Кредит нарығының жағдайы және өлшемдерінің болжамы екінші деңгейдегі банктерге зерттеу жүргізу, 2012 жылғы қазан
жүктеу/скачать 110.65 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Корпоративтік секторды кредиттеу нарығы
- 1-диаграмма. Кәсіпорындардың банктердің кредиттік ресурстарына сұранысының және кредиттеу қарқынының өзгеруі
- 2-диаграмма. Объектілер және кредиттеу мақсаттары бойынша қаржыландыру
- 3-диаграмма. Қаржыландыру түрлері бойынша кредиттерге сұраныстың өзгеруі
- 4-диаграмма. Кредит саясатының өзгеруі
- 2. 2012 жылғы 3-тоқсанда қаржылық емес секторға қатысты кредит саясаты
- Жеке тұлғаларды кредиттеу нарығы
- 5-диаграмма. Ипотекалық кредиттеуге сұраныстың және өсу қарқынының өзгеруі
- 6-диаграмма. Жекелеген факторлардың ипотекалық кредиттер бойынша сұранысқа ықпалы
- 7-диаграмма. Тұтынушылық кредиттеуге сұраныстың және өсу қарқынның өзгеруі
- 8-диаграмма. Жекелеген факторлардың тұтынушылық кредиттеуге сұраныстың өзгеруіне ықпалы
- 9-диаграмма. Кредиттік саясаттың өзгеруі (ипотека)
- 10-диаграмма. Кредиттік саясаттың өзгеруі (тұтынушылық кредиттеу)
- 11-диаграмма. Банктердің күтуі және жылжымайтын мүлікке орташа бағаның нақты өзгеруі
- 12-диаграмма. Проблемалық кредиттер бойынша кепіл мүлкін өндіріп алу операциялары санының өзгеруі
- 13-диаграмма. Қарыз алушылардың борыштарын қайта құрылымдау бойынша операциялар санының өзгеруі
- 14-диаграмма. Банктердің несие портфелі сапасының өзгеруі
- 15-диаграмма. Банктердің кредиттік тәуекелді қабылдауы
| Кредит нарығының жағдайы және өлшемдерінің болжамы» екінші деңгейдегі банктерге зерттеу жүргізу, 2012 жылғы қазан
2012 жылғы 3-тоқсанның тексеру қорытындысы бойынша шағын бизнес секторындағы кейбір оң динамиканы қоспағанда, корпоративтік секторда кредиттеудің дамуы байқалған жоқ. Бөлшек кредиттеуде банктің ұсынысынан айтарлықтай асатын сұраныс болған кезде ипотеканы шектеулі кредиттеу үрдісінің сақталуы байқалып отыр. Тұтынушылық кредиттеу сегментінде кредиттік ресурстар ұсынысы іс жүзінде халық тарапынан болған сұранысты толық қанағаттандырды. Кредиттеудің кепілсіз бөлшек сегментіне қаражатты инвестициялаудың өсуі қорландырудың қысқа мерзімді көздерінің басым болуына байланысты. Бұл ретте корпоративтік секторды кредиттеудің өсу қарқынының бәсеңдеу себебі, банктердің пікірі бойынша, сыртқы қаржы нарықтарындағы айқын еместік болып қалып отыр. Банктердің негізгі тәуекелі кредиттік тәуекел болып қалып отыр, ол дағдарыс кезеңінде қалыптасқан, жұмыс істемейтін кредиттердің жоғары деңгейінің сақталуына байланысты. Жұмыс істемейтін кредиттер деңгейінің баяу төмендеуінің себептеріне салықтың бәсеңдеудің шамалы болуын және соттарда кепілдік кредиттер бойынша істерді қарау мерзімдерінің ұзақ болуын жатқызуға болады. Сонымен қатар, қорландырудың сыртқы көздерінің үлесі шамалы болғандықтан, сыртқы борыштар бойынша төлемдерді банктер негізінен ішкі ресурстар және резидент емес алдындағы міндеттемелердің қысқаруы есебінен жүргізеді.
1. 2012 жылғы 3-тоқсанның қорытындысы бойынша, соңғы үш тоқсанның үрдістері айтарлықтай өзгерместен, қаржылық емес ұйымдардың тарапынан кредиттік ресурстарға баяу сұраныс байқалуда.
ҚҚК2 деректері бойынша қаржылық емес ұйымдарды кредиттеудің өсу қарқыны ағымдағы жылғы 3-тоқсанда 1%, ал өткен тоқсанда осы көрсеткіш 2,3% құрады.
Қарыз алушылар тарапынан кредиттеудің неғұрлым маңызды мақсаттары айналым қаражатын толықтыруға арналған қарыздар болып қалуда. Қарыз алушылар тарапынан бизнесті дамыту мақсатында, атап айтқанда ұзақ пайдаланылатын ірі жабдық сатып алу немесе өнеркәсіп және басқа алаңдарды сатып алу үшін кредиттерге сұраныстың кейбір төмендеуі байқалады (2-диаграмма). Бұл ретте 2012 жылғы 3-тоқсанда халықаралық қаржы институттарының (АДБ, ЕҚДБ және т.с.) қаржыландыру бағдарламалары бойынша кредиттерге, сондай-ақ лизинг пен факторингке сұраныстың кейбір жандануы байқалуда (3-диаграмма). 2012 жылдың аяғына дейін банктердің 47% қаржылық емес ұйымдар тарапынан кредиттік ресурстарға сұраныстың өсуін болжайды, ал респонденттердің 53% сұраныс өзгеріссіз қалады деп болжайды. 2. 2012 жылғы 3-тоқсанда қаржылық емес секторға қатысты кредит саясаты банктердің 88%-да өзгеріссіз қалды, банктердің 9%-ы оны шамалы қатаңдатты және небәрі 3%-ы бәсеңдетті (4-диаграмма). Банк жүйесіндегі орта мерзімді қорландыру көздерінің шектеулілігі, өтімділікті басқару қажеттілігі басты факторлар болып қалуда, олар жақын арада қаржылық емес ұйымдарды кредиттеуге есер ететін болады. Көптеген банктердің пікірі бойынша Еуроаймақтағы ахуал нарықтағы кейбір айқындалмаушылықты құрайды, осыған байланысты банктерде сыртқы капитал нарығынан арзан «ұзақ» ресурстардың ағынына деген сенімділік жоқ. Бұл сатуды шектеуге алып келеді және корпоративтік сектор тарапынан кредиттік ресурстарға қажетті көлемдегі орын алып отырған сұранысты қанағаттандыруға мүмкіндік бермейді. Сондай-ақ осы ахуал банктерді шағын және орта бизнесті кредиттеуге ерекше назар аударуға ынталандырады. Осы бағыт барынша перспективалы және нарықтың қатысушылары үшін пайдалы болады, бұл өз кезегінде банктерді шағын бизнес пен дара кәсіпкерлер үшін өнімдер тізбесін дамытуға ынталандырады.
2012 жылғы 3-тоқсанда банктердің ұсыныстарынан елеулі асатын сұраныс болған кезде ипотеканы шектеулі кредиттеу үрдісі жалғасты. Тұтынушылық кредиттеу сегментінде кредиттік ресурстардың ұсыныстары іс жүзінде халық тарапынан туындаған сұранысты толық қанағаттандырды. Бұл банктер анағұрлым ұзақ мерзімді жобаларға әзірше инвестициялауға тәуекел жасамайтын қорландырудың қысқа мерзімді ресурстарының асуына байланысты, өйткені көбіне бұл қаражаттар талап ету бойынша қаражаттар немесе клиенттердің ағымдағы шоттары салымдарының мерзімі белгісіз.
Банктердің көбінің (69%) деректері бойынша тұтыну қарыздарына сұраныс өсті, бұл осы кредиттеу сегментінің жалпы алғанда тартымдылығын көрсетеді. ҚҚК деректері бойынша банктердің тұтынушылық кредиттеуі 2012 жылғы 2-тоқсандағы 11%-дан 3-тоқсандағы 13% дейін өскендігін атап өтілді (7 және 8 -диаграммалар). Тұтынушылық кредиттеуді кеңейту мақсатында банктер жарнамалық компанияларды белсенді жүргізді, атап айтқанда «жазғы каникулдар» және «комиссиясыз», олардың шарттары бойынша тұтынушылық қарыздар негізгі борыш бойынша 2 айға жеңілдік кезеңмен және кредиттерді ресімдеу және беру кезінде комиссияның жоқ болуымен берілді. Кредиттеудің бөлшек нарығында қарыз алушының тәуекелдерін бағалау кезінде банктердің көбі төлем қабілеттілігін бағалаудың көп деңгейлік жүйесін қолдануды бастағандығын атап өткен жөн. Банктер кредиттік бюро берген ақпаратпен белсенді жұмыс істейді. Әлеуетті қарыз алушылардың барлық кредиттік өтінімдері кредит тарихының бар болуы мен сапасына автоматты түрде бағалаудан өтеді.
Банктер клиенттердің жасы, кәсіби белгісі және басқа критерийлер бойынша кредит қабілеттілігінің ең көп лимитін анықтаудың әртүрлі тәсілдерін белсенді ендіреді, бұл клиенттердің төлем қабілеттілігін бағалау сапасын жақсартуға және әр халық тобында бар қаржы тәуекелдерін анағұрлым нақты шектеуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ банктер жақсы кредит тарихы бар қарыз алушыларға ерекше назар аударады. Кредит алған және міндеттемелерді сапалы орындаған кезде банктер көбіне осындай клиенттерді қайта кредиттеу кезінде анағұрлым жеңіл жағдайларды ұсынуы мүмкін. Бұл банктерді анағұрлым сапалы кредит портфелімен қамтамасыз етеді, өйткені мұндай клиенттер кредит бойынша өте тәртіпті төлеушілер болып табылады. Пәтерді жөндеу, оқуға ақы төлеу, емделу, демалыс, тұрмыстық техниканы, жиһазды, автомобильдерді және сол сияқты кәсіпкерлік қызметті сатып алу тұтынушылық кредиттеудің негізгі мақсаттары болып табылады, бұл шағын және орта бизнеске талаптармен салыстырғанда кредитті ресімдеудің аз мерзімдерімен байланысты. Тексеру шеңберіндегі сұхбат нәтижелері бойынша банктердің қарыз алушылардың ағымдағы мұқтаждарына кредиттер беруі олардың мерзімі бойынша орташа 3 жылға дейін және сомасы бойынша - орташа 1 млн теңгеден аспайтын шектеулігін көрсетеді.
Көптеген банктердің (70%) бағалауы бойынша 2012 жылғы 4-тоқсанда жылжымайтын мүлік бағасы бұрынғы деңгейде қалады және небары 18% респондент-банктер бағаның біраз өсуі байқалады деп санайды (11-диаграмма). 11-диаграммаға сәйкес 62% банктердің 2012 жылғы 3-тоқсанға арналған жылжымайтын мүлік бағасының өсуіне қатысты болжамы Қазақстанда іске асты, бұл олардың 3,1%-ға нақты өсуімен дәлелденіп отыр. Сонымен қоса, банктер ағымдағы жылдың соңына дейін Қазақстанда жылжымайтын мүлік бағасының тез өсуіне объективті себептердің жоқ екендігін атап өтті. Қазіргі кезде жылжымайтын мүлік нарығындағы барлық мәмілелер орын алған ұсыныстар мен халықтың тұтынушылық сұранысы шеңберінде жасалады. Халық арасында сұранысты ынталандыру үшін риэлторлық компаниялар тұтынушыларға әртүрлі банк қызметтерінің кең ауқымын ұсыну мақсатында банктермен және құрылыс компанияларымен бірге белсенді жұмыс жүргізіп отыр.
2012 жылғы 3-тоқсанда кепілдік кредиттер бойынша істерді соттарда қарау мерзімдерінің ұзақтығына байланысты жұмыс істемейтін кредиттердің жоғары деңгейінің сақталуына байланысты кредиттік тәуекел банктердің негізгі тәуекелдерінің бірі болып қалды. Қорландырудың сыртқы дерек көздерінің үлесі аз болуына байланысты банктер сыртқы борыштар бойынша төлемдерді негізінен ішкі ресурстар және резидент еместер алдындағы міндеттемелердің қысқаруы есебінен жүргізіп отыр. Банктердің 16%-ы ғана өздерінің сыртқы міндеттемелерінің қайта қаржыландыру мүмкіндігін атап өтті.
