Мақсаты: Берілген кен орнындағы элементтің геологиялық құрылымын оқып үйрену. Теориялық алғышарттар

жүктеу/скачать 0.53 Mb. Дата 30.11.2022 өлшемі 0.53 Mb. #466170

Бұл бет үшін навигация:

• Мақсаты
• Кен орны Орналасуы Жатыс пішіні Минералдары
• Тапсырманың орындалу реті
• Бақылау сұрақтары
• Ұсынылатын әдебиеттер: Ә.Б. Байбатша. Геология негіздері. Оқулық.

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС №4 ТАҚЫРЫБЫ: КАРБОНАТИТТІК КЕН ОРЫНДАР ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАРАҒАНДЫ ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Геология және пайдалы қазба кен орнын барлау кафедрасы Оқытушы Асқарова Назым Сражадинқызы Мақсаты: Берілген кен орнындағы элементтің геологиялық құрылымын оқып үйрену. Теориялық алғышарттар Карбонатиттік кенорындар соңғы магмалық жаралымдардың айрықша типiн құрайды. Зерттеушiлердiң көпшiлiгi оларды жеке топқа бөледi. Бiрақ олардың ультранегiздi-шөгiндi таужыныстың күрделi интрузивтерiмен кеңiстiкте жəне генетикалық байланыста болуы, пайдалы минералдық массалардың аталған интрузиялардың аяққы даму сатысында бөлiнуi – кенорындарды сипатталып отырған класқа жатқызуға мүмкiндiк бередi. Карбонатит жатындары шток, конустық дайкалар, радиал дайкалар жасайды. Кен денелердiң өлшемi əр түрлi: штоктардың көлденең қимасы жүздеген м-ден 10 км-ге дейiн; дайкалардың созылымы бойынша ұзындығы жүздеген м-ден 1–2 км-ге дейiн (1 -сурет). Карбонатиттердiң 80 – 90 % бөлiгi карбонат минералдардан тұрады. Олардың құрамына сонымен қатар апатит, флогопит, титанмагнетит жəне сирек минералдар – бадделит (ZrO2), пирохлор (сирек жəне сирекжер элементтердiң күрделi оксидi), перовскит (сирекжер титанаты), монацит (сирекжер фосфаты) жəне сирекжер карбонаттары (паризит, бастнезит) кіреді. 1 – сурет - Карбонатиттік кенорындар геологиялық құрылысының сұлбасы: 1–сiлтiлi таужыныстар; 2–ультранегiздi таужыныстар; 3–гнейс; 4–метасоматоздық өзгерген тақтатастар; 5–карбонат штогы; 6–карбонатит желiлерi (дайкалары) Интрузивтердiң құрылысы концентрлi-белдемдi болады. Олар шток, лополит, сақиналық жəне жартылай сақиналық дайкалар жүйесi, жарықшақтық сызықша созылған массивтер, күрделi пiшiндi денелер болуы мүмкiн. Қалыпты жағдайда массивтердiң орталық бөлiктерi сiлтiлі таужыныстардан тұрып, олар ультранегiздi таужыныстармен жiктеледi, ары қарай гнейстер белдемi, содан кейiн метасоматоздық таужыныстар белдемi (фениттер) орналасады. Карбонатиттер өте маңызды өнеркəсiптiк мəнге ие. Олармен тантал, ниобий, сирекжерлердiң негiзгi ресурстары, титан, темiр рудасы, флюорит, флогопит, апатит жəне т.б. едəуiр қоры байланысты. Карбонатиттердің құрылымы карбонатты масса арасында қара түсті акцессорлық минералдардың бөлінуіне байланысты массивті, жолақты, түйіндік және бұдырлы. Құрылымы түйіршікті, дәндердің мөлшері ерте кристалданудың кеш кезеңдеріне дейін азаяды. Карбонатит кен орындарының арасында: Сирек металды-сирек жер кен орындары: гатчеттолит-пирохлорлы; бастнезит-паризит-монацитті; перовскит-титаномагнетитті. Сирек металды-сирекжер кен орындарына ниобийдің әлемдік қорының 90%–ға жуығы және танталдың 10%–ы, құрамында ниобийдің бес тотығы 0,1-0,3%, танталдың бес тотығы 0,001-0,3%, сирек кездесетін жерлер оннан бірнеше пайызға дейін кіреді. Кен орындарының ауқымы ниобий бойынша іріден бірегейлікке дейін, тантал бойынша орташадан іріге дейін, сирек кездесетін жерлер бойынша орташадан бірегейлікке дейін. Апатит-магнетит кен орындары (бадделеитпен) – магнетит және апатит кендерінің қоры бойынша орташа, цирконий қоры бойынша ірі кен орындары. Түсті металдар кен орындары (мыс, молибден, қорғасын және мырыш) – ұсақ-түйек ірі қорлармен. Флогопит кен орындары-орташа ірі қорларға дейін. Флюоритті кен орындары – шағын және орташа қорлары бар. . Кен орны Орналасуы Жатыс пішіні Минералдары   Тапсырманың орындалу реті: 1. Карбонатиттік кен орындар тау жыныстарының құрылымдық-бітімдік ерекшеліктерін ата. 2. Берілген кен орындар бойынша кестені толтырыңыз Бақылау сұрақтары: 1. Карбонатиттік кенорындар қалай қалыптасады? Олардың жағдайларына, морфологиясы мен пайдалы қазба­лар денелерінің қүрамына қандай ерекшеліктер тән? 2. Карбонатиттік кенорындар жаралуының геологиялық жағ­дайлары мен заттық қүрамы қандай? 3. Апатит, апатит-магнетит және флогопит формацияларының кен орындарына сипаттама беріңіз. Ұсынылатын әдебиеттер: Ә.Б. Байбатша. Геология негіздері. Оқулық. – Алматы, 2015. – 560 б. В.В. Ершов Геология и разведка месторождений полезных ископаемых, М., Недра, 1989 Атлас текстур и структур руд, под ред. А. В. Хабакова, М., Недра, 1962, 578 Смирнов В. И. Рудные месторождения СССР. Книга в 3 томах. – М.: Недра, 1978. жүктеу/скачать 0.53 Mb. Достарыңызбен бөлісу: