KС. Д. Асфендияров атындағЫ

kС.Д. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ		КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
ВАЛЕОЛОГИЯ МОДУЛІ БІЛІМДЕРІН ЖӘНЕ ДАҒДЫЛАРЫН БАҒАЛАЙТЫН ӨЛШЕГІШ ҚҰРАЛДАР

Білімдерін және дағдыларын

1. 
   Валеология, түсінігі, мақсаты, міндеттері.
   
2. 
   Валеологиянің негізгі бағыттары.
   
3. 
   Денсаулық, түсінігі, түрлері.
   
4. 
   Денсаулықтың формуласы (немен )
   
5. 
   Денсаулықты сақтауда гигиеналық білімнің маңызы.
   
6. 
   Гигиенаның маңызы, мақстаы, бөлімдері.
   
7. 
   Денсаулыққа зиянды әсер ететін негізгі факторлар.
   
8. 
   Гигиеналық зерттеулердің тәсілдері.
   
9. 
   Экология және денсаулық.
   
10. 
    Тері гигиенасы.
    
11. 
    Ауыз қуысы мен тістердің гигиенасы.
    
12. 
    Көру мүшелерінің гигиенасы.
    
13. 
    Денсаулық дегеніміз не және оның түрлері.
    
14. 
    Физикалық денсаулықты бағалаудың негізгі методикалық тәсілдері.
    
15. 
    Денсаулық жағдайын бағалаудағы жүктеме сынамалар (Мартинэ сынама).
    
16. 
    Гарвард степ-тест.
    
17. 
    Купердің 12-минуттық тесті.
    
18. 
    Кардиореспираторлық жүйенің функционалдық жағдацын бағалау тәсілдері.
    
19. 
    Өкпенің қан айналым жағдайын бағалау.
    
20. 
    Жүрек - қан тамыр жүйесінің жағдайын бағалау.
    
21. 
    Штанге сынамасы.
    
22. 
    Генче сынамасы.
    
23. 
    Денсаулық үшін тамақтанудың маңызы.
    
24. 
    Ұтымды тамақтану.
    
25. 
    Теңдестірілген тамақтану.
    
26. 
    Тамақтану тәртібі.
    
27. 
    Энергиялық баланс.
    
28. 
    ДДСҰ нұсқаулары бойынша тәуліктік ақуыздың нормасы, маңызы.
    
29. 
    ДДСҰ нұсқаулары бойынша тәуліктік майлардың нормасы, маңызы.
    
30. 
    ДДСҰ нұсқаулары бойынша тәуліктік көмірсудың нормасы, маңызы.
    
31. 
    Баланы емізу.
    
32. 
    Денсаулықты сақтаудағы емізу арқылы тамақтанудың ролі.
    
33. 
    Денсаулық және дене салмағы; дененің артық салмағы туралы түсінік.
    
34. 
    Дененің қалыпты және нақта салмағын анықтау.
    
35. 
    Дененің оптимальді салмағын қалыпта ұстап тұру тәсілдері.
    
36. 
    Дене салмағын қалпына келтіру тәсілдері.
    
37. 
    Дененің қалыпты салмағын анықтау (Брок индексі).
    
38. 
    Идеальді дене салмағын анықтау (Купер формуласы).
    
39. 
    ДДСҰ анықтамасы бойынша өрбіту саулығы.
    
40. 
    Өрбіту саулығын сақтау нені қарастырады.
    
41. 
    Отбасын жоспарлау әдістері.
    
42. 
    Ұрықтандырмайтын гормональді дәрі-дәрмектер.
    
43. 
    Жатыр ішілік контрацептивтер.
    
44. 
    Өнегелі-жыныстық тәрбие.
    
45. 
    Өнегелі-жыныстық тәрбиенің мақсаты.
    
46. 
    Жыныстық жолмен жұғатын аурулар, олардың алдын алу.
    
47. 
    Психикалық денсаулық тұралы түсінік. Психикалық және соматикалық денсаулықтың қарым-қатынасы.
    
48. 
    Күйзеліс, оның сатылары, биологиялық мағызы.
    
49. 
    Психофизиологиялық жаттығулар.
    
50. 
    Зиянды әддеттер, оның түрлері
    
51. 
    Нашақорлық заттардың классификациясы.
    
52. 
    Залалды дағдыларды алдын алу.
    
53. 
    Жұқпалы аурулардың түрлері және таралу жолдары.
    
54. 
    Жұқпалы аурулардың алдын алу жолдары.
    
55. 
    (ЖҚТБ) Жұқтырылған қорғаныш тапшылығының белгілерімен таралудың негізгі жолдары.
    
56. 
    Салауатты өмір салтының физиологиялық негіздері.
    
57. 
    Организімді шынықтыру негіздері.
    
58. 
    Түстітеропия
    
59. 
    Фитотеропия, фитопрофилактика
    

а) дене шынықтыру белсенділігі

б) күйзеліс

в) артық салмақ

г) қалыпты эмоция

д) темекі тарту

а) Брехман И.И.

б) Аршавский И.А.

в) Амосов Н.М.

г) Павлов И.П.

д) Анохин П.К

а) Брехман И.И.

б) Аршавский И.А.

в) Амосов Н.М.

г) Павлов И.П.

д) Анохин П.К.

а) ауырушылыққа қарсы тұру,оны жеңу

б) әлеуметтік белсенділік

в) адам организмінде функциялардың өздігінен реттелуі

г) дүниеге адамның тікелей көзқарасы

д) адекватты тәрбие

а) қалыпты

б) аурудың болмауы

в) толық физикалық әлеуметтік және әлеуметтік саулық

г) сақтау және дамытудың биологиялық және психологиялық

функциясының құрылысы

д) физикалық дефектің болмауы
6.17-20% адам денсаулығы байланысты

а) өмір сүру салты

б) денсаулық сақтау

в) мұрагерлік

г) экологиялық жағдай

д) медицинаға

а) өмір сүру салты

б) денсаулық сақтау

в) мұрагерлік

г ) экологиялық жағдай

д) медициналық дамуы

а) вакцинация

б) медициналық тексеру

в) ауруды емдеу

г) халықтық санитарлық-гигиеналық мәдениетін көтеру

д) диспансеризация

а) күйзеліс

б) тиімсіз тамақтану

в) холестериннің деңгейін көтеру

г) гиподинамия

д) экология

а) темекі шегу

б) наркотик шегу

в) білімнің төмендігі

г) гиподинамия

д) қан қысымының жоғарлауы

А. Шектен тыс физикалық жүктемеден кейін .

Б. Оптимальды физикалық жүктемеден кейін .

В. Аз қозғалғаннан

+А. ЖЖЖ

В. салмақ

Г.дем шығару

Д.артериялдық қысым

А.аптасына 2 –рет

Б. Аптасына 3- рет

В. аптасына 4-рет

Г. Аптасына 5- рет

Д. аптасына 6-рет

Б. Бұлшық еттердің ұзаруынан .

В. Бұлшық еттердің жуандауынан

Г. Зат алмасу өнімдерінің жиналуынан .

5. Жаттыққан адамда жай тыныш жағдайда жүректің бір жиырылысында қолөаға айдалынатын қан мөлшері :
А. 90-100 мл қан

Б. 50-60 мл қан

В . 70-75 мл қан

Г. 75-80 мл қан

А) 80-90 рет мин

Б) 90-100 рет Мин

В) 100-110 рет мин

Г) 120-140 рет мин

Д) 140-160 рет мин

А. Мектеп жасы кезінде

Б. Егде жас кезінде

В. Туылған сәттен бастап

Г. Кәмлеттік жаста

Д. Жыныстық жетілу кезден

8.Стрельникова әдістемесі бойынша тыныс алу жаттығуын жаса:

А. 16 рет мұрынмен дем алу , содан кейін кідірмей ауызбен дем алу .

Б. Дифрагманы 10 рет ішке тарту және 10рет түсіру

В . 20 рет отырып туру .

Г. 5 рет мурынмен дем алу , 5 рет ауызбен дем шығару .

9.Степ-аэробика дегеніміз бұл :

А. Қозғалмалы тақтада билеу .

Б. Сатылы басқыш көмегімен билеу

В . Бөренеде жаттығу
10. Кроссты жүгіру ұсынылады :

А. Жүгіруді жаңадан бастағандарға .

