«экологиялық биотехнология» пәнінен ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені

Мазмұны

1.1 Оқытушылар мен пән туралы жалпы мәліметтер

Мирашева Гульмира Оразбековна, доцент м.а., т.ғ.к.

«Стандарттау және биотехнология» кафедрасы

Қатынасу ақпараты тел.35-46-02, оқу ғимараты № 9, № 304 кабинеті

Сабақ өткізілетін орындары - № 318 аудитория

Бұл пән бойынша кредит саны 3.
1.2 Пәннің қысқаша мазмұны. Экологиялық биотехнология биотехнологияның негізгі салаларының бірі болып табылады.

Қоршаған ортаның мәселелерін, мысалы, қалдықтарды қайта өңдеу, суды тазарту, ластануды жою, т.с.с. мәселелерін шешу үшін биотехнологиялық әдістерді ерекше қолдану экологиялық биотехнология пәнін құрайды. Экологиялық биотехнология — бұл биохимия, микробиология, гендік инженерия, химиялық технология жетістіктерін бірге қолданып, қоршаған ортаны қорғау мен сақтаудың жаңа саласы. Лас заттардың экожүйедегі айналымында микорағзалар үлкен рөл атқарады. Микроағзалардың әрекетін тағамдық, фармацевтикалық, химиялық өнеркәсіпте және гендік инженерияда қолдануымен қатар, енді оларды адамның тіршілік әрекетінің қалдықтарын қайта өңдеу үшін қолдану мүмкіндігі туды. Қалалардың өсуі мен өнеркәсіптердің дауына байланысты үлкен экологиялық мәселелер пайда болды, бұл – су қоймаларының ластануы, улы заттардың,сонымен қатар канцерогенді заттардың жиналуы, тұрмыс қоқыстары мен қалдықтардың жиналуы, ауаның ластануы. Алайда адам қолымен жасалынған көптеген төмен малекулалы қосылыстар (улы химикаттар, детергентер) және жоғары малекулалы полимерлер микроағзалар әрекетінен ыдырамайды, яғни мұнда аса жетілдірілген технологиялар қажет.

1.3 Берілетін курстың мақсаты әртүрлі ағынды сулардың негізгі сипаттамаларымен таныстыру;

• 
  табиғаттағы зат алмасу процесстеріне белсенді қатысуы нәтижесінде табиғи тепе-теңдіктің сақталуына әсер тигізетін микроағзалардың маңыздылығын көрсету;
  
• 
  биотехнологияның негізгі ұстанымдарымен таныстыру, сыртқы ортаның объектілерін тазарту үшін қолданылатын биореактор түрлерімен таныстыру;
  
• 
  Микроағзалардың мүмкіндіктері мен оларды биотехнологияда ағынды суларды тазарту, биогаз алу және қоршаған ортану сауықтандыру үшін қолдануы туралы түсінік беру;
  
• 
  Жаңа ұрпақ биокатализаторларын – иммобильденген ферменттер мен бүтін микробты жасушаларды қолдануға негізделген биотазартудың жаңа технологияларымен таныстыру; өсімдіктер мен топырақ микроағзаларымен қатынасқан және ерекше қасиеттері бар ауыр металлдар мен радионуклидтармен, органикалық ластаушылармен ластанған топырақты тазарту үшін қолданылатын биоремедиация ұстанымдарына түсінік беру;
  
• 
  Экологиялық мәселелерді шешуде жаңа қасиеттері бар микроғзалар жасау арқылы гендік инженерия мүмкіндіктерін көрсету;
  
• 
  Теориялық білімді тәжірибеде бекіту; ағынды суларды және топырақты тазарту сипатамалары және жұмыстары үшін әмбебап әдістерді қолдануға тәжірибелік машық беру.
  
• 
  Нақты экологиялық мәселелерді шешу үшін алған білімді стратегиялар жасау үшін қолдануға үйрету.
  

1.4 Пәнді оқытудағы басты міндеттері – мамандық бойынша оқыған пәнді тәжірибеде пайдалана білу.