2012 жылғы 4-ші тоқсанда банктердің 8%-ы ғана несие портфелі сапасының жақсаруын болжап отыр, банктердің 86%-ы көрсеткіш өзгеріссіз қалады деген уәж айтуда, ал респонденттердің 5%-ы кредиттік портфельдің азын-аулақ нашарлауын күтуде. Кредиттеу сегменттері бойынша банктердің 11%-ы корпоративтік сектордағы, ал банктердің 12%-ы жеке тұлғаларды кредиттеудегі портфель сапасының жақсаруын күтуде, бұл ретте қалған респонденттер (тиісінше 79% және 88%) портфель сапасының өзгеріссіз қалуын болжайды (14-диаграмма). Жеке тұлғалардың жұмыс істемейтін кредиттерінің үлесі біртіндеп қысқарып келе жатқанын атап өткен жөн, бұл бөлшек сауда сегментін кредиттеу көлемінің тез өсуімен байланысты болып отыр. Банктердің бағалауы бойынша төленбеген төлемдердің негізгі массасының анықталуына қарамастан, корпоративтік сектор есебінен «нашар» кредиттердің аздап ұлғаю үлесі сақталып отыр. Банктердің пікірі бойынша осы үрдісті кредиттеудің өсуі мен экономиканың жандануы есебінен ғана біраз баяулатуға болады. Банктер үшін қорландырудың негізгі көздері заңды және жеке тұлғалардың депозиттері (тиісінше банктердің 57% және 58%-ы), жұмыс істейтін акционерлердің есебінен капиталды ұлғайту (27%), алынған пайданы қайта инвестициялау (32%), борыштық бағалы қағаздарды Қазақстанның қор биржасында орналастыру (23%) болып қалып отыр. Сонымен қоса, банктердің 17%-ы қайта қаржыландыру қарыздары, ҚР Ұлттық Банкінің тұрақтандыру кредиттері және даму институттары арқылы бөлінетін қаражат түріндегі мемлекеттік қолдауға сеніп отыр. Басымдылығы бойынша банктерге арналған тәуекелдерді бөлу кезінде кредиттік тәуекел негізгі тәуекел болып қалып отыр (15-диаграмма). Кредиттік тәуекелді және адам факторын қысқарту мақсатында банктер тәуекелдерді бағалау әдістемесін жетілдіреді және скорингтік жүйе бойынша бағдарламалық қамтамасыз етуді және клиенттердің төлемге қабілеттілігі мониторингін жаңғыртады.
- ішкі міндеттемелер (71%); - сыртқы нарықтардағы резидент еместер алдындағы міндеттемелерді қайта қаржыландыру (16%); - активтерді және резиденттерге қойылатын талаптарды қысқарту (8%); - активтерді және резидент еместерге қойылатын талаптарды іске асыру (5%). Келесі 12 ай ішінде (2012 жылғы қазаннан бастап 2013 жылғы қазанға дейін) банктердің 46%-ы сыртқы борыштарының бөлігін ішкі міндеттемелерінің есебінен өтеуді жоспарлап отыр. Бұл ретте, банктердің 21%-ы резиденттерге қойылатын талаптарды қысқарту есебінен сыртқы міндеттемелерінің өтелетінін көрсетеді және банктердің 21%-ы резидент еместерге қойылатын талаптарды одан әрі қысқартуды жоспарлап қойған. Капиталдың сыртқы нарықтарындағы берешекті қайта қаржыландыруды 2012 жылы банктердің 12%-ы ғана жоспарлап отыр. 1 Осы жерде және одан әрі диаграммалардағы нәтижелер респонденттер жауаптарының таза пайыздық өзгеруінің өзгерісі түрінде берілген, ол қандай да болмасын өлшемнің ұлғаюын/азаюын белгілеген респонденттердің және қандай да болмасын өлшемнің төмендеуін/қатаңдауын белгілеген респонденттердің % айырмасы ретінде есептеледі. Бұл жағдайда диаграммада кредиттік тәуекелдің ұлғаю немесе азаю жағына қарай өзгеруі берілген. 2 Осы жерде және одан әрі ҚҚК - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын бақылау мен қадағалау комитеті. 3 2012 жылғы 30 маусымдағы жағдай бойынша сыртқы борышты бағалау орташа мәнді есептеудің базасы болып табылды. Таңдау сыртқы нарықта ең ірі қарыз алушылар болып табылатын 10 банк («БТА банк» АҚ есептемегенде) арасынан жасалды. жүктеу/скачать 110.65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
