Гонконг халықаралық қаржы орталығы мен Алматы қаласының өңірлік қаржы орталығына салыстырмалы талдау

1. 
   Жалпы мәліметтер
   

Гонконг (Сянган немесе САРГ) – Қытай Халық Республикасының арнайы әкімшілік ауданы, 260 аралдары бар Коулун шығанағында орналасқан, ішіндегі ең ірілері – Гонконг (әкімшілік орталығы), Лантау және Ламма.

Гонконгтың территориясы 1104 кв. км құрайды, 8 млн. халқы бар. Географиялық орны (теңізге шығуы) мен тропикалық климатын ескере отырып, Гонконг туристтер ағымына және халықтың миграциясына да лайық (жылына 36 млн. астам туристтер). Гонконг территориясының ресми тілдері қытай және ағылшын болып табылады.

Гонконгтың ЖІӨ $400 млрд. астам, оның 93%-ы қызмет көрсету саласына келеді. Гонконгтың басты саласы болып сауда мен логистика (ЖІӨ-ң 29% жуық) табылады.

Гонконгтың қор биржасы – әлемде үлкендігі бойынша жетінші, ал IPO саны бойынша оны тек Лондондық асып түседі. Жергілікті валюта – гонконг доллары (НК$), ол көршілес жатқан Макаода да еркін айналымда жүреді. Гонконгта жылжымайтын мүлікке бағалар әлемде ең жоғары болып табылады, мұнда 1 кв. м $8 мыңға тең.

Гонконгта өмір деңгейі әлемдегі ең жоғарғылардың бірі: ЖІӨ жан басына шаққанда $46 мыңнан астам. 2013 жылғы мәліметтер бойынша: Гонконг халқының 30%-ын кедейлер құрайды (айдағы табысы $1 мыңға дейін), 40% – орта класс, әр ай сайынғы бастапқы жалақысы $3,5–4 мыңға тарта, оған бизнесмендермен қатар, дәрігерлер, мұғалімдер, инженерлер жатады, және соңғысы 30% – байлар, әр 10-шы тұрғын – долларлық миллионер.

2. 
   Гонконг ХҚО дамуының негізгі факторлары
   

1. 
   Тарихи фактор
   

1. 
   текстиль мен киім өнеркәсібі;
   
2. 
   дамыған елдерден шетелдік капитал, техника және технологияларды тартуы; 
   
3. 
   тез индустриализациясы;
   
4. 
   сыртқы сауданың өсуін ынталандыруы, экспортқа өнеркәсіпті бейімдеуі (барлық өнім өнеркәсібінің 90%-на жуығы); 
   
5. 
   ғылыми өнім шығарылымы;
   
6. 
   қызметтер секторы;
   
7. 
   Гонконг 90-жылдары банк және қаржы орталығы болып танылды.
   

2. 
   Ішкі факторлар:
   

• 
  Ыңғайлы географиялық орын.
  

• 
  Біршама арзан жұмыс күші.
  

• 
  Саяси тұрақтылық.
  

• 
  Халықтың ойлау ерекшеліктері. 
  

• 
  Еркін нарық пен капиталдың еркін жүрісі
  

• 
  Қолайлы салық жүйесі
  

Гонконгта салық ауыртпашылығы аса төмен: ҚҚС, кедендік баждар, айналымнан салық, дивидендтерге салық, әлеуметтік жарналар жоқ. Әкімшілік көрсетілетін қызметтер үшін жеке және заңды тұлғалардан бірқатар салықтар алады:

• 
  елтаңбалық алымⁱ;
  
• 
  мұрагерлік баждарⁱⁱ;
  
• 
  оффшорлық компанияның капиталына салық;
  
• 
  кәсіпорынды тіркеуге салықⁱⁱⁱ;
  
• 
  оффшорлық компанияның ренттік төлемдері;
  
• 
  кедендік баждар мен акциздер;
  
• 
  қонақ үйлерде тұруға салық;
  
• 
  көңіл көтеруге салық;
  
• 
  аэропорттарды пайдалануға салық.
  

• 
  Заңдарды қатаң сақтау
  

• 
  Transparency International рейтингіне сәйкес Гонконг әлемде 15-орында;
  
• 
  2003 жылы қаржы заңнамасында жаңартулар жүргізілді, жекелей алғанда, 10 заң күшін жойды, және ең алдымен британдық, халықаралық тәжірибеге сай «Бағалы қағаздар мен фьючерстер туралы» Заң (SFO) қабылданды;
  
• 
  қаржы нарығындағы мемлекеттік саясатты Қаржы қызметтері мен Қазынашылық істері бойынша бюро белгілейді;
  
• 
  қаржы нарығын реттеу Бағалы қағаздар мен фьючерстер бойынша Комиссиямен жүзеге асырылады (Securities and Futures Commission, SFC);
  
• 
  САРГ негізгі заңы (The Basic Law of HKSAR), мұнда ҚХР-мен 2047 жылға дейін толық экономикалық бостандық беріледі:
  