• 
  Білу керек: Органикалық және биологиялық химия, математика, информатика, физика, өсімдіктану, жануартану, генетика және микробиологияның, т.б. жалпы курстарын;
  

-Меңгеру керек: пәннің дәрістік материалдарын;

• 
  Істей алу керек: биотехнологияның негізгі объектілерін қарастыру;
  

1.6 Курстың пререквизиттері:

1.6.1 Микроағзалар биотехнологиясы

1.6.2 Экология

1.7.1 жоқ

Кесте 1

Тақырыптардың атаулары мен олардың мазмұны	Сағаттар саны				Әдебиеттер
	ДС (сағ)	ТС (сағ)	БАОӨЖ (сағ)	БАӨЖ (сағ)
1	2	3	4	5	6
Дәріс сабақтары
Модуль 1 Аэробты және анаэробты процестер. Аэробты және анаэробты тазарту аппараттары
Пәнге кіріспе	1			2	7.1.1
Суды аэробты тазарту процестері	1		1	2	7.1.2 7.1.3
Гомогенді реакторлар	1		1	2	7.1.4 7.1.6
Қозғалыссыз биопленкалы реакторлар.	1				7.1.2
Суды анаэробты тазарту процесстері.	1				7.1.4
Суды анаэробты тазарту процессінің биохимиясы және микробиологиясы.	2				7.1.5
Ашу процессіне арналған өнеркәсіптік аппараттар.	2				7.1.3
Аэротенкада ағынды суларды белсенді лаймен тазарту үшін қолданылатын бактерияларды үздіксіз культивирлеу.	2				7.1.2 7.1.4 7.1.5
Модуль 2 Бактериялар және вирустар
Биотехнология объектілерінің классификациясы. Тірі клетка құрылымы.	1		1	2	7.1.2 7.1.4 7.1.5
Бактериялар. Бактерия классификациясы. Бактерия морфологиясы. Өсуі, көбеюі, қоректенуі.	1			2	7.1.3 7.1.4
Сүтқышқылды бактериялар. Бактерия морфологиясы. Өсуі, көбеюі, қоректенуі.	1		1	2	7.1.4 7.1.5
Сірке суқышқылды бактериялар. Бактерия морфологиясы. Өсуі, көбеюі, қоректенуі.	1		1	2	7.1.3 7.1.6
Вирустар. Вирусы. ДНК вирустары. Аденовирустар. Гепавирустар. Герпевирустар.	1			2	7.1.2 7.1.5
Вирустар. Рнк –вирусы. Аренавирустар. Буньявирустар. Калицивирустар. Коронавирустар. Ортомиксовирустар. Парамиксовирустар.	1		1	2	7.1.3 7.1.4 7.1.6
Модуль 3 Иммобилденген жасушаларды және сулфидты минералды бактериалды экологиялық биотехнологияда колдану
Экологиялық биотехнологияда қолданылатын иммобильденген жасушалар.	1		1	2	7.1.2 7.1.4
Иммобилденген жасушалар бекіген реакторлар түрлері.	1		1	2	7.1.2 7.2.4 7.1.5
Минералды шикізатты бактериалды сілтілендіру.	1		1	2	7.1.2 7.2.3
Сульфидті минералдардың бактериалды қышқылдануын пайдалану.	1			2	7.1.2 7.2.2 7.1.5
Модуль 4 Компостирлеу, биодеградация және силос өндірісі
Сабанның биодеградациясы..	1			2	7.1.2
Лактобациллалар пробиотикалық ағзалар ретінде.	1			2	7.1.3 7.1.6
Силос өндірісі.	1		1	2	7.1.4 7.1.5
Биопестицидтер.	1			2	7.1.3
Қоршаған ортаның ластануымен микроағзалардың көмегімен күресу.	1		1	2	7.1.2 7.1.4 7.1.5
Тәжірибелік сабақтар
Модуль 1 Аэробты және анаэробты процестер. Аэробты және анаэробты тазарту аппараттары
Суды аэробты тазарту процесстері		2	1	3	7.1.2 7.1.3
Суды анаэробты тазарту процесстері		2	1	3	7.1.4
Ағынды суларды тазарту үшін қолданылатын бактерияларды уздіксіз культивирлеу
Модуль 2 Қатты қалдықтар
Лайды қайта өңдеу.		2	1	2	7.1.3
Лайды аурусыздандыру және жою.		2	1	2	7.1.2
Модуль 3 Иммобилденген жасушаларды және сулфидты минералды бактериалды экологиялық биотехнологияда колдану
Экологиялық биотехнологияда қолданылатын иммобилденген жасушалар		2	1	3	7.1.2 7.1.5
Минералды шикізатты бактериалды сілтілендіру		1	1	3	7.1.2
Модуль 4 Компостирлеу, биодеградация және силос өндірісі
Сабанды компостирлеу және биодеградациялау		3	1	2	7.1.2
Ауыл шаруашылығында биотехнологиялық баламалар
Жалпы:	30	15	45	45

3 Пәнді меңгеруге арналған әдістемелік ұсыныстар
Пәнді жақсы менгеру үшін білім алушы алдымен 7-бапта берілген әдебиеттерді іздеп, олармен танысуы керек. Ары қарай берілген тақырыптар бойынша өз кезегімен жаңағы әдебиеттерден материал іздеп, оны өз бетімен оқуы керек. Сонымен, сабаққа келген білім алушы, онда қай тақырып талданылатыны туралы хабарлы болуы керек және тақырыптың негізгі жағдайларын алдын ала оқып алуы керек.

Курстың бір бөлігі семестр бойы білім алушылардың өзіндік жұмыстарына келеді.

Өздік жұмыс «Экологиялық биотехнология» пәнінде маңызды бөлігі болып табылады және де басқа аудиториялық дайындықпен толтырылады. Өздік жұмыста бөлек әр түрлі теориялық бөлімдерді оқуда, тақырыптар бойынша есептерді шығарғанда, сонымен қатар есептік-графикалық тапсырмаларды және жеке сұрақ қатарларын ғылыми оқыту кірістіріледі. Өздік жұмысқа бақылау ауызша түрде және жазбаша сұрау, коллоквиум, тест, есептік-графиктік жұмыстарды қорғау, сұхбаттасу, сонымен қатар талқылау және рефераттарды қорғау арқылы жүзеге асады.

Әр түрлі жұмыстарды орындау барысында міндетті түрде жүйеде берілген әдебиеттермен шектелмеу керек. Каталог қарау барысында қарастырылып отырған тақырыпқа келетін аттарға жолығуымыз мүмкін. Міне, сол жолықтырғандарымызды бірнешеуі жарап қалуы әбден мүмкін.

Сонымен қоса, тақырыппен байланысқан немесе сол тақырыпқа келетін кітаптағы библиографиялық нұсқаулықтарға қарайласуымыз керек. Онда біз керек тақырыптың басқа қандай кітапта бар екендігі туралы ақпарат алуымыз мүмкін. Құнды ақпаратты нұсқаушы мақалалардан сызып алуымызға болады. Ол нұсқаулықтан керекті, қызықтыратын мақалаларды шыққаны туралы ақпарттарымен алуымызға және содан кейін керекті номерларымызға тапсырыс беруімізге болады.

Басты көмекші ретінде компьютерлік жүйе Internet атқарады. Онда ешқашан мақала болып шықпаған ақпарттарды кездестіруімізге болады.

Тез және дұрыс керекті әдебиетті таңдау үшін ғылыми және студенттік кітапханаларды және кітап іздеу механизмін жақсы білу қажет. Керекті әдебиет тізімі университет кітапханасында болмаған жағдайда ғылыми-техникалық немесе қалалық кітапханаға жүгіну керек.

Тағы бір жұмыс түрі реферат болып табылады. Білім алушылардың рефератында сол тақырып бойынша бірнеше көздерден алынып жинақтырылған негізгі мазмұнын тиянақты жеткізу жеткілікті.

Мәтінде тақырыпқа келмейтін артық ақпараттар болмауы шарт. Рефераттың мазмұнының сәйкестігі негізгі бағалаудың критериінің бірі болып табылады.

Рефераттың құрылуы алдына қойылған мақсаттар есебінен жүреді. Реферат титулды бет, мазмұны, кіріспе, негізгі бөлік, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Курстағы өзіндік жұмысты былай жүргізу ұсынылады. Курстың әрбір тақырыбынан ұсынылған әдебиеттерді оқып, оның теориялық негіздеріне көп тоқталмай, талқыланатын сұрақтарға жалпы түсінік қалыптастыру керек.

Содан кейін материалды толығымен меңгеруге көшу керек: теориялық жағдайларды меңгеру, негізгі мәліметтердің қажет жерлерін еске сақтау үшін жұмыс дәптерін жүргізген дұрыс.

Курсты меңгеру кезінде білім алушы өткен материялдарды жақсы меңгеру үшін реферат түріндегі БАОӨЖ және БАӨЖ алынады.

