ДӘріс microsoft word мәтіндік редакторы туралы жалпы түсініктер жоспар

1. 
   Microsoft WORD редакторын іске қосу және онымен жұмыс істеуді аяқтау.
   
2. 
   Microsoft WORD редакторының терезесімен танысу
   
3. 
   Жаңа құжат құру. Құжатты сақтау
   
4. 
   «Құжат ашу» сұқбат терезесінің мүмкіндіктері .
   

• 
  Оқушыларды Word мәтіндік редакторымен оның мүмкіндіктерімен таныстыру.
  
• 
  Мәтіндерді теру оны редакторлеу жолдарын үйретіп, құжатты құру, сақтау, ашуды үйрете отырып ой-өрісін дамыту
  
• 
  Тақырып бойынша алған білімін жұмыс істей отырып, еңбекқорлыққа, іскерлікке тәрбиелеу
  

Microsoft WORD - пен жұмыс істеуді бастау үшін Windows жүйесінің басқа программалары сияқты оны компакт – дискіден компьтерге жазып орнатып алу керек. Орнатылған Microsoft WORD редакторын іске қосу бірнеше жолмен орындалады:

Басты менюдің Іске қосу ( Пуск) – Программалар – Microcoft WORD (Microsoft Office немесе Стандартты тобының ішінде де болуы мүмкін) қатарында тышқанды шерту арқылы.

Windows жүйесінің Менің компьютерім немесе Сілтеуіш (Проводник) терезелерінің бірін пайдалану арқылы (Program Files – Microcoft Office – Office бумасы ішіндегі Winword. еxe файлы).

Редакторда бұрын дайындалған құжаттың шартбелгісінде тышқанды

екі рет шерту арқылы алдымен WORD программасы жүктеліп, сонан соң көрсетілген құжат терезеде оқылады.

Жұмыс үстеліндегі WORD редакторының жарлығында тышқанды екі рет шерту арқылы (жарлық болмоса, басқа тәсілді қолдану керек) және т.б.

WORD редакторымен жұмысты аяқтау (доғару) кез-келген стандартты тәсілдермен жүргізіле береді, мысалы:

• 
  Файл Þ Шығу (выход) меню командаларын тандау арқылы;
  
• 
  WORD редактор терезесінің тақырып жолының оң жақ жоғарғы бұрышының жабу батырмасын x басу арқылы;
  
• 
  Тікелей Alt + F4 пернелерін басу арқылы т.б.
  

WORD редакторының негізгі терезесі ондағы орналасқан құжат терезесімен бірге 1.1-суретте көрсетілген. Солардың ішінде WORD мәтіндік редакторына тән қосымша элементтерді қарастырып өтейік.

Цифорлық таңбалары бар көлденең және тік жылжу белдеулері мәтін ішіндегі курсор тұрған орынды бағдарлау мүмкіндігін береді. Бірақ бұл жылжу белдеүлері WORD редакторында бұрынғыдан маңыздырақ қосымша функциялар атқарады.

• 
  Абзац алдындағы азат жол;
  
• 
  Беттің сол жақ және оң жақ шеттерінде қалдырылуға тиіс бос орындар (поля) аумағын;
  
• 
  Көлденең табуляция позицияларын өзгертуге, олардың жаңа мәндерін бекітуге болады.
  

Ал енді тік орналасқан вертикаль белдеу (сызғыш) терезенің сол жақ жақтауы бойында орналаысқан. Оның көмегімен беттің жоғарғы және төмегі жақтарында қалдырылатын бос орындар аумағын (поля) да кестелер қатарлары биіктігін өзгетуге болады. Тік, яғни вертикаль белдеуді көрсетпей алып та тастауға болады,онда экрандағы мәтіндге берілетін орын ұлғаяды. Дегенмен ол бейнеленіп тұрса, мәтінді форматтау жұмыстары жылдамырақ орындалады.

Көру режимдерінің батырмалары қалып қатары маңындағы көлденең жылжу алабының сол жақ шетінде орналасады да, олар мыналардан тұрады:

• 
  Кәдімгі режим (обычны режим) батырмасы – бұл көру режимі келісім бойынша редакторға кіргенде бірден орнатылады. Ол мәтінді фарматтау элементтерін қарапайым түрде көрсете отырып, беттерді бөлу шекараларын сызықшамен белгілеп, символдарды теру, түзету және көру процесін жылдам орындайды.
  
