Әдістемелік ұсыныстар титул парвға

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

«Психология және адамның дамуы » пәнінен

Павлодар

Мамандықтың мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты және типтік бағдарлама негізінде әзірленген жұмыс оқу бағдарламасын бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/41

Құрастырушы: ___ аға оқытушы Шаймерденова А.К.

Педагогика және психология кафедрасы

200_ж. «___»____________кафедра отырысында ұсынылған №_____ хаттама.

Кафедра меңгерушісі ____________ Бурдина Е.И. 20__ж. «____» ____

(қолы)

20_ ж. «____»____________ №____ Хаттама

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

20__ж. «___»______________ №____ хаттама

Пәнді оқыту бойынша әдістемелік ұсыныстар

«Психология және адамның дамуы » пәнінен

Пәннің мақсаты мен міндеттері

Адам және психологиялық даму- көзқарастардың қалыптасуының негізгі және психологиялық ұғымдарды меңгеруінің механизмдерін көрсетуі болып табылады. Бұл курс өзіне тек негізгі мағлұматтарды енгізе қоймай, сонымен қатар, психологияның негізгі қағидаларының динамикасы арқылы студенттердің психологиялық ойларын қалыптастырады. Психология курсы, болашақ педагогтарды кәсіби деңгейде дайындауының ең негізгі пәні болып саналады.

Бұл пәнді оқуының нәтижесінде студенттер, пәннің зерттеу мақсаты мен міндеттері жайлы, оның мазмұны және негізгі психологиялык ұғымдар мен анықтамалары туралы білімдерді алу керек.

Сонымен қатар, пәнді оқуының нәтижесінде студенттер келесі реттегі дағдылар мен іскерлікті меңгеру қажет:

Психологиялық даму ұғымдар мен анықтамалардың мазмұнын және мәнін түсіну;

оқу-танымдық іс-әрекет барысында алған білімдерді өз бетінше пайдалану;болашақ практикалық іс-әрекетінде психологиялық білімдерді қолдану

-жас ұғымының психологиялық ерекшеліктерін, жас даму заңдылықтары мен механизмдерін зерттеу;

-даму психологиясының жалпы және жеке әдістерімен танысу;

-кәсіби, сараптап ойлауды, байқағыштықты, зейінділікті дамыту.Және гуманитарлық ғылыми пән ретінде психологияны ашу;

-субъектінің іс-әрекеті, танымы және қарым-қатынасы ретінде адамды жаратылыстану психологиялык тұрғыда талдау;негізгі психологиялық ұғымдар және оныц анықтамаларымен таңыстыру

Қазіргі таңдағы жаңа оқыту технологиясы өз алдына білім беру үлгісін оңтайландыру, бір жүйеге келтіру мақсатын қойып, техникалық және адам ресурстарын есепке ала отырып оқытудың жалпы процесін құрудағы, қолданудағы және анықтаудағы жүйелік әдіс ретінде қарастырылады.Бір жағынан, оқыту технологиясы – оқыту ақпаратын өңдеудің, көрсетудің, өзгертудің және ұсынудың әдістері мен құралдары жиынтығы. Екінші жағынан оқыту процесінде қажетті техникалық және ақпараттық құралдар пайдалану арқылы оқушыға әсер ету әдістері туралы ғылым.

- Жаңа ғылыми мәліметтерге сәйкес, адаммен қабылданатын кез келген ақпарат жедел жадыда аталмыш 15-20 минут ағымында айналып, одан соң сақтау үшін ұзақ мерзімді жадыға барады. Сондықтан адам аз ғана уақытта негізін қалаушы және әрекет етуші білім мен біліктілікті үлкен аумағын игеру;

- Оқытудың техникалық жүйелерінің бөлігі бойынша курсты оқып үйрену мақсаты болашақ мамандардың оқытудың жаңа техникалық құралдарын игере білумен оларды оқыту – тәрбиелік, мәдени – демалыс шараларында қолдана білуі;

Пән туралы қысқаша мәлімет

Қазіргі таңдағы жаңа оқыту технологиясы өз алдына білім беру үлгісін оңтайландыру, бір жүйеге келтіру мақсатын қойып, техникалық және адам ресурстарын есепке ала отырып оқытудың жалпы процесін құрудағы, қолданудағы және анықтаудағы жүйелік әдіс ретінде қарастырылады.

