Мемлекет басшысының Қазақстан халқына жолдауларын іске асыру жөніндегі жалпыұлттық жоспарлардың орындалуы туралы 2010 жылға ақпарат

Мемлекет басшысының 2008 жылғы 6 ақпандағы «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру-мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі жалпыұлттық жоспарында Ауыл шаруашылығы министрлігі 9 тармақ бойынша жауапты орындаушы болып табылады.

2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Жоспардың 20, 23 және 28 тармақтары бақылаудан алынды.

Жалпыұлттық жоспарларды оңтайландыру барысында Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы А.Е. Мусиннің 2009 жылғы 29 сәуірдегі № 1845-10 және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі Кеңсесінің Басшысы Ғ.Р. Әбдірахымовтың 2009 жылғы 14 мамырдағы № 22-14/2036,001-315, 002-715, 002-786, 002-830 тапсырмаларымен 24 тармақ Ауыл шаруашылығы министрлігінің жұмыс бақылауына ауыстырылды.

Ауыл шаруашылығы өнімінің экспорттық каналдарын, өткізу нарықтарын кеңейту мақсатында астықты сақтау, өткізу және қайта өңдеу үшін инфрақұрылымның бар объектілерін кеңейтуге және жаңа объектілерді салуға инвестициялар салынып жатыр.

2010 жылы Амирабад (Иран) портында өткізу қабілеттілігі жылына 500-700 мың тоннаға дейін астық терминалы пайдалануға берілді. Көрсетілген астық терминалының пайдалануға берілуімен Иранның және Кавказ елдерінің нарығына астықты экспорттау үшін тасымалдау-логистикалық желісін құру аяқталды, бұл сол сияқты Парсы шығанағындағы Иранның оңтүстіктегі порттары арқылы үшінші елдердің нарығына СВОП-операциясы аясында қазақстандық бидайдың шығуы үшін жұмылдырады.

Орта Азия, Ауғаныстан және Иран елдеріне қазақстандық астық экспорттын ұлғайту мақсатында Маңғыстау облысында (Бейнеу станциясында) диірменмен элеваторлық кешен пайдалануға берілді, Қазақстан шекарасынан Түрікменстан арқылы Иранға жаңа теміржол тарауының салынуы жалғасуда.

Сонымен қатар, Қазақстан-қытай шекарасында, Азов және Қара теңіз порттарында, Имам Хомейни (Иран) портында астық терминалын салу, Қытай бағытында қосымша теміржол тарауын салу жоспарлануда.
Осылайша, бұл бес іс-шара орындалуда және ұзақ кезең ішінде мерзімдік есеп берумен ұзақ мерзімді сипатқа ие.

21-тармақ. Ауыл шаруашылығына және тамақ өнеркәсібіне инвестицияларды ұлғайту жөніндегі шаралар кешенін қабылдау

ҚР үдемелі индустриялық-инновациялық дамуының 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының қабылдануына байланысты Президенттің бақылаудағы актілерін түгендеу қорытындылары бойынша ҚР Президенті Әкімшілігінің Басшысы А.Е. Мусиннің 2010 жылғы 29 шілдедегі № 01-24.105-9 тапсырмасымен бұл тапсырманы орындау мерзімі 2011 жылғы 15 наурыз болып белгіленді.

Ауыл шаруашылығы мен тамақ өнеркәсібі саласында инвестицияларды ұлғайту мақсатында Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ауыл шаруашылығы саласында инвестициялық тартымдылықты арттыру жөніндегі шаралар кешенін бекітті. Осы Шаралар кешеніне сәйкес мынадай жұмыс жүргізіліп жатыр.

Осылайша, 2010 жылдың мамыр айында Министрлік «Қазақстан Республикасы агроөнеркәсіптік кешеніндегі инвестордың жол көрсеткіші 2010» ақпараттық-талдамалық анықтамасын шығарды, мұнда Қазақстанның инвестициялық климаты, ауыл шаруашылығы ресурстары, АӨК мемлекеттік қолдауы, заңнамасы және т.б. туралы ақпарат қамтылған. Аталған жол көрсеткіш ықтимал шетел инвесторларына беру үшін ағылшын тіліне аударылды және кітапша түрінде шығарылды, сондай-ақ ҚР АШМ ақпараттық порталында орналастырылды.

