Лекция. АгрометЕОрОлОгия туралы ЖалПы МаҒлҰМаттар
Топырақ, немесе эдафикалық факторлар
жүктеу/скачать 0.56 Mb.
|
| Топырақ, немесе эдафикалық факторлар. Насекомдардың, кенелердiң, нематодтардың және басқа организмдердiң көптеген түрлерi өмiр бойы топырақты мекендеп, сонда қоректенiп өсiп-өнедi. Кейбiр түрлi топырақпен уақытша (мысалы, қуыршақтану, жұмыртқалану кездерiнде) байланысты болады. Ал топырақ тiршiлiк орталарының iшiнде су мен ауа (атмосфера) арасынан орын алады және оның тек өзiне ғана тән ерекшелiктерi болады. Сондықтан топырақ факторлары да организмдердiң сан мөлшерiнiң динамикасында маңызды роль атқарады.
Топырақ фаунасының маңызы өте зор. Онда кездесетiн омыртқасыз жануарлар органикалық заттарды минералдау процесiне қатысады. Топырақта ауылшаруашылық өсiмдiктерiнiң зиянкестерiмен қоректенетiн жыртқыш және паразиттi тiршiлiк ететiн организмдерде көп кездеседi. Сондықтан бiздiң елде топырақ фаунасының пайдалы әрекеттерiн күшейту жолдары жеке зерттелуде (мысалы, топырақтың құнарлылығын арттыру үшiн және омыртқасыздардың кейбiр түрлерiн топырақ диагностикасы үшiн пайдалану). Сонымен қатар топырақта ауылшаруашылық дақылдарына едәуiр зиян келтiретiн шыртылдақ қоңыздар мен заузалардың личинкалары, қызылша және картоп нематодалары сияқты зиянкестер де тiршiлiк етедi. Осыған байланысты зиянды организмдермен күресудiң тиiмдiлiгiн көтеру үшiн олардың өсiп-өнуiне топырақ факторларының қандай әсерi бар екенiн бiлудiң маңызы өте зор. Топырақ фаунасының сан мөлшерiнiң динамикасына өте күштi әсер ететiн факторларға жататындар: топырақтың механикалық құрамы, оның температурасы мен ылғалдылығы, ауа өткiзгiштiгi (аэрация), рН мөлшерi мен топырақ ерiтiндiсiндегi тұздардың концентрациясы және топырақтағы органикалық заттардың мөлшерi.
жүктеу/скачать 0.56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|