Ұсталық-нығыздау және термиялық жұмыстар

Жұмыс сипаттамасы. Түрлі горндарда қыздыру және бандаждарды ыстық күйінде екі дөңгелек орталықтарынан шешу. Бандажды шешкенде олардың қызу температурасын айқындау. Қос дөңгелек орталықтарына бандаждарды отырғызу кезінде жоғарылау білікті құрсаушының басшылығымен жұмыстарды орындау. Горнның жұмысын реттеу.

Білуге тиіс: бандаждың қызу температурасын өлшеуге арналған көмір, газ және электр қыздыру горндарының, арнайы айлабұйымдар мен бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы, қос дөңгелек орталықтарынан бандаждарды шешуге қойылатын талаптар, бандажды шешу кезіндегі температуралық режим, термиялық қарындаштар мен қорғасынды балқыту температуралық режимінің көмегімен қызу температурасын айқындау тәртібі, рұқсат шегі және отырғызу жүйесі.

316. Құрсаушы 4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Қос дөңгелек орталықтарына бандаждарды отырғызу және түрлі аспаптар мен айлабұйымдарды пайдаланып оларды бандаж сақиналармен бекіту. Бандаждарды үшкірлеу және қырнау көлемін және оларды отырғызғанда қызу температурасын айқындау.

Білуге тиіс: электр горндардың электр тәсімдері, қос дөңгелектер орталықтарына бандаждарды отырғызуға қойылатын талаптар, қос дөңгелектер элементтерінің өлшемдері, қос дөңгелек орталықтарына бандаждарды отырғызу кезінде қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптарының, айлабұйымдар мен аспаптардың құрылымы, бандаждарды тарту кезінде тарту көлемін айқындау тәсілдері, қос дөңгелектерді қалыптастыру жөнінде нұсқаулықты, бандаждар мен қос дөңгелек орталықтарының жанама беттерін өңдеу және дайындау сапасын айқындау тәртібі, рұқсат шегі және отырғызу жүйесі.

317. Цементтеуге арналған қоспа дайындаушы 2-разряд

Білуге тиіс: көмір араластырғыш құрылғының құрылымы және жұмыс істеу қағидаты, цементтеуге арналған қоспа дайындау ережесі, қоспаға қойылатын талаптар, қоспаны қоймалау және сақтау ережесі, қоспа даярлау рецептурасы.

Термоөңдеудегі оқшаулаушы
318. Термоөңдеудегі оқшаулаушы 2-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Жай және орташа күрделіктегі конфигурациялы бөлшектерді отқа төзімді массамен айлабұйымдар мен аспаптарды пайдаланып қолмен майлау және оқшаулау. Отқа төзімді масса алуға арналған шамотты саз балшықты, асбестті немесе басқа да оқшаулағыш материалдарды даярлау. Отқа төзімді массаны қоршаған ортада алдын ала кептіру.

Білуге тиіс: бөлшектерді оқшаулау ережесі мен жолдары, бөлшектердің оқшаулауға жататын жерлері, оқшаулауға арналған отқа төзімді масса даярлау ережесі, отқа төзімді массаға қойылатын талаптар.

Жұмыс үлгілері. Майлау және оқшаулау:

1) Тегіс біліктер;

2) Сақиналар;

3) Осьтер.

319. Термоөңдеудегі оқшаулаушы 3-разряд

Білуге тиіс: оқшаулау қоспасының құрамы, берілген рецепті бойынша отқа төзімді масса дайындау тәсілдері, оқшаулаудың түрлері, бөлшектердің ішкі бөлшектеріне оқшаулау толтыруға арналған айлабұйымдар мен аспаптарды пайдалану ережесі.

Жұмыс үлгілері. Майлау және оқшаулау:

1) Шлицтері бар біліктер;

2) Тісі бар төлкелер;

3) Түрлі тісі бар дөңгелектер.

Қыздырушы

Білуге тиіс: шынықтыру. Күйдіру, қалыптау, патенттеу технологиялық процесінің негізі, қызмет көрсетілетін жабдықтың жұмыс істеу қағидаты, кеңінен таралған арнайы айлабұйымдар мен бақылау-өлшеу аспаптарының қызметі және пайдалану шарттары, қыздыру және салқындату температурасы, өңделетін металлдардың негізгі қасиеті мен олардың таңбалануы, өңделетін бөлшектерге, бұйымдарға техникалық шарттар.

321. Қыздырушы 3-разряд

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы, түрлі маркадағы металлды термиялық өңдеу процесі, жоғары жиіліктегі ток құрылғыларда металлды шыңдау технологиясы, түрлі үлгідегі ағысты шыңдау аппараттарында және шыңдау үстелінде металлды шыңдау режимдері, бөлшектерді, бұйымдарды термиялық өңдеудің температуралық режимі, салқындататын ортаның қасиеті, кейіннен өңдеу операциялары, жабдықтың жұмыс режимі, термиялық өңделетін бөлшектердің, бұйымдардың техникалық шарттары, қарапайым және орташа күрделіктегі бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы, металлды таңбалау жүйесін.

322. Қыздырушы 4-разряд

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылымдық ерекшеліктері, қыздыру, шыңдау, күйдіру, жіберу, қалыптау, патенттеу және олардың режимін таңдау ережесі, болаттың түрлі маркадағы калибрленген металын термиялық өңдеу процесі, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы, қызметі және пайдалану шарттары, арнайы айлабұйымдардың құрылымы, температуралық режимді реттеу тәсілдері, күйдірілген металлдың сапасына қойылатын талаптар, ақау белгілері мен оның алдын алу тәсілдері.

Ұсталық- престеу жұмыстарды бақылаушы
323. Ұсталық- престеу жұмыстарды бақылаушы 2-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Қара және түсті металдан жасалған қарапайым қалыптағыштар мен шыңдағыштарды эскиз, шаблон және сыртқы түріне қарай бақылау және қабылдап алу. Бақылау-өлшеу аспаптарының бөлшектерін тексеру. Роквелль және Бринелль аспаптарында бұйымдардың қаттылығын сынау. Қабылданған және іріктелген бөлшектерді таңбалау.

Білуге тиіс: қарапайым нысандағы қалыптағыш пен шыңдағыштарды қабылдау ережесі, техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттар, қалыптағыштар мен шыңдағыштар жасау технологиялық процесінің негіздері, бақылау-өлшеу аспаптарының қызметі мен пайдалану шарттары, ақаулықтың негізгі операциялар бойынша түрлері және оның сыныптауышы, қабылданған және іріктелген бөлшектерді таңбалау тәртібі, қабылданған және іріктелген бөлшектердің құжаттамасы, қызметтік құжаттарды толтыру және ресімдеу тәртібі, рұқсат беру және отырғызу жүйесін, ұсталық сығымдау жұмыстарының негізгі түрлері.

Жұмыс үлгілері

1) Болттар, гайкалар, шпонкалар – бақылау және қабылдау;

2) Диаметрі 100 мм-ге, ұзындығы 1000 мм-ге дейінгі тегіс біліктер – бақылау және қабылдау;

3) Ара дискілері – қабылдау және бақылау;

4) Комбайнның бағыттайтын қалпақтары – бақылау және қабылдау;

5) Рессорлар кронштейндері – түзеткеннен кейін қабылдап алу;

6) Балғалар, кескіш, дөкір балға – қабылдау және бақылау;

7) Диаметрі 200 мм-ге дейінгі біріктіретін муфталар – бақылау және қабылдау;

8) Илемдеу стандары қайшыларының пышақтары – бақылау және қабылдау;

9) Қарапайым қамтыттар – шаблон бойынша игеннен кейін қабылдау.

324. Ұсталық- престеу жұмыстарды бақылаушы 3-разряд

Білуге тиіс: орташа күрделіктегі шыңдағыштарды қабылдаудың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандартары, қабылданатын бұйымдардың қызметі, оларды сынау және тексеру тәсілдері, шыңдағыштарды техникалық бақылау тәсілдері, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы, ұсталық өңдеудің негізгі түрлері, бақыланатын бөлшектер жасауда қолданылатын жабдықтар, түрлі маркадағы металлды қыздырудың температуралық режимі, дайындамаларды қыздыру температурасын айқындауға арналған термоэлектрлік аспаптарды пайдалану ережесі, рұқсат шегі мен отырғызу жүйесін, қабылданатын шыңдағыштарды өңдеудің барлық түрлеріне арналған әдіптер, қызмет көрсетілетін учаскеде өңделетін металлдың механикалық қасиеті.

Жұмыс үлгілері

Қабылдау және бақылау:

1) Диаметрі 100-ден асатын 200 мм-ге дейінгі, ұзындығы 1000-нан жоғары 3000 мм-ге дейінгі тегіс біліктер;

2) Салмағы 500 кг-ға дейінгі фланецті басқышты біліктер;

3) Төлкелер, сальниктердің қақпақтары;

4) Үймелейтін машиналардың құлыптары;

5) Дискілер, рычагтар және сақиналар;

6) Бір тұмсықты көтергіш кран ілмектері;

7) Диаметрі 200 мм-ден асатын біріктіретін муфталар;

8) Қысқаштар, дөңгелек қысқаштар, тістеуіктер;

9) Түрлі қимадағы және мөлшердегі серіппелер;

10) Орташа мөлшердегі пуансондар мен матрицалар;

11) Струбциналар;

12) Домна пештері қождарының фурмалары;

13) Салмағы 100 кг-ға дейінгі барлық үлгідегі шатундар;

14) Диаметрі 800 мм-ге дейінгі тісті дөңгелектер.

325. Ұсталық- престеу жұмыстарды бақылаушы 4-разряд

Білуге тиіс: күрделі қалыптағыштарды, шыңдағыштар мен серіппелерді қабылдаудың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттары, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы, қызметі және пайдалану шарттары, ұсталық қалыптау цехтарындағы ақаулық түрлері, дайындамаларды қалыптау, шыңдау және қыздыру кезінде бастапқы материалға байланысты ақаулық себептері, бұйымдарды ию, шыңдау, қалыптау, түзету және серіппелерді бұрау технологиялық процестері, түрлі маркадағы металдың қасиеті, механикалық өңдеу әдіптері, ақаудың алдын алу әдістері, рұқсат шегі және отырғызу жүйесін.

Жұмыс үлгілері

Бақылау және қабылдау:

1) Диаметрі 200 мм-ден асатын, ұзындығы 3000 мм-ден жоғары тегіс біліктер;

2) Иіндерінің саны екіге жететін иінді біліктер;

3) Салмағы 500 кг-нан асатын фланецті сатылы біліктер;

4) Қозғалғыш дөңгелектер;

5) Жараның шеттерін таратуға арналған ілмектер, жүрек айнасы, хирургиялық қашау;

6) Ұзындығы 2000 мм-ге дейінгі түпті рессор жаймалары мен рессорлар;

7) Илемдеу стандарының өткізбе сымы;

8) Кокс пештердің ригельдері;

9) Дөңгелек, бұрандалы кескіш;

10) Тұтас құйылған күрделі конфигурациялы рычагтар;

11) Ұштық, цилиндрлі, шпондық, бұрыштық фрездер – құю процесінде бақылау;

12) Салмағы 100 кг-нан асатын барлық үлгідегі қозғалтқыш шатундар;

13) Диаметрі 800 мм-ден асатын тісті дөңгелектер;

14) Шатун эксцентриктері.

326. Ұсталық- престеу жұмыстарды бақылаушы 5-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Күрделі шыңдағыштарды, қалыптағыштар мен серіппелерді бақылау және қабылдау. Химиялық спектральды талдау деректері мен жалынның түсіне қарай шыңдағыштарды мемлекеттік стандартқа және техникалық шарттарға сәйкестігін бақылау. Күрделі аспапты құю процесін бақылау. Болаттың маркаларын термоэлектрлік әдіспен айқындау. Люминесцентті әдіспен ақаулықтарды анықтау. Ақаудың пайда болу себептерін айқындау және зерттеу, алдын алатын іс-шараларды әзірлеу. Өңделетін металлдың сапасын және сұрыптығын сыртын қарап және механикалық сынау жолымен тексеру.Металлдың маркасына, дайындамалардың мөлшері мен күрделігіне және отынның түріне қарай қызу температурасын айқындау. Бақылау-өлшеу аспаптары мен айлабұйымдарды реттеу.