Сана психиканың дамуының жағары сатысы ретінде. Сана мен санасыздықтың әрекеттестігі. Психологиялық қорғаудың тәсілдері. Жанды және жансыз табиғатындағы бейнелеудің деңгейі мен формасы. Жануарлардағы психикалық бейненің даму деңгейі мен сатысы жайлы А.Н. Леонтьевтің болжамы, оны анықтауы және К.Э. Фабридың ары қарай жетілдіруі.

Адамның іс-әрекетінің құрылымы. Іс-әрекеттің түрлері және оның сипаттамасы. Психиканын іс-әрекетті табиғаты туралы Л. Рубинштейн және А.Н. Леонтьевтің ой-пікірі.

Қарым-қатынастың туралы түсінік. Қарым-катынастың сан салалары. Коммуникативті қатынас.Интерактивті және персептивті қаныстар.Қатынас жасау және хабар алмасу.Қарым-қатынас және тіл. Қатынас адамдардың өзара іс-әрекеттерін реттеп отыру туралы. Қоғамдық өмірде адамдардың әлеуметтік қарым-қатынас процесіндегі концепциясы.

Топтар және оның классификациясы. Топтардың даму деңгейі. Топтардың даму деңгейінің өсуіне карай бөлінуі: ұжымдар,әлеуметтік ассоциациялар,корпарациялар және аралас топтар. Ұжым топтың ең жоғарғы түрі. . Ұжым ішінде адамдардың ісәрекеті аркылы өзара қатынастардың сипаты. Топтар мен үжымдардын майда бөлшектерге бөлінуі. Өзара таңдау. Социометрия. Референттік іріктелген топ және оны зерттеп білудің әдісі. Лидерлік жетекшілік топ. Оқушылардьң бірлесіп атқаратын істері үжымдастықты өрістетіп отырушы фактор. Үжымдастық және оқытуды топтастыра отырып, шебер үйымдастыра білу.

Қазіргі замандағы жеке адам теориялары. Тұлғаның дамуында естің рөлі. Тұлғаның түрткілері мен қасиеттері. Қызығу, дүниетаным, сенім, мұрат.

Жаңа туған нәресте "адам" деп аталғанымен, "тұлға" деген атқа көпке дейін ие бола алмайды. Өйткені, кісі болып, ержету үшін бала оңы мен солын, өзінің "менің" басқа "мендерден", яғни басқа адамдардан ажырата білуі тиіс.

Тақырып 8 Зейін.

Зейін теориясы және оның физиологиялық механизмдері. Зейіннің түрлері және кызметтері. Зейіннің негізгі қасиеттері.

Зейін деп — адам санасының белгілі бір затқа бағыттала тұрақталуын көрсететін құбылысты айтады. яғни, зейін дегеніміз айналадағы объектілердің ішінен керектісін бөліп алып, соған психикалық әрекетімізді тұрақтата алу.

Тақырып 9 Түйсік пен қабылдау.

Түйсік пен қабылдау туралы түсінік. Түйсіктердіц рефлекторлық табиғаты. Рецепторлар мен талдағыштар. Түйсіктің түрлері. Түйсіктін қасиеттері. Сезгіштік табалдырығы. Адаптация. Синестезия. Сенсибилизация. Қабылдаудың зат түрінде болуы, тұтастығы, қүрылысы, түрақтылығы және мәнді түрде реттелуі. Апперцепция.

Ес туралы жалпы түсінік. Ес туралы теориялар. Аристотель, А.А.Смирнов, В.П.Запорожец. Естің физиологиялың негіздері. Естегі елестер. Естің түрлері: қысқа, ұзақ, оперативті, механикалық, логикалық, ерікті, еріксіз, мнемониялық. Естің типтері: керу, есту, қимыл, аралас. Ес процестері. Есте қалдыру және іс-әрекет. Қыска мерзімді есте қалдыру мен түпкілікті есте қалдыру. Есте қалдырудың мақсаттары. Мағынасына қарай есте калдыру мен жаттау аркылы есте қалдыру. Қайта жаңғырту түрлері: іргелестік, ұқсастық, қарама-қарсылық заңдылыктары.

Ойлау әрекеті туралы түсінік. Ойлау және жеке адам. Ойлаудьң физиологиялық негізі. Ойлау әрекеттері. Ойлаудың түрлері және олардың өзіне тән даралық ерекшеліктері. Ойлау таным процестерінін жоғарғы сатысы. Сөзбен ойдың бірлестігі. Сөйлеу туралы жалпы үғым.

Қиял туралы түсінік. Қиялдың тарихи даму жолдары: қиял және ауыз әдебиеті. Қиял және ғылыми прогресс. Қиялдың еріксіз және ерікті түрлеріне сипаттама. Арман және практикалық іс-әрекет. Қиялдың талдау мен біріктіруші сипаты.

Сезім туралы түсінік. Сезімнің когнетивтік процестерде, жеке бас көрініетерінде атқаратын ролі. Сезім мен эмоцияның психофизиологиялық негіздері. П.В.Симонов, П.М.Якобсон эмоцияның психологиялық теориялары. Ч.Дарвин, У.Джеймс, КЛанге, С.Шехтер. Сезім және жеке адам. Аффектер. Кеңіл күйі. Эмоциялық стресс. Жоғарғы сезімдердің мазмүны мен мәні. Ақыл-ой және эстетикалық сезімдер, сезімнің бүл түрлерін мектеп оқушыларының бойына қалыптастыру. Сүйіспеншілік сезімі.

Ерік туралы түсінік. Еріктің когнетивті процестермен байланысы. Мотивтердің ішкі күресі, ерік әрекетінің басталуы, тоқтамға келуі. Ерікті әрекет сатылары. Ерікті әрекет және оның құрылысы. Ерік сапаларын қалыпастырып отырудың жолдары. Ерікті әрекеттерді қалыптастыруда үжымның рөлі. Бақылауды шектеу. Жауапкершілік. Ерік және адамның өз еркін тәрбиелеудің міндеттері.

Темперамент туралы жалпы ұғым. Жеке адамныцң дамуындағы темпераменттің турақтылығы мен орнықтылығы. Темпераменттер туралы ілім терминологиясының тарихи мәні. Темпераменттерге тән психикалық қасиеттердін. ауқымы. Жеке темперамент типтер және олардың психологиялық сипаттамасы. Темпераменттін физиологиялық негіздері. Жоғаргы нерв қызметінің типтері және темперамент.

Мінез туралы жалпы түсінік. Мінез және адамның даралық өзгешелігі. Мінез бітістері. Мінездің қүрылысы. Мінез қасиеттерінің жиынтығы арқылы адамның жеке басының сипатталуы. Адамның жеке мінез-қүлық ерекшеліктерінін әлеуметтік орта мен өмір сүрген жағдайына байланысты өзгеруі. Мінез сапаларындағы айрықша ерекшеліктер. Мнез бітімі мен оның көрінісі.

Қабілет - белгілі бір істі үздік орындауға мүмкіндік беретін адамның әр түрлі жеке қасиеттерінің (музыкалық саңылау, түстерді жақсы ажырата алу, қолдың икемділігі т. б.) қиысып келуін, яғни адам қасиеттерінің синтезі деп атайды. Қабілет және нышан. Бейімділік және қабілет.

Әртүрлі бағыттар мен кезеңдер критерилері (Д.Б.Әльконин, А.Н.Леоньтев, Л.И.Божович, Д.И. Фельдштейн). Л.С.Выготскийдің жұмыстарындагы периодизация мәселесі. "Жас ерекшелік және педагогикалық психологиясы" ұғымдары. Баланың психикалык дамуындағы дағдарыстардың мәнін түсіну. Жетекші іс-әрекет түсінігі. Жетекші іс -әрекет және жастагы негізгі психологиялык жаңа құрылулар. Онтогенездегі жетекші іс -әрекеттердің ауысуы.

Құрбылар ұжымы және ондагы өз ара әрекет қоғамның ересек мүшелерінің катынастарын модельдеуі ретінде. Тұлғаның онтогенезде қалыптасуы және оқу іс-әрекеті. Танымдык, қоғамдық қызығулардын, мінез құлық мотивінің калыптасуы. Оку әрекетіне таңдамалы қатынас. Кәсіби бағдарлану мәселесі.Еңбек іс әрекеті, оның жас еспірімнің жеке басының қалыптасуындагы рөлі. Аффекті-қажеттіліктер сферасының дамуы. Мінездің даму сипаты.

Баланын мектепке дейінгі психологиялык дайындық мәселесі. Мектепке дейінгі кезеңнің соңындағы балалардың анатомо-физиологиялык ерекшеліктері. Алты жасар баланың жеті жасар баладан айырмашылығы. Мектепке дейінгі баланың мектепке оқуға дайындығын анықтайтын психологиялық және мінез-кұлықтык ерекшеліктер.

Бастауыш мектеп жасындағылардың дамуының жалпы шарты. Оку іс әрекеті кіші мектептегілердің жетекші іс әрекеті ретінде. Оқу іс әрекетінік жалпы күрылымы, қалыптастыру заңдылықтары. Мектептегі алғашкы теориялык ойлаудың калыптасуы (Д.Б.Әльконин, В.В.Давыдов).

Жасөспірім жасының дағдарысы мәселесін шетел және кеңес психологиясында зерттеу. Жасөспірім жасына өтудің анатомиялык-Аизиологиялық және психологиялык алғы шарттары. Жасөспірімдердің физикалык, ақыл-ой, әлеуметтік дамуындағы индивидуалды және жыныстық айырмашылықтар. "Есею сезімі" жасөспірім жасының негізгі психологиялық қүрылымы ретінде, оның түрлері. Жасөспірім жасындағы жетекші іс-әрекет. Жасөспірімнің ерекшелік психологиясының қолданбалы мәнділігін және ден саулық сақтауда.оқыту мен тәрбиеде, диагностика мен коррекцияда практикалық сұрактарды шешу мүмкіндіктерін көрсету. Жасөспірімнің ерекшелік психологиясының басқа ғылымдармен байланысы. Қазіргі жасөспірімнің ерекшелік психологиясының мәселелері. Жасөспірімнің ерекшелік психологиясының негізгі категориялары (жас, даму және т. б.) Жасөспірімнің ерекшелік психологиясының білімдері.

Физикалық, ақыл-ой, әлеуметтік дамудағы индивидуалды айырмашылықтар. Ерте жастық шақтың психологиялык жалпы және басқа да қырлары. Ерте жастық шақтағы махаббат. Ерте жастық шақ жасындағы психикалык өмір ерекшеліктері. Әмоциялық ерекшеліктері. Мотивтері мен кұнды бағдарланулары. Творчестволық белсенділіктің дамуы өзін көрсету кажеттілігі ретінде. Ойлау ерекшелігі, оны тәрбиелеу шарты. Ғылыми кезқарастардың даму жолдары.

Психологтың өзін-өзі тәрбиелеу психология шеберлікті қалыптастырудың құралы ретінде.Психологтың өз бетінше тәрбилеу білім жетілдіруі. Тәрбиелеу психологиясы іс- әрекеттің компонентті өзін-өзі мәдениетін көтеруі. Тәрбиелеу психологиясының сана-сезімі және рефлексиясы. Психолог шығармашылығы өзін- өзі шеберлігін дамыту факторы.Тәрбиелеу психологиясы шығармашылығының құрылымдық компоненттері.Психолог қызметінің әр деңгейінедегі өзін- өзі шығармашылығы. Болашақ психологтың өзін-өзі тәрбиелеу . Студенттердің өзін тәрбиелеуінің мақсаты мен міндеттері, оның қозғаушы күштері. Өзін-өзі тәрбиелеудің құралдары мен әдістері. Студенттер мен педагог- психологтардың өзін-өзі тәрбиелеу арасындағы өзара байланысы.

Оқу және оқыту психологиясы.Оқыту психологияның пәні. Оқыту психологиян әдіснамалық кызметтері. Психологияның принциптері: бейнелеу, субъе (антропологиялық), даму, сана мен іс-әрекеттің бірлігі, психикал; құыблыстардың жүйелік детерминациясы. Тұрмыстык және ғылым психологияның негізгі айырмашылықтары және жүйелі талдау. Ғылым психологиялык зерттеудің нәтижелері, олардың теориялық және колданба^ мәні.

