Жай және Күрделі эфирлер С.Ж. Асфендяров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті.
Орындаған: Саидмахкамова Рухшона
Қырықбаева Аяла
Жандаулетова Улданай
Махан Нұрай
Жай эфирлер - Жай эфирлер - курамында оттек бар органикалык косылыстар, жалпы формуласы:
- ‘R-O-R’
- Төменгі алифаттық эфирлер оздеріне тән иістері бар оңай ұшқыш заттар. Олардың қайнау температурасы мен тығыздығы спирттерге қарағанда төмен болып келеді, ол эфирлердің полярлы емес косылыстар болуына байланысты сольваттар мен сутектік байланыстарының түзуімен түсіндіріледі.
- Жай эфирлер ауада оттегінің әсерінен аса қауіпті жарылғыш заттар пероксидтер мен гидропероксидтер түзеді. Бұл қасиеттерін эфирлермен жұмыс жасау кезінде ескеру қажет. Медициналык практикада медициналық эфир және наркозға арналған эфир қолданылады.
- Алғаш рет диэтил эфирі 1540 жылы В.Кордуспен алынған, бірак бұл ашылу ұмытылып кеткен, кейіннен ХІХ ғ. оны қайтадан 1807ж. Сессюр және 1815ж. Гей-Люссак ашқан.
Алынуы - Жай эфирлер табиғатта кездеспейді, оларды синтездік жолдармен алады.
- Минерал қышқылы қатысында спирттерді молекулааралық дегидратациялап алады:
- С2Н5ОН + НОС2Н5 → С2Н5 - О - С2Н5 (диэтил эфирі)Алкоголяттарды галогеналкилдермен әрекеттестіріп алады:
- C2H5ONa + СН3І → С2Н5 - О - СН3 + Nal (метилэтил эфирі)
- Жай эфирлер тығыздығы судан аз болып табылатын түссіз сұйықтыктар. Жай эфирлер, кұрамында көміртек атомының 2 еселенген саны болуына қарамастан өздері алынған спирттерге карағанда төмен температурада кайнайды.
- Мысалы, этанолдың қайнау температурасы 78°С, ал диэтил эфирдің 36°С. Бұл айырмашылық жай эфирлердің сутектік байланыстар түзе алмауымен түсіндіріледі. Сондай себептермен эфирлердің тығыздықтары спирттерге қарағанда төмен болады.
- ҚР ΜΦ препараттарын тығыздықтары мен қайнау температуралары арқылы идентификациялайды. Эфирдің тазалығына карағанда наркозға арналған эфирдің тазалығына жоғары талаптар койылады. Сондықтан олар өзара тығыздығы мен қайнау температурасы бойынша ерекшеленеді.
Жай эфирлер молекуласындағы жұптаспаған кос электроны бар оттек атомының болуына байланысты негіздік қасиеттер көрсетеді. Алифаттық жай эфирлердің спирттерге қарағанда негіздік қасиеттері жоғары. Алифаттық эфирлер ароматы эфирлерге қарағанда күшті негіздер болып табылады. R— O —R + HCL —> {R— O —R}CL | H Оксоний туздары судың әсерінен онай гидролизденеді. Сакталуы. - Эфир препараттарын Б тізімі бойынша жарықтан корғалған жерде 8°С-ден 15°С-ке дейінгі температурада ауа кіргізбейтін контейнерде сақтайды. Ауадағы оттектің әсерінен сақтау үшін және тотықтырғыш заттардың түзілуін болдырмас үшін контейнерді ернеуіне дейін (бетіне дейін) толтырады.
Аминқышқылдары - Аминқышқылдары – молекуласында бір немесе бірнеше амин тобы бар карбон қышқылдарының туындылары. α-аминқышқылдары белоктардың құрылымдық элементтері болып табылады және табиғатта кең таралған. Протеиннен- Гидролизаттардан 20-дан астам а-аминқышқылдары алынды. Олар амфолиттер (амфотерлі қосылыстар) және биполярлы ион (цвиттерион) түрінде ішкі тұздар түзеді:
Достарыңызбен бөлісу: |
