Орындау уақыты
|
20 минут
|
Тапсырма
Аммиакты Габер процесі арқылы өндіреді.
Азот пен сутегі арасындағы реакция келесі жағдайды жүреді:
(а) Азот газының көзі болып табылады?
(b) Габер процесінде орын алатын реакция теңдеін жазыңыз. (с) Аммиактың жай заттардан түзілуі қайтымды үрдіс.
|
Кестеде 600° С-та тепе-теңдік қоспадағы аммиак үлесінің қысымға тәуелділігі көрсетілген.
Аммиак үлесі
|
8
|
12
|
15
|
20
|
Қысым/ атм.
|
200
|
300
|
400
|
500
|
і. Не себепті қысым артқан сайын қоспадағы аммиактың массалық үлесі артатынын түсіндіріңіз:
іі. Габер процесіне төмен температураны пайдаланудың бір артықшылығын және бір кемшілігін көрсетіңіз:
Диаграммада аммиак өндірісі кезінде жүзеге асатын процестер көрсетілген.
крекинг
|
|
|
W заты
|
сутек
|
Катализатор Y
|
фракция
|
|
Аммиак
|
Х заты
|
азот
|
|
W, X заттары мен Y катализаторын анықтаңыз:
|
W
|
X
|
Y
|
A
|
ауа
|
мұнай
|
темір
|
B
|
ауа
|
мұнай
|
ванадий (V) оксиді
|
C
|
мұнай
|
ауа
|
темір
|
D
|
мұнай
|
ауа
|
ванадий (V) оксиді
|
Суретте фосфордың екі аллотропиялық түр өзгерістері көрсетілген.
(а) Екі аллотропиялық түрөзгерістің қайсысы жоғары температурада балқиды? Өз жауабыңызды түсіндіріңіз:
(b) і. Фосфордың А аллотропиялық түр өзгерісінің жану реакция теңдеуін құрыңыз: іі. Алынған өнімді суға ерітіп, лакмус тамызғанда ерітінді қандай түске боялады?
Галогендердің алмасу реакциялары кестеде көрсетілген:
Тәжірибе
|
Галоген
қосылған
|
|
Галогенидтер ерітіндісі
|
Х
|
Y-
|
Z-
|
1
|
X2
|
-
|
Y2 алмасады
|
Z2 алмасады
|
2
|
Y2
|
Реакция жүрмейді
|
-
|
Реакция жүрмейді
|
3
|
Z2
|
Реакция жүрмейді
|
Y2 алмасады
|
-
|
X, Y және Z галогендерін анықтаңыз:
A B C
D
|
Br Br Cl
Cl
|
Cl I
Br I
|
I
Cl I
Br
|
Астат (At) периодтық кестенің VII тобында орналасқан элемент. Болжаңыз:
20 °С кезінде оның агрегаттық күйі:
түсі:
атомдық радиусы: _
(i) қатты калий йодидіне концентрлі күкірт қышқылын тамшылатып қосқан кезінде көрінетін өзгерістерді сипаттаңыз:
ii) Хлор мен судың әрекеттесу реакция теңдеуін жазыңыз:
Жалпы коэффициенттер қосындысы:
(а) Осы заттардың қайсысы хлормен әрекеттеспейді:Na, CaF2, KI, H2 және «Х» белгісімен белгілеңіз:
(b) Мүмкін болатын реакция теңдеулерін жазыңыз:
Транзисторлар мен диодтар кремний пластиналарынан жасалған жартылай өткізгіштер болып табылады.
