1984 жылы С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университеті филология факультетін бітірді.
2007 жылы 10.02.06-түркі тілдері бойынша докторлық диссертация қорғады.
Ғылыми қызығушылығы:
түркология – түркі тілдерінің тарихы; көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі; түркі жазба ескерткіштерінің лингвофилософиялық қырлары; түркі тілдерінің салыстырмалы-тарихи грамматикасы; шағын санды түркі халықтары тілінің лингвоэкологиясы; қазақ тілінің тарихи грамматикасы.
Ғылыми жобалары:
Жетекшілік жасаған жобалары:
2011 ж. – «Көне түркі ескерткіштері тілінің морфонологиялық сипаты»;
2012 ж. – «Түркі терминологиясы және лексикографиясы»;
2015-2017 жж. – «Түркі тілдес мемлекеттердің жоғары білім жүйесіндегі ықпалдастық: лингвистикалық түркітану бойынша ортақ оқулықтар кешені»;
Орындаушы ретінде қатысқан ғылыми жобалары:
2009-2010 жж. – «Ж.Баласағунидың «Құдатғу біліг» ескерткіші тілін зерттеудің теориялық-метеодологиялық негіздері». ҚР БҒМ әл-Фараби атындағы ҚазҰУ; 2010 ж. – «Әлем қазақтары: алыс және жақын шетелдердегі қазақ тілінің даму үдерісі»;
2010 ж. – «Түркітанудың теориялық-методологиялық негіздері»;
2010-2013 жж. – «Қазақ тілінің қалыптасу тарихы» ҚР «Алдаоңғар» мәдениетті дамыту қоры;
2011 ж. – «Орта Азия халықтары дәстүрлі мәдениетін этно-лингво-контактологиялық аспектіде зерттеу»;
2012 ж. – «Көне түркі жазба ескерткіштерін зерттеудің теориялық-методологиялық негіздері;
2013 ж. – «Түркі тілдерінің салыстырмалы лексикологиясының теориялық және қолданбалы мәселелері»;
2014 ж. – «Түркі тілдерінің тарихы: лексика-грамматикалық құрылым (компаративистиканың заманауи жетістіктері негізінде)»;
Іс тәжірбиесі:
2014 жылдан қазіргі таңда Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ түркітану кафедрасының профессоры;
1984-1993 жж. – Қазақ Совет Энциклопедиясы Бас редакциясының кіші ғылыми редакторы;
1993-1999 жж. – Абай атындағы Алматы Мемелекеттік университетінінің оқытушысы;
1999-2000 жж. – С. Сейфуллин атындағы Ақмола аграрлық университеті қазақ тілі кафедрасының оқытушысы;
2000-2011 жж. – Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті қазақ тіл білімі кафедрасының доценті, профессоры;
2011-2014 жж. ҚР БжҒМ Түркі Академиясының жетекші ғылыми қызметкері.
Оқитын курстары: «Түркі филологиясына кіріспе», «Түркі жазба ескерткіштерінің тілі», «Түркі тілдерінің салыстырмалы-тарихи грамматикасы», «Руникалық жазба ескерткіштерінің тілі».
Жарияланымдары (таңдамалы):
Тарихи дыбыс өзгерістері. Монография.–Астана: ЕҰУ, 2003.–197 б.
Көне түркі және қазіргі қыпшақ тілдерінің моносиллабтық негізі.Монография. –Алматы: Арыс, 2007.–355 б.
Түркі тілдері жүйесіндегі қазақ тілінің тарихи орны. Монография. –Астана: Кантана Пресс, 2011.–421 б.
Көне түркі жазба ескерткіштерінің лингвофилософиялық негізі. Монография. – Астана: Сарыарқа, 2011.–319 б.
Көне түркі жазба ескерткіштері тілінің морфологиялық жүйесі. Монография. –Астана: Prosper Print, 2014. –336 б. (Авт. бірлестікте: Түймебаев Ж., Ескеева М.); Қазақ тілінің шығу тарихы.Ұжымдық монография. І том (2 кітап). –Алматы, 2013. І К. –450 б. ІІ К. –440 б. (авт. ұжым: Сағындықұлы Б., Ескеева М., Досжан Р., Сабыр М., Сүйерқұл Б.)
Түркітанудың тарихи-лингвистикалық негіздері. Оқулық. –Астана: ЕҰУ, 2015. –515 б. (авт. бірлестікте: Түймебаев Ж.)
Қазақ жазуының тарихи негіздері. Оқу құралы. –Астана: ЕҰУ, 2002.–125 б.;
Түркі филологиясына кіріспе. Кредиттік технология. Оқу құралы.–Астана: ЕҰУ, 2004. –144 б.
Лингвистикалық түркітану. Оқу-әдістемелік құрал.–Астана: ЕҰУ, 2015.–173 б. (авт. бірлестікте: Түймебаев Ж., Ескеева М., Сағидолда Г.)
Binary-opposition relations and language représentants between concepts in the language of the ancient turks // Тurkic almanac. –Аstana: Тurkic Academy, 2012. –Р. 360-374
V model forms in the monosyllabic system of Turkic languages // Nemzetközi Czuczor-Fogarasi konferencia. Budaörs, 2012. –Р.205-211; Sarı Uygurlar. Tehlikedeki diller–Türk dilleri. Jornal of endangered languages-turkic languages/Cilt/volume 2, yaz/Summer 2013.–S.103-145 (ortak yazar: Sagydolda G.)
Алған медальдары, сыйлықтары:
«ҚР ЖОО Үздік оқытушысы» грантының иегері (2008 ж)
профессор кафедры тюркологии, доктор филологических наук
Ученая степень, научная школа:1984 г. окончила филологический факультет Казахского государственного университета им. С.М.Кирова.
доктор филологических наук по специальности: 10.02.06 – Тюркские языки.
Научные интересы: тюркология, история тюркских языков, язык древнетюркских письменных памятников, лингво-философские аспекты языка тюркских письменных памятников, сравнительно-историческая грамматика тюркских языков, лингвоэкология малочисленных тюркских этносов, историческая грамматика казахского языка.
Научные гранты:
Руководитель проектов:
«Морфонологическая характеристика языка древнетюркских памятников». МОН РК Тюркская академия (2011 г.)
«Тюркская терминология и лексикография». МОН РК Тюркская академия (2012 г.)
«Взаимовлияние тюркоязычных государств в системе высшего образования: общий комплекс учебников по лингвистической тюркологии», МОН РК ЕНУ им. Л.Н.Гумилева (2015-2017 гг.)
Исполнитель проектов:
Теоретико-методологические основы исследования языка письменного памятника Ю. Баласагуни «Кудатгу билиг» (2009-2010гг.)
«Язык казахов мира: процесс развития казахского языка ближнего и дальнего зарубежья» (2010 г.)
«Теоретико-методологические основы тюркологии» (2010 г.)
«История формирования казахского языка» (2010-2013 гг.)
«Традиционная культура народов Центральной Азии в этно-лингво-контактологическом аспекте исследования» МОН РК Тюркская академия (2011 г.)
«Теоретико-методологические основы исследования древнетюркских письменных памятников» МОН РК Тюркская академия (2012 г.)
«Теоретико-прикладные проблемы сравнительной лексикологии тюркских языков». МОН РК Тюркская академия (2013 г.)
«История тюркских языков (на основе достижений современной компаративистики)» МОН РК Тюркская академия (2014 г.)
Читаемые курсы:Введение в тюркскую филологию. Язык тюркских письменных памятников. Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Язык рунических письменных памятников.
Профессиональный опыт:
с 2014 г. - профессор кафедры тюркологии;
2011-2014гг. - ведущий научный сотрудник Тюркской академии МОН РК;
2000-2011гг. – доцент, профессор ЕНУ им. Л.Н.Гумилева;
1999-2000гг. – преподаватель кафедры казахского языка Акмолинского аграрного университета им. С.Сейфуллина;
1993-1999гг. - преподаватель кафедры практического казахского языка АГУ имени Абая;
1984-1993гг. – младший научный редактор главной редакции Казахской Советской Энциклопедии.
Публикации (избранные):
- Исторические изменения звуков. Монография (на каз.яз.). – Астана: ЕНУ, 2003.–197 с.;
- Моносиллабические основы древнетюркских и современных кипчакских языков. Монография (на каз.яз.). – Алматы, 2007.–355 с.;
- Историческое место казахского языка в системе тюркских языков. Монография (на каз.яз.). – Астана, 2011.–421 с.;
- Морфологическая система древнетюркских письменных языков. Монография (на каз.яз.). – Астана, 2014. –336 с. (Соавт.: Туймебаев Ж., Ескеева М.);
- История формирования казахского языка. Монография (на каз.яз.). І том (2 книга). – Алматы, 2013. І К.–450 с. ІІ К. – 440 с. (Соавт.: Сағындықұлы Б., Ескеева М., Досжан Р., Сабыр М., Сүйерқұл Б.);
- Историко-лингвистические основы тюркологии. Учебник (на каз.яз.). – Астана, 2015.–515с.(Соавт.:Туймебаев Ж.);
- Исторические основы казахской письменности). Учебное пособие (на каз.яз.). – Астана, 2002.–125 с.;
- Введение в тюркскую филологию. Учебное пособие (на каз.яз.). – Астана, 2004.–144 с.;
- Лингвистическая тюркология. Учебно-метод. пособие. (на каз.яз.). – Астана, 2015.–173 с. (Соавт.: Түймебаев Ж., Ескеева М., Сағидолда Г.);
- V model forms in the monosyllabic system of Turkic languages // Nemzetközi Czuczor-Fogarasi konferencia. Budaörs, 2012. –Р.205-211;
- Sarı Uygurlar. Tehlikedeki diller–Türk dilleri. Jornal of endangered languages-turkic languages/Cilt/volume 2, yaz/Summer 2013.–S.103-145 (ortak yazar: Sagydolda G.).
Doctor of Philology,professor of the Department of Turkology
Contact details:
E-mail: mag61103@inbox.ru
Academic degree, Scientific School: Doctor of Philology in 10.02.06 – Turkic languages. D.53.38.01 Dissertation Council of National Science Academy of the RK, A.Baitursynuly Institute of Linguistics. 1984 – S.M.Kirov Kazakh State University, Philology Faculty.
Scientific interests: turkological studies- history of Turkic languages;the language of old Turkic inscriptions; lingua-philosophical aspects of inscriptions; comparative-historical grammar of Turkic languages; language ecology of minor Turkic ethnics; historical grammar of Kazakh language.
Research Grants:
2009-2010 yrs. – “Theoretical and methodological research of the language of J.Balasaguni’s inscription “Kudtaglu bilig”, ME and Sc of the RK, Al-Farabi Kazakh National University; 2010 y. – «The Language of world Kazakhs: process of development of Kazakh language in far and near foreign countries» , ME and Sc of the RK, Ch. Ualikhanov KSU; 2010 y. – «Theoretical and methodological basis of Turkology», Ministry of Education and Science of the RK, Kokshetau State University named after Sh.Ualikhanov; 2010-2013 yrs. – «History of Kazakh language development». “Aldongar” Culture Development Fund of the RK; 2011y. – «Morphonological system of the language of the old Turkic inscriptions», ME and Sc of the RK, Turkic Academy; 2011 y. – «Traditional culture of the Central Asian people in ethnic, lingua-contactological aspect of research» ME and Sc of the RK, Turkic Academy; 2012 y. – «Turkic terminology and lexicography» ME and Sc of the RK, Turkic Academy; 2012 y. – «Тheoretical and methodological basis of the research of the old Turkic inscriptions» ME and Sc of the RK, Turkic Academy; 2013 y. – «Theoretical and applied problems of comparative lexicology of Turkic languages» ME and Sc of the RK, Turkic Academy; 2014 y. – «History of Turkic languages (based on modern comparative studies)» ME and Sc of the RK, Turkic Academy; 2015-2017 yrs. – «Interinfluence of Turkic states in Higher Education: common complex of textbooks on linguistic Turkology», ME and Sc of the RK, L.N. Gumilyov ENU.
Professional experience:
2014 - professor of the Department of Turkology, the L.N.Gumilyev ЕNU; 1984-1993 yrs. – assistant editor of Printing House of the Kazakh Soviet Encyclopedia, Аlmaty; 1993-1999 yrs. – a senior lecturer of the Department of Practical Kazakh language, Abai Almaty State Аlmaty; 1999-2000 yrs. – a senior lecturer of the Department of Kazakh language, S.Seifullin Akmola Agrarian University; 2000-2011 professor of the L.N.Gumilyev Eurasian National University; 2011-2014 yrs. –
a chief researcher of the Turkic Academy.
Delivered courses: «Basis of Turkology», «Language of Orhon-Yenissei inscriptions», «Language of Turkic inscriptions of the middle ages», «Etymological basis of Turkic lexemes», «Comparative Grammar of Turkic languages».
Publications (selected):
Historical phonological changes. Monograph (in Kazakh).–Astana: ENU, 2003.–197 p.; Monosyllabic basis of old Turkic and modern Kipchak languages. Monograph (in Kazakh). –Аlmaty: Arys, 2007.–355 p.; The historical place of Kazakh languages in the Turkic languages system. Monograph (in Kazakh).–Astana: Кantana Press, 2011.–421 p.; Lingua-philosophical basis of old Turkic inscriptions. Monograph (in Kazakh).–Astana: Saryarkha, 2011.–319 p.; Morphology of old Turkic inscriptions. Monograph (in Kazakh).–Astana: Монография. –Астана: Prosper Print, 2014. –336 p. (co-author Zh. Tuimebayev); The history of Kazakh language origion. A collective monograph ( in Kazakh). Part І (2 edition). –Alamty, 2013. І. –450 p. ІІ. –440 p. (Co-authors: B.Sagindikuli, R. Doszhan, M. Sabyr, B. Suierkul); Historical and linguistic basis of Turkology. A textbook.– Astana: ENU, 2015. –515 p. (Co-author: Zh. Tuimebayev); Historical basis of Kazakh writing system. A textbook (in Kazakh). – Astana: ENU, 2002.–125 p.; An introduction to Turkological Philology. Credit technology. A textbook (in Kazakh). – Astana: ENU, 2004. –144 p.; Linguistic Turkology. Teachin methodology book (in Kazakh). – Astana: ENU,, 2015.–173 p. (Co-authors Zh. Tuimebayev, G. Sagidolda); Binary-opposition relations and language représentants between concepts in the language of the ancient turks // Тurkic almanac. –Аstana: Тurkic Academy, 2012. –Р. 360-374; V model forms in the monosyllabic system of Turkic languages // Nemzetközi Czuczor-Fogarasi konferencia. Budaörs, 2012. –Р.205-211; Sarı Uygurlar. Tehlikedeki diller–Türk dilleri. Jornal of endangered languages-turkic languages/Cilt/volume 2, yaz/Summer 2013.–S.103-145 (co-author: Sagidolda G.).