Ботаника ұлпа, ТҰҚЫМ, тамыр, Өркен және сабақ!!! ҰЛпа өсімдік ұлпасы
жүктеу/скачать 45.82 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қосжарнақты эндоспермсіз түқым
- Қосжарнақты периспермді түқым
- Даражарнақты эндоспермді түқым
| Қосжарнақты эндоспермді түқым
Бүған көдімгі кенедөн түқымын мысалға алуга болады. Сыртқы қабыгы тығыз, ала-қүла боялған, түқымның үшында етженді өскіні - карункуласы бар. Бүл өскінде түқым бүр сағағынан басталган өткізгіш шоғы болады. Түқым жарнақ жазықтығындағы үрықтың үзыннан жарылган кесіндісінде түқым жарнақтары жалпақ, түссіз, анық жүйкеленген, үрық осі қысқарган, тозаң саңлауына бағытталған гипокотилъмсн тамырдың өсу конусьшан түратындығын байқаймыз. Түқымнан ажыратылган түқым жарнақтар өте жүқа, кәдімгі жапыраққа үқсас екі табакшадан тұрады. Тұқым жарнақтары аралығында өркеннің өсу конусы орналасады, бүршігі өлі қальштаспаған. Қосжарнақты өсімдіктерде мүнан басқа да, эндоспермді түқымдар: томатта, темекіде, сөбізде, хурмада, жөкеде, сиреньде және т.б. өсімдік түрлерінде кездеседі. Қосжарнақты эндоспермсіз түқым Бүларда қоректік заттар түқым жарнақтарында жиналады. Бүл топқа үрме бүршақ, лобия, асқабақ жөне қайың, емен, үйеңкі, жаңғақ, апельсин, лимон, тағы басқа да қос жарнақты өсімдік түқымдары жатады. Мысалға, асқабақ түқымының қүрамы - тығыз қабықты, жалпақ үрықты, үлпасында қорлық зат жинақтаған ірі түқым жарнақты болады. Түқым жарнақтары өлсіз жүйхеленген, біршама кішкентай үрық осі тамыр полюсімен микропилеге багытталған. Ось үшында түқымның кіндігі орналасқан. Үрықтық бүршік нашар жетілген, өркеннің өсу конусында білінер-білінбес алгашқы жапырақ көрінеді. Қосжарнақты периспермді түқым Перисперм (грек, “пери" - маңайы, “сперма ” - түқым) түқым бүршігінің нуцеллусынан пайда болады. Сондықтан түқымдардың бүл тобының морфологиялық тегі ерекше. Бүл топқа: қара бұрыш, алабота, сәбіз, қалампыр туыстарының өкілдері жатады. Қызметі жағынан эндосперм мен перисперм өзара тең бағалы, бірақ морфологиялық тегі өртүрлі, сондықтан да бүлар бір-бірімен гомологгар емес, аналогтар. Даражарнақты эндоспермді түқым Бүл топқа көпшілік дара жарнақтылар тұқымдары жатады. Астық түқымдастардың өкілі бидай дәнінің қүрылысын қарастыратын болсақ, оңда онъщ мына төмендегідей құрамдарын байқауға болады. Түқымның жоғарғы жағында акдпыл түсті, қалың біткен түкшелер - айдаршасы, бауыр жағында үзынша сайы болады. Дөннің сыртьшдағы қатыңқы қауызы оның жеміс қабығы деп те есептелінеді, сондықтан дара жарнақтылар дәнін жеміс деп те қарастырады. Бидай дәнінегізінен эндоспермнен тұрады. Үрық сол эндоспермдегі қорлық заттармен қорекгеніп, одан әрі өніп өседі. жүктеу/скачать 45.82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|