Физикалық ҚҰбылыстар арқылы оқушыларға эстетикалық ТӘрбие беру ишанова Қарлығаш Биганиевна

Кәрі аңшы қартайған шағында музыканы сүйгендіктен скрипка үйренгісі келеді, бірақ түк шығара алмайды. Бірде дос келіп, «мен орманнан аю көрдім, скрипканы таста да орманға бар, мылтығынды алып» дейді. Аңшы мылтығын асынып орманға жақындаса, бір әдемі дыбыс шығады. Жақындап келе, кесілген ағаш томарының бір жаңқасын тербетіп дыбыс шығарып отырған аюды көреді. Әдемі әуенді естіп, аюды атуға қимай кері қайтады. «қалай аю ата алдың ба?» деген досының сұрағына «жоқ, атпадым, ол да мен сияқты музыкант екен депт» деген В.Бианкидің «музыкант» шығармасын айта отырып, ағаш жаңқасы тербалгенде, екі жағында ауаның сиреуімен, сығылуының нәтижесінде дыбыс толқынының ауада таралуы екенін, физикалық процесс тұрғысынан түсіндіруге болады.

«Күштер», «Денеге әсер етуше күштер», «Денеге әсер етуше күштердің жұмысы» тықырыптарына С.М.Крыловтың «Аққу, шортан, шаян» атты мысалына салынған «ауырлық күшіне», «қарға мен түлкі» мысалына салынған сюжетті суреттерін қолдануға болады.

«Бернулли заңы» тақырыбында энергияның айналуы, сақталуы негізінде сұйықтың қысымы мен жылдамдығы қалай өзгеретінін түсіндіруде, кеме мен қайықтың тар арнада кездескен кезінде қайық кемеге соқтығысып, кеменің жанын теседі, ішіне су толған кеме суға батып кетеді, оны да аңыз әңгіме ретінде айта келе, сюжетті суреттен көрсетіп, қайық неліктен кемеге соқтығысады? деген проблемалық сұрақ қоя отырып, оқушының ой өрісін дамытуға ықпал етуге болады. Оқушылар өз ойларын қорыта келе сұйықтар тар арнада жылдамдығы кеміп, қысым артатынын, энергияның потениалдық түріне ауысатынын қорытып, арнайы кестедегі кескіндемемен салыстырып, көз жеткізуге болады.

1. 
   М.Васильев «Энергия және адам».
   
2. 
   Уделл «Күн энергиясы».
   
3. 
   П.С. Непорожний, В.Н.Попков «Әлемнің энергетикалық қорлары». 2013ж.
   
4. 
   Журнал «Жастар техникасы», 2014 №5
   
5. 
   В.Володин, П. Хазановский «Энергия жиырма бірінші ғасыр».