Есеп беру терезесі туралы

Есеп беру терезесінде карталарды, стратиграфикалық бағандарды, кескіндерді, әртүрлі графиктерді және суреттерді оналастыруға болады, параққа сыйатындай етіп есептеумен басып шығарушы құрылғыға нәтижелер үшін оларды біріктіреді (комбинирлеу). Әртүрлі ашық терезелерді Есеп беруге алмастыруға болады, парақтағы орналасуын және өлшемін өзгертуге болады (12 сурет).

12 сурет
Мәтіндерді және түсініктемелерді енгізіп, аяқталған үлгі (макет) алуға болады. Әрине, Есеп беру функциясын қолданбай ФАЙЛ→ БАСЫП ШЫҒАРУ↓ (ФАЙЛ→ПЕЧАТАТЬ↓) командасынмен Карта терезесінің бөлек мазмұның шығаруға болады. Бұл жағдайда сіз терезе шегінде не бар соңы ғана шығара аласыз. Тек Есеп беру үлгісінде (макетінде) сіз түсініктеме, графиктер, стратиграф бағандар, кескіндер сияқты терезе мазмұның және картаның басқа да атрибуттарын орналастыруға болады. Есеп беру терезесі MapInfo-ны қосқан кезден кейін тез арада қолданбалы. Терезе →ЕСЕП БЕРУ (Окно→ОТЧЕТ) командасы арқылы Есеп беруді ресімдеуге кірісуге болады.

MapInfo-да жиек (рамка) сайманы бар.

Есеп беру үлгісінің (макетінің) жиек ішінде өлшемдеді өзгертіге болады. Жиек мазмұны Карта, Кесте немесе График мазмұнына тура сәйкес келеді. Есеп беру жиегінің мазмұнымен MapInfo терезесінің мазмұнының орташа байланысы бар.

Есеп беруді құрудың бірінші қадамы Картаның тиімді терезесін құрумен байланысты. Егер екі түрлі карта керек болса, онда тек Алақан сайманының қолдануға болады, картаны басқа жерге ауыстырып қоюға және КАРТА →ҚАЛАЙ БОЛҒАННЫҢ КӨРСЕТУ (КАРТА→ПОКАЗАТЬ КАК БЫЛО) командасын қолданып содан кейін қайтып келуге болады. Есеп беру терезесінде бір картаның екі түрін алу үшін екі бөлек Карта тересін құру керек.

Есеп беру қолтаңбалары Картадағыдай болуына жету үшін бірнеше мәселерлер бар. Карталардың масштабын ауыстыру кезінде картада және есеп беруде қолтаңба бейнеленуінің ерекшеліктері байқалады. MapInfo сеансындағы қолтаңбалау мысалы, "Қабатпен басқару" диалогындағы Қолтаңбалау командасын қолданған кезде қолтаңбалар жеке қабатта сақталмайды, бірақта олардың стилін бастапқы қалпы бойынша өзгертуге болады, бірақ одан әрі редакциялау мүмкін емес. Редакциялауға және сақтауға болатын қолтаңбаны құру үшін Autolabel.mbx немесе Label.mbx программаларын қолдану қажет. Бұл MapBasic қосымшалары жеке қабатта қолтаңба құруға мүмкіндік береді, және оларды одан кейін де сақтауға және редакциялауға болады.

Есеп беру картографиялық та, тематикалық та легендаларды қолдануға болады. Екі терезе түрі де MapInfo экранындағыдай өлшеммен Есеп беру терезесінде бейнеленеді. Легенда жиегі қысқартылған кезде, түсініктеменің өзі кесіледі. Легендаларда қолданылатын мәтін стилі (қаріп, қаріп өлшемі) есеп беріде де сақталады.

Есеп беру терезесіне легендаларды біріктіру әртүрлі болып жүзеге асады, ол легенда түріне байланысты

Есеп беруге тематикалық легенданы MapInfo сеансында көрсетілмеген болсада енгізуге болады. Осыны жүзеге асыру үшін, Есеп беру терезесі активті екеніне көз жеткізіп және ЖИЕК (РАМКА) пернесіне басу керек. Есеп беру терезесінде тышқөан пернесін басыңыз және қажетті өлшемдіе тематикалық легенда үшін жиекті құрышқан пернесін жіберген кезде жиек диалогы ашылады. Терезеге түсіп келетін тізімнен тематикалық қабат Түніктемесін тандап және ОК↓ басыңыз. Тематикалық легендалар жиекте пайда болады. Сонымен бірге есеп беру терезесіне басқа да терезелерді енгізуге болады.

Картографиялық легендалармен жұмыс істеген жағдайда ең алдымен Есеп бері терезесіне оны енгізбей тұрып, КАРТА→ ЛЕГЕНДА ҚҰРУ (КАРТА→СОЗДАТЬ ЛЕГЕНДЫ) командасын қолданып түсініктеме құрып алуыңыз керек.

Жиек – графикалық объект болғандықтан онда : оны Бағыт сайманың көмегімен ауыстыруға болады. Штрихтауды және жиектенуші сызықтың түрін өзгерту. Жиекті көшіру немесе кесіп алу және оны Есеп беру терезесінің басқа терезесіне қою.

MapInfo – да Есеп беру терезесінде объектілерді тура түзетумен басқаратын командалар бар. Сіз объектілерді көлдеңнен немесе тігіннен бір – біріне байланысты қарым – қатынас бойынша немесе Есеп беруге байланысты қарым –қатынас бойынша түзетуге болады. Сізтүзеткіңіз келген объектіні тандап, ЕСЕП БЕРУ › ТҮЗЕТУ (ОТЧЕТ>ВЫРОВНЯТЬ) командасын орындауыңыз қажет.

″Объектілерді түзету″ диалогы шығады. Тігіннен және көлдеңнен баптауды сәйкесінше беріңіз.

Үлгі (макет) өлшемімен басқару

MapInfo экранына Есеп беру терезесінің өлшемі есеп берудің басып шығаруының негізгі шығарылыуынан әдетте қысқа өлшемді болып келеді. Көрсету масштабы экранның төменгі сол бұрышында шығарылады және басып \шығарудың сызықты өлшеміне қатысты экранның сызықты өлшемі зөзімен бірге үлкейту немесе төмендету проценттің құрайды.

Есеп беру терезесімен жұмыс жасаған кезде бейнелеудің көлемін өзгертуде әр түрлі әдістерді қолдануға болады.

Еске саламыз, сіз жеке жиектреде ғана емес, сонымен бірге барлық терезелерде бейнелеудің көлемін өзгерте аласыз. Сондықтан, егер сіз мысалы, бір жиектің Карта терезесінде ғана бейнелеудің көлемін өзгерткеңіз келсе, онда сізге сәйкес Карта терезесіндегі бейнелеудің көлемін өзгерту керек.

Есеп беру терезесіндегі сәйкес жиек бейнеленуінің көлемін бірден өзгертілмейді.

Есеп беру терезесінде бейнелеудің өлшемін өзгертудің төрт әдісі бар:

1. 
   Ұғайтатын немесе Кемитін Лупа саймандарын қолдлану. Саймандармен үлгі (макет) кеңістігіне бағыттаңыз және қажетті өлшемді аймақты пунктирмен ерекшелеңіз.
   

3. (1-8) сандық пернетақтаның пернесін қолданыңыз. Үлкен сандарға үлкен өлшемдер сәйкес (геометриялы прогрессияда). Мысалы, ″1″ деген пернені басып, сіз 6.3% өлшемін орнатасыз, ал ″2″ басып – 12.5%, ″3″ - 25% және тағы сол сияқты. Пернелерді NumLock режимін қосумен пернетақтаның сандық блогында басу қажет.

4.Есеп беру менюіндегі көрсету командасын қолданыңыз (ШЫНАЙЫ ӨЛШЕМДЕРДІ, ҮЛГІ КӨРСЕТУ, ҚАЛАЙ БОЛҒАНЫҢ КӨРСЕТУ).

Карталарды масштабтау

Есеп беруді дайындаудың ең бір қиын мәселесі картаның қажетті масштабын орнату болып табылады.

Карта масштабын орнытудың екі жолы бар. Бірінші әдіс КАРТА > БАСҚАША КӨРСЕТУ (КАРТА>ПОКАЗАТЬ ПО-ДРУГОМУ) командасын орындау болып табылады. Осындай әдіспен масштабты орнату манитор өлшемімен сәйкесінше Карта терезесінде жүзеге асады. Мұндай масштаб әдісін қолдану сирек қолданылады, өйткені экранда картамен жұмыс істеу үшін нақты масштаб қажет емес. Бұл әдісті презентацияны дайындау үшін қолданылады.

Басып шығару үшін немесе карталардағы плоттер үшін нақты масштаб өте маңызды. Шығатын картаның қажетті нақты масштабын алу үшін, Есеп беру терезесімен Карта терезесін үйлестіру керек және сонымен бірге сізге қандай нәтиже керек екенің шешу қажет. Мысалы, Есеп беру жиегінде ені бойынша 9 дюйммен толықтыратын 1:25000 масштабты карта керек болады. Осы жағдайда бұл шарттарды төзу үшін картаны толтыру қажет. Немесе, егер картада анықталған арақашықтық берілсе, онда шығатын үлгі (макет) үшін қағаз өлшемін үлкейту керек. Келесі екі формулалар картаның дұрыс өлшемін, масштабын және жиек өлшемін орнатуға көмектеседі.

Жиектің шекті өлшемінің масштабын орнату

Келесі формула жиектің анықталған өлшемімен және анықталған масштабымен картаны алу үшін Карта терезесінде берілген үлкейтулерді есептеуге арналған.

((Жиек ені дюйммен * Масштаб)/12)/5280 = Карта өлшемі милмен, мысалы, 1:24000 масштабты картаны құру және оны 8 дюймді жиек енімен толықтыру керек. Талап етілетін масштабпен және жиек өлшемімен үлестірілетін Карта терезесінің енің анықтау керек. Есептеу формуласы былай болады:

((8*24000)/12)/5280) = 3.03

Содан кейін КАРТА >БАСҚАША КӨРСЕТУ (КАРТА>ПОКАЗАТЬ ПО-ДРУГОМУ) командасын орынаңыз және терезенің жаңа ені ретінде 3.03 мили мәнді енгізіңіз.

Карта терезесінің анықталған енімен масштабты орнату

Келесі формула карта терезесінің берілген енінің өлшемі және берілген масштабты карта сыатын жиек үшін дюймдер санын есептеу.

(Карта ені милимен *5280 *12)/Масштаб = Қажетті жиек ені.

Мысалы, 1:10000 масштабты және карта терезесінің 20мили еніндей карта жасау керек. Осы параметрлермен үлесетін жиек өлшемін анықтау керек. Есептеу формуласы былай болады:

(20*5280*12)/10000 = 12.67

Сіздің жиегіңіздің ені 12.67 дюйммен болу керек. Егер принтер мұндай өлшемді беттерді шығаруға рұқсат бермесе, онда оны 2 бетке басып шығарыңыз.

Егер сіз арақашықтықты көрсеттетін масштабты сызғышты картаға енгіңіз келсе, онда картада осындай масштабты сызғышты құратын MapBasic құрамынан Scalebar.mbx программасын қолданыңыз.

Сізге міндетті түрде Есеп беруге мәтіннің өзгерту немесе қосу қажет болады. Ол үшін Панельден Мәтін саймандарын қолданыңыз. Мәтінді жазбалады Есеп беру үлгсіне (макетіне) әртүрлі көлемде қосуға болады.

БАПТАУ>МӘТІН СТИЛІ (НАСТРОЙКИ>СТИЛЬ ТЕКСТА) командасын орындай отырып, сіз әртүрлі мәтінді объектінің шрифттің, өлшемін, әріп түсін, бояма түсін және басқа да атрибуттарын өзгерте аласыз. Тандалған мәтіннен төмен оң жақтағы қосымша маркерге әсер етіп, қолтаңбаны айналдыруға болады. Осы маркерді тышқанның сол пернетақтасын басып тұрып, мәтінді объектінің керекті орның алып пернані жіберіңіз.

Мәтінді объектіге бағытты бағыттап, тышқанның сол пернетақтасын екі рет басаңыз, және сіз мәтінді объектілер диалогынна рұқсат аласыз, ол бағыттау, қатар арасындағы арақашықтық, қатар бойынша түзету сияқты мәтінді рәсімдеу бойынша қосымша мүмкіндіктерді ұсынады.

Ең алдымен "Басып шығаруды баптау" диалогындағы сол беттер өлшемі сізге керек екенің тексеріңіз. Сондықтан басып шығару алдында осы өзгерістер үлгсінің (макеттің) сыртқы түріне қалай әсер ететінің көру қажет. Содан ккейін ФАЙЛ> БАСЫП ШЫҒАРУДЫ БАПТАУ (ФАЙЛ>НАСТРОЙКА ПЕЧАТИ) командасын орындаңыз. Бұл диалогта сіз беттер бағыттарын және өрістерін көрсете аласыз (кітапты немесе альбомды).

Сонымен бірге, сіз беттер өлшемін, принтер режимін және басып шығаруға оны беру әдісін өзгерте аласыз. Принтердің баптау режимі қолданылатын принтерге байланысты өзгереді.

Бәрі тексерілгеннен кейін, Есеп беруді басып шығаруға кірісуге болады. Есеп беру терезесін активті етіңіз және ФАЙЛ менюінен БАСЫП ШЫҒАРУ (ПЕЧАТАТЬ) командасын орындаңыз.

"Басып шығару" диалогы шығады. Мұнда көшірме санын көрсетуге болады, сонымен бірге беттерді тандауға, онда басып шығаруға керекті беттерді шығаруға немесе барлық беттерді басып шығаруға болады.

ҚҰРАМЫ (СВОЙСТВА) пернетақтасына басып мұнда принтер режимін өзгертуге болады. Сонымен қатар Есеп беруді файлға шығаруын ойластыруға болады.

Тазалық қалай жасауға болады. Егер сізде түссіз үзікті сызықтар мен символдар болса, онда үзікті сызықтар мен символдардың туын тұрғызыңыз, және оны MapInfo программасы өңделеді.

Егер сізге растрлы бейнелердегі тазалық керек болса, мұнда да растрдың тазалығына ту тұрғызыңыз және ол MapInfo программасының өзімен өңделеді. Тазалығы жоқ бейнелер кішігірім тіктөртбұрыштарға бөлінеді. Шығару құрылғылары нақты түрде растрлы бейнелерді тазалықты өңдемейтін болғандықтан, осы жөнге салушыларды пайдалануға кеңес беріледі.

Жұмыс жасағанда картаны ылғида қағаз бетінде ғана емес, электронды түрде сақтаған жөн. MapInfo программасы электронды сақтаудың бірнеше мүмкіндігін береді.

MapInfo-дан картаның электронды көшірмесін жасау үшін ең қарапайым жол – ол БУМА→ ТЕРЕЗЕ ЭКСПОРТЫ командасын орындаймыз. Windows Bitmap, Windows Metafile, JPEG File Interchange Format, Portable Network Graphics Format, Tagged Image file Format и Photoshop 3.0. форматтарында экспорттауыңызға болады.

Сіз мұндай экспорт кезінде бейненің жоғары сапасының жаңа жөнге салуларын пайдалана аласыз. Біз қарастырғандай есепнаманы шығарудағы растрлардың таза түсіне арналған жөнге салуды, есепнаманы экспортына да қолдануға болады.

ҚОСЫМША тетігін басыңыз, «Терезе экспорты», диалогынан, «Экспорттың қосымша жөнге салулары» диалогы ашылады. Онда да, дәл «Шығарудағы қосымша жөнге салулары» секілді жөнге салу диалогы тұрады (13 сурет) .