Мазмұны Кіріспе І тарау. Оқушыларды қолөнерге баулудағы халық педагогикасының негізін қалыптастыру
Оқу шеберханасына қойылатын жалпы талаптар
жүктеу/скачать 2.57 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Шеберханадағы бояу, ауа тазалығы және жылу жүйесі.
- ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІ.
- III-тарау Ұлттық киім тігу барысындағы технологиялық өңдеулер 3.1. Әйелдердің ұлттық бас киiмдерi.
- С¸óкеле
2.4Оқу шеберханасына қойылатын жалпы талаптар. Оқу шеберханасы дегеніміз белгілі немесе арнайы білім мен ептіліктерді алуға арналып жабдықталған оқу тобына жағдайдастырылған оқу орны. Шеберхана орналасқан жерге жақын маңға медициналық жәрдем беру құрал-заттары болып орналасқан аурухананың мекен-жайы мен телефон нөмірі көрсетілуі керек. әрбір шеберханада алғашқы жәрдем беру аптечкалары болуы тиіс. Шеберхана су көзімен жабдықталады. Су көзі арнайы ішуге бейімделген фантан тәрізді су құбырымен мақсатында барынша бөлме ішіндегі жағдайды жоғары комфортты болуы тиіс / температурасы, ылғалдылық, ауа қозғалысының жылдамдығы, жарық, шаңғыту және т.т/. Санитарлық гигиеналық талаптар мен нормаларының оқу - шеберханасына арналған бөлме ішіндегі көрсеткіштері мынадай болуы қажет:
Оқу шеберхананың жарықтануы жеткілікті болып безендіру және бояу түстерінің этикалық талғамға сай алынуы адам ағзасының жұмыс істеуіне әсер етеді. Мектептің шеберханалары ғылыми негізге сүйене кәсіпкерлік және экономика негіздеріне сүйеніп жабдықталады. Кабинетте оқу құралдары мен бұйымдар сақтауға арналған секциялық шкафтар қойылады. Бұл шкафтар оқу құралдарын сақтаумен қатар көрме ұйымдастыруға қолайлы. Әрбір шеберханада жалпы санынан алған 10 - 15% шамасында құрал саймандар қосымша сақталынуы тиіс. Қосымша жабдықтар шеберханадағы шағын дәріхана, қол жуғыш, қол кептіргіш, қоқыс төгетін жішік, жинап тазалауға арналған заттар.СҚО байланысты технология кабинеттерін мынадай тақырыптарда жабдықтауды бұйым әзірлеуге жұмсалатын материалдар мен шикізаттардың құндық есебі. Өндіріс мекемелері және оқу шеберханалары жағдайында бұйымдарды әзірлеудің шығындары: қолданалатын материалдар, амортизациялық шығындар, транспорт, отын, электроэнергия шығындары. Бұйымның шамалық өзіндік құны. Бұйымдарды әзірлеу барысында қолданылатын шикізаттар (материалдар, бөлшектер, жартылай фабрикаттар ) құнына ақпараттары. Қажетті материалдарға орташа нарық бағасы. НДС- бұйымның үстеме бағасы, сатылу бағасы. Еңбекке және кәсіпке баулуда сабақтың жоғары деңгейде өту үшін ең алдымен мектеп шеберханасын тігін машинасы, үтік, киімді өлшеу орны, шкафтар, мұғалімнің жұмыс орны, сабаққа қажетті құрал - саймандармен жабдықтауды қолға алу қажет. Сонымен бірге оқу шеберхасында қауіпсіздік еңбек ету ережелері қатаң түрде ескерілуі керек. Мысалы: күнгей беттегі бөлмелерде суық түстер, ал көлеңке бөлмеде жылы түстер қолдану ,еденді, партаны, жиһаздарды бояғанда олардың баланың көңіл күйіне әсері ескеріледі. Шеберханада сабаққа қажетті материалдар оқушыларға арналған партада жұмыс жасау арқылы жүзеге асырылады. Мұғалім парталарды, үстелдерді кабинетте ұжымдық жұмыс істеу үшін әртүрлі бағыттарда орналастырады. Мысалы: 4 немесе 6 оқушыдан топтастыру үшін үстелдерді бір біріне біріктіріп, оқушыларды айналдыра немесе үстелдердің екі жағына 2 - 2 ден, 3 - 3 тең отырғызады. Мұндай топтастыру барысында оқушыларға терезеден жарық көзі ескеріледі. Оқу шеберханасының жарықтануы жеткілікті болуы, безендірілуі мен бояу түстерінің эстетикалық талғамға сай алынуы адам ағзасының жұмыс істеуіне әсер етеді. Кабинетке оқу құралдары мен бұйымдар сақтауға арналған секциялық шкафтар қойылады. Бұл шкафтар оқу құралдарын сақтаумен қатар көрме ұйымдастыру үшін қолданылады. Шеберханада жалпы санынан артық 10 - 15 % шамасында құрал - саймандар қосымша сақталынуы тиіс. Шеберханада қосымша жабдықтар болуы тиіс: шағын дәріхана, қол жуғышы, қол кептіргіш, қоқыс төгетін жәшік, сыпырғы. Оқушылар құрал- жабдықтармен жұмыс жасауды еңбекке баулу сабақтарында бастайды. Мысалы. Пышақ, см таспа, сызғыш, қол және машина инелері. Оларды өндірісте қолданылатын құрал-жабдықтармен салыстыру арқылы оқушылардың политехникалық білімін тексеруге болады. Оқушыларды құрал-жабдықтар мен жұмыс жасауды үйреткенде оның тәрбиелік жағы да ескерілуі қажет. Құрал - жабдықтарды дұрыс қолдану оқушылардан, ұқыптылықты, тәртіптілікті, мұқияттылықты талап етеді. Оқу шеберханасында негізгі орын оқушылардың жұмыс орны болып саналады. Жұмыс орны дегеніміз - оқу өндірістік мақсатындағы шешуге ұйымдастырылған және жабдықталған оқушылардың іс - әрекет аймағы. Жұмыстың сапалы болуы оқушының жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыра білуде. Тігін машинасы жұмысының жұмыс орны, өңделетін киім бөлшектерін және оларға қажетті бейімдеу құралдары мен жабдықтарын жайып қоюға арналады. Оқушылардың бойын реттеп отыру үшін бұрандалы орындық болуы тиіс. Ал, электрлі жетекті тігін машиналары токпен қоректену көздерімен қамтамасыз етілуі. Ағаштан немесе металл мен қиыстырып істелінген жинамалы үстелдер неғұрлым қолайлырақ келеді. Үстелдің бетін жұмсарту үшін негіз сукно немесебортовка маталариен керіліп қапталады. Оқу шеберханасында дайындалатын басқа материалдарды және көрнекі құралдарды дайындағанда, оны сабақта қолданғанда мұғалім төмендегідей талаптарды орындау қажет: 1. Көрнекі құралдардың нақты түстерінің айқын болуы. 2. Көрнекі құралдардың эстетикалық талғамға сай болуы. 3. Қабырға стендтері қазіргі дизайн талаптарына сай жасалуы. Шеберханадағы бояу, ауа тазалығы және жылу жүйесі. Бояу оқу шеберханасындағы қазіргі эстетика және гигиена талаптарының шарттарын орындауға және ауа райының ерекшеліктеріне байланысты, жарыққа бейімделіп, шеберхананың технологиялық талаптары мен түріне байланысты қауіпсіздендіру техникасы, еңбекті қорғау және өрт қауіпсіздендіру шараларының талаптары орындалуы керек. Шеберхананың жабдықтары мен инвентарын бояғанда, бояудың түрі бөлме ішіндегі жарыққа қолайлы әсерін, адамның қабілеттілігін арттырып, дайындалалтын бұйымды анық көруге болатын жерлерді айырықша түспен бояу керек. Басқа түстерге қарағанда сары, жасыл, ақ түстер оқушылардың тыныстары мен тамырдың соғуын күшейтеді. Аспан көк, көк және көкшіл түстер сабырландырады. Жасыл түстер, тәжірибе көрсеткендей, қол бұлшық еттерін дамытып, есту қабілетін жоғарлатады. Қысқы мерзімді жұмыс түрлерінде жұмыстың өнімділігі қызыл түсте артып және көк түсте төмендейді. Егер жұмыс ұзақ болса, жасыл түсте еңбек өнімділігі жоғарылап, көк, көкшіл түсте төмендейді. Түстер “жеңіл” және “ауыр”, “көтеріңкі” және “қарапайым”, “суық” және “жылы” т.т. болып бөлінеді. Сары түс жылылықты білдіреді, көк үс аспанды еске түсіреді. Жасыл - көк - теңіз толқынының түсі, қызыл түс ең қуанышты білдірсе, жасыл, сарғыш қызыл, қызыл түстер жылылықты көкшіл, көк - суықтықты, таза жасыл түс-ортаңғыны білдіреді. Түс өлшем мен кеңістікте де әсер етеді. Мысалы: ақ түс үлкен аумақты болып көрінеді. Жылы түстер алға “шығады ”, суық түстер арқа қарай “шегінеді”. Түстер адамның көңіл күйі мен жұмыс қабілетіне әсер етеді. Оқу шеберханасында түстік бояу жүйесін жасау оқу - тәрбие процесінде жағымды әсер етеді. Шеберхананы жайғаструда өте қажеттісі табиғи жарық кезінде түс елеулі орын алып, іштегі жабдықтар, еден, төбе және жиһаздардың түсі де тиеді, әсер етеді. Жарықты неғұрлым ашпаса, соғұрлым жарық көзі күшті болады. Ақ түстің шағылысу қабілеті жоғары. Бірақ бұл түсті жиі пайдаланбау керек. Ақ түске боялған бөлме ішінде көп уақыт болған адам тез шаршайды. Бұлтты күндері мұндай бөлмелер салқын көңілсіз болып көрінеді. Ақ түспен төбені бояу керек, себебі бөлмеішіндегі жарыққа үлкен әсерін тигізіп, шағылысу коэффициенті 80% шамасында болады. Ақ түспе терезе жиегі мен жарық көздерін бояйды. Жарықтандыруда еденнің де жарық түскенде әсер етеуі әбден болады. Еденді ашық түске бояу ұсынлады. Түске бояу кезінде шеберхананың орналасуы мен түрі міндетті түрде ескерілуі тиіс. Шеберхана терезелері оңтүстік - шығысқа, оңтүстікке, оңтүстік батысқа бағытталып орналасса жылы күн көзімен жарықтанады. Бұндай бөлмелерді әлсіз - қанық түстерге бояйды: ашық - жасыл, жасыл - көк және т.т. Егер бөлме терезелері солтүстік - шығыс, солтүстік - батысқа қараса жарық көкшіл суық болып тұрады. Терезелер солтүстікке қараса бөлме іші күлгін жарық болып көрінеді. Осыны болдырмас мақсатында бояудың жылы түстерімен бояу керек: ашық - сары, ашық - лимон түстес, ашық қызғылт түстер. Сонымен қатар, шеберханадағы артқы қабырғаны жастардың жарқын болашағын елестететін, мамандықтар әлемін бастайтын «Жарқын болашақ» атты өрнекпен безендіріп, оң жақ қабырғаны оқушыларға түр мен түс, бояулар үндестіре /тоқыма, кесте, тігін өнерлері жөніне мағлұматтар беретін стенділер, өмірдегі үйлесімділік пен өнердің сарқылмас көркемділігін бейнелейтін планшеттерге сондай-ақ оқушылардың практикалық жұмыстарының үздік еңбектерінің көрмесіне арнасақ жарасым табар еді. Табиғат сұлулығын паш ететін, туған жер табиғатына сүйіспеншілікті арттыратын қолөнерді барлық түріне ортақ әсемдеп әшекейлеудің негізі болған, қолөнерінің ішінде көп тараған ою-өрнек мүйісін жасау және де оған қоса түрлі-түсті боялған. Мата бұйымдарымен танысу бұрышын жасаған абзал. Шеберханада әрбір затты дұрыс орналастыра білген жөн. Тігін машиналарын екі қатар етіп қатарластыра орналастыру керек. Ол оқушылардың практикалық сабақтарда еркін жұмыс жасауына қолайлы болады. Сондай-ақ жұмыс жасау үшін қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құрал-саймандар да шеберханада өз орнын таба білуі керек. Шеберханада жұмыс жасау үшін ең бірінші қауіпсіздік ережесімен таныс болу шартты. Осы мәселені ескере отырып шеберхананы жабдықтау да қабырғаның бұрышынан қауіпсіздік ережесі орын алғаны дұрыс. Кабинетте тақта жанында «Бүгін сабақта» атты қабырға стендінің жартысы магнитті болғаны дұрыс. Екінші «Кабинеттің жұмысы» атты қабырға стенді де, сабақ, үйірме, факультатив үзіліс кестелері және әр сынып бойынша ассистент, консультанттар тізімі жазылады. Тақтаның жоғарғы жағына «Өнерлі қол пішуге жақсы, өткір қайшы кесуге жақсы», «Шеберлік шегі жоқ байлық», «Өнерлі өрге жүзеді», т.б. сөздерді жазуға болады. Кабинеттің қосымша бөлмесінде сабаққа қажет құрал-жабдықтарды сақтау үшін арнайы текшелі шкаф болуы қажет. Кабинетте ауыспалы бір стенді балалар жұмысының көрмесіне арналады. Көрме бұйымдары тоқсан сайын немесе күрделі бір тақырып біткен сайын өзгертіліп отырады. • Кабинеттің іші құрғақ, жарық, жылы және желдетіліп, ауасын тазартып тұруға ықшамды болуы керек. • Кабинеттің ауданы 10 адам сабақ өтетіндей кең болуы керек. • Кабинеттің ішінде аспаптар сақтайтын, оқушылардың бітпеген жұмыстарын және көрнекі құралдарын сақтайтын шкафтар дұрыс орналасуы керек. • Әкелінген материалдарды кабинетке кіргізуге оңай болуы үшін, кабинет бірінші қабатта орналасқаны дұрыс. • Кабинеттің қабырғасы ашық түспен сырланғаны дұрыс. Бұл көзге жақсы әсер етеді және кабинетті жарықтандыра түседі. • Кабинетке сызбалардың түрлерін, көрнекі құралдарды және т.б. көрсету үшін тақта қажет. • Кабинет қабырғаларына қазақтың ұлттық ою-өрнектері салынған плакаттарды ілу тиіс.