• 
  Электрондық құжат режимі парақты экранда құжат мәтінін оқуды
  

• 
  Беттерді белгілеу (разметка страницы) режимі мәтін қағазда қалай орналасса, айнытпай солай бейнелейтін режим болып есептеледі, мұнда форматтау, мәтінді түзету өте ыңғайлы, өйткені қағаз шеттері айқын көрініп тұрады.
  
• 
  Құрылым (структура) режимі, мәтінді түйіндеп құжатты толық бейнелемей, тек тақырыптарын көрсете алады, сол себепті мәтін тақырыптарын бастан аяқ қарап отырып, оны бақылау мүмкіндіктерін береді. Ал оны түйіндемей, ашылған күде бейнелесек, өте көлемді мәтін өңделгенде, оның белгілі бір бөліктерін түгелдей жылжытуға, көшіруге және оның құрылымын байқап отыруға ыңғайлы тәртіп болып саналады.
  

Word редакторы іске қосылған соң, экранда 1-құжат (Документ1) деген бос терезе пайда болады. Құжаттың бұлай аталу себебі Word бағдарламасы іске кіріскен кезден бастап бұл сіздің 1-құжатыңыз болып саналады. Келесі құжат 2-нөмірлі, онан кейін 3-нөмірлі т.с.с. болып әрбір келесі құжат нөмірі осылай өсіп отырады. Егер ашылған 1-құжат жабылса да, осы тереземен жұмыс істеп отырғанда ( осы сеанс кезінде) даярланған келесі мәтін 2-құжат болып нөмірленеді.

Жаңа құжат ашарда Word оны құру үшін белгілі бір шаблонды (нұсқаны) пайдаланады. Нұсқа жаңа құжатты форматтау параметрлерін анықтайды. Бұл параметрлерге шрифтегі таңбалар сызылымы, парақ айналасындағы бос қалдырылатын өрістер (поля) мәні, табуляция символдары және т.б. жатады. Нұсқалардың бұлардан басқа мынадай элементтері болуы мүмкін:

• 
  мәтін (мысалы, жоғарғы немесе төменгі колонтитулдар немесе бет нөмірлері);
  
• 
  кестелер (таблицалар), төртбұрышты жақтаулар (керегелер) ;
  

1. 
   -сурет. Бос құжат ашу.
   

Word редакторында құжаттарды белгілі бір уақыт өткен сайын автоматты түрде де дискіге жазып сақтай алады. Автоматты түрде сақтау кезінде құжат уақытша ТЕМР каталогында орналасқан басқа файлға жазылады. Егер ток кенеттен сөніп қалса, құжат мәтіні сол каталог арқылы өз орнына, өз атымен қайта қалпына келеді. Төтенше ешбір әрекет болмаса да, жұмыс соңында файлды кәдімгідей Файл-сақтау (Файл-Сохранить) деп сақтау командаларымен дискіге жазып қою керек. Сонымен автоматты түрде құжатты сақтау оны жұмыс барысында немесе соңында дискіге бәрі–бір жазып қоюды талап етеді, ол тек кенеттен болатын тосын жағжайларға байланысты терілген информацияны жоғалтпау мүмкіндігін береді.

Автоматты түрде сақтауды тағайындау үшін төмендегі әрекеттерді орындау қажет:

1. Сервис-Параметрлер немесе Файл - Қалайша сақтау командасын таңдап сұқбат терезесіндегі Параметрлер батырмасын басу.

2. Параметрлер терезесінде Сақтау парағына өту.

3. Сақтау парағында Әрбір Автоматты сақтау жалаушасын тағайындау және автоматты сақтау уақыт аралығын таңдау.

4. 
   «ҚҰЖАТ АШУ» СҰҚБАТ ТЕРЕЗЕСІНІҢ МҮМКІНДІКТЕРІ.
   

• 
  файл іздеуді жүзеге асыру;
  
• 
  мәтіндік құжат ашу;
  
• 
  файлды басқа орынға орналастыру;
  
• 
  файлды қиып алу (алмасу буфері арқылы); файлдың көшірмесін алу;
  
• 
  жарлықты дайындау;
  
• 
  файлды жою; файл атын өзгерту;
  
• 
  файл қасиеттерін қарап шығу;
  
• 
  файлды ашпай-ақ, оны жылдам қарап шығу;
  
• 
  файлдағы мәліметті тек оқу үшін ашу;
  
• 
  файлды қағазға басып шығару;
  
• 
  бумадағы файлдарды реттеу.
  

1.2-сурет. “Құжат ашу” терезесінің басқару тақтасы.

“Құжат ашу” терезесінің басқару тақтасы батырмаларының атқаратын қызметтерін былай суреттеуге болады (солдан оңға қарай):

• 
  Бір деңгей жоғары өту - бумалар сатысымен жоғары бір деңгейге өтуді жүзеге асырады.
  
• 
  Өз бумаңды Ашу - өзіңнің пайдалануыңа арналған буманы ашады.
  
• 
  Өз бумаңа орналастыру - құжатты өз бумаңа орналастырады.
  
• 
  Майда белгілер - бумалар тізімін олардың шартбелгілері (пиктограммалары) мен атын жазу арқылы бейнелейді.
  
• 
  Кесте - бумалар тізімі кесте түрінде олардың соңғы өзгертілген мерзімімен бірге бейнеленіледі.
  
• 
  Қасиеттерін шығару – экранға осы құжат туралы мағлұматтар шығару: дайындалған, не өзгертулер енгізілген уақыты,көлемі және т.б.
  
• 
  Ішкі мазмұнын шығару - құжатты экранда жылдам қарап шығуды жүзеге асырады.
  
• 
  Командалар мен режимдер - оқу, қағазға басу, іздеу, сұрыптау командаларының тізімін ашады.
  

1.3-сурет. “Құжат ашу” сұқбат терезесі арқылы мәтін жолдарын көру.

Бірінші құжатты даярлау үшін “Кәдімгі” нұсқасын пайдаланайық. Бұл

нұсқа кейін ақпарат енгізілетін, ал әзірге бос құжат терезесін ашарда қажет. Өйткені әзірше бұл құжатқа оның мәтінін форматтау немесе безендіру жөнінде арнайы талап қойылған жоқ.

“Кәдімгі” нұсқасымен бос құжатты даярлау үшін:

1. Файл-Құру (Файл-Создать) командаларын таңдап алу қажет. Мұның нәтижесінде 1.4 суреттердегідей экранда “Құжат дайындау” сұқбат терезесі пайда болады.

2. Сол терезеден “Кәдімгі” нұсқасын таңдап ал, ОК батырмасын басу керек.

1.4-сурет. “Құжат жасау” сұқбат терезесі

Осы әрекетті басқа жолмен де – Ctrl+N пернелерінің немесе стандартты аспаптар тақтасында “Құру” (Создать) батырмасын басу арқылы да іске асыруға болады. Осылардың нәтижесінде де “Кәдімгі” нұсқасына сәйкес жаңа құжат ашылады, бірақ мұнда экранға сұқбат терезесі шығарылмайды.

Дискіде бұрын жазылған құжатты ашу.

Бұрын теріліп дискіге жазылып қойылған мәтіндік құжаттарды терезеге шығарып ашу үшін “Құжат ашу” (Открытие документа) сұқбат терезесі пайдаланылады (1.5-сурет). Бірақ бұл әрекеттің басқа тәсілдермен де Іске қосу менюінің Құжаттар командасы немесе Сілтеуіш терезесі арқылы да орындалатыны айтылған болатын. Бұл тәсілдер Word редакторын іске қосумен қатар бірден керекті құжатты да дискіден оқып терезеге шығарады. Ал егер Word редакторы алдын-ала іске қосылып тұрса, онда бұл әрекеттер оны екінші рет қайта іске қоспайды. Оның орнына тек керекті құжат дискіден оқылып жаңа терезе ашылады.

Енді “Құжат ашу” сұқбат терезесін экранға шығару үшін, мына тәсілдердің бірін (тек біреуін ғана) пайдалану керек:

• 
  Файл-Ашу (Файл-Открыть)
  
• 
  Ctrl+O пернелерін қатар басу.
  
• 
  Стандартты саймандар тақтасындағы Ашу (Открыть) батырмасын басу.
  

1.5-сурет. “Құжат ашу” сұқбат терезесі.

