Ә
ПМУ ҰС Н 7.18.2/05
дістемелік нұсқаулар
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
География және туризм кафедрасы
Тәжірибелік жұмыстарды орындауға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Метеорология және климатология пәні бойынша
050609 – География мамандығының студенттері үшін
Павлодар
Әдістемелік нұсқаулардың
ПМУ ҰС Н 7.18.2/05
бекіту парағы
БЕКІТЕМІН
ХТжЖФ деканы
______________Қ.Қ.Ахметов
«__»___________200 ж.
Құрастырушы: оқытушы А.Е. Егінбаева __________
Тәжірибелік жұмыстарды орындауға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Метеорология және климатология пәні бойынша
050609 – География мамандығының студенттері үшін
География және туризм кафедрасы
«__»_______________ 200__ж., хаттама № кафедра мәжілісінде ұсынылды
Кафедра меңгерушісі ______________ А.А. Калиева
Химиялық технология және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды
«__»_______________ 200__ж., хаттама №
ОӘК төрайымы __________________ У.Д.Буркитбаева
АҢДАТПА
Әдістемелік нұсқаулар бұл пәнді оқитын университеттің география мамандығындағы студенттерге арналған. Әдістемелік жобаның мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру. «Метеорология және климатология» пәні жер планетасындағы климат түзуші үрдістер және метеорологиялық құбылыстар, климат ресурстары, биосфераның тұрақтылығында климаттың рөлі туралы білімдерді береді. Тапсырмалары студенттерде метеорология және климатология туралы жалпы түсінікті қалыптастырады.
Әдістемелік нұсқаулық мамандықтың оқу жұмыс жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Мазмұны
Аңдатпа
|
3
|
Мазмұны
|
4
|
Әдебиет
|
5
|
ТАҚЫРЫП 1. Тәжірибелік жұмыс №1 - Кіріспе. Метеорология және климатология
|
6
|
ТАҚЫРЫП 2. Тәжірибелік жұмыс №2 - Жердің ауа қабығы туралы негізгі мәліметтер
|
6
|
ТАҚЫРЫП 3. Тәжірибелік жұмыс №3 - Атмосферадағы радиация
|
7
|
ТАҚЫРЫП 4. Тәжірибелік жұмыс №4 - Атмосфераның жылулық режимі
|
7
|
ТАҚЫРЫП 5. Тәжірибелік жұмыс №5 - Атмосферадағы су
|
8
|
ТАҚЫРЫП 6. Тәжірибелік жұмыс №6 - Қысым алқабы және жел
|
8
|
ТАҚЫРЫП 7. Тәжірибелік жұмыс №7 - Атмосфера айналымы
|
9
|
ТАҚЫРЫП 8. Тәжірибелік жұмыс №8 - Климат
|
10
|
Әдебиет
Негізгі:
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
Қосымша:
-
Аэрозоль и климат/ под.ред. К.Я.Кондратьева - Л.: Гидрометеоиздат, 1991.
-
Гашинская Э.Н. Методическая разработка для самостоятельной работы студентов-метеорологов по курсу «Общая метеорология».-Алма-Ата, 1991.
-
Матвеев Л.Т. Основы общей метеорологии. Физика атмосферы. Л.: Гидрометеоиздат, 1989.
-
Сборник тестовых заданий по физической метеорологии/ Гашинская Э.Н., Шевченко Л.С., Полякова С.Е.-Алматы: Қазақ университеті, 2001.-178 С.
-
Будыко М.И. Климат в прошлом и будущем. Л.: Гидрометеоиздат, 1990-352С.
ТАҚЫРЫП 1. Тәжірибелік жұмыс №1 –
Кіріспе. Метеорология және климатология
Мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: дәптерге жазбаша сипаттама беріңдер:
-
Атмосфера, ауа-райы, климат.
-
Метеорология мен климатологияның ғылымдар жүйесіндегі орны.
-
Метеорологиялық бақылау торабы, метеорологиялық қызмет.
-
Дүниежүзілік метеорологиялық ұйым.
-
Дүниежүзілік ауа-райы қызметі.
Әдебиет
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
Бақылау сұрақтары:
1. Метеорология және климатология.
2. Метеорология мен климатологияның халық шаруашылығындағы маңызы.
3. Метеорологияның даму тарихы.
ТАҚЫРЫП 2. Тәжірибелік жұмыс №2 –
Жердің ауа қабығы туралы негізгі мәліметтер
Мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма:
-
Атмосфераның жерге жақын қабатының ауа құрамы.
-
Биіктік бойынша ауа құрамының өзгеруі.