Еңбек сабағында оқушылар әр түрлі еңбек құралдарының көмегімен сабақ өтіледі. Оқушыларға қолөнерді үйретуге практикалық сабаққа әр түрлі құралдармен жұмыс істейді. Мысалы: қайшы, ине, жіп, оймақ, т.б. Мұғалім сабақты бастамас бұрын осы құралдардың қауіпсіздік ережесін оқушыларға ескерту қажет. Алғашқы сабақта мұғалім оқушыларға жұмысқа керекті құрал-жабдықтармен, олардың пайдалануымен, жұмыс уақыты біткен соң, қалай жинастыру керектігімен таныстырады. Кабинет қабырғасының балаларға үнемі көрініп тұратын бөлігіне қауіпсіздік ережелері жазылған төмендегі нұсқау ілінуі керек. I. Қол инемен жұмыс: 1. Инені арнайы қобдишада сақтау керек. 2. Инені киімге қыстыруға болмайды. 3. Тігіс кезінде ине жібін тіспен үзуге болмайды. 4. Инемен жұмыс кезінде оймақ киген дұрыс. 5. Инені тістеп отыруға болмайды. II. Қайшымен жүмыс: 1. Қайшыны арнайы қобдишада сақтау керек. 2. Қайшыны жолдасыңа үшкір ұшымен берме. 3. Қайшыны ашық қалдыруға болмайды. 4. Жолдасың қайшымен жұмыс істегенде, көңілін бөлуге болмайды. 5. Қайшының ұшын жоғары қарай көтерме. III. Үтікпен жүмыс: 1. Үтіктеу алдында өткізгіштің үзілген, желінген жерлерін тексеру керек 2. Үтікті мата түріне қарай қыздыру керек. 3. Үтікті тек тұтқасынан үстаған дұрыс. 4. Үтікті арнайы тіреуішке қою керек. 5. Үтікті тек мұғалімнің рұқсатымен токқа қосуға болады. 6. Ылғал қолмен токқа қосылған үтікті ұстауға болмайды. Жұмыс барысында арнаулы киім киуі керек. Құрал-жабдықтарды жұмыс біткен соң өз орнында тұрғанын қадағалау керек. Сабақ біткен соң кабинеттің тазалығын қарау керек.
III-тарау Ұлттық киім тігу барысындағы технологиялық өңдеулер 3.1. Әйелдердің ұлттық бас киiмдерi. °éел бас киiмдерi бiрíеøе т¾рãе б¼лiíедi. Îлар тақиÿ, б¼рiк, îрамал, æаóлық, кимеøек, к¾íдiк, с¸óкеле, æелек, ø¸лi, берет, қалïақ т.б. ²аçақ ¹½рïыíда ердi» де ¸éелдi» де бас киiмсiç, æала»бас æ¾рói ерсi саíал¹аí. °сiресе ¸éелдер æала»бас æ¾рмеéтií. С¸óкеле-½çатылó тîéыíда киетií қалы»дықты» бас кимi. Îíы ½çатыл¹аí қыçдар æ¸íе îíы» æаíыíа ерiï æ¾рãеí í¼керлерi киãеí. С¸óкелеíi æас келiíøек тîé-дóмаíдар¹а, мереке-æиыíдар¹а да киiï баратыí бîл¹аí, ал кеé æерлерде келiíøек т½»¹ыø баласыí бîсаí¹аíøа киiï æ¾рóãе бîлады деï есеïтеãеí. °.Мар¹½лаí ¼ç е»бектерiíде: ‘’С¸óкелеíi æас келií бiр æылдаé киiï, îíаí кеéií 4-5 æылдарда тек с¸í-салтаíаттарда, ¾лкеí æиыíдарда киãеí’’- деï æаç¹аí. С¸óкелеãе ½çыí қ½лақ баó та¹ылыï, îíы» øетi øыр аéíалдыра çер íе æiбек æiïïеí øалыï к¼мкерiï, с¸íдi т¾éреóiø т¾éредi. Iсмердi» тал¹амыíа саé с¸óкеле ïiøiмi меí îíы ¸øекеéлеó т¾рi де т¾рлiøе бîлады. С¸óкелеíi» т¼бесiíе талдырма етiï қîçы æ¾íiíеí арíаéы басқаí ақ киiçдеí, íе арасыíа қыл салыï сыры¹аí асыл матадаí iстеледi. Сîдаí кеéií т¼беíi кестелеãеí, øет-øетií қóсырыï æ½рыí ½ста¹аí æ¸íе алтыí, к¾мiс îқамеí çерлеãеí тысïеí тыстаéды. С¸óкелеíi» екi æақ самаé т½сыíаí бетке æеткiçе øîлïы т¸рiçдеíдiрiï бiрíеøе қатар марæаí тiçiлãеí салïыíøақтар бетмîíøақ æ¸íе с¸óкелеíi» т¼бесiíде алтыí, к¾мiсïеí ¸øекеéлеíãеí қатыр¹ы бîлады. Тiçiлãеí мîíøақтары, асыл матадаí, ақ æiбектеí æ¾рãiçãеí æиектi îсы қабыр¹а¹а бекiтедi. М½íы берãек деï атаéды. Кеéде берãекке тîты қ½сты» бiрер тал қаóырсыíыí тiãiíеí қыстырыï бекiтiï қîÿды. Îíы қарқара деéдi. С¸óкелеíi» арт қ½ла¹ы øаøқаï белãе деéií æетедi. С¸óкелеíi» е» сыртыíаí æаóыï қîé¹аí øаøақтаï ¸øекеéлi æiбек мата бар. Îл к¼éлектi» етеãi сиÿқты, æерãе с¾éретiлiï æ¾редi.
