеңінің соңғы күні болып есептеледі.

(b)  Қаржылық есепті бекіту мерзімі – Лауазымды адамдар қаржылық есептіліктің толық пакеті мен сəйкес ескертулерді дайындағандарын жəне сол мағлұмат үшін жауапкершілік алатындарын жариялаған күн. (Сілт: пар.A2)

(c) Аудиторлық есеп күні – Аудитормен қаржылық есептіліктің күнін көрсету үшін таңдалған күн. (Сілт: пар.A3)

(d) Қаржылық есептілікті шығару күні – Аудиторлық есеп беру мен аудиттелген қаржылық есептілік үшінші жаққа жетімді болған күн. (Сілт: пар.A4-A5)

(e)  Кейінгі жағдайлар – Қаржылық есепті шығару күні мен аудиторлық есеп беру күні арасындағы жағдайлар және аудиторға аудитордың есебін шығару күнінен кейін белгілі болған жағдайлар.

Талаптар

Аудиторлық Есеп Беру Күнi Мен Қаржылық Есептілік Жарияланған Күні Арасындағы Жағдайлар

6. Аудиторлық есеп беру күнiнен кейiн, бiрақ қаржылық есептілік жариялағанға дейiн аудиторға қаржылық есеп беруге елеулi ықпал ететiн фактiлер туралы белгiлi болса, аудитор қаржылық есептілікке түзету енгiзiлу керектiгiн қарастыруы керек, жəне осыған сәйкес аудитор жеткілікті тиісті аудиторлық дәлел алуға арнап әзірленген аудиторлық шараларды орындауы тиіс. Алайда, аудитор алдыңғы кезеңде қолданылған аудиторлық шаралар қанағаттанарлық қорытындылар беретін мәселелер бойынша қосымша аудиторлық шараларды орындау керек. (Сілт: пар.A6)

7.  Аудитор 6 параграфқа сәйкес шараларды орындауы тиіс, олардың мақсаты қаржылық есепті шығару күнінен бастап аудиторлық есебін шығару күніне дейінгі кезеңді қарастыру. Аудитор төмендегілерді қарастыратын мұндай аудиторлық шаралардың сипатын, деңгейін анықтау кезінде аудитордың тәуекелін бағалауды есебіне алады: (Сілт: пар.A7-A8)

(а) Басшылық кейінгі жағдайлар анықталғандарын қамсыздандыру үшін орнатылған кез  келген шаралар туралы білім алу.

(b) Басшылыққа және, керек болса, өкілетті тұлғаларға қаржылық есептілікке ықпал етуі мүмкін кейінгі жағдайлар пайда болуы туралы сұрау жүргізу. (Сілт: пар.A9)

(c) Керек болса, субъектінің иегері, басшылықтың, өкілетті тұлғалардың отырыстары хаттамаларын оқу. Бұл отырыстар қаржылық есепті шығару күнінен кейін орын алды. Хаттамалар жетімді болмаған кез келген мұндай отырыстарда талқыланған мәселелер туралы сұрау жүргізу. (Сілт: пар.A10)

(d)  Субъектінің соңғы кейінгі аралықты қаржылық есепті оқу.

8.  Егер 6 және 7 параграфтарға сәйкес шаралардың орындалуы нәтижесінде аудитор қаржылық есепті түзету немесе ашып көрсетуді талап ететін жағдайларды анықтайды, аудитор әр бір сол сияқты жағдай қолданыстағы қаржылық есеп жүйесіне сәйкес қаржылық есепте тиісті ашып көрсетуін қарастыруы тиіс.

9. Аудитор басшылыққа және керек болса өкілетті тұлғаларға 580 АХС³⁸⁷ сәйкес жазбаша ұсынымдар беру үшін сұрау жүргізеді. Бұл сұраудың мақсаты қаржылық есепті шығару күнінен кейінгі, қолданыстағы қаржылық есеп жүйесін түзету немесе ашуларды көрсететін барлық жағдайлар түзетілген немесе ашылған.