Білуге тиіс: күрделі шыңдағыштарды қабылдаудың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттары, бақылау әдістері, ұсталық өңдеу түрлері, цехтың, учаскенің жабдықтары мен оларда жұмыс істеу жолдары, бақылау-өлшеу аспаптарын теңшеу және реттеу ережесі, түрлі маркадағы металлды қыздыру температурасын мен режимі, қабылданатын бөлшектердің қызметі мен жұмыс шарттары, цехта немесе қызмет көрсетілетін учаскеде өндірілетін өңдеудің барлық түріне арналған әдіптер.

Жұмыс үлгілері

Бақылау және қабылдау:

1) Иіндерінің саны екеуден көп иінді біліктер;

2) Көп сатылы біліктер;

3) Екі тұмсықты көтергіш кранның ілмектері;

4) Домна пештерінің үлкен конусын ілмектеуге арналған сырғалар;

5) Домна пештерінің кіші конустары штангілерінің құбырлары.

Термоөңдеу жөніндегі бақылаушы

Білуге тиіс: түрлі маркадағы болаттан жасалған қарапайым бөлшектерді, шыңдағыштар мен аспаптарды термоөңдегеннен кейін қабылдаудың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттары, түрлі маркадағы болаттан жасалған бұйымдар мен аспаптарды термиялық өңдеудің негізгі түрлері мен режимдері, бақылау-өлшеу аспаптары мен құралдарының қызметі мен пайдалану шарттары және олармен тексеру тәсілдері, негізгі операциялар бойынша ақаулықтың сыныптауышы мен түрлері, болаттың негізгі маркаларының қасиеті, қабылданған және іріктелген бөлшектерді таңбалау тәртібі, қабылданған және іріктелген бөлшектерге арналған құжаттарды толтыру және ресімдеу тәртібі, рұқсат шегі мен отырғызу жүйесі.

Жұмыс үлгілері

Бақылау және қабылдау:

1) Біліктер, бородкалар, болттар, гайкалар, шайбалар;

2) Өлшеу аспабы;

3) Көздегіштер, бұрағыштар, зенкерлер, плашкалар, кескіштер;

4) Шпилькалар, штифтілер, тығындар.

328. Термоөңдеу жөніндегі бақылаушы 3-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Термиялық өңдеудің барлық түрінен кейін көміртекті және қоспаланған аспапты болат пен түсті металдан жасалған орташа күрделіктегі бөлшектерді, тораптарды, аспаптар мен шыңдағыштарды қабылдау және бақылау. Қабылданатын бұйымдарды тексеру тәсілдері мен кезектілігін айқындау. Қаттылығын тексеруге арналған бақылау-өлшеу аспаптары мен құралдарын баптау және реттеу. Бұйымдарды металлографиялық талдау. Жоғары жиіліктегі ток (ЖЖТ) құрылғыларында өңделген орташа күрделіктегі бөлшектердің бетін шыңдау және жібергеннен кейін тексеру. Қабылданатын және іріктелетін өнімді есепке алу және есептілікті жүргізу.

Білуге тиіс: термоөңдегеннен кейін түрлі маркадағы болаттан жасалған орташа күрделіктегі бөлшектерді, аспапты және шыңдағыштарды қабылдаудың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттары, негізгі өндіріс бұйымдарды термиялық өңдеу түрлері мен режимдері, қызмет көрсетілетін учаскеде түрлі маркадағы болаттан жасалған аспаптар мен қалыптар, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылғысы, термоөңдеудің кезектілігін орнату ережесі, термиялық пештердің жабдығы, металдарды шыңдау ақаулықтары, термоөңдеуге жататын металдардың қасиеті, цементтеу заттары мен қоспалары, рұқсат шегі мен отырғызу жүйесі, жалынның түсіне қарай болаттың маркасын айқындау тәсілдері.

Жұмыс үлгілері

Қабылдау және бақылау:

1) Тістегершіктері бар шлицті біліктер мен төлкелер;

2) Жоғары жиіліктегі токпен шыңдағаннан кейінгі біліктер;

3) Тартқыштың бастары;

4) Бұрандалы калибрлер;

5) Тіреу катоктары, таспалы және сымды серіппелер;

6) Жұдырықшалар;

7) Матрицалар, пуансондар, бейнелі жұдырықшалар, қарапайым иілетін қалыптар;

8) Үлгілік кескіштер;

9) Кіші мөлшердегі артқы, шпонды және шлицті фрездер.

329. Термоөңдеу жөніндегі бақылаушы 4-разряд

Білуге тиіс: термоөңдегеннен кейін түрлі маркадағы болаттан жасалған күрделі бөлшектерді, тораптарды, аспаптар мен шыңдағыштарды қабылдаудың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттары, бөлшектер мен аспаптарды термоөңдеудің жылу режимдері, бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы, қызметі мен пайдалану шарттары, болаттың, шойынның және басқа да металлдарды термиялық өңдеу ақаулықтары, рұқсат шегі мен отырғызу жүйесі, қыздыру жылдамдығы мен температурасына қарай болат құрылымының өзгеру себептері, қабылданатын бөлшектер мен бұйымдарды кейіннен механикалық өңдеу түрлері.

Жұмыс үлгілері:

Бақылау және қабылдау:

1) Суықтай илемдеу біліктері;

2) Тозаңдатқыш инелері;

3) Хирургиялық аспап: қашау, жараны жазуға арналған ілмектер;

4) Тірек катоктары;

5) Ұзындығы 1500 мм-ге дейін созбалар;

6) Таспалы және сым серіппелер;

7) Дискілі аралар;

8) Цилиндрлік және коникалық бұдандалар мен бұрғылар;

9) Күрделі конфигурациялы шаблондар мен матрицалар;

10) Іштен жанатын қозғалтқыштардың шеверлері, уатқыш, бөлу біліктері;

11) Тістегершіктер, жіберу кораптары мен редукторлар.

330. Термоөңдеу жөніндегі бақылаушы 5-разряд

Білуге тиіс: термоөңдегеннен кейін түрлі маркадағы болаттан жасалған күрделі бөлшектерді, тораптарды, аспаптар мен шыңдағыштарды қабылдаудың техникалық шарттары мен мемлекеттік стандарттары, бақылау-өлшеу аспаптарын теңшеу және реттеу ережесі, цехта орнатылған жабдықтар, және оларда жұмыс істеу жолдары.

Жұмыс үлгілері

Бақылау және қабылдау:

1) Қозғалтқыштардың иінді біліктері;

2) Ротор біліктері;

3) Торсионды біліктер;

4) Ұзындығы 1500 мм-ден асатын созбалар;

5) Трапецеидалды қималы серіппелер;

6) Күрделі кескінді ойып алынған және сығымдалған қалыптар.

Балға және пресс ұстасы
331. Балға және пресс ұстасы 2-разряд
Жұмыс сипаттамасы. Жоғарылау білікті ұстамен көмекші ретінде бірлесіп балға және сығымдағышта бөлшектерді соғуға қатысу. Пешті қыздыру, соғуға арналған көміртекті аз қоспаланған болат және түсті металдан жасалған дайындамаларды жіберу, түсіру және қыздыру. Көтергіш көлік жабдықтарын еденнен басқару, оларды көтеру және жылжыту үшін жүктерді ілмектеу.

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін балғалардың, горндар мен пештердің құрылысы мен жұмыс істеу қағидаты, аспаптар мен айлабұйымдардың қызметі мен пайдалану шарттары, металды горн мен пештерде қыздыру тәсілдері, шыңдау әдіптері мен шектерінің жүйесін, көтергіш көлік жабдықтарын басқару ережесі және ілмектеу жұмыстарының ережесі.

332. Балға және пресс ұстасы 3-разряд

Білуге тиіс: қызмет көрсетілетін балғалардың, сығымдағыштардың, қыздыру пештерінің, көтергіш механизмдердің, құрылысы, соғу жолдары, жабдықтарды және айлабұйымдарды жұмысқа дайындау ережесі, шыңдағыштарды өңдеу әдіптері мен рұқсат шегі, металдың соғу қасиеті, көміртекті және қоспаланған болаттың қасиеті мен қыздыру және соғу режимдері, қызу температурасын айқындау аспаптарын пайдалану ережесі.