Лекция: 36 сдж: 28 Практикалық (семинар) сабақтар: 36 Жұмыс бағдарламасын құрастырған: оқытушы А. К. Молдадосова
жүктеу/скачать 0.75 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- _______________ 200 __ ж.
- Силлабус
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
“Сырдария” университеті“Бекітемін” Факультет деканы ________
Оқу-әдістемелік кешен 050114 мамандығы үшін
бойынша студенттерге арналған СиллабусПән: Орта ғасыр тарихы Мамандық: 5114 Тарих Факультет: Заңтану - Тарих Кафедра: Тарих және география Курс: ІІ Семестр: ІІІ Сағат саны: 90 Емтихан: + Сынақ:
Лекция: 36 СДЖ: 28
Практикалық (семинар) сабақтар:36 Жұмыс бағдарламасын құрастырған: оқытушы А.К. Молдадосова. Жетісай – 2005 жЖұмыс бағдарламасы Мемлекеттік жалпыға бірдей міндетті стандарты және пән бойынша типтік бағдарлдама негізінде құралған. Әл-Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық Университетінің Жоғары оқу орындарының тарих факультетінің студенттеріне арналған “Орта ғасырлардағы шығыс елдерінің тарихы” пәні бойынша 1998 жылы бекіткен типтік бағдарлама негізінде жасалды. Типтік бағдарламаның индексі: Жұмыс бағдарламасы кафедра мәжілісінде талқыланған Хаттама №________ “________” 2005 ж Кеңестің төрағасы: ______________ Факультеттің әдістемелік кеңесінде мақұлданған Хаттама№ ________ “________” 2005 ж Оқу әдістемелік бюроның басшысы:_______________________ Факультет Кеңесінде мақұлданған № Хаттама________ “________” 2005 ж Факультет Кеңесінің төрағасы ______________________ Мазмұны
Абстракт Оку әдістемелік кешені "Орта ғасыр тарихы (шығыс)" пәні бойынша 5114 мамандықтарының студенттеріне осы курс бойынша оқытушының жұмысын неғұрылым тиімді ұйымдастыруға арналған барлық қажетті оку-әдістемелік материалдарды құрайды. Білім беруде кредиттік технологияны пайдаланып, барлық кркаттарды бір кешенге біріктіре отырып, пәнді меңгеру процесінде студенттің білімін, машыктануын және біліктілігін жоғарғы деңгейге кетеру мақсаты кезделініп отыр. Жұмыстық бағдарламада оку жұмысының түрлері бойынша сағаттар көрсетілген; ПС-практикалық сабақтар. ОБСӨЖ - оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы, СӨЖ- студентгердің өзіндік жұмысы. Оқу бағдарламасы (Syllabus), семесгрдің басыңда әрбір сгуденгке беріліп, студентгің білімін терендетуге, пэнге деген ықыласының артуына, шығармашьшық жэне зертеушілік қабітеттері ашылып, одан эрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде. Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі үғымдар мен терминдерді енгізеді. Пэнді толықтай меңгеру үшін студент үхынылған әдебиеттің барлығымен дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жүмысынын барлык көлемін орындауы кажет. Тапсырмалар мен жагдайлардын жиынтығы студенттерге аудиториялардан тыс өзіндік жүмысты, үй тапсырмасын орындауға арналған. Тесттік тапсырмалар студентке кредиттерді тапсыруда пән бойынша өз білімдерін тексеруге жэне рейтингтік бакылауды тапсыруға, сынак/емтиханды алуға арналған.
Пэнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған эдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі кажет Семинар сабақтарында - студент талдау, салыстыру, тұжырымдау, проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді ой әрекет талап ететін эдіс-тәсілдерді меңгеруі керек ОБСӨЖ - оқытушының бақылауындағы студенттің езіндік жу_мысы. Материалды сабақ үстінде оқытушының көмегімен оқып меңгеру. Оқытушы такырыпқа сэйкес студенттің білім деңгейін тексереді, бақылайды СӨЖ - студенттің өзіндік жұмысы. Студент үйге берілген тапсырмаларды орындайды, өз бетімен менгереді. І. Пәнінің мақсаттары мен міндеттері, оның оқу процесіндегі рөлі. Орта ѓасырлардаѓы Шыѓыс елініњ тарихы д‰ниеж‰злік тарихтыњ бµлінбес бµлшегі болып табылады. Орта ѓасырлардаѓы шыѓыс елдерініњ тарихы µте к‰рделі єрі µте ±заќ тарихи кезењді ќамтиды. Сондай-аќ, б±л аймаќтардыњ даму дєрежесі де єрт‰рлі болды. Мысалы, белгілі бір аймаќтар орта ѓасырларды біздіњ дєуірден бастаса, кейбіреулері V-VII ѓ.ѓ. бастайды. Орта ѓасыр тарихы феодалдыќ ќоѓамдыќ-саяси формациямен т±спа-т±с келеді. Орта ѓасырда феодализмніњ пайда болу, ќалыптасып-даму ыдырау кезењдерін басынан кешірді. Сондыќтан да Шыѓыс елдерініњ орта ѓасырлыќ тарихын европалыќ белгілер бойынша толыќ т‰сіндіруге болмайды. Егер Европа ‰шін: 1) V ѓ. ортасы-XI ортасы- ерте орта ѓасырлар; XI ѓ. ортасы-XVѓ. соњы дамыѓан феодалдыќ дєуір; XVI-XVII ѓ. алѓашќы жартысы соњѓы орта ѓасырлар деп алынса, ал Шыѓыс елдері ‰шін б‰лай жіктелу жарамайды. Сонда да болса, єрт‰рлі елдер ‰шін б.д. ІІ ѓасырынан XVIII тіпті XIX ѓ. алѓашќы жартысына дейін созµылѓан орта ѓасырлар тарихын оќытудыњ мањызы зор. Пєнді оќыту барысында Шыѓыс елдерініњ осы ерекшеліктері ‰немі есте ±сталуы тиіс. Пєнді оќыту барысында б±л курстыњ студенттері Шыѓыс елдерініњ ортаѓасырлыќ саяси тарихымен, оларда µмір с‰рген негізгі мемлекеттік ќ±рылымдармен, олардыњ єлеуметтік-экономикалыќ даму жаѓдайымен, тарихи географиясымен, діни аѓымдар мен ќозѓалыстар тарихымен, ірі соѓыстар мен толќулар тарихымен таныса алады. Осындай наќты деректерге ќ±рылѓан тарихи білім студенттерге зор кµмек берері сµзсіз; Пєнді оќыту барысында студенттер алѓашќы курста алѓан даѓдыларын одан єрі дамыта т‰седі.Тарихи єдебиетпен ж±мыс істеу, д±рыс конспект жасау, жеке мєселелерді жалпыдан, негізгі жєйттерді мєнсіз мєліметтерден бµліп алу сияќты µте ќажетті даѓдыларды одан єрі ±штай т‰седі; Пєнді оќыту барысында студенттер, сондай-аќ аса мєнді деген таќырыптардыњ сырын ашып, ќажетті ѓылыми ќортынды жасай алатын ќалыпќа жетуі тиіс. Ол µте к‰рделі поцесс, сондыќтан да б±л мєселеге де жете кµњіл бµлінеді. Пєнді оќыту барысында студенттер Шыѓыс халыќтарыныњ ќазіргі саяси болмысыныњ ќалыптасуында орта ѓасырдыњ ќаншалыќты зор рол атќарѓанын толыќ т‰сініп, саралай алатын болады. ІІ. Жұмыс оқу бағдарламасының басқа пәндермен келісім хаттамасы
ІІІ. Оқу жоспарынан көшірме.
СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ЕРЕЖЕЛЕР (Rules):
Тапсырмаларды орындамаған жағдайда корытынды баға төмендетіледі. Жалпы мәліметтер
Тарих кафедрасы. №1 корпус, 33 кабинет Телефон: 225 Кафедрада болу уакыты: 800-18°° дейін
IV. Оқу түріне байланысты оқу сағаттарының бөлінуі.
Лекция сабақтарының жоспары Лекция 1 Тақырыбы: Шығыс пен батыс елдеріндегі ортағасырлардағы феодалдық қатынастардың ерекшеліктері.
Әдебиеттер: 1. История стран Азии и Африки в средние века. В 2-х частях. Ред.кол.: Ф.М.Ацамба.,З.Г.Лапина, М.С.Майер. –М.,МГУ, 1987 2. Семенов В.Ф. История средних веков.-М.,1970. 3. Всемирная История 12-томах. Т.2-3. М.,1957. 4. Васильев Л.С. История Востока. В 2-х томах, Т-1. М., 1998. 5. История Востока В 3-х томах /ІІ-том Восток в средние века М.,РАН-1995 6. История Востока В 3-х томах/ ІІІ-том Восток на рубеже средних веков и нового времени. М.,РАН-1998. 7. Средневековый Восток: история, культура, источниковедение. М.,1980. 8. История средних веков (под ред. Сказкина) М.,88 9. С.А.Тортаев. Орта ғасырлардағы Шығыс елдерінің тарихы А.1998ж. 10. Феномен восточного деспотизма. Структура управления и власти. М.,1993. 11.История стран зарубежной Азии. Л.,1970. Адамзат дамуның жалпы үрдісі ғаламдануға бағыт алып отырған қазіргі таңда әлемдік тарихтың маңызы күн өткен сайын арта түсуде. Соған қарамастан әлемдік тарихтың әсіресе шығыс тарихы саласы әлі күнге дейін кенже қалып отырғанын ешкім жоұұа шығара алмас. Бұл әсіресе теориялық-методологиялық мәселелерге қатысты. Ал теориясыз, методологиясыз қандайда болмасын тарихы материалды талдау, оған баға беру, оны типтеу, жүйелеу мүмкін емес. Орта ғасырлардағы Азия-Африка елдеріндегі феодалдық қатынастардың дамып, жетілуінің өзіне тән ерекшеліктері болды. Ол елдерде қауым ұзаұ уақыт бойы сақталды. Қауымдардың өзін-өзі басқаруы автономиялығы, патриархальдық қатынастар өміршең болды. Мемлекет қауымның сақталуына мүдделі болды. Оның нығайуына қолдау көрсетіп отырды. Азия-Африка елдеріндегі ерекшеліктің бірі – үкіметтің жеке меншікке қарсы тұруы болды. Жер негізінен мемлекеттің меншігі болды. Келес бір ерекшелік мемлекеттік биліктің деспотиялық болуы еді. Азия-Африка елдерінде қай кезеңде болмасын құлдар шаруашылықта шешуші роль атқармады. Шығыс елдердің қалалары феодалдық Европадағыдай жекелеген феодалдарға емес, мемлекет басшысына бағынды. Шығыс елдерінде дін мемлекеттік деңгейге көтерілді.
1. Сасанидтер мемлекетінің құрылуы 2. Иранның әлеуметтік-экономикалық дамуы. Халық қозғалыстары. 3. Хасров І Анашорван реформалары, сыртқы саясаты 4. Арабтардың басып кіруі, Сасанидтер мемлекетінің құлауы
1. История стран Азии и Африки в средние века. В 2-х частях. Ред.кол.: Ф.М.Ацамба.,З.Г.Лапина, М.С.Майер. –М.,МГУ, 1987 2. Семенов В.Ф. История средних веков.-М.,1970. 3. Всемирная История 12-томах. Т.2-3. М.,1957. 4. Васильев Л.С. История Востока. В 2-х томах, Т-1. М., 1998. 5. История Востока В 3-х томах /ІІ-том Восток в средние века М.,РАН-1995 М.,РАН-1998. 6. История средних веков (под ред. Сказкина) М.,88 7. С.А.Тортаев. Орта ғасырлардағы Шығыс елдерінің тарихы А.1998ж. 8. История стран зарубежной Азии. Л.,1970. 9. История Ирана с древнейших времен до XVII века. М.,1968 10. История Иранского государство и культуры. М.,1971. 11.Луконин В.Г. Древний и средневековый Иран. М.,1987 12.Колесников А.И. Завоевание Ирана арабами. М.,1982. 1. Сасанидтер мемлекетінің құрылуы. 