Психологиялык білімдердің өздеріне тән ерекшеліктері. Психолоп ' жануар мен адамдардың іс-әрекетіндегі психикалық бейнелеудің қүрылым мен пайда болуы туралы ғылым ретінде.

Тақырып 26 Педагогикалық іс-әрекетінің және педагогикалық тұлғасының психологиясы.

Дағдыны калыптастыру және жаттаудың негізгі заңдылықтары: дағдының құрылысы. Дағдының бір-біріне әсері. Ептіліктің пайда болуы. Әдет және оның адамныц мінез-қүлқы мен іс-әрекетіндегі маңызы. Адамнын негізгі іс-әрекет түрлері. Ойын және оның психологиялык сипаты. Ойының баланың дамып жетілуіндегі рөлі. Оқу әрекеті және оның психологиялық сипаты. Еңбек әрекетінің психологиялық сипаты. Ұстаздық сипат. Педагогикалық техника мұғалімнің жүріс- тұрысының формасы және оның компоненті мұғалім іс-әрекетіндегі техниканың мәне . Жас мұгалімнің педагогикалық техникасында әдеттегі кемшіліктер.Педагогикалық шеберліктегі басқару техникасы .Мұғалімнің өзін- өзі басқара білу шеберлігі, өзін-өзі қалыпқа келтіру техникасының негізі. Өзінің психофизикалық жағдайын менгеру техникасы, өзін жөнге келтірудің негізгі.Педагогикалық өзара қызметте ауызша қатынас құрадары.Өзара жалғасу кезіндегі қимыл мен бет қимылының / мимика / ролі. Педагогикалық қарым-қатынастағы пантомимика мен пластика.Зиянды әдеттер.Педагогтің сыртқы пішіні; киімі, тұрысы, жүрісі,беті,шашы,әсемдік бұйымдары.Мұғалімнің сыртқы пішінінің мәдениеті.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер тізімі:

1. Бап- Баба (Бабаев), С. Б. Жалпы психология : (Жантану негiз-

дерi):жоғары оқу орындары студ. арнал∙ан дәрiсбаяндама.-Алматы:Дарын,2001.-313 б.

2.Кулагина И.Ю., Колюцкий В.Н. Возрастная психология: Полный жизненный цикл развития человека. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений. – М.: ТЦ Сфера, 2005. – 464 с.

3.Хон Р.Л. Педагогическая психология: Принципы обучения: Учеб. пособие для высшей школы. - 2-е изд. – М., 2005.

4.Столяренко Л.Д. Педагогическая психология. Серия «Учебники и учебные пособия». - 4-е изд. перераб и доп. – Ростов н/Д., 2006. – 542 с.

5.Солдатова Е.Л., Лаврова Г.Н. Психология развития и возрастная психология. Онтогенез и дизонтогенез / Серия «Высшее образование». – Ростов н/Д: Феникс, 2004. – 384 с.

6.Шаповаленко, И. В. Возрастная психология (Психология развития и возрастная психология):учебник для вузов/И. В. Шаповаленко.-М. : Гардарики, 2005

7.Крайг, Г. Психология развития/Грэйс Крайг, Дон Бокум ; науч.ред. Т. В. Прохоренко.-9-е изд.-СПб.:Питер,2006.-939 с.:ил.-(Мастера психологии)

8.Возрастная психология: конспект лекций/сост. М. В. Оленни-

кова.- М.:АСТ;СПб.: Сова,2006.-126 с.-(Cogito, ergo sum; Универси-
тетская библиотека)

Қосымша әдебиет:

9.Алейникова, Т. В. Возрастная психофизиология:учеб. пособие/Т В. Алейникова; под ред. Г. А. Кураева.-Ростов н/Д:Феникс,2007.- 287 с.-(Высшее образование)

10.Смирнов, А. Г. Практикум по общей психологии:[учеб. Пособие для студ. пед. вузов]/А. Г. Смирнов.-М.:Изд-во ин-та психотерапии,2005.-220 с.

11. 
    www.koob.ru
    

12.www.book.ru

13.http://library.evro-bit.ru

жүктеу/скачать 155.31 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: