Әлемдік саясаттың жаһандануы. Халықаралық

3-дәріс
Қазіргі заманғы халықаралық тәртіп 
ӘЛЕМДІК САЯСАТТЫҢ 
ЖАҺАНДАНУЫ. 
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 
АШЫҚ 
УНИВЕРСИТЕТІ

Кітап:
Дәріс:
Әлемдік саясаттың жаһандануы. Халықаралық қатынасқа кіріспе
Қазіргі заманғы халықаралық тәртіп 
2
Бүгін біз қазіргі жаһандық халықаралық тәртіптің пайда болуын қарастырамыз. Қазіргі заманғы 
халықаралық тәртіптің есте қаларлық аспектілерінің бірі - «батыстық» идеялар мен институттардың 
басым болуы. «Батыс» әдетте Еуропаны (құрлықтың солтүстік және батыс бөліктеріне ерекше назар 
аудара отырып) және Американы (Америка Құрама Штаттарына ерекше назар аудара отырып) білдіреді.
Суық соғыс кезінде «құпия ережелер» жасалды, олардың бірі Құрама Штаттар мен Кеңес Одағының 
арасындағы өте шиеленіскен жағдайға қарамастан, бір-біріне қатысты іс-қимыл жасауда зор сақтық таныту 
болып табылды. Алайда, бұл олардың билік үшін күресуіне кедергі келтірмеді, бұл олардың арасында 
1962 жылы Кубада соғыстың басталуына әкеп соға жаздады. Дегенмен, жалпы алғанда, араларындағы 
қайшылықтарға қарамастан, олардың жалпы маңызды бірнеше мақсаттары болғаны түсінікті, оның үшеуі 
неғұрлым айқын: ядролық соғысқа жол бермеу, басқа державалардың ядролық қаруды таратуына жол 
бермеу және еуропалық елдердің өмірлік маңызды мүдделеріне қарсы шыққысы келмеуі.
АҚШ және бірполярлық
Үстемдік етуші АҚШ бірполярлы әлемді басқаруға арналған бірқатар құралдарға ие болды. Оларға 
мыналар жатады: ең қымбат әскер мен флот; рейтингтік агенттіктер институты; әлемдік валюта; 
халықаралық соттар; халықаралық валюта қоры, Дүниежүзілік банк; халықаралық консалтингтік және 
құқық қорғау ұйымдары; халықаралық төлем жүйелері және т.б.
Кеңес Одағы құлдырағаннан кейін
АҚШ путиндік Ресейді жақын серіктес ретінде қарастырмайды, бірақ оны КСРО-мен салыстыруға 
болатын қауіп ретінде де қарамайды. Мұның себебі - Ресейдің идеологиялық миссиясының жоқтығы және 
олардың аса кең әлемде шектеулі ықпалының болмауы деп санайды. Ресейдің жаңа және бай билеуші 
тобы да Батыспен қатынасты толықтай үзуге ұмтылмайды. Шын мәнінде, олардың көбі Батыста өмір сүріп 
қана қоймай, сондай-ақ батыс қаржы нарықтары, әсіресе Лондон арқылы капитал тартуды қалайды. Ресей 
мен Батыс қарым-қатынасын толықтай тоқтату Батыстың мүдделері сияқты Ресейдің мүдделеріне сай 
болмас еді.