Базарбай -
өзі сексенге, кіші әйелі қырық төртке келгенде Төлегені дүниеге келеді. Өзі
бай болады.
Сансызбай -
Төлегеннің батыр інісі. Кейін Қыз Жібекті әмеңгерлік дәстүрмен алған, Хо-
ренді айқаста жеңген.
Шеге -
Сансызбайдың ақын, батыр досы. Қыз Жібекті алуға көмектескен.
Қаршыға -
Сырлыбай ханның ақылшысы. Төлеген мен Жібектің кездесуіне себепші жан.
Бекежан -
сұм, қу бейне ретіндегі кейіпкер. Қособада Төлегенді өлтірген арғыннан
шыққан Жібекке ғашық жандардың бірі.
Хорен -
Жібекті алғысы келген қалмақ ханы.
Төлегеннің анасы, Сырлыбай хан, Жібектің жеңгесі мен анасы.
« Маңызды деректер:
Жүз Жағалбайлы елі мекен еткен жер: Мекке жолындағы тылсым дария, Қара теңіз жағасы.
Жер атаулары:
Ақжайық - Шекті елі, Қособа, Қара теңіз
Базарбай сексенге келгенде, кіші қатыны қырық төртке келгенде бір ұл тауыпты, аты Төле-
ген. Оның артынан тоғызыншы жылда тағы бір ұл туыпты, оның аты Сансызбай.
Екеуіне де Базарбай қалың бермейді, тірі болса, өздері де қыз алар, патшаның қызын алса да
мал жетеді деп.
Төлеген 12 жасқа келгенде ешкімнің қызын жақтырмайды. 16 жасқа келгенде бұл елге бір са-
удагер келіп: Ақжайықтың бойында Алты арыс Шекті елі бар, онан бір қыз тауып қайтасыз, -
дейді. Жүз күндік жол екен және жетпіс бес күндік бір жолы бар, оның қырық күншілік шөлі
бар. Төлеген Көкжорға тұлпарды мінеді, алтын-күміс тұрман жасатып, гауһардан тас орнат-
тырып, қасына сексен жігіт жолдас алып, қырық нарға азық арттырып, тоғз түйеге ділдә,
жамбы артып, Наурыз айы туғанда жүреді. Анасы артынан кеп жылайды.
Төлеген Шекті еліне келіп, Қаршығамен кездеседі. Сырлыбайдың алты ұлы мен ең кенже
қызы бар екен. Қаршыға анасынан алдап сұрап алып, Төлегенді Қыз Жібектің күймесіне апа-
рады, екеуін таныстырады.
Төлеген үш ай қалыңдық ойнатады, еліне қайтпақ болғанда Қыз Жібек түс көреді. Түсінен
шошып оянып, кіші жеңгесін шақырыпалып бір сөз деді:
«…Ау, жеңеше-ау, жеңеше-ау,
Төлегенге барып кел,
Тілімді алса жүрмесін…
Мен бүгін бір түс көрдім,
Түсімде жаман іс көрдім,
Төлеген мінген Көкжорға ат
Ер-тоқымсыз бос көрдім…»
Төлеген сонда берген жауабы:
«Ау, жеңеше-ау, жеңеше-ау,
«Түс түлкінін боғы» еді,
Әрнеме деп келмеші-ау!…
Сәлем де Жібек қорықпасын,
Өліп кетсем Жібекті
Еш жаманға қор қылмас
Сансызбай атты інім бар…
Елімнің ақын, көсемі
Батыр Шеге дер еді,
Ақылға дарқан кен еді.
Олай-бұлай боп кетсем,
Сансызбайға басшы боп
Еліңізге жетіп келеді…
Не салса да Құдайым
Жібек үшін көрем деп,
Жібекке дұғай сәлем» деп
Енді атына мінеді…
Төлеген еліне жеткенде, үлкен той жасайды.
Төлеген барлығын баян етіп болған соң, Базарбай: « Шырағым, қайныңа енді қашан
Достарыңызбен бөлісу: |