Министрлік тұрақты негізде шетел компаниялары өкілдерімен шетел инвестицияларын тарту мәселелері бойынша кездесулер өткізіп тұрады. Осылайша, жапондық «Toyota Tsusho Corporation» компаниясының, итальяндық «Agrotecnica Srl» компаниясының, корейлік «Самсунг» компаниясының, малазиялық «NFC» компаниясының, француз, австриялық, түрік және т.б. компанияларының өкілдерімен бірқатар кездесулер өткізілді.

Сонымен қатар, Министрлік ауыл шаруашылығы саласындағы инвестиция тартуды талап ететін басымды инвестициялық жобалардың тізбесін жасады және дипломатиялық каналмен Парсы шығанағы, Корея, Израиль, Франция, Жапония, Қытай және т.б. елдерге жіберілді.

ҚазАгроның компаниялар тобы іске асыратын бағдарламалар шеңберінде АӨК жалпы қаржыландыру көлемі 2010 жылғы 11 айда 137,1 млрд. теңгені құрады. Бұл ретте, бюджеттік инвестициялар 39,2% (53,7 млрд. теңге), өз қаражаттары – 12,3% (16,9 млрд. теңге) және тартылған қаражат 36,3% (49,7 млрд. теңге) құрайды. ҚР Ұлттық қоры есебінен АӨК қолдауға жалпы қаржыландыру көлемінің 12,2% (16,8 млрд. теңге) бағытталды.

2010 жылғы ақпанда «Азық-түлік келісім-шарт корпорациясы» ҰК» АҚ 3 жыл мерзіммен 15000 млн. теңге сомасына облигациялар шығарды. Облигациялық қарыз есебінен тартылған ақша қаражаты астық сатып алуға жұмсалды. Сондай-ақ, астық сатып алуға «Азық-түлік келісім-шарт корпорациясы» ҰК» АҚ 2010 жылғы қазанда 5 жылға дейін мерзіммен облигациялар шығару арқылы тартылған 10 610 млн. теңге, сонымен қатар «Қазақстан Ситибанкі» АҚ алған 3 687 млн. теңге (25 млн. АҚШ доллары) мөлшерінде қаражат бағытталды.

«Азық-түлік келісім-шарт корпорациясы» ҰК» айналым қаражатын толықтыруға BNP Paribas (6 638 млн. теңге немесе 45 млн. АҚШ доллары) және «Альфа-Банк» ДБ АҚ (2 250 млн. теңге) банктерінен тартылған қарыздар бағытталды

А.ж. қазан айында «ҚазАгроҚаржы» Ислам Даму Банкінің (бұдан әрі - ИДБ) «мурабах» схемасы бойынша ислам шариғаттарының қағидаларына сәйкес берілген қаражатын игеруге кірісті, яғни ИДБ жеткізушіден тауарды сатып алады және компанияға төлемді бөліп-бөліп төлеу арқылы сатады. Қарыз қаражаты Ресей Федерациясында жасалған түрлі ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтарын сатып алуға бағытталды. 2010 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша «ҚазАгроҚаржы» 2 115,7 млн. теңге (14,з млн. АҚШ доллары) игерді.

Сонымен қатар, АӨК субъектілерін қаржыландыру және мал шаруашылығы,, егін шаруашылығын және басқа бизнес түрлерін дамытуға ауыл кәсіпкерлігіне шағын несие беру шеңберінде «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ және «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ жергілікті атқарушы органдарының қаражаты есебінен 500 млн. теңге тартты.

«Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы бойынша шағын несие бағдарламасы шеңберінде 73,5 млн. теңге тартты.