Б. Шыдамдылықты арттыру үшін .

В . Жүрек қан тамыр жүйесінің ауырлауымен ауырғандарға :

Г. Спортсмендерге

Тақырыбы: “Денсаулықты бағалау тәсілдері”

1-нұсқа
1.Физикалық денсаулықты бағалау тәсілдері:

а) қарау және тексеру

б) антропометриялық амалдар

в) психологиялық амалдар

г) социологиялық амалдар

д) вакцинация

а) тек систолалық артерия қысымы өзгергенде

б) тек астолалық артерия қысымы өзгергенде

в) систолалық және диастолалық артерия қысымы өзгерістерінің негізінде

г) диастолалық қысым төмендегенде

д) систолалық қысым көтерілгенде

айқындалады:

а) систолалық артерия қысымы көтерілуі, диастолалық қысым төмендеуі

немесе өзгермеуі

б) систолалық артерия қысымы аз ғана көтеріледі немесе өзгермейді,

диастолалық қысым төмендейді

в) систолалық және диастолалық артерия қысымы өзгермейді

г) систолалық қысым өзгермейді

д) диастолалық қысым көтеріледі
4.Өкпе-қан айналысын бағалау:

а) Штанге сынамасы

б) Генче сынамасы

в) ӨТК анықталуымен

г) Купер тесті

д) Мартинэ сынамасы

а) 12 минуттік Купер тесті

б) Гарвард степ-тесті

в) Штанге сынамасы

г) РWС 170

д) Генчи сынамасы

а) денедегі артық салмақты

б) жаттығу дәрежесі және физикалық жұмыскерлікті

в) тыныс жолдары жүйесінің функционалдық жағдайын

г) денсаулық жағдайын

д) жүрек-тамырлары жүйесін

а) денедегі артық салмақты

б) физикалық жұмыскерлікті

в) тыныс жолдары жүйесінің функционалдық жағдайын

г) жүрек-тамырлары жүйесінің функционалдық жағдайын

д) бойы мен салмағының қарым-қатынасы

а) тиісті дене салмағын

б) қан айналым көлемін

в) ӨТК

д) бойды
9.Денсаулықты бағалау әдісіне жатпайды:

а) қарау және тексеру

б) антрометриялық амалдар

в) Штанге сынамасы

г) Мартинэ сынамасы

д) білімін анықтау
10.Семіздіктің І сатысы:

а)15-29%

в)50-70%

д)100% аса

а) психологиялық

б) генетикалық

в) шылым шегу

г) дұрыс тамақтанбау

д) Артық салмақтық

а) артериялық қысымның көтерілуі

б) дұрыс тамақтанбау

в) зиянды әдеттер

г) генетикалық

д) гиподинамия

а) туғанға дейінгі болжау

б) туғаннан кейінгі болжау

в) жуырдағы 3жыл

г) жуырдағы 5жыл

д) жуырдағы 10 жыл

А) генетикалық

Б) әлеуметтік

В) психологиялық

Г) табиғи-климаттық

Д) артық салмақ

А) өмірдің максималды ұзақтығын анықтау

Б) денсаулықты диагностикалау әдісі

В) денсаулықтың жай-күйінің өзгеруін ғылыми тұрғыдан бағалау

Г) дені сау адамның денсаулығы туралы ғылым

Д) аурулардың диагностикасы

А) артық салмақтық

Б) гиподинамия

В) экология

Г) шылым шегу

Д) нашақорлық

А) индивидуалдық консультация

Б) топтық әңгіме

В) дөңгелек стөлдегі әңгімеу

Г) лекция

Д) практикалық сабақтар

А) жеткіншек шағында

Б) өскелең шақта

В) туғаннан бастап

Г) егде жастан

Д) мектеп жасында

А) генетикалық консультацияда

Б) босану үйлерінде

В) балалар консультациясында

Г) әйелдер консультациясында

Д) аурухана бөлімшелерінде

А) денсаулықтың болашақтағы жағдайының ғылыми турғыдағы көрсеткіші

Б) прафилактикалық жеке көрсеткіші

В) денсаулықты бағалау әдістемесі

Г) ғумыр ұзақтығын анықтау

Д) денсаулыққа қатер факторларының көрсеткіші

1. Созылмалы маскүнемдік даму сатысының жатпайды:

А. Неврастениялық

Б. Наркоманиялық

В. Қорытынды

Г. Профилактикалық

Д. Моралды-этникалық
2. Маскүнемдік корытынды сатысының симптомдарын көрсетіңіз

А. Үзілісті білмейтін, салынған маскүнемдік, психоз, сандырақ, бүкіл организмнің әлсіреуі Б. Функционалдық психоз байқалады, ішімдіктің мөлшері жоғары және үздіксіз

қабылдайды .

В. Есте сақтау қабілеті төмендейді, ұйқыға ықылас бұзылады, басы ауырғыш, ашуланшақ

келеді .

Г. Басы ауырып, ашуланақ, жұмысқа қабілеті төмендейді.

Д. Физикалық тәуелділік
3. Алкоголдың организмге әсер ету кезеңіне жатпайды

А. Қозу

В. Әлсіреу

Г. Наркотикалық түс
4. Анағурлым жиі қолданылатын наркотик :

А. Марихуана

Б. Героин

В. Алкоголь

Г. Кокаин

Д. Гашиш
5. ДДС сарапшылары «тәуелділік тудыратын » заттар терминалогиясына кірмейді:

А. Алкогольды –барибурат түріндегі заттар

Б. Амфетамин түріндегі заттар

В.Коннабис түріндегі заттар

Г. Ката түріндегі заттар

Д. Организмнің төзімділігіне байланысты
6.Есірткіге деген үйренстік қалыптасады :

А. 1 жылда

Б. 3 жылда

В. 10 жылда

Г. Бірнеше аптада

Д. Бірнеше күнде

А. жүрек қызметінің тоқтауы

Б. Тыныстың тоқтауы

В. Алкогольдық улану

Г. Ағзалар мен жүйелердің функционалдық бұзылыстары

Д. Қан тамырларының зақымдануы

А. Үйіркестік тудырмайды

Б. Үйіркестік тудырады

В. Тәуелділіктен емделуге әсер етеді

Г. Өлімге алып келеді

Д. Денсаулыққа пайдалы

9. Марихуана түтіні тудырады :

А.Асқазан жарасын

Б. Бронхит ,эмфизема , өкпе рагын

В. Гипертониялық ауруды

Г. Қант диабетін

Д. Жүрек-қан тамыр ауруларын

А. Ұйқышылдық

Б. Ақыл ойының төмендеуі

В. Турақты тәуелділік

Г. Қозу

Д. Тежелу

а) 15-55 жас

б) 13-55 жас

в) 16-45 жас

г) 14-50 жас

д) 15-65 жас

2. 
   Төменде көрсетілген контрацепция әдістерінің қайсысы тиімдірек?
   

Б. презервативпен

В. жатырішілік

Г. гормоналды таблеткалар.

Д. спермицидтер.

2. 
   «Прагма» дегеніміз не?
   

Б. Алаңсыз және сенімді достық өзектеген махаббат.

В. Есебінен жаңылмайтын қалыпты махаббат

Г. Ақылға алдырмас дегеніне жетпей тынбайтын махаббат.

Д. Өз-өзімен санаспайтын, шынайы мөлдір махаббат.

2. 
   Жыныстық тәрбиенің рестриктивті (жазалау) түрінің сипаттамасын көрсетіңіз
   

Б.Неғұрлым сирек болса, соғұрлым жақсы.

В. Қажетті ақпараттар.

Г. Шын ақпарат

Д. Өткен материал
5. Жыныстық тәрбиенің премиссивті (қайырмау) түрінің сипаттамасын көрсетіңіз

А. Барлық ақпараттар.

Б. Неғұрлым сирек болса, соғұрлым жақсы.

В. Қажетті ақпараттар.

Г. Шын ақпарат

Д. Өткен материал

А. Барлық ақпараттар.

Б. Неғұрлым сирек болса, соғұрлым жақсы.

В. Қажетті ақпараттар.

