Үстеу. 2. Қалып-күй сөздер. 3. Көмекші сөздер.
Конспект
Қалып-күй сөздер. Көмекші сөздер. Мазмұны: Үстеу дегеніміз іс — әрекеттің белгісін, (орнын, мезгілін, амалын, мақсат — себебін) білдіретін сөз табы. Зат есімге, сын есімге, сан есімге, етістікке және тағы басқа сөз таптарына қосылатын үстеулер септік жалғауларымен және жекеше көпше түрінде ауыспайды. екі тілде де: а. Үстеулер көбінесе етістікпен тіркеседі. Мысалы: саяхатшылар күдіз де, түнде де жүріп отырады. ... Орыс тілінде үстеулер әр түрлі сөз таптарынан жасалады: зат есімдерден, сын есімдерден, есімдіктен, сандық етістіктен және үстеулерден. Орыс тілінде ... Қазақ тілінде орыс тілінде сияқты бірнеше сөз құрайтын жұрнақтармен жасалады. а. – ша, адамша, по – человечески.
Үстеулердің жасалуы
(Образование наречий)
Орыс тілінде үстеулер әр түрлі сөз таптарынан жасалады: зат есімдерден, сын есімдерден, есімдіктен, сандық етістіктен және үстеулерден. Орыс тілінде:
Үстеулер зат есімнің септік формасы әртүрлілігі:
а. табыс септік формасында предлогсыз және предлогтармен: кранечку, капельку, чуточку.
б. көмектес септіктің формасында предлогсыз және предлогтармен: шагай, днем, зимой.
в. ілік септіктің формасында предлогтармен: изнутри, донизу, сразу. г. барыс септіктің формасында предлогтармен; кстати, поутру, кверху. д. жатыс септктің формасында предлогтармен: вблизи, накануне.
Үстеулер сын есімнің септік формасы:
а. жатыс септік формасында толық сын есімдер: насухо, засветло, вплотную.
б. ілік септік формасында қысқартылған сын есімдер: издалека, искоса, досуха.
в. барыс септіктің формасында: понапрасну.
г. жатыс септіктің формасы:налегке, вскоре, наедине.
3. Жатыс септігінің сандық үстеулері: надвое.
4. Үстеулердің құрамына әр түрлі формадағы есімдіктер енді.
сюда, здесь, там.
Етістік формасы да үстеу болды: чуть, почти, зря.
Қазақ тілінде үстеулердің морфологиялық белгілері мынадай:
Зат есім септік формасы:
жатқа, өнінде, шалқасынан
сын есімдермен: босқа, текке, зорға, жаңадан.
Есімдіктермен: осылай, меніңше, өзінше
Етістіктермен: қайта (дан), жүрелей, жорта.
Сын есімдермен: бірте – бірте, бірден, екіншіден
Үстеулермен: ертеңерте, ертемен, биыл, бүгін.
ІІ. Қазақ тілінде орыс тілінде сияқты бірнеше сөз құрайтын жұрнақтармен жасалады.
а. – ша, адамша, по – человечески.
б. – ша+лық, - ша + ма; соншалық, соншама
в. – лай (лей, дай, дей, тай, тей) осылай, бұлай, солай, - так таким образом.
г. – н (ын, ін) қызын – земой.
ІІІ. Қазақ тілінде қос сөздер жасалады; орыс тілінің үстеулерінің мағынасын көрсетеді
Достарыңызбен бөлісу: |