Жобаларды тиімді іске асыруды ынталандыру және жеке инвестицияны тарту мақсатында қарыз алушылардың жобаларын жоба құнының 15% дан төмен емес құнын бірлесіп қаржыландыру туралы талап белгіленді. Осылайша, 59 мақұлданған жоба бойынша жеке инвестицияның сомасы 18 млрд. теңгеден астамды құрайды.

Сонымен қатар, қазіргі уақытта елдің азық-түлік қауіпсіздігін, өнім экспортын және аграрлық салада жұмыс істейтін тұлғалар табысының оңтайлы деңгейін қамтамасыз ететін, бәсекеге қабілетті агроөнеркәсіптік кешенді дамыту мақсатында 2010-2014 жылдарға арналған АӨК дамытудың бағдарламасы қабылданып, онда ауыл шаруашылығы мен тамақ өнеркәсібіне инвестициялардың көлемін ұлғайтуды көздейтін нақты шаралар қарастырылған.

Аталған бағдарлама шеңберінде агроөнеркәсіптік кешеннің 8 басымды бағыттары бойынша мастер-жоспарлар әзірленді, олар:

1. астық және оның тереңдеп қайта өңделген өнімдерінің өндірісі мен экспортын дамыту;

2. ет және ет өнімдерінің өндірісі мен экспортын дамыту;

3. құс шаруашылығын дамыту (ет бағыты);

4. майлы дақылдарды өндіру мен қайта өңдеуді дамыту;

5. жеміс-көкөніс өнімдерін өндіру мен қайта өңдеуді дамыту;

6. сүт және сүт өнімдерінің өндірісін дамыту;

7. қант қызылшасынан ақ қант өндіруді дамыту;

8. жүн және оның қайта өңделген өнімдерінің өндірісі мен экспортын дамыту.

Мастер-жоспарларды іске асыру саланы инвестициялау кезінде кәсіпкерлер, қаржы институттары, мемлекеттк органдар мен әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар үшін айқын бағдарлар мен индикаторларды анықтауға мүмкіндік береді.

Маңызды тамақ өнімдері өндірісін ынталандыру бойынша қабылданып жатқан шаралар туралы ақпарат ҚР Президентінің Әкімшілігіне және ҚР Премьер-Министрі Кеңсесіне тиісінше 2010 жылға 12 қазандағы № 11-1-14/2649 және № 11-1-14/4257 хаттармен жолданды.

Еліміздің ішкі қажеттілігі қанағаттандырылмайтын қант қызылшасы, жеміс-жидек және майлы дақылдардың тұқымдарын, сондай-ақ оларды қайта өңдеу өнімдерінің көлемін ұлғайту мақсатында Министрлік нақтылы іс-шараларды жүзеге асыруда. Атап айтқанда,

1) жоғарыда аталған басым дақылдардың егіс алқаптарын кеңейту және отандық өндіріс көлемдерін ұлғайту үшін оларды өндіруге субсидиялардың мөлшері ұлғайтылды;

2) жеміс дақылдары мен жүзімнің өнеркәсіптік плантацияларын отырғызу және оларға жеміс беру кезінде күтім көрсету бойынша шығындардың бөлігін арзандату бағдарламасы іске асырылып жатыр;

3) жемістердің өндірісін ұлғайту үшін интенсивті бақша шаруашылығы технологиясын дамыту ынталандырылуда;

4) ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу кәсіпорындарына олардың негізгі және айналым қаражаттарын толықтыруға қаржы институттары беретін кредиттер бойынша сыйақы ставкасын субсидиялау бойынша бюджеттік бағдарлама жүзеге асырылуда.

5) кәсіпорындардың сапа менеджменті жүйесін ендіру бойынша шығындарының бөлігі арзандатылуда;

6) Бірыңғай кедендік тарифті құрағанда ішкі нарықтағы сату және өндіру көлемін ынталандыру мақсатында өзінің демпингтік бағалары мен басқа да бәсекелі өзгешеліктерінен отандық өнімнің дамуын ұстап тұрған шеттен әкелінетін тропикалық майларға, жемістерге импорттық кеден салығы айтарлықтай жоғарылатылды.