Келісім бойынша “Құжат ашу” терезесі экранға шыққанда, ол Word-та дискі нің ағымдағы бумасы ішіндегі бұрын даярланған құжаттар тізімін береді.

Терезе бірінші рет ашылғанда, экранға WINWORD (немесе МОИ ДОКУМЕНТЫ) бумасының құжаттарының(егер ол бар болса) тізімі шығады. Бірақ терезе ашыларда, экранға одан өзге бума құжаттарын да шығару мүмкіндігі бар. Ол үшін оларды алдын-ала Сервис-Параметрлер меню командаларының “Орналастыру” деген парағындағы бірден ашылуға тиіс буманың аты енгізілетін өріс жолына қажетті бума атын жазып қою керек.

Сонымен дискідегі құжатты ашу үшін келесі әрекеттердің орындалуы тиіс:

1. Файл-Ашу (Файл-Открыть) меню командасын орындау, сонда экранға “Құжат ашу” терезесі шығады.(1.5-сурет). Сол терезеде ағымдағы бумадағы барлық құжаттар тізімі тұрады. Буманың өз аты сол терезенің Бума (Папка) деген өріс жолында көрінуі тиіс. Керекті құжат аты тізім ішінде көрініп тұрса, оны таңдап алу керек.

2. Егер керекті құжат ағымдағы бумада жоқ болса, басқа бумалар мен дискілерді қарап шығу үшін “Бума” өріс жолындағы бағыттауыш тілсызық таңба тұрған батырманы басу қажет, сонда жаңа тізімдер пайда болады.

3.Тізімнен өзіңізге керекті файл орналасқан дискіні таңдап алыңыз. Мысалы, ол D: дискісі болсын. Сонда D: дискісінің барлық бумаларының тізімі төменгі үлкен терезеге шығады. Әрбір бума атының қасында жабық бума тәрізді шартбелгі көрініп тұрады.

4.Бумалар тізімінен керектісін таңдап алсақ, мысалы, BOOK бумасын, сонда BOOK сөзі жоғарғы өріс жолына шығып, ал төменгі негізгі терезеге сол BOOK бумасының ішіндегі мәліметтер тізімі шығады.

5. Негізгі терезедегі бір буманы, мысалы, “PROSPECT”, таңдап алу керек. Енді бұл сөз жоғарғы өріс жолына шығып, оның ішіндегі файлдар тізімі төменгі негізгі терезеге шығады. Қайтадан жоғарғы деңгейдегі бумаларды қарау үшін арнайы батырма бар. Мысалы, керекті мәлімет бұл бумадан да табылмаса, қайтадан жоғарғы деңгейге көтеріліп басқа бумаларды қарап шығамыз.

6.Егер керекті файл ашық терезеде тұрса, онда келесі қадамға өту керек. Әйтпесе келесі төменгі деңгейдегі ішкі бумаларға өтіп, солардың ішіндегі мәліметтерді қарап шығу қажет, т.с.с. керекті файл табылғанша саты бойынша төмендей беру керек.Ең төменгі файлдар деңгейінде, олардың атына сәйкес шартбелгісі мәтіні бар парақтарға ұқсап тұрады.

7. Ашылған терезедегі тізімнен керекті файлды тышқан арқылы таңдап алу керек. Бұған балама тәсіл ретінде төмендегі “Файл” атты өріс жолына бірден файл атын енгізуге болады.

8.Соңында ОК батырмасын басу қажет.

Егер файл тұрағы белгілі болса, оны тауып алып ашу қиын емес. Ал, егерде белгісіз болса, онда файлды ашу негізінен, оны іздеу процестеріне айналып кетеді.

• 
  Micrifoft Word мәтіндік редакторын іске қалай қосамыз?
  
• 
  Терезе элементтері қандай?
  
• 
  Word мәтіндік редакторында жаңа құжат қалай құрылады?
  
• 
  Құжатты сақтау командалары қандай?
  
• 
  Алдын-ала сақталған құжатты басқа атпен қалай сақтайды?
  
• 
  Құжатты автоматты түрде қалай сақтайды?
  

1. 
   В. Симонович «Информатикадан базалық курс» 249-257 беттер
   
2. 
   «Информатикадан 30 сабақ» 168-185 беттер