6 Бағаларды қою саясаты

Әрбір білім алушы қорытынды бағасы жақсы болуы үшін әр пәннен бір мөлшерде ұпай сандарын жинау керек.Ұпайдың максимальды саны:

1-7 апталардағы бірінші рейтинг қорытындысында - 300 ұпай,

8-15 апталардағы екінші рейтинг қорытындысына - 300 ұпай,

Дисциплина бойынша семестрдағы максимальды ұпай саны - 600.
«Биотехнология объектілері» пәні бойынша балдарды бөлу кестесі

2 кесте

Апта	Бақылау түрі	Жалпы балл	Ескерту
1	2	3	4
	1 – 7 аптаға дейн барлық аудиториялық сабаққа қатысу	30
2	ТС қорғау БАӨЖ
3	ТС қорғау БАӨЖ	50
4	ТС қорғау БАӨЖ	40
5	ТС қорғау БАӨЖ	50
6	ТС қорғау БАӨЖ	40
7	ТС қорғау БАӨЖ Рубеждік бақылау	90
	8 – 15 аптаға дейн барлық аудиториялық сабаққа қатысу	30
8	ТС қорғау БАӨЖ	25
9	ТС қорғау БАӨЖ	40
10	ТС қорғау БАӨЖ	25
11	ТС қорғау БАӨЖ
12	ТС қорғау БАӨЖ	25
13	ТС қорғау БАӨЖ	40
14	ТС қорғау БАӨЖ	25
15	ТС қорғау БАӨЖ Рубеждік бақылау	90

7 ӘДЕБИЕТТЕР
7.1 Негізгі

7.1.1 Экологическая биотехнология: пер с англ./ Под ред. К.Ф. Форстера, Д.А. Дж. Вейза. – Л.: Химия, 1990. – 384с.

7.1.2 Бирюков В.В. Основы промышленной биотехнологии. Бирюков В.В. – М.: КолосС, 2004. – 296с

Алматы.: 2003г. 450с.

7.1.3 Бейли ДЖ., Оллис Д. Основы биохимической инженерии. В 2т.-М.: Мир, 1989.592с.

7.1.4 Бирюков В.В., Кантере В.М. Оптимизация периодических процессов микробиологического синтеза. –М.: Наука, 1985.292с.

7.1.5 Ферментация и технология ферментов / Д.Уонг, Ч. Коней и др.: Пер. с англ. /Под ред. К.А. Калунянца. М.: Легкая и пищевая промышленность,1983,336с.

7.1.6 Гюнтер Л. И., Аграноник Р. Я., Гольдфарб Л. Л. Сбраживание осадков городских сточных вод в метантенках. М., 1986.

7.1.7 Евилевич А. 3., Евилевич М. А. Утилизация осадков сточных вод. Л.: Стройиздат, 1988.

7.1.8 Ксенофонтов Б. М.„ Рожков И. С. Обезвоживание и утилизация избы­точного активного ила и осадков сточных вод. М., 1987.

7.2 Қосымша

7.2.1 Сассон А. Биотехнология: свершения и надежды: Пер. с англ. /Под ред. В.Г. Дебабова. –М.: Мир, 1987. 412с.

7.2.2 Яковлев Технология микробиологического синтеза. Л.: Химия, 1987.272с.

7.2.3 Мосичев М.С., Складнев А.А., Котов В.Б. Общая технология микробиологических производств. - М.: Легкая и пищевая промышленность, 1982. 264с.

7.2.4 Биотехнология: принципы и применение / под ред. И. Хиггинса: пер. с англ. М.: Мир, 1988.

7.2.5 Варежкин Ю. Л1, Михайлова А. И,, Терептьев А, М. Методы интенси­фикации процесса биологической очистки сточных вод. М., 1987.

7.5.6 Голубовская Э. К. Микроорганизмы очистных сооружений. Л.: ЛИСИ, 1985.

7.2.7 Карелин Я. А., Жуков Д. Д., Журов В. И. Очистные канализационные установки в странах Западной Европы. М.: Стройиздат, 1977.

7.2.7 Мельдер X. А., Пааль Л. Л. Малогабаритные канализационные очистные установки. М.: Стройиздат, 1987.

7.2.8 Ротмистров М. И., Гвоздяк П. И., Ставская С. С- Микробиологическая очистка воды. Киев: Наукова думка, 1978.

7.2.10 Микробиология (ВИНИТИ Итоги науки и техники. Т, 4. Теория и прак­тика непрерывного культивирования микроорганизмов/Под ред. И. Л. Работнова, А. С. Смирнова. М., 1975.

7.2.11 Аграноник Р. Я. Технология обработки осадков сточных вод с приме­нением центрифуг и ленточных фильтр-прессов. М.: Строниздат, 1985.

жүктеу/скачать 211.29 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: