М м және н кафедрасының доценті, т.ғ. к. Сафонов А. В
Тақырып 2. Жобалаудың негізгі орынды ережелері (3сағат)
жүктеу/скачать 146.64 Kb.
|
| Тақырып 2. Жобалаудың негізгі орынды ережелері (3сағат)
Дәрістер жоспары 1.Өндіріс процесі. 2.Машина жасау өндірісінің цехтарын жіктеу. 3.Жобалау кезендері. 4. Жұмыс тәртібі және уақыт фондысы. Өндіріс процесіне енбек пен өндіріс құралдары кіреді. Өндіріс құралдары енбек құралдары мен енбек заттарынан тұрады. Енбек құралдары екі топқа бөлінеді:өндіріс негізгі құралдар (фонды) және өндірісті емес құралдар (фондылар). Біріншісіне ғимаратар құрылыстар, жабдықтар, транспорты құралдар, аспаптар мен инвентарь ұзақ қолданатың ж т.б. Бұл құралдар пайдалану барысында тозады және барлық қызмет жасау ағымында өзінің құнын өндірілетін өнімге тізбектеп өткізеді. Өндірісті емес фондысына мәдени-тұрмыстық және сауда-қамтамасызтандыру тағайындалуы бар объектілер, қойма шарушылықтары қарайды. Енбек заттары кәсіпорынның айналатың құралдарын құрайды (фондыларын). Осы айналатың фондылары өндіріс процестерінде толық жұмсалынады (шығындалады), ал оның құны толық шығарылатың өнімдердін құнына кіреді. Оларға материалдар, жартылай фабрикаттар, отындар, тезтозатың аспаптар және бпасқадай жадығаттар қарайды. Кәсіпорындарындағы өндіріс процесі негізгі және қосымшаға бөледі. Негізгі өндіріс дайын бұйымдар алуымен байланысты – механикалық өндеу, соғу-штамптау өндірісі, термиялық өңдеу ж т.б. Қосымша өндірісіне қызмет атқаратың цхтары, бөлімшілері және құрылғылары қарайды: жылумен қамтамасыз етуі, аспаптарды жасау, технологиялық транспорт, қойма шаруашылығы, жабдықтар мен ғимараттарды жөндеу бөлімшелері. Негізгі және қосымша өндірістер цехтар, бөлімшелер, қосымша қызмет атқаруларына бөлінеді. Цехтар негізгі (өндіріс), қосымша, қызмет атқаруларына бөлінеді. Онымен қоса, цехтар дайындау, өңдеу және жинау цехтарына бөлінеді. Дайындау цехтары: құю, ұсталау-престеу, пішу-дайындау ж т.б. Өңдеу цехтары технологиялық принциптері бойынша құралады: механикалық, қазан-пісірілу, метал-конструкциялық, термиялық, металжабу, сырлау ж т.б. Жинау цехтары: механожинау, жинау (буындарды , жалпы жинау), пісірілу-жинау. Қосымша цехтар: аспапты, модельді, жөндеу-механикалық, электрожөндеу, онымен қоса, зауыттық энергетикалық қондырғылары (қазандар, суқамту стансалары, электрподстансасы ж т,б,). Қызмет атқару цехтарына транспорты цехтар және қойма шаруашлықтары қарйды. Кез келген ірі өндіріс объектісін жобалауының және құрылысын жасауының бастапқы құжаттары болып технико-экономикалық негіздеуі (ТЭН) болып келеді, келесіден тұратың: 1)сәйкес кәсіпорының орналастыру, дамыту сүлбасы және оның өндірістік қуаты; 2) шығарылатың өнімдерінің номенклатурасы; 3) шикізатпен, сумен, энергия және отынмен қамтамасызтаңдыруын ұйымдастыру; 4) негізгі технологиялық және құрылыс шешімдері; 5) ен басты тхникэкономикалық көрсеткіштері. Осы ТЭН құжатың қызығатың ұйымдарымен, бақылау және мемлекеттік орындарымен келісілгеннен кейін жобалауға кіріседі. Ғимараттар мен құрылымдарды жобалау екі кезенде іске асырылады: техникалық жоба және жұмыс сызбалары немесе бір кезенде-техножұмысшы жоба. Сонғы жоба типті және қайта қолданатың жеке жобалары бойынша салынатың объектілеріне қолданады және техникалық күрделі емес объектілеріне. Техникалық жоба бір қатар сұрақтарын шешеді, оның ішінде: өндірістін ен прогрессивті технологиясын қолдануы; ен алдынғы енбекті ұйымдастыру түрлерін таңдауы; ен оптимальді көлемді-планировкалау және архитектуралық шешімдерін қолдануы болып келеді құрылыстың индустриялизациялауын қамтамасыз ететің. Жобаның технологиялық бөлміне кіреді: цехтін өндіріс бағдарламасы; цехте өндірісті ұйымдастыруы; технологиялық процес және жаңа техника; енбек және жабдықтар сыймдылығы; жабдықтар; жұмысшылар құрамы; өндірісті механизациялау мен автоматтаңдыру; қауіпсіздік техника мен енбекті қорғау; цехтін ауданы; материалдар; аспаптар мен құрылғылар; технологиялық қажеттілігіне энергетика; негізгі технико-экономикалық көрсеткіштер. Технологиялық және экономикалық көрсеткіштерін есептеу үшін жабдықтар мен жұмысшылардын жылдық уақыт фондыларын есептеп анықтау талап етіледі. 1. Толық жылдық календарлы уақыт фондысы: 365*24=8760 сағат, мұңда 365-календарлы күн; 24-тәулік сағаты. 2.Жабдықтың номинальді немесе тәртәпті уақыт фондысы, тәуліктегі жұмыс ауысым саңдарынан тәуелді. 3. Жабдықтардын шың немесе есептелген уақыт фондысы, жабдықтар түрінен тәуелді және жоспарланған жөндеу жұмыстарына уақыт шығындарын ескеретін (сурет1).
Сурет 1. Екі ауысымды тәртібінде жабдықтардын уақыт фондысы және уақыт норма құрамы Цехтар мен бөлімшелеріндегі жұмыс сегіз сағатық жұмыс ауысымында екі немесе үш ауысымға жобаланады. Үшауысымды жұмыс тәртібі автоматты тәртібінде жұмыс істейтін жабдықтарды пайдалануда тиімді және экструзионды үрлеу агрегаттарын қолданғанда, жоғарыөнімділігімен және жабдықтардын жоғары құндылығымен сипатталынатың. Жабдықтар мен жұмысшылардың бес күндік және 41 сағатық жұмыс аптасындағы уақыт фондысы аймақты анықтауышында беріледі [1-т.1,184с.]. Келтірілген уақыт фондылары сегіз күн мерекелеріне есептелінген. Негізі 13.12.2001 жылғы №267-II «Қазақстан Респудликасының мерекелері туралы» заныны сәйкес және министрлер Кабинетінің Қаулысымен мерекелік 14 күн орнатылған. Сондықтанда, жабдықтар мен жұмысшылардың уақыт фондыларының кестелі мәндерін түзеу қажет. Номинальді уақыт фондысын келесі формула бойынша түзетіледі: сағат, мұнда ФН -14 мерекелік күнінде номинальді уақыт фондысы; ФН(8)-сегіз күнді мерекелі күндегі жабдықтардын номинальді уақыт фондысы [1-т.1,184с.]; 4- қосымша мерекелік күндері; 1-мереке алдындағы жұмыс ауысымдарының 1 сағатқа қысқартылуы; nсм-тәуліктегі жұмыс ауысымдарының саны; tсм-жұмыс ауысымының ұзақтығы, сағ. Дәлденген (түзетілген) жабдықтардын шын уақыт фондысы: Мұнда П-жабдықтарды жөндеуге ФН уақытынан жоғалу уақытының пайыздық мәні (кестелі мән). Жұмысшылардың номинальді жылдық уақыт фондысы тәуліктегі жұмыс ауысымының санынан тәуелді емес және бір ауысымды тәртібінде жабдықтардын жылдық номинальді уақыт фондысына тен. Сондықтанда жұмысшылардын түзетілген номинальді жылдық уақыт фондысын жоғары келтірілген формула бойынша анықтауға болады, ФН(8)=2070, nсм=1 қабылдап. Шын уақытын сонғы формула бойынша анықтауға болады. Шын уақыт фондысын машина саның, машина-сағат уақытының шығының және басқадай көрсеткіштерін есептеуде қолданады. Жұмысшылардын шын уақыт фондысын өнім шығару енбексыймдылығын есептеуде қолданады. Жобаларда міндетті түрде цехтін жұмыс тәртіптерінің сипаттамалары келтіріледі. Жұмыс тәртіптеріне келесі құраушылары кіреді: үздікті немесе үздіксіз өндірісі; жылдағы мерекелік күндер; аптадағы жұмыс күндері саны; жұмыс аптасының ұзақтығы(сағатта); тәуліктегі жұмыс ауысым саны; жұмыс ауысымының ұзақтығы (сағатта); қабылданған жұмыс кестесі [11-8]. Ұсынылатың әдебиеттер 1.[1- том1,5]. 2.[11]. СӨЖ үшін бақылау тапсырмалары (тақырып 2) [1-том1] 1.Кәсіпорынның аспапты шаруашылығы. 2. Жөндеу шаруашылығы. 3.Сериялығы бойынша өндіріс сипаттамасы. Жұмысшылардын шын уақыт фондысы. жүктеу/скачать 146.64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||