Фокус-топтардағы сұхбат (топтық сұхбат)

132
Білім беру зерттеулеріне кіріспе: теория, әдістер және тәжірибелер
зерттеу мәселесін түсінетін және терең білімі бар адамдарды қосу 
үшін мақсатты іріктеуді пайдалану керек. Фокус-топтың көлеміне 
қатысты қатаң бір ереже жоқ: авторлардың көпшілігі өзара бей-
таныс адамдардан құралған алтыдан онға дейінгі қатысушының 
болуын көрсетеді.
Стюарт пен Шамдасани топтық сұхбат әдісінің өзіндік ерек-
шеліктерін талқылай келіп, «фокус-топтағы зерттеулер мен сауал-
нама, жеке сұхбат пен зертханалық эксперимент секілді зерттеу-
дің басқа түрлерінің арасындағы басты айырмашылық – топтық 
зерттеуде деректерді жинау топтық жағдайда өтетінін, бұл оның 
жұмысын жеңілдететінін» атап өтеді (Stewart & Shamdasani, 2015, 
17-б.). Хеннинк өз кезегінде: «Фокус-топтағы сұхбаттың ең айрық-
ша сипаты – деректер жасалатын интерактивті пікірталас, ол жеке 
сұхбаттарда қолжетімді бола бермейтін деректердің басқа түріне 
әкеледі. Топтық талқылау барысында қатысушылар өз пікірлерімен 
бөліседі, басқалардың пікірін тыңдайды және естігендерін ескере 
отырып, өз көзқарастарын нақтылайды», – дейді (Hennink, 2014, 2-3 
бб.). Фокус-топтардағы сұхбат әлеуметтану немесе маркетингтік 
зерттеулерде дерек жинаудың танымал стратегиясы болып қала 
береді. Білім беру зерттеулері мәнмәтінінде фокус-топтарда сұхбат 
әдісін қолдану зерттеушілерге бір мәселе не сұрақ бойынша бір-
неше адамның көзқарасын бірден білуге көмектеседі. Робсон мен 
МакКартан атап өткендей, «топтық динамика ең маңызды тақы-
рыптарға назар аударуға көмектеседі» және адамдардың келісімі 
мен ортақ пікірін анықтау өте оңай болып табылады (Robson & 
McCartan, 2016). Мәселен, егер сіз аймақтық университет ректор-
ларының түрлі басқару стилін зерттеп жүрген болсаңыз, онда ол 
университет ректорларының фокус-топтарынан сұхбат алу олар-
дың университетті басқару стиліне деген көзқарастары мен белгілі 
бір ерекшеліктерін анықтауға көмектеседі.
Топтық сұхбатқа қатысушылардың бірдей категориядағы адам 
болуы керек екенін ескеру маңызды. Мысалы, бір топ бастауыш 
сынып мұғалімдері, бір топ жетекші мұғалімдер, бір топ декан-
дар деген секілді. Бір фокус-топта зерттеуге қатысушылардың 
әртүрлі категориясын араластырмау қажет, себебі бұл зерттеу де-
ректерінің сапасына кері әсер етуі мүмкін. Мәселен, мектеп ди-
ректорын мұғалімдердің фокус-тобына қосу мұғалімдер немесе ди-

133
Назарбаев Университеті Жоғары білім беру мектебі
ректор жауабының сапасына кері ықпал етуі мүмкін. Мұғалімдер 
өздерінің мектептегі өмірі туралы ыңғайсыз жайтты (шындықты) 
басшылықтың, яғни мектеп директоры мен оның орынбасарының 
көзінше айтқысы келетіні екіталай. 

жүктеу/скачать 2.17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: