Әдістемелік нұсқаулар Ф СО ПГУ 7.18.2/05
С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
География және туризм кафедрасы
Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Материктер мен мұхиттардың физикалық географиясы пәні бойынша
050609 – География мамандығының студенттері үшін
Павлодар
Әдістемелік нұсқаулардың Ф СО ПГУ 7.18.1/05
бекіту парағы
БЕКІТЕМІН
БХФ деканы
___________ К.Х.Жапаргазинова «__»_______________200 ж.
Құрастырушы: оқытушы А.Е. Егінбаева __________
Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Материктер мен мұхиттардың физикалық географиясы пәні бойынша
050609 – География мамандығының студенттері үшін
География және туризм кафедрасы
«__»_______________ 200__ж., хаттама № кафедра мәжілісінде ұсынылды
Кафедра меңгерушісі ______________ А.А. Калиева
Биология-химия факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды
«__»_______________ 200__ж., хаттама №
ОӘК төрайымы __________________ Г.К. Даржуман
Кіріспе
Әдістемелік нұсқаулар бұл пәнді оқитын университеттің география мамандығындағы студенттерге арналған. Әдістемелік жобаның мақсаты: жоғары таксондық дәрежедегі табиғи аумақтық кешендердің ерекшеліктері туралы түсініктерді қалыптастыру тәлімінде студенттердің географиялық ой-өрісін дамыту. Тапсырмалары студенттерде табиғат пен адам арасындағы әрекет етуінің аумақтық мәселелері туралы түсінігін қалыптастырады.
Әдістемелік нұсқаулық мамандықтың оқу жұмыс жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Мазмұны
Кіріспе
|
|
ТАҚЫРЫП 1 Дүниежүзілік мұхит
Зертханалық жұмыс № 1
|
|
ТАҚЫРЫП 2 Атлант мұхиты.
Зертханалық жұмыс № 2
|
|
ТАҚЫРЫП 3 Тынық мұхиты.
Зертханалық жұмыс № 3
|
|
ТАҚЫРЫП 4 Үнді мұхиты.
Зертханалық жұмыс № 4
|
|
ТАҚЫРЫП 5 Солтүстік Мұзды мұхит.
Зертханалық жұмыс № 5
|
|
ТАҚЫРЫП 6 Солтүстік Америка материгі.
Зертханалық жұмыс № 6
|
|
ТАҚЫРЫП 7 Еуразия материгі.
Зертханалық жұмыс № 7
|
|
ТАҚЫРЫП 8 Оңтүстік Америка материгі.
Зертханалық жұмыс № 8.
|
|
ТАҚЫРЫП 9 Африка материгі.
Зертханалық жұмыс № 9.
|
|
ТАҚЫРЫП 10 Австралия материгі.
Зертханалық жұмыс № 10
|
|
ТАҚЫРЫП 11 Антарктида материгі.
Зертханалық жұмыс № 11
|
|
1 САБАҚ.
ТАҚЫРЫП: Дүниежүзілік мұхит.
МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.
ЖОСПАР:
-
Картамен мұхиттардың шекараларын анықтау, оны кескін картаға түсіру.
-
Дүниежүзілік мұхитының түбіне батиграфиялық қимасын жасау (не экваторлық белдеу, не басқа белдеулер бойынша).
-
Кескін картада жер бедерінің ірі формаларын, пішіндерін түсіру, оның ішінде қазан шұңқырларын, ойыстарын және мұхит орталық жоталарын:
-
Атлант мұхиты: Капская, Ангольская, Гвинейская, Северо-Американская, Лабрадорская қазан шұңқырлары, Рейкъянес жотасы, Африкандық-Антарктикалық көтерілімі, Пуэрто-Рико, Оңтүстіксандвичев наулары;
-
Тынық мұхиты: Филиппинская, Коралловая, Фиджи қазан шұңқырлары, Гавайский, Новозеландский жоталары, Японский, Бонинский, Рюкю, филиппинский, Бугенвиля, Тонга, Кермадек науалары;
-
Үнді мұхиты: Аравийская, мадагаскарская қазан шұңқырлары, Орталық Үнді жотасы, Ява (немесе Зонд) науасы;
-
Солтүстік мұзды Мона (Ян-Маен аралдан бастап) жотасы.