-
Атмосфераның вертикальді құрылысы.
-
Ауа тығыздығы.
-
Атмосферадағы адиабатты процесстер.
-
Температураның вертикальді таралу түрлері.
Әдебиет
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
Бақылау сұрақтары:
1. Атмосферадағы су буы, су буының қысымы.
2. Жел.
3. Жел түрлері.
4. Атмосфера турбуленттілігі.
5. Турбуленттік алмасу.
ТАҚЫРЫП 3. Тәжірибелік жұмыс №3 –
Атмосферадағы радиация
Мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма:
-
Күн радиациясының атмосферада жұтылуы және шашырауы, олармен байланысты құбылыстар.
-
Күннің тіке радиациясы.
-
Жер бетінің радиациялық балансы.
Әдебиет
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
Бақылау сұрақтары:
1. Қысқатолқынды және ұзынтолқынды радиациялар.
2. Күн тұрақтысы.
3. Күн белсенділігі.
ТАҚЫРЫП 4. Тәжірибелік жұмыс №4 –
Атмосфераның жылулық режимі
Мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма:
-
Ауа температурасының өзгеру себептері.
-
Топырақтағы және су қоймаларындағы жылдық жылу айналым.
-
Топырақ беті температурасының тәуліктік және жылдық жүрісі.
-
Ауа температурасының тәуліктік жүрісі және оның биіктік бойынша өзгеруі.
-
Үсік.
-
Ауа температурасының жылдық жүрісінің түрлері.
-
Ауа температурасының биіктік бойынша өзгеруі.
-
Жер бетінің жылу балансы.
Әдебиет
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
ТАҚЫРЫП 5. Тәжірибелік жұмыс №5 –
Атмосферадағы су
Мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма:
-
Қанығу.
-
Булану және буланушылық.
-
Буланудың географиялық таралуы.
-
Ауа ылғалдылығының сипаттамалары.
-
Ауа ылғалдылығының тәуліктік және жылдық жүрісі.
-
Бұлттар.
-
Бұлттылықтың тәуліктік және жылдық жүрісі, географиялық таралуы.
-
Тұман.
-
Жауынның құрылуы, конденсация және коагуляция.
-
Су айналымы.
-
Жауынның тәуліктік және жылдық жүрісі.
Әдебиет
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
ТАҚЫРЫП 6. Тәжірибелік жұмыс №6 –
Қысым алқабы және жел
Мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма:
-
Қысым алқабы.
-
Қысымның горизонтальді градиенті.
-
Қысым жүйелері.
-
Қысымның уақыи бойынша өзгеруі.
-
Жел, оның жылдамдығы және бағыты.
-
Жел кестесі.
-
Жел турбуленттігі.
-
Кедергінің желге әсері.
-
Атмосферада әсер етуші күштер.
Әдебиет
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
Бақылау сұрақтары:
1. Үйкеліс деңгейі.
2. Желдің тәуліктік жүрісі.
3. Ауа массаларының трансформациясы.
4. Шептердің пайда болуы.
ТАҚЫРЫП 7. Тәжірибелік жұмыс №7 –
Атмосфера айналымы
Мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма:
-
Ауа массаларының трансформациясы.
-
Шептердің пайда болуы.
-
Жергілікті ауа айналымдары: фен, бора, бриздер, тау-аңғар желі, мұздықтар желі.
-
Жалпы атмосфера айналымы.
-
Атмосфераның әрекет орталықтары және негізгі шептер.
-
Ауа-райы қызметі.
Әдебиет
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
Бақылау сұрақтары:
1. Желдер раушаны.
2. Жел бағытын өлшейтін аспаптар.
ТАҚЫРЫП 8. Тәжірибелік жұмыс №8 –
Климат
Мақсаты: атмосфера және климат туралы ғылым негіздерін игеру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма:
-
Климаттың құрылуы.
-
Климаттарды топтастыру.
-
Қазіргі заман климатының өзгеруі.
-
Климаттар типтері.
Әдебиет
-
Байшоланов С.С., Кожахметов П.Ж. Жалпы метеорология, 1-бөлім. Алматы: Қазақ университеті. 2005-187б.
-
Байшоланов С.С. Метеорология и климатология. Алматы: Қазақ университеті. 2001-129б.
-
Матвеев Л.Т. Физика атмосферы .-Л: Гидрометеоиздат, 2000- 777с.
-
Хромов С.П. Метеорология и климатология. М., издательство МГУ, 2004.-455с.
Бақылау сұрақтары:
1. Термометр түрлері.
Достарыңызбен бөлісу: |