Болуы керек. Қолданар алдында жасанды қынап зарарсыздандырылады
жүктеу/скачать 23.64 Kb.
|
|
Бұқалардан шәуетті әртүрлі жолдармен алуға болады. Ең көп таралғанжасанды қынаптан шәует алу әдісі. Әр бұқада кемінде екі жасанды қынап болуы керек. Қолданар алдында жасанды қынап зарарсыздандырылады, содан кейін тіреуішке қойылады, эбонит шүмегі алынып тасталады, саптамаға шұңқыр салынып, күрішкеден ыстық су құйылады. 1942 жылғы үлгідегі қынапқа - 60-70° температурада 500 мл, қысқартылған қынапқа – 60- 65° температурада 300 мл, баллон тәрізді кеңейетін қынапқа-50- 55°температурада 1200-1500 мл. Жылы сумен толтырылған құралдарды қолданғанға дейін, температурасы 40-42° автоматты түрде реттелетін термостат-шкафқа орналастырады. Шәуетті алу алдында жасанды қынаптың ішкі арнасын стерильді вазелинмен немесе шәуетті сұйылту үшін дайындалған синтетикалық ортамен майланады. Бұл дезинфекцияланған шыны немесе пластик таяқшамен жасалады, қынаптың соңынан қақпақтардың бірін алып тастайды. Майланбаған аймақты екінші жағынан 3-4 см қалдырады. Осы ұшынан қалпақ алынып, шәует қабылдағыш салынып, цилиндрге итеріліп, стерильді 13 резеңке ұстағышпен бекітіледі. Шыны екі қабырғалы шәует қабылдағыштарды қабырға аралық қуысқа қолданған кезде, олар 100 мл су құйып, 35-40° температураға дейін қызады, сондықтан шәует алынған кезде температура 30-35°болады. Резеңке түтіктің қабырғалары жабылғанға дейін ауа жасанды қынаптың қабырға аралық кеңістігіне шығарылады. 1942 жылғы үлгідегі қысқартылған қынап пен қынапқа, ауа компрессормен немесе резеңке цилиндрмен кранға қосылған резеңке түтік арқылы жіберіледі. Ауа айдалғаннан кейін камераның қабырғалары бүкіл ұзындыққа жабылып, кіреберісте үшбұрышты бүктеме пайда болуы керек. Қынаптағы қысым шамамен сынап бағанасы 40 мм болуы керек. Баллон тәрізді кеңеюі бар жасанды қынапта шәуетті алу кезінде қажетті қысым жасалады. Содан кейін жасанды қынапта дезинфекцияланған термометр температураны өлшейді: ол 40-42° аралығында болуы керек. Шәует қабылдағышқа стерильді қорғаныс полиэтилен қапшығын салады. Бір рет қолданылатын пластикалық шәуетпен жұмыс кезінде қысқартылған жасанды қынаптар қолданылады. Қысқартылған жасанды қынап пен бір рет қолданылатын шәует қабылдағыштың шекарасында асептикалық шәует алу үшін стерильді қағаз фильтрі күшейтіледі. Бұқадан шәует алдын-ала белгіленген уақытта азықтандырып, суарғаннан кейін 2 сағаттан кейін арнайы машинада манежде алынады. Алу алдында бұқа кеудесіне алжапқышты байлайды, ол жыныстық акт кезінде шәуетті малдың шашынан, микробтардың түсуінен қорғайды. Шәует алғаннан кейін, бірден қынаптан ауа шығады,ал сперма қабылдағыш қақпақпен жабылады. Бір рет қолданылатын шәует қабылдағыштың, қабырғаларын шәуетті герметизациялау үшін, арнайы құрылғыда ("найзағай" сияқты) балқыту керек. Бұл формада ұрық әрі қарай өңдеу үшін зертханаға жіберіледі. Барлық сақтау әдістерімен 1мл сұйылтылған шәуетте 25 миллион жылжымалы ұрық болуы керек. Жасанды ұрықтандыру тиімділігінің маңызды факторы- көптеген ұрғашыларды бір шәуеттің ұрығымен ұрықтандыру арқылы, жоғары құнды өндірушілерді барынша пайдалану. Ол үшін шәуетті сұйылту керек, оның көлемін ұлғайту және ұрықтандыру қабілетінің ұзақ уақыт сақталуын қамтамасыз ету қажет. Шәуетті арнайы ортада, биологиялық және синтетикалық заттармен сұйылтады. Қоршаған ортаға қойылатын негізгі талаптар- бұл шәуеттегі ішкі энергия қорларының жұмсалуына жол бермейтін, денеден тыс ұзақ өмір сүру қабілетін және олардың ұрықтандыру қабілетінің сақталуын қамтамасыз ететін жағдай жасау. Еріткіш, әдетте, бірнеше компоненттерден тұрады, олардың әрқайсысы белгілі бір биологиялық рөл атқарады. Синтетикалық ортаның негізі ретінде электролит емес ерітінді қолданылады (глюкоза, лактоза, сахароза, рафиноза). Қант электролиттердің зиянды әсерін бейтараптандырады, яғни шәуетті электр зарядын алып тастаудан қорғайды (агглютинацияға жол бермейді), сонымен бірге олар гликолиз және тыныс алу үшін материал болып табылады. 14 Шәуеттің температуралық соққысын жою немесе әлсірету үшін тауық жұмыртқасының сарысы сұйылтқышқа енгізіледі, бұл олардың салқындауға төзімділігін арттырады. Шәуетті қышқыл ыдырау өнімдерімен өздігінен түзетуден қорғайтын және қоршаған ортаның буферлігін тудыратын ортаның маңызды құрамдас бөлігі-лимон қышқылының тұзы-лимон қышқыл натрийі, үштік алмастырылған, бірвалентті (натрий цитраты). Синтетикалық ортаға қосымша компоненттер сульфаниламид (ақ стрептоцид) және антибиотиктер (пенициллин, стрептомицин және т.б.) болуы мүмкін, олар микроағзалардың дамуын болдырмау үшін еріткішке енгізіледі және ұрықты зақымдайтын сұйықтықтың кристалдану сатысын болдырмас үшін, шәуетті мұздату кезінде қолданылатын глицерин. Сонымен қатар, ортаны дайындау үшін келесі заттарды қолдануға болады: калий фосфаты, натрий бикарбонаты, магний сульфаты, калий хлориді, тазартылған аммоний сульфаты. Шәуетті сұйылту ортасын тікелей станцияда немесе өнеркәсіп шығаратын құрғақ дайындамалардан дайындауға болады. Сонымен қатар, олардың физикалық және химиялық қасиеттері болуы керек, оларда осмостық қысым шәуетке қолайлы болар еді. Бұған еріткіш рецептіне сәйкес, қажетті компоненттердің аналитикалық таразыларында дәл өлшеу арқылы қол жеткізіледі. Ортада иіс пен улы заттар, металл тұздары (қорғасын, қалайы және т.б.) болмауы керек. Компоненттердің сапасы өте маңызды және тек оларда белгіленген белгілері бар жапсырмалар — реактив шығарған кәсіпорынның атауы, атауы және тазалық дәрежесі, бақылау талдауын өлшеу рұқсат етіледі. Реагенттерді құрғақ, қараңғы жерде, шыны банкаларда, тығыз жабылған шыны немесе қыртыстық тығындармен сақтайды. Еріткіш оны қолданар алдында бірден дайындалады, сондықтан пісіру уақытынан бастап пайдалануға дейін 3 сағаттан аспайды. Ортаны дайындау үшін рецепт бойынша өлшенген компоненттер шыны ыдысқа құйылады және қайнатылған дистилденген судың қажетті мөлшері қосылады және толығымен ерігенше аздап араластырылады. Осылайша