7) тарифтік және тарифтік емес реттеудің тиісті қорғау шаралары қабылдануда. Мысалға, әкелінім кеден салықтарын көтеру және төмендету, сандық шектеулер, тыйымдар және т.б.;

8) өнімдерге және оның өмірлік циклының процестеріне барлық міндетті талаптарды қарастыратын тиісті техникалық регламенттер бекітілді;

9) жүйелі негізде осы салаларда лимиттеуші факторларды анықтау және оларды жою жөнінде әсерлі тетіктерді әзірлеу мәселелері бойынша аймақтық кеңестер өткізіліп отырады;

10) өткізуді ұйымдастыруға, өндірістік ресурстарды қол жетімді бағамен тұрақты жеткізіп тұруға, сондай-ақ түрлі өндірістік қызметтерді, соның ішінде аудит, бухгалтерлік есепті жүргізу, ғылыми, ақпараттық және маркетингтік жұмыстарды көрсетуге және т.б. бағдарланған ауылдық тұтыну кооперативтерінің, сондай-ақ ауылдық дайындау орталықтарының желісі дамытылып жатыр;

11) бұл салалардың субъектілеріне қаржы институттары басымды тәртіппен несие ресурстарын ұсынуда;

12) мақсатты инвестициялық жобалар тұрақты негізде қаржыландырылуда, сондай-ақ лизингтік негізде қажетті жабдықтарды жеткізу жүзеге асырылуда.

Ауыл шаруашылығы министрлігі ветеринарияны халықаралық стандарттарға көшіру бойынша қабылданып жатқан шаралар туралы ақпаратты ҚР Президентінің Әкімшілігіне және ҚР Премьер-Министрі Кеңсесіне тиісінше 2010 жылға 25 қаңтардағы № 08-3-8.524 и № 08-3-8.525 хаттармен жолдады.

Ветеринария жүйесін халықаралық стандарттарға көшіру мақсатында мынадай шаралар қабылданды және қабылданып жатыр:

1) «Ветеринария туралы» ҚР Заңына өзгерістер мен толықтырулар қабылданды;

2) мемлекеттік ветрианрлық-санитарлық бақылаудың бірыңғай вертикальды жүйесімен ведомстов құрылды;

3) жергілікті атқару органдардың ветеринария саласында қызметті және оларды жасақтауды жүзеге асыратын бөлімшелері құрылды;

4) 8 аудандық біртипті модульді ветерианрлық зертханалардың құрылысы аяқталды;

5) жергілікті атқару органдары ауыл шаруашылығы жануарларын сою орындары мен алаңдарының құрылысын жүргізіп жатыр. Қазіргі уақытта республикада 1 383 ауыл шаруашылығы жануарларын сою объектілері, соның ішінде, 18- етті қайта өңдеу кәсіпорындары, 196 – мал сою орындары, 1 168 – мал сою алаңдары бар. Бұл ретте, бир мал сою объектісі орта есеппен 5 елді мекенге қызмет көрсететін болады.

6) кедендік одақ аясында ветеринарлық-санитарлық шаралар саласында нормативтік құқықтық актілер қолданысқа енгізілді, олар:

- өнімді оған бірыңғай ветеринарлық талаптар, ветерианрлық құжаттар, өндірудің барлық тізбектері мен тиеуге дейін ветеринарлық бақылау талабы негізінде кедендік одаққа мүше мемлекеттердің аумақтары бойынша еркін ауыстыру,а мүмкіндік береді.

- кедендік одаққа мүше мемлекеттердің ветеринария саласындағы ынтымақтастықтарына оң ықпал етеді.

- кедендік одақ аумағына үшінші елдерден әкелінетін тауарларға қатысты бірыңғай ветеринарлық талаптар мен шараларды қабылдауға мүмкіндік береді.

