Көпбергенова Сәнбибі Сабырбайқызы рефлексивті практик: ТӘжірибе мен нәтиже
Сулейменова Қарлығаш Амангелдиевна
жүктеу/скачать 7.81 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сулейменова Қарлығаш Амангелдиевна
МҰҒАЛІМНІҢ ЗЕРТТЕУШІЛІК ҚАБІЛЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ ІС-ӘРЕКЕТТЕГІ ЗЕРТТЕУДІҢ РӨЛІ Мұғалімнің зерттеушілік қабілеті кәсіби дамуы үшін ас қажет, өйткені кәсіби дамыған мұғалімнің сабағы өз мақсатына жетеді әрі оқушыларының білім сапасы артады. Зерттеушілік қабілетті қалыптастыру үшін, іс-әрекеттегі зерттеу яғни сабақты зерттеу тәсілін қолдану керек. Сабақты зерттеу ең алдымен проблеманы анықтау, зерттеу сұрағын қоюдан басталады. Осы жерден әрі қарай мен өз тәжірибеммен бөлісейін. 2021-2022 оқу жылында карантиннен келген 11- сынып оқушыларын зерттеуді қолға алдым. Олар 9-сыныптың 4-тоқсанында және тұтас 10-сыныпта қашықтықтан білім алған оқушылар. Қашықтықтан білім алған оқушылардың кейбірі ғана сбақты түсініп, тапсырманы орындағаны, басым көпшілігінің сабақты түсіне алмағаны бастапқы бақылау алғанда-ақ белгілі болды. Бұл олқылықтың орнын толтыру үшін сабақты зерттеу тәсілін қолға алдым. Зерттеу сұрағымды анықтау үшін, 9-сыныптың 4-тоқсанында өту керек «Атомның құрылысы. Атомдық құбылыстар», «Атом ядросы. Ядролық энергия. Элементар бөлшектер және әлемнің даму туралы мағлұматтар» тарауларын 11-сыныпта тереңдетіп оқытатындықдан бастапқы білім аса қажет. Сондықтан уақытты үнемдеу үшін төңкерілген әдіс арқылы үйден білу түсіну деңгейіне жеткізу, сыныпта қолдану талдау деңгейлерінде тапсырма орындату, осы жерде оқушылардың қаншалықты өз бетімен түсінді, қаншалықты олар өз білімдерін қолдана алады деген сұраққа жауап іздеу менің басты зерттеу сұрағым болды. Мен үшін практиканы жаңарту басты мақсат, әр айда алынған бақылаулар арқылы зерттеу сұрағымда, жоспарымда, кері байланыс арқылы өзгеріп отырды. Оқушылардың тапсырма орындау барысын, яғни есептер шығару және тәжірибелік топтық жұмыстарды бейнебақылауға түсіріп, қайта қайта қарап, шынайы білім алуын қадағалау арқылы әрбір оқушыны зерттедім. Көмек қажет оқушыларды белсенді оқушылар қасына қосып, топтық тапсырмалар беру арқылы, олардың білім деңгейін көтеруге ықпалы болды. Топтық тапсырмалар бақылаулар нәтижесі арқылы оқушыларды топқа бөліп, қажеттілікке қарай тесттер құрастыру, ізденуге бағытталды. Өздерінің әлсіз тұсынан, тест құрастыру тапсырмасы олардың жауапкершілігін арттырды және де бейне сабақтарды қайта қарауына, тест құрастыра отырып, есінде жақсы сақталуына ықпалы жоғары болды. Жақсару бар ма екенін көру үшін зерттеудің ықпалын бағалап отырдым, оны мынадай сұрақтарды қою арқылы анықтауға болады: Жақсару шын мәнінде болды ма және де алынған деректер мұны растай ма? Егер тәжірибе жақсармаса, жақсы нәтижелерді алу үшін іс-әрекетке қандай өзгерістер енгізу керек? Сипаты бойынша іс-әрекеттегі зерттеу циклді үдеріс болу керек. Бұл үдеріс осымен тоқтауы міндетті емес. Алдыңғы жүргізілген зерттеу кезінде жинақтаған ақпарат зерттеудің жаңа сұрақтарын көтеруі мүмкін. Әр зерттеудің аяғы келесі зерттеудің басы болып, 1 жылға созылған зерттеу нәтижесінде ҰБТ-да бітіруші 51 оқушының 22-сі физика таңдап, 100% мемлекеттік грант иегері атанды. Бұл жеке мұғалім ретінде жүргізілген зерттеуім болса, лицей әкімшілігі тарапынан топтық зерттеу жұмысы жүргізілді. Ол 8 және 9-сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын зерттеу болды. Ол үшін зерттеуші топ құрылды, зерттеу проблемасы анықталды, жоспар құрылды, әдіс тәсілдер қолдануға ұсынылды, бірнеше рет отырыстар болды, іс тәжірибемізді ауданға және облысқа тарату семинары өтті. Кеіңнен тоқтала кетейін, зерттеуші мұғалімдердің өзі үш топ болды, олар: қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен беретін мұғалімдерден құралған топ оқу сауаттылығы бойынша зерттеу жүргізді, математика пәні мұғалімдері математикалық сауаттылығы бойынша, физика, химия, биология және география пәні мұғалімдерінен құралған топ жаратылыстанушылық-ғылыми сауаттылық бойынша зерттеу сабақтарын өтті. Зерттеу сабақтарында құралған топтарға ыңғайластырылған сабақ кестесі құрылып, оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру үшін сабақ процесінде тапсырмалар беріліп, жан жақты зерттелді. Сабақтың жоспарын жасағанда, оқу мақсаты мен критерийлері ескерілді, қолданатын әдістерде зерттеуші топ тарапынан құрылды, сабаққа қатыса отырып, тиімдіңлігі анықталды, тиімсіз тұстарын келесі сабақта өзгертілді. Бұл ауқымды жұмыс, тұтас мектептің әлеуетін және оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыруға бағытталған жұмыс болды. Сонымен 2021-2022 оқу жылында екі түрлі зерттеуде болдым, келесі 2022- 2023 оқу жылы жаңадан ашылған мектепке директордың оқу-ісі жөніндегі орынбасары қызметінде жүріп, бастапқы бақылауда ең төмен көрсеткіш берген 6- сыныпты зерттеуге алдық. Білім сапасы 37,5% болса, оқу жылының соңында 74% болды. Мектепте 2-тоқсаннан бастап әр айда «Үздік сынып» анықталып отырды. Зерттеуге алған сынып ең соңғы орында болды. «Үздік сынып» жобасының басты критерийі әр оқушының алған қалыптастырушы ұпайын сынып бойынша қосу арқылы, ең көп ұпай жинаған сыныпты анықтау арқылы жүргізілді. Мектеп жекеменшік болғандықтан, таңертең білім алады, түсқайта үй тапсырмасын орындайды. Бұл мектепте де зерттеуші топ мұғалімдері құрылды, ең төмен көрсеткіш берген сыныпқа камера орнатылды. Сабақты камера арқылы бақылап, мұғалімдердің сабақты тиімді өтуіне зерттеулер жүргіздік. Бұл жерде мұғалімнің кәсіби дамуына және де оқушылардың тәртібі мен білім алуы мағызды болды. Бірнеше әдіс тәсілдер қолдана отырып, әр тоқсанда өсімдер байқалды және де жыл соңында «Үздік сынып» атағына ие болды. Мұғалімдер ынтымақтастықта жұмыс жасады. Бір ерекшелігі – әр түрлі пән мұғалімдері бір топ аясында шоғырланып, кіріктірілген топты құрды, әр пәнге ортақ проблеманы нысан ретінде алып, тәжірибесін байытты. Мұғалімнің зерттеушілік қасиеті оянып, пәннің теориясынан сабақтағы шынайы іс-әрекетке ауысып, практик-мұғалім ретінде қалыптасты. Әрбір іс-әрекетке жауапкершілікпен қарауға дағдыланды. Зерттелетін оқушыларды фокус-группаға біріктіріп, мұғалім мен оқушының арасында сенімділікпен біріккен тығыз байланысты нығайтты. Мұғалімнің тәжірибесі шыңдалып, әдістемелік тұрғыдан өз кәсіби бейнесін танытып, белсенді оқыту, сыни тұрғыдан ойлау, проблемалық оқыту және тағы да басқа әдістерді жүзеге асырды. Сонымен өз іс-тәжірибесін үнемі зерттеуші мұғалім кәсіби дамиды және оқушыларының білім сапасыда елеулі өзгеріп, мектептің әлеуетін арттырады. Өрлеу біліктілік арттыру орталығының жаратылыстану және гуманитарлық пәндерді оқыту әдістемесі кафедрасының аға оқытушысы жүктеу/скачать 7.81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|