«Экологиялық мәдениет пен сананы қалыптастыру»
жүктеу/скачать 5.99 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ӘОЖ 631.15 (574) ІШКІ АУДИТТІҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Азанғулова Э.Н.
- Түйінді сөздер
| ӘДЕБИЕТТЕР
1. Султанова Б.Б. Салық есебі, оқу құралы. Aлмaты: Экономика, 2009. 2. Үмбетәлиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Салық және салық салу: Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006. – 8 б. ӘОЖ 631.15 (574) ІШКІ АУДИТТІҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Азанғулова Э.Н., студент, Ш.Есенов атындағы КМТИУ, Ақтау қ., Ғылыми жетекшісі: Кубигулова Р.Т. Ш.Есенов атындағы КМТИУ, Ақтау қ. Андатпа. Мақалада жаһандандыру және ХАС – на өту жағдайында ішкі аудиттің ролінің жоғарлауы жан жақты ашып көрсетіледі. Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептеме заңына сәйкес ұйымдар стандарттарын пайдалану негізінде жүзеге асырылады. Осыған байланысты ішкі аудиторларға қойылатын талаптар артуда. Түйінді сөздер: ішкі аудит, өндіру, сату, қаржылық есептілік, есеп саясаты, кәсіби аудиторлар. Ішкі және сыртқы аудиттің ерекшелігі, ең алдымен, оларды жүзеге асырудың құқықтық, ұйымдастырушылық және әдістемелік үлгісінде. Ішкі аудит ауқымында активтердің сақталуын қатаң бақылау, меншік иесінің мүліктік мүддесін қорғау ғана емес, менеджмент сапасымен саясатын бақылау да жүзеге асырылады. Ішкі аудит ұйым қызметінің барлық негізгі функционалдық бағыттарын тексеруді қамтиды. Қызметтің жабдықтап – дайындаушы процестері өндірістің бастапқы кезеңі болып табылады. Сондықтан кәсіпорынның өндірістік, қаржылық, жөнелту және ұйымдастырушылық қызмет дәрежелері оған байланысты тәуелді болады. Тауарлы – материалдық қорлар (ТМҚ), басқа активтермен салыстырғанда шаруашылықтың ауқымына көп әсер етеді. Бұл сатыдағы аудиттің басты мақсаты – ұйымды жабдықтау процесіндегі ішкі бақылау құрылымының әлсіз және күшті жақтарын анықтау болып табылады. Осыған қол жеткізу үшін аудиторлар жалпы процедуралармен, негізгі құжаттармен және сатып алу, жұмсау циклінің бақылау әдістерімен танысуы қажет. Сатып алу және жұмсау жүйесінің әрекеттілігін және сенімділігін бағалау үш сатыда жүргізіледі: жалпы танысу, жүйенің сенімділігін алғашқы бағалау, жүйенің бағалануының сенімділігін дәлелдеу. Осы сатыларға негізделе отырып, аудитор жүйенің тиімділігін анықтайды. Кәсіпорынның аудиторы тексеру активтердің түрі бойынша ғана емес, сонымен қатар олардың қалыптасу көздері бойынша да жүргізуі керек, себебі, циклдің әр жағдайында объектілердің айрықшалығына байланысты тексерудің тиімді әдістемесін пайдаланады, тексерулерге тиісті құжаттардың және орын алуы мүмкін әдеттегі келеңсіздіктердің тізімдері жасалады. Қойылған мақсаттарға сай аудит келесі мәселелерді шешеді: 162 - материалды құндылықтардың есебін ұйымдастыру бөлімінде, кәсіпорынның есеп саясатымен танысу және оның нормативті құжаттармен және заңдылықпен сай болуын тексеру; - материалдың дайындалуы, түсуі және босатылуы бойынша операциялар бухгалтерлік есептің және құжаттық рәсімделудің тәртібімен орындалуын және оның әрекеттегі нормативті актілерге сай болуын тексеруі қажет; - материалдық құндылықтар қорларының нормативтерінің орындалуын және олардың сақталу тәртібінің орындалуы және қозғалысының барлық сатыларында сақталуына бақылау орнату. Кесте 1 – Объектілердің және оларды сатып алу көздерінің тізімі Объектілер Сатып алу көздері Сатып алу циклі: - негізгі құралдар; - материалды емес активтер; - тауарлы-материалдық қорлар. Сатып алудың негізгі бағыттары (көздері): 1. Жарғылық капиталға өзінің салымдары есебінен құрылтайшылардан кіріс: - сатып алынған; - қолма – қол ақша; - несиеге; - кейінгі төлемдерге; - ақысыз. 2. Жабдықтаушылар және мердігерлер 3. Есеп беруші тұлғалар 4. Мемлекеттік органдардан қайтарымсыз субсидиялар. 5. Қайырымдылық, демеушілік түсімдер 6. Қоймаға тауарлы – материалдық құндылықтардың түсуінің келесідей мүмкіндіктері де бар: негізгі құралдардың объектілерін жоюдан, қоймаға ТМҚ мүмкін болатын баға бойынша кіріске алу 7. Жөнделмейтін ақауды анықтаған жағдайда қоймаға ақауланған өнімнің кейбір бөлшектері қабылданады 8. Жалға алынған негізгі құралдарды сатып алу тәртібі бойынша 9. Өзінің кәсіпорнынан даярланған және есепте кіріске алынған негізгі құралдар 10. Біріккен қызмет туралы келісім шарты бойынша мүлікті қайтару Ескерту – [1,3] әдебиеттер негізінде құрастырылған Ішкі аудиттің бастапқы кезеңінен бастап басқару жүйесіндегі барлық мүмкіншіліктерінен пайдалану жеткіліксіз болуы сияқты кәсіпкерліктің де ақпараттық сұранысы толыққанды қанағаттанарлықсыз. Дегенмен ішкі аудиттің ұзақ мерзімдегі кәсіпкерлік шеңберінде дамуын анықтау күрделі, өйткені қазіргі кезеңдегі ішкі аудиттің дамуы негізінен алғанда өтпелі кезеңдегі қойылған экономиканы басқарудағы талаптарды шешумен байланысты. Алайда оның жақын арадағы даму жолдарын болжап білу оңайға соқпайды дей отырып, ішкі аудиттің дамуының: басқаруды ұйымдастырудың әдістемелік және технологиялық жолдарының негізгі бағыттарын белгілеуге болады. Қорыта айтқанда, Қазақстан экономикасында ішкі аудит және бақылаудың дамуын ынталандыратын экономикалық факторлар және ұйымдастырушылық жағдайлар әрекет етеді. Ол заңнамалық және атқарушы мемлекеттік басқару органдармен олардың өзара әрекеттері және өзін-өзі реттеудің тиімді механизмін құрумен байланысты. жүктеу/скачать 5.99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|