Бекітілді ақмола облысы бойынша ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ұтымды пайдалану жөніндегі

Қазіргі кездегі жерді гумуспен қамтамасыздандырудың градациясы - 0-4% төмен, 4,1-6,0% орташа және 6,1-ден жоғары: Бұл үдеріс ауыл шаруашылығы және ауыл шаруашылықты игерудегі процесстерге түсіндірме бермейді. Республикадамызда гумустың құрамы 4%-дан төмен болып келетін жерлер де бар. Ақмола облысында ондай жерлер сарғылт және ақшылт-сарғылт болып келеді, ал тыңның аналогінде гумустың құрамы 3,5%-дан төмен және ешқашан 4% -дан аспайды.

Жердің құрамындағы органикалық заттардың өзгерісін байқау үшін "РНМЦАС" деген ГУ қызметкерлері республика бойынша қамтамасыздандыру градациясы дайындалды. Сонымен қатар бұл жоба Ақмола облысының жерін құнарландару үшін әзірленді. Жердің градациясы бойынша (2 аддендум) өте төмен қамтамасыздандарылған қара топырақ 3,8 пайыздан аспайды, оңтүстіктегі қара топырақ 2,8, қою-сарғыш 2,1, сарғылт 1,6, ақщылт-сарғыш 1,2 және одан төмен пайыздар болып табылады. Мынадай жерлер сильнодеградированными болып табылады және оларға әртүрлі іс-шаралар жүргізіп, бірінші кезекте құнарлату қажет. Бұл өнім өндірісінің тиімділігін және жұмыскердің табысын төмендететіндей 20 - 40%-дық минералдық тыңайтқыштарды қажет етеді.

Құнарсыз жерлерді қайтадан қалпына келтіру үшін оған көп мән беруіміз қажет. Қара жерлерді өңдеу кезінде топырақтану мамандарын іске араластыру қажет.

Құнарлылығы жоғары, орташа, төмен жерлердің барлығында дақылдар мен жемістер өсіруге болады. Олар ауыл шаруашылығында қатерлі деп есептеледі. Өйткені, ауыл шаруашылық дақылдарының өсу қарқыны мен егістің құрамын анықтаушылар ьолып табылады. Бұндай жағдайда ол жерлерге азотты минералды заттарды сеппеуге де болады. Бұл егістіктердің түсімділігі 2 - 4 ц/га жоғары болады.

Агрохимиялық мониторинг бойынша қазіргі кезде облыс жерінде күшті дегумификацияға ұшырағандар 185 919 га(3 аддендум) болды.

Мұндай аудандарға жататындар:

Ақкөл - 14586 га

Аршалы - 7705 га

Астрахан- 21922 га

Атбасар - 43947 га

Бұланды- 6955 га

Егіндікөл- 7073 га

Еңбекшілдер- 2949га

Ерейментау - 75 га

Есіл - 12881 га

Жақсы - 3266 га

Жарқайын - 3230 га

Зеренді - 5166 га

Сандықтау - 9908 га

Целиноград - 12930 га

Шортанды- 29020 га

Бурабай- 4296 га

Қорғалжын - 200 га.

Топырақ құнарлылығының дәрежесі оңтүстіктерде 99 мың 775 га немесе 9,2%, қара топырақты нышанасыз - 4,5% және қою-сарғыш жерлер 22 мың 286 га - 56 мың 232 га немесе 6,1% екені зерттелген. Гумустың өте төмен құрамы - 7 мың 626га немесе 0,7%.

Жер гумусының төмен құрамы - 3,9-4,5% (қара топырақ нышанасыз), 2,9-3,3% (қара топырақ оңтүстіктер), 2,2-2,6% (қою-сарғыш), 1,7-2,0% (сарғылт) және 1,3-1,5% (ашық-сарғыш) өте төмен және орта құнарлылық жердің органикалық затымен жерлердің арасында болады. Сол себептен қаралмаған жрлерде көп іс-шаралар жүргізілуі қажет. Сөйтіп өндірістің құнын 10-15% жоғарылатуға болады

2011 жылдың 1 қаңтары Жердің ортақ ауданы гумустың төмен құрамы: 547 мың 254 га немесе 14,6% айдалғанның ауданынан келеді. Арада құрылымда айдалған қара топырақ оңтүстіктің мынадай жері 199 мың 345 га (18,3%), қара топырақ нышанасыз, 96 мың 364 га (19,4%), қою-сарғыш жерлердің 192 мың 612 га (20,8%), сарғылт жерлердің 58 мың 933 га немесе 5,2%.

Аудандардың арасында жердің көп аудандары төмен құнарланған - 33% 86 мың 510 га айдалғанның ауданынан Шортандыды бар және Есіл аудандарында - 75 мың 155 га немесе айдалғанның 20,5% аудандары. Жердің Жақсының ауданында төмен қамсыздандырылған 17 мың 540 га немесе бас 4,9%, Қорғалжын - 1686 баста (2,5%), Бұланды 10 мың 131га(5,4%).

Ең мардымды жерлер гумустың биік құрамы болып табылады. Оларда гумустың құрамы жерде тыңның аналогіне деген барынша жақындайды. Мынадай жерлерде органикалық заттың мазмұнының сүйеуі бар деңгейде тыңайтқыштың енгізуінің жерге керек, эрозияға қарсы іс-шараның және егін шаруашылығының биік мәдениетін сақтау.

Жоғары қамсызы жерді гүмістер баста ауданда 1 млн. 385 мың 615 га немесе айдалғанның 37,1% аудандары пейілді. Жердің оңтүстіктің қара топырақ зонасында гумустпен мазмұнымен 243 мың 927 га - 22,5% зерттелген айдалғанның ауданынан болады, нышанасыз қара топырақ 72 мың 207 га - 14,6%, баста қою-сарғыш жерлерде 322 мың 809 га - 34,8%. Баста құнарлылығы төмен гумуспен сарғылт және ашық-сарғыш жерлер гумустың биік мазмұнымен ауданды 58% және айдалғанның 97,6% .

Ақырында, үдеріс жердің ауыл шаруашылық игерушілігінің топырақ құнарлылығының азушылығының Ақмола облысының егін шаруашылығында гумусы жоғары жерлер душар. жердің құнарының мынадай күйінің себебімен айдалғанның игерушілігінің астам биік ашықтығы бас жоғары гумусты жерлерде болып табылады және қолданыстың кішкентай жағымдарымен минералдық элемент жер қамтамасыздандыратын органикалық тыңайтқыш қолданысты болмайды.

4-кесте. Ақмола облысының топырақ типтеріндегі қарашірінді мөлшері