(а) Кремнийдің меншікті жартылай өткізгіштік қасиеттері қандай екенін түсіндіріңіз:
(b) Кремнийдің жартылай өткізгіштік қасиеттерін жақсартатын қоспалы қоспалар туралы білімді ескере отырып, кестені толтырыңыз:
Жартылай өткізгіштің түрі
|
Қоспа
|
Негізгі заряд тасымалдаушы
|
n- типті
|
|
|
p-типті
|
|
|
(с) Бес валентті фосфор атомдарын кремнийге қосқанда, кремнийдің электрөткізгіштігі қалай өзгереді? Неліктен? Фосфор қоспаның қай түріне жатады? Жауабыңызды қоспадағы электрондық өту сызбанұсқасы бойынша шартты белгілерін көрсете отырып, дәлелдеңіз:
Бағалау критерийі
|
Тапсырма
№
|
Дескриптор
|
Балл
|
Білім алушы
|
Өнеркәсіптік масштабтарда аммиактың қолайлы шығымына ықпал ететін факторларды қолдануды дәлелдейді
|
1
|
аммиакты өнеркәсіптік өндіру кезіндегі
азот көзін көрсетеді;
|
1
|
Габер процесін көрсететін теңдеуді
құрастырады;
|
1
|
Ле Шателье-Браун принципі бойынша қысым жоғарылаған кезде қоспадағы аммиактың үлесінің ұлғаю себебін
дәлелдейді;
|
1
|
Габер процесінде төмен
|
температураны
|
1
|
пайдаланудың кемшіліктерін дәлелдейді;
|
Габер процесінде төмен
|
температураны
|
1
|
пайдаланудың артықшылығын
дәлелдейді;
|
Аммиакты алу үрдісіндегі реагенттер мен катализаторды
сәйкестендіреді
|
2
|
аммиактың өнеркәсіптік синтезі кезінде реагенттерді және пайдаланылатын катализаторды салыстырады;
|
1
|
Фосфордың аллотропиялық модификацияларының физикалық сипаттамаларындағы айырмашылықты түсіндіреді
|
3
|
құрылымы бойынша жоғары балқу температурасы бар фосфордың аллотропиялық модификациясын
таңдауды түсіндіреді;
|
1
|
(а) тармағындағы аллотропиялық модификацияның жану реакциясының
теңестірілген теңдеуін құрастырады;
|
1
|
(b) тармағындағы жану өнімін суда
еріткенде көрсеткіштің түсін көрсетеді;
|
1
|
Эксперименттік деректерді салыстырады және галогендерді топтағы белсенділігіне қарай анықтайды
|
4
|
эксперименттік деректерді салыстырады
және топтағы белсенділігіне сәйкес Х галогенін анықтайды;
|
1
|
эксперименттік деректерді салыстырады
және топтағы белсенділігіне сәйкес Y галогенін анықтайды;
|
1
|
эксперименттік деректерді салыстырады және топтағы белсенділігіне сәйкес Z
галогенін анықтайды;
|
1
|
Хлормен әрекеттесетін
қосылыстарды анықтайды
|
5
|
келтірілген тізбеден хлормен
әрекеттеспейтін қосылысты анықтайды;
|
1
|
Кремнийдің жартылай өткізгіш қасиеттерін бағалайды
|
6
|
кремнийдің кристалдық торының сипаттамаларын ескере отырып,
жартылай өткізгіштік қасиеттерін дәлелдейді;
|
1
|
n-түрге арналған қосымша қоспаны және негізгі зарядты тасымалдаушыны
көрсетеді.
|
1
|
|
|
р-түрге арналған қосымша қоспаны және негізгі зарядты тасымалдаушыны
көрсетеді
|
1
|
бес валентті фосфордың қосымша қоспасын кремнийдің торына енгізу
үлгісін белгілейді
|
1
|
бес валентті фосфордың қоспасын ескере отырып, кремнийдің электр
өткізгіштігінің өзгеруін түсіндіреді
|
1
|
кремний атомының құрылысын ескере отырып, жартылай өткізгіштік
қасиеттерді негіздейді
|
1
|
өзгерістерді кремний және форсфор
атомдарының құрылысының ерекшеліктерімен байланыстырады.
|
1
|
Барлығы
|
20
|
Достарыңызбен бөлісу: |