Егемен Қазақстан
жүктеу/скачать 57.46 Kb.
|
| Егемен Қазақстан. – 2015. - №62. - 7 сәуір
Күрішбаев А.Қ., С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің ректоры, профессор Келешек көкжиегі Қазақстанда өткізілетін маңызды бес институттық реформалар қатарын индустрияландыру және экономикалық өсу құрайды. Және аса жауапты тапсырмалар аграрлық секторға жүктеледі. Қазақстан Республикасы әлемге, ең алдымен, мұнай мен металды экспорттаушы мемлекет ретінде танымал. Аталған салада біз өзімізді маңызды ойыншы ретінде көрсете білдік, бұл бағытта әлемдік экономикада ойып тұрып өз орнымызды алдық. Алайда, бұл ресурстар қайта қалпына келтірілмейді, яғни күндердің-күнінде оларды тиімді өңдеу мүмкіндігі де сарқылады. Ол күн алыс та емес. Қазақстанның одан кейінгі экономикалық дамуы қандай болмақ? Әлем халқы санының күн санап өсуімен қатар ауыл шаруашылығын қарқынды дамыту мүмкіндіктерінің азаюы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесін өзекті етіп отыр. БҰҰ-ның Азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымының мәліметі бойынша, 2050 жылға қарай Жер шарындағы тұрғындар саны 9 млрд.-тан асып, көптеген азық-түлік түрінің жетіспеушілігі екі есеге артады. Осы орайда, ішкі азық-түлік қажеттілігін қазірдің өзінде әрең қанағаттандырып отырған көптеген мемлекеттер ауылшаруашылық өнімдерін экспорттауға қауқарлы елдерге назар аударуда. Табиғи және әлеуметтік-экономикалық факторларға байланысты Еуразия континентінде өнімді экспорттауға қауқарлы елдер қатарында тек екі ел бар, олар – Қазақстан мен Ресей. Біздің есебіміз бойынша, бүгінде Қазақстанда егістік жерлердің биоклиматтық әлеуетінің тек үштен бірі ғана пайдаланылуда. Одан өзге тыңайтылған жерлер, пайдаланылмаған жайылымдықтар мен шабындықтар бар, олардың көлемі 100 млн. гектарды құрайды. Әлемде мұндай ресурсқа ие елдер саны көп емес, сондықтан да жер қорымыздың байлығы бізге болашақта азық-түлік өндірісін арттыруға мол мүмкіндік береді. Болашақты дәл болжай білген еліміздің басшылығы қазірдің өзінде экономикалық саясатта агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға басымдық беріп отыр. Бүгінде біз Қазақстанның ауыл шаруашылығын дамытуға қаржы құйып, өндірілген өнімді импорттауға шетелдік инвесторлар тарапынан қызығушылықтың артқанын байқаймыз. Бірақ инвестиция тарту үшін ауыл шаруашылығының тиімділігін жоғарылату маңызды. Халықаралық ауылшаруашылық өнімі нарығынан тұрақты орын алу үшін, бірінші кезекте, адами капиталдың жоғары сапасы және озық инновациялық жобаларды дамытуға, қолдауға күш салуымыз қажет. Осы бағытта ауыл шаруашылығы саласында әлемде көш бастап тұрған елдер қатарына кіру үшін, жүйелі, кешенді, әлемдік тәжірибеден үлгі ала отырып көп шаруа тындыру керек. Елімізде аграрлық ғылым дамуына ерекше назар аудару әлемдік нарықта көшбасшылар қатарына шығу мақсатымен ұштасады. Мемлекет басшысының маңызды бастамаларының бірі – Назарбаев Университеті үлгісінде ауыл шаруашылығы саласында халықаралық деңгейдегі зерттеу университетін құру, бұл – С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетіне тікелей қатысты әрі біздің ұжым үшін болашақ міндет-мақсаттарымызды айқындаған маңызды бастама. Қазіргі қоғамда зерттеу университеттерін дамыту аграрлық ғылымның маңызды парадигмасы болып табылады. Австралия, Нидерланд сияқты технологиялық көшбасшы мемлекеттер бүгінде аграрлық ғылымның ұлттық жүйесін аграрлық зерттеу университеттері базасында қалыптастыруда. Дәстүрлі аграрлық ғылым салалық ғылыми институттар арқылы дамыған басқа да елдер осы жолды таңдауда. Мәселен, аграрлық саладағы әлемнің көшбасшысы – АҚШ дүниежүзі бойынша ең ірі ауылшаруашылық зерттеу қызметіне ие бола тұра, соңғы бес жыл бойы аграрлық зерттеу университеттерінің ғылымын мемлекет тарапынан қаржыландыру көлемін 3 есеге арттырды. Еуропада ең үздік аграрлық ғылым жүйесін қалыптастырған Францияның Ұлттық ауылшаруашылық зерттеу институты 2009 жылдан бері жоғары ауылшаруашылық мектептерді жетекші ғылыми-зерттеулерге тарту саясатын жүргізуде. Әлемдік аграрлық ғылымдағы мұндай өзгерістер себебі айқын: тек университеттер ғана ғылыми зерттеуді білім беру үдерісімен байланыстырып және озық инновацияларды игеруде барынша жылдамдыққа қол жеткізіп, білімді жетілдіру мен таратудың үйлесімділігін қамтамасыз ете алады. Сонымен қатар, тек университеттер ғана ғылым саласын жаңа идеялармен, жас таланттар – зерттеудің заманауи әдістерін меңгерген жаңа формация ғалымдарымен тұрақты түрде қамтамасыз ете алады. Біз