Әуезов М. Қилы заман. Повестер мен әңгімелер. Алматы, Жазушы, 1975. 384б. «Қилы заман»

Әуезов М. Қилы заман. Повестер мен әңгімелер.-Алматы, Жазушы, 1975.-384б.

«Қилы заман» Алатауды құт-мекен еткен қазақтың қабырғалы руларының бірі албандардың 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісін бейнелейді. Повестің басты кейіпкерлері - осы көтерілісті басқарған Ұзақ, Жәмеңке, Серікбай, Тұрлықожа секілді ел ағалары мен халықтың қанын сорып семірген Рахымбай болыс, Оспан, Жебірбаев секілді тілмаштар, орыс отаршысы, қалық қазақ «Ақжелке» атап кеткен пристав Подпороков т.б.

Таңқаларлық жағдай бұл повесть жазылғаннан кейін қырық бес жылдан соң, авторы қайтыс болғаннан кейін көп жылдан соң оқырмандарына алғаш рет ұсынылып отыр.




Әуезов М. Кінәмшіл бойжеткен. Әңгімелер және повесть.-Алматы, Жалын, 1994.-368б.

Қазақ әдебиетінің классигі, көркем сөздің шебері, ұлы суреткер Мұхтар Әуезов эпикалық құлашы кең, қарпуы мол қаламгер екендігін ең алғашқы шығармаларынан танытқан еді. Оған дәлел ұсынып отырған кітаптағы бір топ әңгімелері мен «Қилы заман» повесі дәлел.

Мақалада автор М.Әуезовтің «Қилы заман» повесінің көтерген тақырыбының мәнін кеңінен ашып көрсете отырып, ондағы оқиғаның ақтың жолы, әділеттің жолы, шындықтың жолы болғандығын айтады. Сондай-ақ повестегі кейіпкерлер арқылы сол батырлардың көкіректеріндегі арман мен үміттерін қара қазан, сары бала қамы үшін жасаған өнегелі істерін келер ұрпаққа жеткізер Мұхтар Әуезов секілді дана жазушысы бар халықтың келешегі кемел, өрісі кең болады деген тұжырым айтады.

Тәнекеев С.Н. 1916 жыл. Қарқара-Албан көтерілісі.-Алматы. - Экономика, 2002.-400б.

Бұл кітап кезінде М.Әуезов көтерген тақырыпты қайта қарап ҚР мемлекеттік мұрағатынан ресми құжаттарды пайдалану арқылы жазылған. Кітапта қазақ халқының ғасырлар бойы ұлт-азаттық күресінің жалғасы әрі биік шыңы болған 1916 жылғы көтерілістің Жетісудағы ірі ошағы – Қарқара аймағындағы Ереуілтөбеде өткен оқиғалар сөз болады. Қарапайым қару-қылыш, найза, шоқпар, сойылмен зеңбірекке қарсы шапқан бостандық сүйгіш қаһарман халықтың мейлінше батыл да табанды ерлік күресі баяндалады.

В основу повести «Лихая година» легло восстание казахов на джайляу Асы на каркаринской ярмарке в Пржевальском уезде Семиреченской области летом 1916 года. Колониальная политика царизма, выразившаяся и в крупных изъятиях земель для казачества и крестьян-переселенцев, тяжело отразившихся на кочевом хозяйстве казахского населения региона, подготовило почву для роста народного возмущения. Непосредственным поводом для выступления трудящихся масс был указ царя о реквизиции инородцев на тыловые работы. В повести «Лихая година» описан ход народного восстания, в Нарынкольском уезде Семиреченской области.

Ауэзов М. Красавица в трауре.-М.:Русская книга, 2003.-288с.-Год Казахстана в России

В сборник М.Ауэзова «Красавица в трауре» вошли следующие произведения: «Лихая година», «Выстрел на перевале», «Красавица в трауре», «Серый лютый». Они являются подлинными шедеврами не только казахской, но и мировой литературы. Со страстью и болью, с великой нежностью и уважением воссозданы в них драматические и трагические судьбы героев, их самобытные натуры и непокорные, противоречивые характеры.

Судьба Мухтара Ауэзова – автора всемирно знаменитой трилогии об Абае – это трагедия триумфатора. Выдающийся представитель первого поколения казахских интеллигентов, человек, удивительно связавший в своей жизни разные эпохи народной жизни, Мухтар Ауэзов пережил со своими соотечественниками и счастье пробуждения к историческому творчеству, и очарование революцион-ной романтикой, и отрезвляющий ужас сталинских лагерей. Художник и тоталитарная власть, формирование языка самобытной национальной культуры, творческий диалог Великой степи и Европы, столь органично разворачивающийся на страницах книг Ауэзова, - таковы взаимо - пересекающиеся темы книги Н.А.Анастасьева, известного своими работами о творчестве крупнейших писателей Запада и обратившегося ныне к одной из самых ярких фигур Востока.

В сборник «Лихая година» вошли повести и рассказы, написанные в 1921-1947 годы. В них писатель изображает жизнь родного народа до Великой Октябрьской революции и в годы советской власти.

Для широкого круга читателей.

В книге Л.Ауэзовой освещены проблемы изучения и публикации литературного и научного наследия отца - великого писателя – Мухтара Ауэзова. В процессе анализа его творчества Л.Ауэзова привлекает большой исторический материал из личного архива писателя, где изображение жизни и быта казахского народа, внутреннего мира своих героев Мухтар Ауэзов органически связывает с поступательным развитием истории, зарождением прогрессивных тенденций, многие из которых не утратили своей актуальности и по сей день.

Книга Л.Ауэзовой познавательна для современного читателя как в понимании Мухтара Ауэзова, так и осмыслении важных проблем истории Казахстана.

Предназначена для студентов, филологов, историков.

Предлагаемый указатель представляет собой наиболее полный перечень публикаций произведений М.О. Ауэзова, библиографических сведений об исследовании его жизни и творчества на казахском и русском языках, а также на языках Народов Мира.

Книга рассчитана на специалистов-филологов, работников библиотек, студентов и широкий круг читателей.

Ж.Молдағалиев атындағы Батыс Қазақстан облыстық ғылыми-әмбебап кітапханасы

А К Ц И Я

Құрметті ағайын бұл ретте ұлттық мәдениет пен осы замандық өркениеттің бірден-бір бай бұлағы - кітап екендігін естеріңізге тағы да салғымыз келеді.

Акцияны ұйымдастыру комитетінің төрайымы ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, белгілі қоғам қайраткері, ақын - Фариза Оңғарсынова.

Кітапханалар мен білім беру мекемелерінің қызметкерлеріне жүргізілген сауалнаманы бірқатар оқырмандардан келіп түскен ұсыныс тілектерді саралай отырып, жалпы ұлт болып оқуға Мұхтар Әуезовтің «Қилы заман» шығармасы таңдалды. Бұл кітаптың таңдалуының өзінде де терең мағына жатыр Кезінде бұл шығармаға Шыңғыс Айтматов жоғары баға берген.

Осы жоғары да аталған «Бір ел - бір кітап» Акциясына орай біздің облысымызда да барлық кітапханалар мен оқу орындарында, мектептерде кітап көрмелері, әдеби кештер, пікір алмасулар мен дөңгелек үстелдер, зерттеушілер, әдебиеттанушылар, мәдениет және қоғам қайраткер-лерімен, ақын жазушылармен кездесулер ұйымдастырылады деп жоспарлануда.

Одна страна - одна книга
Министерство культуры и информации РК по инициативе Национальной академической библиотеки РК и Библиотечной Ассоциации РК второй раз в Казахстане в 24-28 сентября 2008г. проводят акцию «Одна страна – одна книга», целью которой является развитие программы по продвижению чтения, поддержка грамотности культуры чтения, сохранение духовного наследия, бережное отношение к родному языку, а также нравственное и патриотическое воспитание молодежи. Председателем оргкомитета акции является Народный писатель Казахстана, лауреат Государственный премии РК, поэт Фариза Унгарсынова

В этом году мы с вами проводим акцию по книге М.Ауэзова «Лихая година»

Шығарма шырайы-шындық

«Бір ел - бір кітап» акциясы аясында оқуға ұсынылған М.Әуезовтің «Қилы заман» повесі алғаш 1928 жылы Қызылорда қаласында жеке кітап болып басылғаннан кейін екінші рет араға 44 жыл салып, 1972 жылы “Новый мир” журналында орысшаға аударылып жарық көрді. Жарты ғасырға жуық оқырмандар одан осылайша көз жазып қалды. Бір қарағанда түсініксіздеу жағдай: «Қилы заманда» орыс патшалығының саны аз бұратана халықтарды қандай қатыгездікпен қанағаны, олардың ұлт-азаттық қозғалыстарын қалай айуандықпен басып - жаныштағаны суреттелетін еді ғой. Ендеше, Патша үкіметіне қаны қас большевиктерге бұл шығарма несімен ұнамай қалды, неменеге жақпай қалды? Оның жауабы біз ойлағаннан сәл тереңіректе жатыр, большевизм өзін интернационализм ұранымен қанша бүркемелегенімен, ол да отаршылықтың жаңа бір түрі еді, сол себепті де ұлттардың шын мәніндегі азаттығын аңсаған кез келген озат идея оларды орыс патшасынан кем түршіктірмейтін. Жалпы шындықтың шырайының шығуы айтушысынан ғой. Осы орайдан келсек М.Әуезов не нәрсені баяндаса да, суреттесе де жеріне, мәресіне жеткізбей тоқтамайтын жүйрік.

Акция қарсаңында бұл шығарма туралы кеңірек білу үшін біз кітапхана қорындағы төмендегі әдебиеттерді ұсынамыз.