Æелектi қыçыл, ақ материалдаí тiãiï, алтыííаí, к¾мiстеí, ¸р т¾рлi асыл тастармеí с¸íдедi. Тақиÿ- қыçдарды» æе»iл бас киiмi. Ïiøiмiíе қараé тақиÿ öилиíдрлi, таéïақ д¼»ес íемесе ¾øкiрлеíiï, ер кiсiлер тақиÿсы секiлдi т¼рт íемесе алты саéлы, æî¹ар¹ы б¼лiãi т½тас, т¼меíãi æа¹ы æақтаóлы бîлыï ïiøiледi. Тақиÿíы Øы¹ыс ²аçақстаíдықтар-‘’кеïеø’’, Ма»¹ыстаóлықтар ‘’телïек’’деï атаéды. Øеберлер тақиÿ ïiøiмií øы¹арó ¾øií қатты қа¹аçдар-ды тақиÿ арасыíа салыï сырыï тiктi, кеéде астарыí басқа қатты маталармеí сы-рыï тiãiï, белãiлi ôîрмалар¹а келтiрдi. Тақиÿ сырыí øебер ¼ç тал¹амыíа саé алтыí æiïтермеí кестелеï, бас-тырмалаï, тiïтi к¾мiс салïыíøақ тî¹алармеí, ти-ыíдармеí ¸øе-кеéлеï, тақиÿ т¼бесiíе ¾кi тақты. Тақиÿíы к¼бiíе барқыт матадаí тiккеí. Îíы» æîта б¼лiãiíе øаøқаï ретiíде ¸рi с¸í ¾øií ½çыíды¹ы белãе æететií дî¹ал ïiøiíдi б¼лiк îрíатыï, îíы» бетií ¸øекеéлеï, беçеíдiрдi. Б½л бас киiм ¾лãiсií сы кеçдерi қасаба деï атаï æ¾р.
Кимеøек - б½л ¸éелдердi» бас киiмiíi» т¼меíãi б¼лiãi, æî¹ар¹ы б¼лiãi øалма деï аталады.²аçақ ¸éелдер б½л бас киiмíi» екi б¼лiãií де ақ матадаí тiккеí. Кимеøектi кестелермеí, марæаíдармеí т¾рлi ба¹алы тастармеí беçеíдiрдi. Тiïтi к¾íделiктi киетií кимеøектi де ¸øекеéлеï тiктi. Тек æесiр ¸éелдер кимеøектi ¸øекеéсiç киãеí. λт¾стiк ²аçақстаíда кимеøектi» аéíаласыíа қыçыл, қара æиек íемесе тасïа баóларды æиектеï ¸øекеéледi. ´те бiр к¾рделi ¸рi ¸сем кестелi ¸øекеéлердi б¼лек мата¹а кестелеï ¸дiïтеï бет аéíаласыíа қîíдырыï тiккеí. ²аçақты» ½лттық киiмдерi ½лттық киiмдерi  Æетiсó ¼»iрiíде íаéмаí рóы ¸éелдерiíi» кимеøектерi ¼те ¸сем бîл¹аí. Îлар кимеøектерií тек бет аéíаласыíда ¹аíа кестелеï қîéмаé, сîíымеí қатар, к¼кiрек т½старыí да к¼ркем кестелермеí (øыíæыр, сабақты кестемеí) ¸øекеéлеãеí. К¼кøетаó ¼»iрiíдеãi кимеøектердi марæаí мерóерт тастармеí ¸семдеãеí. Сәукелені немесе қасабаны 57 см тігу үшін алдымен конструкторлық сызбасын әзірленеді. Ол үшін бізге өлшемдер қажет: бас айналымы 1 ═ 57см тақия жиегінің биіктігі һ ═ 66-70 см қажет. Олай болатын болса бас киімнің жиегінің өлшемдері бізге белгілі. Ал, төбелі бөлігінің сызбасын сызу үшін бізге R ═ 11см, шеңбердің ұзындығын мына формуламен табамыз: 2П R ═ 2 х 3,14 х 11 ═ 6,2 х 11 ═ 68,2 см. Осы шеңбер ішінде Ба + Қ ба ═ 57 +1 ═58 см ұзындық қажет. Сонда қалған І1 ═ 68,2 - 58 ═ 10,2. Сектордың бұрышын мына формуламен табуымызға болады. 
    
жүктеу/скачать 2.57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
Б¼рiк - қаçақты» ертедеí келе æатқаí ¸éелдер бас киiмi. Îíы ба¹алы а» терiсiíеí æ¸íе æас т¼лдi» елтiрiсiíеí тiãедi. Б¼рiктi» т¾рмесi кеéде æалïақ, кеéде æ½мыр етiлiï æасалады. Îíы» æаçдық æ¸íе қыстық т¾рлерi бîлады. Терiíi» т¾рiíе қараé б¼рiк: қ½íдыç б¼рiк, сóсар б¼рiк, к¸мøат б¼рiк, елтiрi б¼рiк т.б. деï аталады. Îíы ерлер де, қыçдар да киедi. Б¼рiктi» т¼бесi к¼бiíесе алты саé /қиық/, т¼рт саé бîлыï келедi. Îíы тiккеíде алдымеí ¼лøеï алыï, т¼рт íе алты саé етiï æ½қа киiçдеí ïiøедi. Îларды» ¸р саéыíы» т¾éiсетií ½øтары ¾øб½рыø т¸рiçдi бîлады да, етек æақтары тiк т¼рт б½рыø етiï алыíады. Îсы қиыíдыларды» бiр бетiíе ø¾беректеí астар, екi арасыíа æ½қа матадаí ø¾берек салыï, æиi етiï сыриды. Îдаí сî» æеке-æеке саéлары бiрiíе-бiрií беттестiрiï iøiíеí де сыртыíаí да æ¼рмеï тiãедi. Îíы» сыртыí ¼ç тал¹амдарыíа қараé ¸семдеóãе бîлады. Б¼рiк сыртыí асыл матамеí (барқыт, ï¾лiø, қамқа т.б.) тыстаéды. Еãерде б¼рiктi» iøi саé бîлса, îíы» тысы да саé бîлады. Б½даí кеéií б¼рiктi» т¼бесií, етеãií æаé матамеí астарлаï тiãiï, т¼меíãi æа¹ыí т¼рт елiдеé терiмеí (қылøы¹ыí сыртыíа қаратыï) к¼мкередi. Т¼бесiíе ¾кi, æiбек øаøақ та¹ыï, çер æiïïеí, æiбек æiïïеí кестелеï, мерóерт, марæаí тiçбелер, алтыí, к¾мiс т¾éме қадаéды. Кеéде б¼рiктi» етеãií æаóыï т½ратыíдаé етiï аéíалдыра çерлеï, æiбек øаøақтар тiãедi.
