Ж. «Тігін өндірісінің технологиясы» мамандығы бойынша сырттай оқу бөлімінің 2-курс студенттеріне

БЕКІТЕМІН

Директордың оқу ісі

жөніндегі орынбасары

............ Г.Ш.Жумадилова

«.....» ............... 2013 ж.

Гуманитарлық пәндер циклдық комиссиясының отырысында қаралды.

Хаттама № «.......» ............................. 2013 ж.

Комиссия төрайымы ................ Н.А.Жоламанова

1. 
   Қазақ тілінің 9 төл дыбыстарын мысалдарымен бірге жазыңыз. (Напишите 9 специфических звуков казахского языка с примерами).
   
2. 
   Лексикалық тақырып «Менің отбасым».
   

А) Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

Ә) Мәтіндегі «түйдей құрдас», «жеті ата», «бауырмал» сөздерінің мағынасын түсіндіріп жазыңыз.

Б) «Қала», «болашақ», «мейірімді» сөздерінің синонимдерін жазыңыз.

1. 
   «Ә, ө, ү, ұ» әріптері сөздің қай буынында кездеседі? (В каких слогах слова встречаются буквы «ә, ө ұ, ү» (пишите примеры).
   
2. 
   Лексикалық тақырып: «Астана – Қазақстан Республикасының бас қаласы».
   

А) Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

Ә) Мәтіндегі «бой түзеген», «болашақтың төріне ұмтылған», «көкке құлаш сермеген» сөздерінің мағынасын түсіндіріп жазыңыз.

Б) Мәтіннен омоним сөздерді теріп жазыңыз.

3. 
   Осы үлгі бойынша «Туған қалам – Семейім» тақырыбына мәтін құрастырып жазыңыз (15-20 сөйлем көлемінде).
   

1. 
   «һ» әрпі бар барлық сөздерді орыс тіліндегі аудармасымен қоса жазыңыз. (Перечислите слова, в которых встречается буква «һ» с переводом на русск.яз.)
   
2. 
   Лексикалық тақырып: «Алматы сервис колледжі».
   

• 
  «Қонақ үй шаруашылығы және туристік кешендерде қызмет көрсету»;
  
• 
  «Шаштараз өнері және сәндік косметика»;
  
• 
  «Тігін өндірісі»;
  
• 
  «Халық тұтынатын бұйымдарды модельдеу және құрастыру»;
  
• 
  «Әйелдер және ерлердің қазіргі және тарихи театр киімдерін модельдеу және құрастыру»;
  
• 
  «Үйтану (үй және офис шаруашылығын басқару)»;
  
• 
  «Әлеуметтік жұмыс».
  

А) Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

Ә) Мәтіндегі «халық, уақыт, бұйым, заман, маман» сөздерінің синонимдерін жазыңыз.

Б) Мәтіннен сын есімдерді теріп жазыңыз.

1. 
   Қазақ тілінің төл дыбыстарының астын сызып, сөздердің синонимін тауып жазыңдар. (Подчеркните специфические звуки казахского языка и напишите синонимы к словам).
   

2. 
   Лексикалық тақырып: «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері».
   

Әнұран – асыл қазына. Ол халықтың жүрегінің лүпілін тұмар қылып түйген музыкалық сәлем хат іспеттес. Қазақстан Республикасының алғашқы Әнұранының авторлары Мұзафар Әлімбаев, Қадыр Мырзалиев, Тұманбай Молдағалиев, Жадыра Дәрібаева болды. Ал әнін ұлы сазгерлер Мұқан Төлебаев, Евгений Брусиловский, Латиф Хамиди жазған. Қазір мәтінін Н.Ә.Назарбаев өңдеген «Менің Қазақстаным» әні Қазақстан Республикасының Әнұранына айналды. Бұрынғы мәтінін ақын Жұмекен Нәжімеденов жазған. Әнұранның сазын атақты сазгер Шәмші Қалдаяқов жазған болатын.»

А) Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

Ә) Мәтіннен ауыспалы мағынада қолданылып тұрған сөздерді тауып, астын сызыңыз.

Б) «Байлығының» сөзіне морфологиялық талдау жасаңыз.

К...ім, с...лық, тақ...я, ж...налыс, қағ...да, т...ым, т...ын, ...не, қ...ын, тар...х, т...ылу, оқ...ды, с...ымды, т...ін, ...іс, жыл...ды».

Қазақ тілі түркі тілдер әулетінің қыпшақ тілдер тармағына жатады. Қазіргі кезде қазақ тілінде 14 млн-нан астам адам сөйлейді. Қазақ тілі сөйлеушілерінің саны жағынан дүние жүзінде 70-орында тұр. Орыстың көрнекті шығыстанушы ғалымы, түрколог В.Радлов кезінде: «Қазақ тілі - әлемдегі ең бай, ең әуезді тілдердің бірі»,- деп жоғары баға берген болатын.

1997 жылы 11 шілдеде Қазақстан Республикасының Тіл туралы Заңының 4-бабында: «Қазақ тілі – ҚР-ның мемлекеттік тілі»,- деп көрсетілген. Ата Заңымыз – бүгінгі қолданыстағы 1995 жылы 30 тамызда қабылданған Конституциямыздың 7-бабында қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі статусы бекітілген. Тіл туралы Заңның 21-бабында Қазақстанның әрбір азаматы мемлекеттік тілді білуге міндетті екендігі айтылған. 2011 жылы «ҚР-ның тілдерді қолдану мен дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік Бағдарламасы» қабылданды. Аталған нормативтік құжаттар мен заңдар қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде қалыптасуына, дамуына жағдай жасап отыр. Бүгінде қазақ тілі мемлекеттік басқару мен қоғам өмірінің барлық саласында қолданылады. ҚР-ның Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің Қазақстан халқына Жолдауында 2020 жылға дейін Қазақстан халқының 95%-ы мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін еркін меңгеруі керек деген міндет қойды. Өйткені тіл жоқ жерде ұлт та болмайды. Олай болса, қазақ тілі мемлекеттік тіл ретінде бардық ұлттардың басын біріктіретін фактор бола отырып, ХХІ ғасырдың тілі болуы керек.

Мәтін бойынша тапсырма.

А) Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

Ә) Цифрмен берілген сан есімдерді сөзбен жазыңыз.

Б) «Халық» сөзіне синонимдік қатар құраңыз.

1. 
   Қазақ тілінің төл дыбыстарының астын сызып, сөздердің синонимін тауып жазыңдар. (Подчеркните специфические звуки казахского языка и напишите синонимы к словам).
   

2. 
   Лексикалық тақырып. «Менің колледжім».
   

Колледж төрт қабатты ғимаратта орналасқан. Оның жанында жазғы спорт алаңдары, демалыс сквері бар. Бірінші қабатта асхана, кітапхана, бухгалтерия, тігін цехтары, сән театрының бөлмесі, ал төменде жертөледе екі спорт залы, ағаш өңдеу және темір шеберханалары орналасқан. Екінші қабатта акт залы, мәжіліс залы, мұражай бөлмесі, әкімшілік кабинеттері мен дәрісханалар бар. Үшінші, төртінші қабаттарда оқу кабинеттері орналасқан. Оқу кабинеттері қажетті оқу-әдістемелік құралдармен эстетикалық талғаммен жабдықталған. Үшінші қабаттағы 4 компьютерлік кабинет соңғы үлгідегі компьютерлермен, басқа да ақпараттық құралдармен жабдықталған. Барлық кабинеттерде гүлдер өсіріліп, жасылдандыру жүргізіледі. Колледжде студенттердің кәсіби білім және саналы тәрбие алуына барлық жағдай жасалған. Колледж – қазіргі уақыттың талаптарына сай заманауи білім беретін мекеме.

А) Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

Ә) «Мұражай» сөзіне фонетикалық талдау жасаңыз.

Б) Мәтіндегі сан есімдердің түрін ажыратыңыз.

1. 
   Көп нүктенің орнына «қ, ғ, к, г» дауыссыздарының тиістісін қойып, әр сөзді орыс тіліне аударып жазыңыз. (Вместо точек вставьте нужные «қ, ғ, к, г» и переведите на русский язык).
   

2. 
   Лексикалық тақырып. «Менің Отаным – Қазақстан».
   

Еліміз тәуелсіздік алғаннан бері екі Ата Заң қабылданды: 1992 жылы және 1995 жылы 30 тамыздағы қазіргі қолданыстағы Конституциямыз. Еліміздің бас қаласы – Сарыарқаның төріндегі Астана қаласы. Қазақстан – ғажайып әрі қайталанбас тарихы бар байырғы өркениетті өлке.

Мәтін бойынша тапсырма:

А) Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

Ә) «Ірі» сөзінің синонимдерін жазыңыз.