7) халықаралық нормаларға сәйкес ауыл шаруашылығы жануарларын идентификациялауға бірыңғай әдісті қамтамасыз ету мақсатында республикалық бюджетте ауыл шаруашылығы жануарларын кезеңдеп идентификациялауға қаражат қарастырылған. АӨК салаларын басқарудың бірыңғай автоматтандырылған жүйесі шеңберінде ауыл шаруашылығы жануарларын идентификациялау жөніндегі мәліметтер базасын жүргізу үшін бағдарлама әзірленді. Ағымдағы жылы республикалық бюджет қаражатынан сатып алынған ірі қара малды идентификациялауға арналған атрибуттар мен бұйымдар, сондай-ақ биркалауға арналған аппараттар, жануарлардың жеке нөмірлерін есептеуге арналған сканерлер, ауыл шаруашылығы жануарларын идентификациялау жөніндегі мәліметтер базасын жүргізуге арналған компьютерлер облыстардың және Астана, Алматы қалаларының жергілікті атқару органдарына берілді, сондай-ақ ауыл шаруашылығы жануарларын идентификациялау жөніндегі мәліметтер базасын жүргізу бойынша ветерианрлық мамандарға оқу жүргізілді.

Ауыл шаруашылық өндеуші өндірістерді дамыту және қолдау жөнінде қабылданып жатқан шаралар туралы ақпарат ҚР Президентінің Әкімшілігіне 2010 жылғы 4 маусымдағы № 11-1-14/4257 хатпен және ҚР Премьер-Министрі Кеңсесіне 2010 жылғы 19 шілдедегі № 11-1-14/5875-И хаттармен жолдады.

Қайта өңдеу кәсіпорындарын дамытуды қолдау мақсатында белгілі шаралар кешені жүзеге асырылуда.

Атап айтқанда, В частности, создаются условия для беспрепятственной реализации отечественной продукции путем ее приоритетного размещения в местных торговых сетях.

Принимаются меры по ужесточению контроля за соблюдением законодательства в области технического регулирования и безопасности пищевой продукции на всех стадиях их жизненного цикла.

Предусмотрено осуществление государственных закупок продуктов питания только у отечественных товаропроизводителей.

Реализуются бюджетные программы по субсидированию ставки вознаграждения по кредитам, выдаваемым финансовыми институтами предприятиям по переработке сельскохозяйственной продукции на пополнение их основных и оборотных средств, по лизингу оборудования, и субсидированию систем управления производством сельхозпродукции. Для реализации данных бюджетных программ в 2010 году субсидии были выданы 229 перерабатывающим предприятиям республики на сумму до 5 млрд.тенге и на субсидирование систем управления производством сельхозпродукции в размере 42,6 млн. тенге, выплаченные 323 предприятиям, внедрившим международные стандарты ИСО и ХАССП.

АО «НУХ «КазАгро» продолжается реализация инвестиционных проектов, направленных на организацию современных перерабатывающих предприятий, комплексов и развитие инфраструктуры экспорта казахстанской продукции. Так, за 2008-2010 годы в республике в разных регионах за счет реализации инвестпроектов введены в эксплуатацию 79 перерабатывающих предприятий на сумму 31 503,6 млн. тенге.

Реализуются целевые программы дочерними организациями АО «ФНБ «Самрук-Казына» («Даму-колдау», «Даму-Ондирис», «Даму-Регионы», «Даму-МСБ»), ориентированные на субъекты перерабатывающей промышленности;

Принимаются меры тарифного и нетарифного регулирования с целью стимулирования объемов производства и продаж на внутреннем рынке при формировании Единого таможенного Союза, в частности запрет экспорта на отдельные виды товаров, в т.ч. гречиху, крупу из злаков гречихи, маслосемена и растительные масла сроком на 6 месяцев.

АО «Аграрная кредитная корпорация» разработана программа кредитования предприятий пищевой и перерабатывающей промышленности, в соответствии с которой на 2011-2013 годы предусмотрена сумма порядка 15 млрд. тенге.

Внесены изменения в правила субсидирования животноводческой продукции. Субсидируются те предприятия, которые сдают сельхозсырье на переработку.

Разработаны и утверждены постановлениями Правительства Республики Казахстан 9 технических регламентов на продукцию АПК.

Продолжается работа по внесению в Налоговый Кодекс изменений по распределению льгот по уплате НДС на 70% на все отрасли перерабатывающей промышленности.

Совместно с АО «Национальное агентство по экспорту и инвестициям «Kaznex Invest» ведется работа по определению экспортного потенциала, поиску стабильных рынков сбыта за рубежом, включение казахстанских производителей продовольственных товаров в реестр мировых поставщиков гуманитарных организаций и т.д.

По состоянию 5.01.2010 г. пункт 26 Плана снят с контроля.

Информация о ходе реализации экспортноориентированных инвестиционных проектов в АПК направлена в Администрацию Президента Республики Казахстан письмом от 27.07.2010 года № 05-1-8/6138-И.

В рамках средств, выделенных из Национального фонда РК на поддержку АПК через АО «НУХ «КазАгро» в размере 120 млрд. тенге, реализуется ряд инвестиционных проектов, направленных на обеспечение продовольственной безопасности и диверсификацию экспорта.

Следует отметить, что экспорториентированные инвестпроекты реализуются по следующим основным направлениям: создание и развитие откормочных площадок с развитой инфраструктурой, строительство убойных пунктов, инфраструктуры экспорт казахстанского зерна, строительства и модернизации зернохранилищ, мясоперерабатывающих комплексов с производством блочного мяса, производства и переработки тонкой шерсти.

По состоянию на 20 декабря 2010 года инвестиционные проекты профинансированы на общую сумму 33,35 млрд.тенге. Из них введены в эксплуатацию 21 проект общей стоимостью 22,2 млрд.тенге с созданием 812 рабочих мест, в т.ч. следующие 15 экспортоориентированных проектов:

2 проекта по строительству мясоперерабатывающих комплексов

1 проект по глубокой переработке зерна;

1 проект по развитию инфраструктуры экспорта зерна;

1 проект по переработке тонкой шерсти;

1 комплекс по откорму КРС;

9 зернохранилищ.

Кроме того, в рамках Региональной Карты индустриализации Казахстана осуществляется реализация 47 инвестиционных проектов, из которых 15 экспортоориентированных проектов на общую сумму 25,8 млрд. тенге, в том числе 9 проектов реализуемых с участием дочерних акционерных обществ Холдинга и 6 проектов за счет собственных и иных привлеченных средств региональных заявителей на общую сумму 16,7 млрд. тенге, с созданием порядка 900 рабочих мест.

Следует также отметить, что в рамках Программы по развитию агропромышленного комплекса в Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 октября 2010 года № 1052, основной целью которой является развитие конкурентоспособного АПК страны, обеспечивающего продовольственную безопасность и увеличение экспорта продукции, планируется что экспортный потенциал аграрной отрасли увеличится до 8% в общем объеме экспорта.

При этом, в растениеводстве ожидается увеличение объемов экспортного потенциала казахстанского зерна с 7 700 тыс. тонн в 2010 году до 9200 тыс. тонн в 2014 году, дальнейшее строительство и модернизация зернохранилищ, развитие экспортной инфраструктуры зерна; в животноводстве увеличение экспортного потенциала говядины с 5 тыс. тонн в 2010 году до 50 тыс. тонн в 2014 году, рост экспортного потенциала продукции животноводства и снижение доли импортного мяса птицы на внутреннем рынке в 2 раза, в отрасли переработки сельскохозяйственного сырья  планируется реализовать мероприятия по импортозамещению сельскохозяйственной продукции и достигнуть сокращения доли импорта мясомолочных продуктов, мяса птицы и сахара, а также дальнейшее развитие национальных конкурентных преимуществ отечественной продукции для занятия ведущих позиций на внешних рынках.