226 жылы Иранда билікке Сасанидтер әулеті келді. Сасанидтердің атымен Иранның қайтадан гүлденуі, Византиямен кескілескен үздіксіз күрестері байланысты. Сасанидтер мемлекетінің негізін салушы Фарс ауданынның князі Ардашир. Ардашир билікке зорастризм дінінің ықпалды аұсүйектерінің көмегімен келді. Иранның оңтүстігіндегі және шығысындағы әлі де бостандығын сақтап отырған көптайпалы шаруалар Сасанидтерге ұзақ уақыт негізгі әскери күшін беріп отырды. Сасанидтер мемлекетінің шегарасының қалыптасуы бірнеше онжылдықтарға созылып, Ардаширдың мұрагері Шапур І (241-272 ж.ж.) тұсында аяқталды. Оның тұсында Сасанидтер державасының құрамына Армения, Хорасанның негізгі бөлігі, Месопатамияның бірқатар аудандары т.б. жерлер қосылды. Сасанидтер мемлекеті орталықтанған мемлекет болды. Ел губернаторлар басқарған 18 сатрапқа бөлінді. Губернаторды патша тағайындады және түгелдей оның билігінде болды. Сасанидтер мемлекеті қаржыға баса назар аударды. Тұрғындардан жер және жан басы салығы жиналды. Салықтарды жинауға чиновниктер штаты ұйымдастырылды. Жаңа әулеттің астанасы Персополь қаласы болды. Бірақ Месопатамиядағы үздіксіз күрестерге байланысты патша резиденциясы Тигр өзені жағасындағы шекаралық Ктесифон қаласы болды. Мемлекетті шахиншах басқарды. 2. Иранның әлеуметтік-экономикалық дамуы. Сасанидтер тұсында Иран экономикалық жағынан дамыған ел болды. Византиямен, Үндістанмен, Орта Азиямен сауда қатынастарын жандандыра түсті. Ежелгі парсы – эллиндік дәстүрлерді сақтап қалған көне қалаларда жоғары сапалы қолөнер бұйымдарының өндірісі дамыды. Иран кілем, жібек, парша, жүн маталарымен, қару-жарақ шығарумен зергерлік бұйымдарымен аты шықты. Елде құлиеленушілік кең тарады. Құлдар ирригациялық құрылыстарда, патша мен ақсүйектердің жерлерін өңдеуде қолданылды. Құл сату сауданың пайдалы саласына айналды. Сасанидтер кезінде феодализм өсіп нығая түсті. Орталықтанған мемлекеттің құрылуымен бір қатарда сословиелік жүйе қалыптасты. Ел тұрғындары 4 сословиелік топқа бөлінді. Бірінен екіншісіне өту қиын болды. Алғашқы үшеуі – абыздар, әскерилер және чиновниктер ерекше артықшылықты, жеңілдіктерді пайдаланды. Олар салық төлемеді, міндеткерлік атқармады, тек өздерінің тұрақты қызметін атқарды. Төртінші сословиеге халық енді. Оларға алым-салық төлейтін, міндеткерлік өтейтін шаруалар мен қалалықтар жатты. Шаруалар қауымын “наф” деп атады. Мұндағы барлық шаруаны “шахиншах бандак” (шахиншах құлдары) деп атады. Уақыт өтісімен қалалықтардың жағдайы нашарлай түсті. Олардың феодалдыұ жер иеленушілерге тәуелділігінің артуы, мемлекеттік салық езгісінің күшейуімен қосылып, жағдайды қиындата түсті. Иран шаруаларының жағдайын делдалдық сауда одан әрі нашарлатты. Елдегі наразылықтар діни сипатқа ие болған халық қозғалыстарынан көрініс тапты. Сасанидтердің негізгі идеологиясы зоороастризм болды. Зоорастризм храмдарының өз жер иеліктері болды және мемлекетте зор ықпалға ие болды. IV-V ғасырларда абыздар тек діни көсем емес, жоғарғы сот қызметін атқарып, мемлекетте шахиншахтан соң бірінші орында тұрды. Дінге баса назар аудару, Ирандағы зоорастризмнің ықпалының өсуі жаппай еретиктік қозғалыстың өсуіне әкелді. Алғашқы осындай қозғалыстардың бірі Манихейлік болды. Оның негізін салушы Месопатамиядан шыққан Мани (216-276ж.ж.) болды. 6 ғасырдағы әлеуметтік қозғалыста діни сипатқа ие болып, кең етек алды. Бұл қозғалысты алдын абыз болған Маздак басқарды. Бұл қозғалыстардың бәрі жеңіліспен аяқталды.
жүктеу/скачать 0.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||