Б) «Құрылығының сөзіне морфологиялық талдау жасаңыз.

1. 
   Көп нүктенің орнына қазақ тілінің төл дыбыстарының тиістісін қойып, орысша аудармасын қоса жазыңыз. (Вместо точек вставьте нужный специфический звук казахского языка и переведите на русский язык).
   

2. 
   Лексикалық тақырып. «Тұңғыш Президент».
   

Н.Ә.Назарбаев 1940 жылдың 6 шілдесінде Алматы облысының Қаскелең ауданындағы Шамалған ауылында туған. Әкесі Әбіш пен анасы Әлжан еңбекқор, қарапайым, өнерлі адамдар болған. Нұрсұлтан Әбішұлының мамандығы – металлург. Жастық шағын Теміртау мен Қарағандының домна пештерінде болат балқытуға, Днепродзержинскідегі әріптестерімен тәжірибе алмасуға және жалынды істердің ұйытқысы болуға арнады, спортпен шұғылданды. Ерте есейіп, басшылық қызметтерге де ерте араласты. 1991 жылғы 1 желтоқсанда Қазақстан Республикасының Президенті болып сайланды.

А) Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

Ә) Мәтіндегі сан есімдерді сөзбен жазыңыз.

Б) «Ел» сөзінің синонимдерін жазыңыз.

1. 
   Төмендегі сөздерден көптік жалғауы жалғанатын сөздерді бір бағанға, жалғанбайтын сөздерді екінші бағанға топтап жазыңыз.
   

2. 
   Лексикалық тақырып. «Қазақстанның спорт саңлақтары».
   

Ә) Мәтіннен жалқы есімдердің астын сызыңыз.

Б) Мәтіндегі «қала» сөзінің синонимдерін жазыңыз.

3. «Спорт менің өмірімде» тақырыбына шағын шығарма жазыңыз (15-20 сөйлем көлемінде).

№ 10-нұсқа.

1. 
   Берілген сын есімдерге тиісті зат есімдерді тіркестіріп, сөйлем құрап жазыңыздар. (Подберите к прилагательным нужные имена существительные и составьте предложения).
   

2. 
   Лексикалық тақырып. «Шоқан – ұлы ғалым».
   

Шоқан 1835 жылы қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде аға сұлтан Шыңғыс Уәлихановтың отбасында дүниеге келген. Жасында ауыл мектебінде мұсылманша хат таниды. 1847-1853 жылдары Омбыдағы кадет корпусында оқиды. Зерттеушілік қабілеті осы оқу орнында оқып жүргенде ұштала бастайды. Сабақтан тыс уақытында көп оқып, саяхатшы болуды армандаған. 1853 жылы 18 жасында кадет корпусын бітіріп, Омбыда әскери қызметке қалдырылады. Генерал-губернатор Гасфорттың адъютанты болып тағайындалады. Әскери қызметте жүріп, Орта Азия халықтарының тарихы мен әдет-ғұрпын, салт-дәстүрін, жағрафиясын зерттеуге белсене араласады. 1855 жылы Орталық Қазақстанды, Жетісу мен Тарбағатайды аралайды. 1856 жылы қырғыз елін зерттеу экспедициясына қатысады. Қырғыздар мен Ұлы Жүз қазақтарының тарихы, этнографиясы туралы мәліметтер жинайды. Қырғыз халқының «Манас» жырын бірінші рет баспаға ұсынып, жоғары баға береді. 1857 жылы 2 ақпанда Орыс жағрафиялық қоғамының толық мүшесі болып сайланады. 1858-1859 жылдары өзінің атақты Қашғарияға саяхатын жасайды. Қашғария туралы мәліметтері Шоқанның дүние жүзі ғылымына қосқан зор үлесі болып табылады. 1859-1861 жылдары Петербургте шығармашылық қызметпен айналысады, Петербург университетінде дәрістер тыңдайды. 1861-1863 жылдары денсаулығы нашарлаған Шоқан елінде болады. 1863-1864 жылдары Сібір қазақтары үшін жасалып жатқан Сот реформасын дайындау ісіне қатысады. 1865 жылы сәуір айында Алтынемел тауының баурайындағы Тезек төренің ауылында қайтыс болады.

А) Мәтін бойынша сұрақтар дайындаңыз.

Ә) Мәтіннен омоним сөздерді теріп жазыңыз.

Б) Мәтіндегі сан есімдерді сөзбен жазып көрсетіңіз.