«САРГ Үкіметінің өзі қаржы бизнесі мен қаржы нарықтарының еркін қызмет етуіне кепілдік беретін ақшалай-несие мен қаржы саясатын қалыптастыруы, сондай-ақ оларды заңға сәйкес реттеу мен бақылауы тиіс» (110-бап);

• 
  1985 жылы үкімет пен нарықтың кәсіби қатысушыларымен қаржыландыратын Халықаралық арбитраж орталығы құрылды, әсіресе азиялық аймақта, халықаралық істерді шешуге бағытталған тиімді тәуелсіз органы болып табылады;
  
• 
  Инсайдерлік сауда жағдайларын тергейтін, айыппұл мөлшерін белгілейтін арнайы трибунал (Market Misconduct Tribunal) әрекет етеді;
  
• 
  14.01.2014 жылы Гонконг Үкіметі қаржы өнімдері мен қызметтер алуан түрлері үшін үкіметтік облигациялар бағдарламасы шегінде заем алу, исламдық облигацияларды (сукук) шығарылымын қамсыздандыру туралы заңнамаға түзетулерді жариялаған болатын.
  

• 
  Қалыптасқан инфрақұрылым
  

• 
  Гонконгтың барлық бөлігі, үлкен аралдарын қоса алғанда, көпірлер, эстакадалар мен тоннелдер арқылы бір-бірімен қосылған;
  
• 
  жүк тасымалдауы бойынша әлемде 2-орында және жүк терминалы бойынша Азияда 1-орында, супер озық аэропорт әрекет етеді (алып отырған ауданы бойынша оған ешкім жетпейді – 32 га.). Ұшақтар минут сайын ұшуда;
  
• 
  әлемнің ірі бажсыз контейнерлі порт, теңіздік сауда флоты 660 астам кемелері бар, тағы да 570 кемеге тарта басқа мемлекеттерде тіркелген;
  
• 
  296-ға жуық банк мекемелері шоғырланған. 100 әлемнің ірі банктерінің 70-тен астамы Гонконгта өз өкілдіктеріне ие;
  
• 
  «Силиконды даласы» атты аналогы да бар – Science & Technology Park, онда перспективті идеялармен айналысатын компаниялар үшін барлық жағдайлар жасалған (жеңілдік шарттарында жаңа лабораториялар, құрал-жабдықтар мен офистік аудандар).
  

• 
  Қолайлы инвестициялық климат 
  

• 
  интеллектуалды меншік, өнім, тауарларды пираттық көшірмелерден қорғайтын заңнаманың британдық нормалары әрекет етуде;
  
• 
  банк және қаржы қызметінде кішігірім шектеулер;
  
• 
  үкіметтік деңгейде кепілдіктер беріледі;
  
• 
  тұрақты өз валютасы;
  
• 
  валюталық бақылаудың жоқтығы;
  
• 
  инфляцияның төмен деңгейі;
  
• 
  дамыған қор биржасы (IPO саны бойынша әлемде 2-орында, нарықтық капитализациясы $1,8 трлн.);
  
• 
  өзінің халықаралық арбитражы;
  
• 
  ағылшын тілін қолдану (халықтың басым бөлігі ағылшын тілін еркін білуі);
  
• 
  азиялық тез өсіп келе жатқан нарықтарға жақындығы (Гонконг Еуропа мен Азияның «терезесі» болып табылады. Гонконг экспортының басым бөлігі, ҚХР өндірілген, реэспорт құрайтынын айту ғана жеткілікті. Оған қытайлық экспорттың 60 % жуығы өтуде). 
  
• 
  көптеген трансұлттық корпорациялардың азиялық штаб-пәтерлерінің дислокациясы (Гонконг штаб-пәтерлердің шоғырлану деңгейі бойынша Азия-Тынық мұхит аймағында бәрінін де озып түсуде).
  

● халықаралық саудаға үлкен тәуелділігі;

● өнеркәсіптің әлсіз дамуы (электронды, электротехникалық және текстиль салаларының жоғарғы даму деңгейіне қарамастан, бүгінгі күні Гонконгта негізінен ақша өндіреді, ал зауыттар мен фабрикалар материктік Қытайда орналасады, бас офистері осында орналасады);

● ауыл шаруашылық өнімдеріне тәуелділік;

● АҚШ долларына гонконг долларының қатаң байланысы; 
● ұлттық байлықтың тең емес үйлестірілуі (яғни халықтың жан басына жоғарғы табыс пен халықтың көпшілігінің жоғары емес жалақысы);

● халықтың жоғары тығыздылығы мен жер тапшылығы;

● ауыз суының тапшылығы; 

● төмен туу факторы;

● материктік Қытайдың жылдан жылға ықпалы артуда.

Қалай болмасын, бірақ бүгін Гонконг планетаның дамыған аймақтарының бірі болып табылады, сонымен қоса Батыстан Шығысқа «экономикалық ауыртпалық» орталығы ауысуда, Гонконг шамамен келесі «ауыртпалық орталығы» болуы болжануда.

3. 
   Салыстырмалы кесте