10. Аудиторға есеп беру күнiнен кейiнгi қаржылық есептілікке қатысты шараларды орындауға немесе кез келген сұрауды жүргiзуге ешқандай жауапкершiлiк жүктелмейдi. Аудиторлық есеп беру күнiнен кейiн, бiрақ қаржылық есептілік жариялағанға дейiн аудиторға қаржылық есеп беруге елеулi ықпал ететiн фактiлер туралы белгiлi болса, аудитор қаржылық есептілікке түзету енгiзiлу керектiгiн қарастыруы керек. (Сілт: пар.A11)

(а) Басшылыққа және, керек болса, өкілетті тұлғалармен талқылау.

(b) Қаржылық есеп түзетілуінің керектігін белгілеу,

(c) Басшылық қаржылық есеп мәселесін рәсімделуге қандай тәсіл қолданады.

11. Егер басшылық қаржы есептілігін түзететін болса, аудитор:

(а) Түзету бойынша жағдайларға қажетті аудиторлық шараларды орындау.

(b) 12 параграфтағы жағдайдардың қолданылуы:

(i) 6 және 7 параграфтағы аудиторлық шараларды жаңа аудиторлық есеп шығару күніне дейін ұзарту; және

(ii) Түзетілген қаржылық есеп туралы жаңа аудиторлық есеп қамсыздандыру. Жаңа аудиторлық есеп түзетілген қаржылық есепті растау күніне дейін шығарылуы тиіс.

12.  Заң, реттеуші актілер немесе қаржылық есеп жүйесі анықтаса, қаржылық есептілік түзетілуін шектеуден бастап түзету туғызатын кейінгі жағдай немесе жағдайлардың ықпалдарына дейін басшылық және қаржылық есепті растауға жауаптылар олардың түзетуді растауын шектеуден

рұқсат етілді, аудитор түзету бойынша 11(b)(i) параграфқа сәйкес кейінгі жағдайлар жөніндегі аудиторлық шараларды шектеуген рұқсат етілді. Осыған сәйкес аудитор:

(а)  Бұл түзетумен шектелген қосымша күн енгізу үшін аудиторлық есепті түзету, сонымен қоса кейінгі жағдайлар бойынша аудиторлық шаралар тек қаржылық есептіліктің сәйкесті жазуларында баяндалған қаржылық есеп түзетілуімен қана шектеледі; немесе (Сілт: пар.A12)

(b) 4 Түсіндірмелі Параграф³⁸⁸ немесе аудиторлық шаралар тек қаржылық есептіліктің сәйкесті жазуларында баяндалған қаржылық есеп түзетілуімен қана шектелуі жөніндегі басқа Түсіндірмелі Параграфқа мәлімдеме енгізетін жаңа немесе түзетілген аудиторлық есеп қамсыздандыру.

13.    Кейбір жағдайда басшылық заң, реттеуші актілерге немесе қаржылық есеп жүйесіне сәйкес түзетілген қаржылық есепті шығаруы тиіс болмауы мүмкін және аудитор түзетілген немесе жаңа аудиторлық есепті шығармауы керек. Алайда, егер басшылық аудитордың пікірі бойынша олардың түзетілуінің керектігін қарастыратын қаржылық есеп түзетпейді: (Сілт: пар.A13-A14)

(а) Егер аудиторлық есеп субъектіне берілмесе, аудитор 705 АХС³⁸⁹ сәйкес пікірін жетілдіріледі және аудиторлық есепті береді; немесе

(b) Егер аудиторлық есеп субъектіне бермесе, аудитор басшылықты және, өкілетті тұлғалар субъектінің басқаруға қатысқанша, өкілетті тұлғаларды қажетті түзетулер енгізілуіне дейін үшнші жаққа қаржылық есепті шығармау туралы хабардар етеді.

Егер қаржылық есеп қажетті түзетулерсіз кейін шығарылса, аудитор аудиторлық есепке сүйену үшін тиісті іс әрекетті орындауы тиіс. (Сілт: пар. A15-A16)