дайындалған орта су ваннасында 5-10 минут қайнату арқылы зарарсыздандырылады және 35-40° салқындағаннан кейін оған антибиотиктер, сарысы және глицерин қосылады. Сарысын алу үшін жаңа піскен тауық жұмыртқаларын қолданады, олар жуылады, құрғайды, спирттік (70°) тампонмен сүртіледі және қабығы жартысына бөлінеді. Ақуызды шыныаяққа бөледі, ал ақуыз қалдықтарын сүзгі қағазымен алып тастағаннан кейін сарысы скальпельмен тесіліп, шыны ыдысқа құяды. Сарысының қажетті мөлшері сұйылтылған компоненттері бар ыдысқа енгізіліп, мұқият араластырылады. Жұмыртқалар сау тауықтардан, құстардың жұқпалы ауруларынан қолайлы фермалардан болуы керек. Шәуетті қынаптан алғаннан кейін, 10 минуттан кешіктірмей сұйылту керек. Сұйылту алдында шәует бағаланады және оның көлемі анықталады. Шәует қоршаған орта жағдайларына өте сезімтал екенін ескере отырып, сақтық шараларын қатаң сақтау керек. Мұндай әсердің алдын алу үшін 15 сұйылтқыш және сұйылту кезінде қолданылатын барлық ыдыстар шәует температурасына жақын болуы керек. Ортаны аз мөлшермен шәуетке қосып, абайлап араластырады. Сұйылтқаннан кейін ұрық микроскоппен белсенділігі бойынша тексерілуі керек. Қоршаған ортаны биологиялық бақылау шәуетті сұйылтудың әртүрлі дәрежелерінде 2-4° температурада, шәуеттің өмір сүруімен анықталады. Қоршаған ортаның құрамына кіретін компоненттердің, сондай-ақ антибиотиктердің, сульфаниламидтердің әр сериясы зиянсыздығына тексерілуі керек. Биобақылау шәуетті сұйылтудың оңтайлы дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді. Шәуеттің концентрациясы мен белсенділігіне байланысты ауыл шаруашылығы жануарларын өндірушілердің ұрығы сұйылтылады: малды ұрықтандырар алдында сақтаудың барлық тәсілдері кезінде сұйылтылған шәуеттің бір дозасы туралы, тік сызықты-үдемелі қозғалысы бар, кемінде 10 млн ұрық болатындай есеппен 20-50 есе бұқа; қойлар 2 (1:1)- 4 (1:3) 80 млн шәует жасушалардан кем емес дозада концентрациясымен; қабан 2 (1:1) -10 (1:9) бір рет, дозада концентрациясы кемінде 3 млрд шәует; айғыр 4 (1: 3) есе, кем дегенде 3 миллиард шәует мөлшерінде шоғырланған. Біртіндеп салқындату үшін сұйылтылған шәует температурасы 35° болатын су ваннасына салынып, бөлме температурасында қалдырылады. Шәует қосалқы каналынан өтіп, ақуыз және майлы заттармен жабылған кезде, коллоидтық жабынды алады, ол шәуетті тұздардың, қышқыл реакцияның, токсиндердің, лизиндердің және агглютининдердің бұзушы әсерінен қорғайды, еркек пен ұрғашының жыныс жолдарында қозғалған кезінде. Онда олар теріс электр зарядын алады, бұл оларға желімделуден (агглютинация) аулақ болуға мүмкіндік береді. Ұрықтың қосымшаларында болу қанттың белсенді сіңуіне ықпал етеді, бұл шәуеттің сіңімділігін арттырады. Қосалқы каналы қышқыл реакцияға ие, нәтижесінде шәует ол арқылы өтіп, белсенді болмайды. Бұл жағдай қызыл иектің температурасының төмендеуімен қатар, олардың жақсы сақталуына ықпал етеді (2-3 ай). жүктеу/скачать 23.64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|