Қабылдаған: Наурызбаева Жадыра
Орындаған: 6В01509-Биология,203 топ
Еркін Ғазиза, Батыркан Айғаным
ЖОСПАР
Жүйке жүйесінің физиологиясы дегеніміз не?
Жүйке жүйесінің құрылысын мен қызметтері
Жұлынның құрылысы мен қызметі
Жүйке жасушасының сомалық бөлімі
Жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметі
Жүйке жүйесінің физиологиясы жүйке жүйесінің құрылысы мен қызметін, сонымен қатар оның реттелу
механизмдерін зерттейді. Бұл биология ғылымының маңызды бөлігі және адамның миы мен жүйкелерінің
қызметін түсінуге мүмкіндік береді.
Жүйке жүйесінің құрылысы
Жасуша түлғасы - денесі (сома),
қысқа өсінділер-дендриттер,
ұзын өсінді-нейрит немесе аксон.
Жүйке жүйесінің қызметтері
Жүйке жүйесі ағза әрекеттерін байланыстыруға, ішкі
жүйелерді реттеуге жауап береді, сонымен қатар ақпаратты
қабылдау мен өңдеуді қамтамасыз етеді.
сезгіш (қозу шеткі мүшелерден орталық жүйке жүйесіне
өтеді);
байланыстырғыш - қозуды сезгіш нейрондардан өткізеді;
қозғалтқыш
-
қозуды
орталық
жүйке
жүйесінен
бұлшықеттер мен ішкі мүшелерге өткізеді.
Жүйке жасушасының сомалық
бөлімі
дене
,
яғни
тірек-қимыл
аппараты
және
тері
жабыны
мүшедерінің,
парасимпатикалық бөлімі — ішкі мүшелер мен бездердің, симпатикалық бөлімі —
тамырлар жүйесі
мүшелерінің қызметтерін реттейді. Парасимпатикалық және
симпатикалық бөлімдерді біріктіріп, жүйке жүйесінің вегетативтік бөлімі деп
атайды.
Нейрон тұлғасы
Нейрон тұлғасы (сома) синтез процесін жүргізеді. Оның құрамында ядро,
рибосомалар, ЭПТ және т.б. Мұнда медиаторлар, жасуша белоктары және басқа
компаненттер түзіледі. Сома нейронның әрекетін, біртұтастығын қамтамасыз етеді.
Ол зақымданса бүкіл нейрон қызметі бұзылады.
Нейрондардың өзара
әрекеттесуі
Нейрондар бір-бірімен синапс арқылы байланысады, бұл мидың
ішінде және нервтердің арасында ақпарат алмасуға мүмкіндік береді.
Жүйке жүйесінің сомалық
бөлімі
Жүйке жүйесі мүшелерін
негізінен
жүйке ұлпасы
құрайды.
Орталық жүйке жүйесі
Шеткі жүйке жүйесі
Ми және жұлын
Мидан
және
жұлыннан таралатын
жүйкелерден
тұрады:
жүйке
түбіршіктері
,
жүйкел
ер
,
жүйке
тораптары
,
жүйке
түйіндері
(ганглийле
рі)
және
жүйке
талшықтарының
ұштары жатады.
Жүйке жүйесі
Жұлынның құрылысы
мен қызметі
Жұлын
-
орталық
жүйке
жүйесіне
жатады.
Жұлын
цилиндр
пішінді омыртқа жотасының өзегінде
орналасқан, ұзындығы 42-45 см, салмағы 34-38 г.
Жоғарғы шеті сопақша мимен жалғасады, төменгі шеті
екінші арқа омыртқаға дейін созылын жатады. Жұлынның
алдыңғы және артқы жағында ұзынынан созылған тік
жүлгелері болады. Ол жұлынды оң және сол жақ жартыға
бөліп тұрады.
Жұлынның дәл ортасында іші жұлын сұйықтығына толы
жұлын өзегі бар. Өзектің айналасында пішіні көбелекке
ұқсаған жұлынның сұр заты (нейронның денесі мен қысқа
өсінділерінің жиынтығы) бар. Сұр заттың сыртын ақ заты
(нейронның ұзын өсіндісінің жиынтығы) қоршап жатады.
Сонымен жұлын құрылысында ақ заты сыртында, сұр заты
ішкі жағында орналасады.
Жұлын екі түрлі қызмет атқарады: рефлекстік
және өткізгіштік.
Рефлекстік қызметі: жұлынның әр жерінде жүйке орталығы бар. Жүйке орталығы деп
жұлынның түрлі бөлімінде орналасқан қандай да болмасын мүшенің жұмысын реттейтін
жүйке жасушаларының жиынтығын айтады. Мысалы, тізе рефлексі орталығы жұлынның
бел бөлімінде; зәр шығару орталығы сегізкөз бөлімінде және т.б.
Өткізгіштік қызметі: орталыққа тебетін (өрлеу, қозуды миға жеткізу) және орталықтан
тебетін (қозуды мидан жұлын арқылы мүшелерге жеткізу) өткізгіш жолдардан тұрады.
Орталыққа тебетін өткізгіш жолдармен қозу миға беріледі. Орталықтан тебетін өткізгіш
жолдар арқылы қозу мидан жұлынның төменгі бөлімдеріне, одан мүшелерге өтеді.
Жүйке жүйесі - адам организмінің реттеуші және үйлестіруші қызметін атқаратын
күрделі жүйе болып табылады.Ол зақымданса бүкіл нейрон қызметі бұзылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