Г. Шын ақпарат

Д. Өткен материал

7. 
   ЖҚТБ-мен ауыратындардың саны қандай адамдар арасында күрт жоғарылады?
   

Б. Наркомандар.

В. Гемофилиямен ауыратындар.

Г. Трансплантация жасағандар.

Д. Ретсіз жыныстық өмір салтын жүргізетіндер.
8. Махаббаттың қазіргі жіктелуі бойынша мания дегеніміз;

А. Ақылға алдырмас, дегеніне жетпей тынбайтын махаббат.

Б. Құмарлық дендеген алып-ұшпа махаббат.

В. Орнықты және назды достық махаббат.

Г. Есебінен жаңылмайтын қалыпты махаббат.

Д. Шексіз махаббат

9. Үш фазалық гормондық препараттарға жататындар :

А. Тризистон, триквилар

Б. Марвилон, регивидон

В. Коптинуин, марвилон

Г. Антеовин, постинор

Д. Марвилон, регивидон

10. ДДСҰ анықтамасы бойынша сексуалдық денсаулық дегеніміз :

А. Адам өмірінің сомалық эмоциалдық , әлеуметтік аспектілерінің кешені

Б. Махаббаттың физикалық ,психологиялық ,әлеуметтік көрсеткіштері

В. Адамның сексуалдық өмірі және өрбіту функциясының көрінісі.

Г. Дені сау, ақыл-ойы мен әлеуметтік жағдайының қалыпты кезінде өрбіту қызметін атқару

Д. Жыныстық жүйенің ауруларының болмауы, оның қызметінің қалыпты болуы

А. Физикалық

Б. Психикалық

В.Әлеуметтік

Г. Жыныстық

Д. Соматикалық

А. Релаксация, өзін-өзі сендіру, аутогенді жаттығулар.

Б. Гомеопатия.

В. Акупунктура.

Г. Йога

Д. Гимнастика

А. Эустресс.

Б. Дистресс

В. Дискомфорт

Г. Депрессия

Д. Ауру
4. Аутогендік жаттығулардың жүйесін ұсынған :

А. Р. Хаббард (1995ж)

Б. Юрий Сенкевич (1997 ж)

В. И. Шульц (1931 ж )

Г. Селье (1956 ж)

Д. Ч. Спилбергер
5. Ч. Спилбергер мен Ю. Ханин құрастырған әдісті (бағдарламасын) көрсетіңіз

А.. Өзін-өзі сендіру бағдарламасы

Б. Тулға мазасыздығын бағалау

В. Мазасыздану қалпы және күйзеліске деген ыңғай анықталады

Г. Психикалық саулықты нығайту

Д. Босаңсыту әдістерін

А. Инсулин.

Б. Мелатонин.

В. Альдестарон

Г. Адреналин.

Д. Тироксин.

7.Жайлы, дұрыс ұйқы үшін берілетін кеңестер.

А. Жұмсақ төсек, бөлме Т-сы 18-20 с , ұйықтар алдында тамақтану.

Б. Ұйықтамас бұрын құрамында кофейні бар (шәй, кофе) сусындарды ішу.

В. Т сы 18-20⁰С желдетілмеген бөлмеде,қатты төсекте ұйықтау.

Г Т-сы 18-20⁰С ұйқы бөлмесі, қатты төсек, ұйқыға дейін 3-5 сағ бұрын жеңіл тамақтану.

Д. Ұйқы алдында денені шынықтыру, құнарлы кешкі ас ішу, 18-20⁰С температурадағы бөлмеде, қатты төсекте ұйықтау

А. Ассоциативті зерттеме.

Б. Гипноз.

В. Тейлор сұрақтамалары.

Г. И. Шульцтің аутогенді жаттығулары.

Д. К. Рейнер бойынша бағдарлама.

А. Әлсіреу кезеңі, қажу кезеңі, күштену кезеңі

Б. Абыржу (үрейлену) кезеңі, төзімділік (резистенттілік) кезеңі, әлсіреу (қажу) кезеңі

В. Эйфория кезеңі, сезу кезеңі, ятроген кезеңі

Г. Жаншу кезеңі, күштену кезеңі, мазасыздану кезеңі

Д. Абыржу кезеңі, бейімделу кезеңі, ятроген кезеңі

А. Аутогенді жаттығулар

Б. Өзін өзі сендіру

В. Босаңсу

Г. Вокалотерапия

Д, Барлығы дұрыс

1.«Су-джок» терапия және оның сауықтыру тәсілдері арасындағы сәйкестік : а) Саусақтарда және табанда орныққан нүктелерді тітіркендіру б) Ине шаншу в) Құлақ қалқанында орныққан нүктелерді тітіркендіру г) Бармақтармен басып емдеу тәсілі д) Ес-сана, тыныс алу, ішкі және сыртқы ағзалардың үйлесімді өзара әрекеті

2. Вербалдық (қауышу ) медитациясының сипаттамасы:

а) Еріксіз қимылдармен өтіледі

б) Мәтінді оқумен өтіледі

в) Бір затқа, жағымды образға көңіл бөлу, ойланумен өтіледі

г) Ішкі дүниенің тыныштығы

д) Махариши Макеш Иого медитациясы

а) Дәстүрлі

б) Балшылық

в) Дәстүрлі емес

г) Физикалық
4. Ароматерапия -бұл емдеу тәсілінде қолданылады:

а) дәрілік өсімдік

б) иістер

в) дыбыстар

г) массаж

д) су процедурасы

а) иістер

б) рефлекстер

в) әнге салу

г) дәрілік өсімдік

д) күн сәулесі

а) Саусақтарда және табанда орныққан нүктелерді тітіркендіру

б) Саусақтар мен табанға ине шаншу немесе күйдіру

с) Дененің белгілі бір нүктесіне ине шаншу немесе күйдіру

г) Ине шаншу

д) Бармақтармен басып емдеу тәсілі

а) Жусан

б) Пижма, камфора

в) Шырша, раушан

г) Валериан шығындысы

д) Түймедақ

а) Қолданудың қәуіпсіздігі

б) Жоғары тиімділік

в) Тәсіл әмбебаптығы

г) Әр адам үшін пайдаланар мүмкіндігі

д) Ғылыми-теория негізінің болмауы

а) Дем шығару, дем алудан ұзағырақ

б) Дем алу ұзақтығы дем шығарумен бірдей

в) Тәулік бойына 10 минут тыныс алмау

г) Таң ертен және кешкі уақытта 10 минуттей тыныс алмау
10. Доктор Бутейка амалы қолдануға болмайды:

а) Бронхты демікпе

б) Поллиноз

в) Гипертониялық ауру

г) Қан айналым жетіспеушілігінің 1-3 сатылары

д) Жүректің ишемиялық ауруы

тіс кіреукесі бұзылады.

а) В витамині

б) С витамині

в) Д витамині

г) Е витамині

д) А витамині
2. Алмастыруға болатын және алмастыруға болмайтын аминқышқылдарының құрамы байланысты

а) Өмір жағдайына

б) Тамақтануға

в) Өмір салтына

г) Адам жасына

д) Зиянды әдеттерге

а) 2000-2500 ккал

б) 1800-3000 ккал

в) 1500-1700 ккал

г) 1200-1300 ккал

д) 600-700 ккал

а) Кейбір дәрі-дәрмектерді

б) Бромды

в) Йодты

д) холестеринді

а) тамақтану режимі

б) үйлестірілген тамақтану

в) энергетикалық баланс

г) адамды энергетикалық, пластикалық қанағаттандыра алатын тамақтану

д) күн тәртібі

а) үйлесімділік

б) режим

в) энергетикалық баланс

г) макро және микроэлементтер

д) үйлесімділік, тамақтану режимі, энергетикалық баланс

а) конституция типін анықтау үшін

б) қалыпты салмақты анықтау үшін

в) жүрек қантамырларын зерттеуде

г) тыныс алу жүйесін зерттеуде

д) тәуліктік май көлемін анықтау үшін

а) 400-500 гр

б) 80-100 гр

в) 90-110 гр

г) 50-60 гр

д) 30-40 гр

а) 100-150 гр

б) 80-100 гр

в) 400-500 гр

г) 600-650 гр

д) 30-40 гр

а) профилактика жайлы ғылым

б) денсаулық жайлы ғылым

в) экология жайлы ғылым