болсақ, кеңестік кезеңде қалыптасқан аграрлық ғылымды ұйымдастыру жүйесінен шыға алмай, ғылыми мектептердің заманауи технологиялық даму динамикасына бейімдемей, ғылыми зерттеулерді салалық институттар еншісіне көшіре салдық. Осыдан 20 жыл бұрын Нидерландта да осындай жағдай орын алған. Дегенмен, соңынан барлық салалық институттар Вагенинген университетінің құрамына берілді. Нәтижесі де көп күттірген жоқ: аталған зерттеу университеті аграрлық саланың зерттеу орталықтары рейтингінде көшбасшылық орынды тұрақты иеленіп, өз елінің әлемдік жетекші ауылшаруашылық державалары қатарындағы мәртебесін алуға үлес қосып отыр. Қазақстан Республикасының 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді дамыту мемлекеттік бағдарламасында осыған ұқсас реформа қарастырылған. Бұл бағытта елімізде Мемлекет басшысының бастамасымен әлемдік жетекші зерттеу университеттері үлгісі негізінде құрылған Назарбаев Университеті табысты жұмыс істеуде. Оның қызметі негізіне қаланған автономдық қағидасы жоғары білім беру жүйесіндегі жетекші реформаның негізгі элементі болып саналады. Осы сызба бойынша бүгінде Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық зерттеу техникалық университеті реформалануда, С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті үшін де осы үлгі таңдалған. Бірақ жалғыздан-жалғыз халықаралық деңгейдегі зерттеу университетін құруға, әлемде қазірдің өзінде кеңінен танылып, қолданылып жүрген жаңашылдықты қайта жасап шығаруға көп уақыт пен мол қаржы кететіні баршамызға белгілі. Әлемде қалыптасқан үздіктің бәрін алып, біздің жағдайымызға бейімдеу және енгізу – қазіргі күннің көкейкесті міндеті. Сондықтан да біз үшін маңызды міндет әлемдегі табысты, белгілі серіктестерді іздестіру болып табылады. Әлемдегі жетекші ғалымдардың көмегімен, біз аграрлық саладағы №1 зерттеу университеті болып саналатын Дэвистегі Калифорния университетімен (АҚШ) байланыс орнаттық. Көптеген елдер ұлттық аграрлық білім мен ғылым жүйесін аталған университеттің ұсынысы негізінде қалыптастырған болатын, әрі олардың бізбен ынтымақтасуға әзірлігі одан әрі реформалану үшін маңызды қадам болды. Бүгінде біз өзара ынтымақтастық туралы келісімшарт жасасып, магистратура үшін ортақ жаңа білім бағдарламасын әзірлеуге кірістік. Бүгінгі таңда шетелдік зерттеу университеттері бағдарын сараптай отырып университеттің 2020 жылға дейінгі даму бағдарламасы жасалды, ол барлық қажетті реформаларды жинақтап, болашақ дамуымыздың тұтас векторын қалыптастырды. Бағдарлама құзырлы мемлекеттік органдардың қарастыруына берілді, бірақ, өкінішке қарай, оны қаржыландыру туралы мәселе бүгінгі күнге дейін шешілген жоқ. Сөйте тұра, өз ресурстарымызға сүйеніп, біз бағдарламаны іске асыруға кірісіп кеттік. Оның ішінде тәжірибелік дайындықты күшейту мақсатында тәжірибе ұзақтығы 3 айдан 7 айға дейін ұзартылды, бірқатар мамандықтарға дуалды оқыту үлгісі енгізілуде. Ақмола облысы Целиноград ауданының аумағында шетелдік инвесторлардың қолдауымен заманауи эксперименталды кампус құрылуда. Қазақстанның басқа университеттерімен, ғылыми орталықтарымен бәсекелестік күресінде ғылыми-зерттеуді әртараптандыру аясында ғалымдарымызбен жобаларды гранттық қаржыландыру көлемі 2,5 есеге арттырылды. Қосымша үш халықаралық ғылыми-техникалық бағдарлама ұлттық ғылыми кеңеспен мақұлданып, жоғары ғылыми-техникалық комиссияның қарарына енгізілді. Әрине, бір жарым жыл ішінде атқарылған жұмыстар – С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетін заманауи, халықаралық деңгейдегі қарқынды дамушы зерттеу университеті ретінде қалыптастыру жолының алғашқы сатысы ғана. Бұл жол – біздің нақты анықтаған және күн сайынғы еңбекпен жаңа белестерін бағындырып келе жатқан жолымыз. Біздің оқу орнымыздың бұл талпынысы Мемлекет басшысының қарапайым адамдар жүрегінен орын тапқан тек бір ғана бастамасы мыңдаған адамнан тұратын ұжым мәдениетін өзгертуге және оны елімізге қажетті нәтиже мен жетістіктерге жетелеуге қаншалықты әсер еткенін байқатады. Бүгінгі таңда экономиканы түбегейлі жетілдіру саясатын толықтай қолдай келе, біз болашаққа сеніммен қараймыз. Білімді қаржыландыру, жастардың кәсіби дағдылары мен шығармашыл әлеуетін дамытуға жағдай жасау арқылы қазақстандықтар әлемнің дамыған 30 елінің қатарына кіру мақсатын толықтай орындай алады және ауылшаруашылық саласында әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті ел ретінде танылатынына нық сенімдіміз. жүктеу/скачать 57.46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|