Жоталарды бір тегіс қара сызықпен, қазан шұңқірларды атаулармен, науаларды бір тегіс көк сызықпен белгілеп көрсету.
-
Негізгі су массаларының типтеріне сипаттама беру.
-
Дүниежүзілік мұхитының түбіне батиграфиялық қимасын жасау (не экваторлық белдеу, не басқа белдеулер бойынша).
ӘДЕБИЕТ
-
Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
-
Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
-
Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
-
Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
-
Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
Атластар:
-
Атлас Африки. - М., 1968.
-
Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
-
Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
Көрінекі құралдар:
-
Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
-
Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
-
Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
2 САБАҚ.
ТАҚЫРЫП: Атлант мұхиты.
МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.
ЖОСПАР:
-
Кескін картаға биогеографиялық облыстарды түсіру.
-
Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.
-
Дүниежүзілік мұхитының негізгі морфоэлементтерінің кестесін пайдаланып, қайраң, беткей, шара, науалар аудандарының үлестерін санап шығу, оның негізінде диаграммасын (шеңберлік) құрастыру.
-
Жағалау сызықтарына сипаттама беру.
ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:
-
Атлант мұхитының номенклатурасы: Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, ағыстар, аралдар.
ӘДЕБИЕТ
-
Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
-
Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
-
Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
-
Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
-
Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
Атластар:
-
Атлас Африки. - М., 1968.
-
Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
-
Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
Көрінекі құралдар:
-
Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
-
Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
-
Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
3 САБАҚ.
ТАҚЫРЫП: Тынық мұхиты.
МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.
ЖОСПАР:
-
Тынық мұхитының 2 теңізіне салыстырмалы сипаттама беру.
-
Мұхиттың физикалық-географиялық орнына сипаттама беру (жоспар бойынша):
-
Шекаралары;
-
Градус торабында орналасуы;
-
Басқа мұхиттарға қарағанда орналасуы;
-
Материктерге қарағанда орналасуы;
-
Климаттық белдеулерде орналасуы;
-
Қорытынды: жануарлар дүниесі, табиғат жағдайларына орналасуының әсері.
-
Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.
ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:
-
Тынық мұхитының номенклатурасы: Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, ағыстар, аралдар.
ӘДЕБИЕТ
-
Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
-
Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
-
Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
-
Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
-
Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
Атластар:
-
Атлас Африки. - М., 1968.
-
Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
-
Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
Көрінекі құралдар:
-
Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
-
Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
-
Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
4 САБАҚ.
ТАҚЫРЫП: Үнді мұхиты.
МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.
ЖОСПАР:
-
Географиялық орналасуының Тынық мұхитпен салыстыруы.
-
Кейбір физикалық-географиялық белдеулерге сипаттама беру.
-
Жер бедері түбінің сипаттамасы.
ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:
-
Үнді мұхитының номенклатурасы: Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, ағыстар, аралдар.
ӘДЕБИЕТ
-
Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
-
Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
-
Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
-
Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
-
Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
Атластар:
-
Атлас Африки. - М., 1968.
-
Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
-
Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
Көрінекі құралдар:
-
Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
-
Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
-
Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
5 САБАҚ.
ТАҚЫРЫП: Солтүстік Мұзды мұхит.
МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.
ЖОСПАР:
-
Солтүстік Мұзды мұхитының мұздықтарына сипаттама беру.
-
Органикалық дүниенің ерекшеліктері.
-
Солтүстік Мұзды мұхитының минералды ресурстары.
ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:
-
Солтүстік Мұзды мұхитының номенклатурасы: Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар, ағыстар, аралдар.
ӘДЕБИЕТ
-
Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
-
Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
-
Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
-
Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
-
Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
Атластар:
-
Атлас Африки. - М., 1968.
-
Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
-
Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
Көрінекі құралдар:
-
Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
-
Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
-
Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
6 САБАҚ.
ТАҚЫРЫП: Солтүстік Америка материгі.
МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.
ЖОСПАР:
-
Негізгі терминдер мен ұғымдардың анықтамаларын беріңдер.
-
Ішкі сулардың ерекшеліктерін анықтайтын факторларды атаңдар.
-
Өзендер және көлдердің негізгі морфометриялық көрсеткіштерінің сипаттамаларын атаңдар.
-
Өзендер мен көлдердің қандай жіктемесін білесіңдер?
ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:
-
Кітап, карталар, атластар, анықтамалық әдебиеттің мәліметтерін пайдаланып, «Евразия және Солтүстік Американың ірі өзендерінің сипаттамасы» кестесін құрыңдар.
Өзен аты
|
|
|
|
|
|
|
Ұзындығы (км)
|
|
|
|
|
|
|
Бассейн ауданы (км2)
|
|
|
|
|
|
|
Бастауы мен сағасы
|
|
|
|
|
|
|
Ағындар оң
сол
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бассейндегі жауын-шашын қабаты (мм)
|
|
|
|
|
|
|
Жиналу көлемі (км3/жылына)
|
|
|
|
|
|
|
Орташа жылдық шығын (м3/сек)
|
|
|
|
|
|
|
Өлшенген шөгінділер көлемі (м3)
|
|
|
|
|
|
|
Жиналу режимі
|
|
|
|
|
|
|
Шаруашылықта пайдаланылуы
|
|
|
|
|
|
|
Экологиялық жағдайы
|
|
|
|
|
|
|
-
Құрылған кесте мәліметтері бойынша («Жиналу көлемі» жолы) өзендердің сулану диаграммасын құрыңдар. Континенттегі түрлі аймақтарындағы өзендердің жиналу көлемінің айырмашылықтарының себептерін түсіндіріңдер.
-
Келесі үлгі бойынша «Евразия және Солтүстік Американың ірі көлдерінің сипаттамасы» кестесін құрыңдар:
Көл аты
|
|
|
|
|
|
|
Орналасуы
|
|
|
|
|
|
|
Теңіз деңгейінен биіктігі (м)
|
|
|
|
|
|
|
Су айнасының ауданы (мың км2)
|
|
|
|
|
|
|
Тереңдігі(м) орташа
максималды
|
|
|
|
|
|
|
Қазаншұңқырдың пайда болуы
|
|
|
|
|
|
|
Тұздылығы
|
|
|
|
|
|
|
Органикалық дүниесі
|
|
|
|
|
|
|
Шаруашылықта пайдаланылуы
|
|
|
|
|
|
|
Экологиялық жағдайы
|
|
|
|
|
|
|
ӘДЕБИЕТ
-
Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
-
Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
-
Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
-
Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
-
Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
Атластар:
-
Атлас Африки. - М., 1968.
-
Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
-
Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
Көрінекі құралдар:
-
Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
-
Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
-
Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
7 САБАҚ.
ТАҚЫРЫП: Еуразия материгі.
МАҚСАТЫ: Географиялық орналасуын, жер бедерін, зерттеу тарихын, аумақтағы табиғат және қоғам арасындағы әрекеттің мәселелерімен танысу.
ЖОСПАР:
1 тапсырма.
Еуразия жағалауындағы Тынық, Атлант, Үнді және Солтүстік Мұзды мұхиты алаптарының теңіздерін атау және картада көрсету.
2 тапсырма.
«Теңіздердің жалпы географиялық ерекшеліктері» кестесін келесі үлгі бойынша құрастыру:
Теңіздер атауы
|
Ауданы (млн. км2)
|
Тереңдігі (м)
|
Температурасы
|
Тұздылығы (‰)
|
орташа
|
максимальды
|
қыс
|
жаз
|
|
|
|
|
|
|
|
3 тапсырма.
-
Келесі мәліметтерді картаға түсіріңіз. Әрбір мұхит шегінде оларды әр түрлі түспен көрсетңіз:
-
Ауданы – қоңыр
-
Тереңдігі – көк (орташа максимальды)
-
Температурасы: жазда – қызыл, қыста – қара түспен
-
Тұздылығы – жасыл түспен.
-
Ең үлкен және ең кішкентай, ең терең және ең таяз, ең жылы және ең суық, ең тұзды және ең тұщы теңіздерді табыңыздар.
4 тапсырма. Картографиялық және әдеби материалдарды пайдаланып, теңіздердің салыстырмалы сипаттамаларын жасау: Балтық және Қара теңіздер, Солтүстік және Охот теңіздері.
ҚОСЫМША СҰРАҚТАР:
Келесі жоспар бойынша бір теңіздің (таңдауларыңыз бойынша) кешенді физикалық-географиялық сипаттамасын дайындаңыздар:
-
Географиялық орналасуы, шекаралары, пішіні, жағалау сызығының тілімденуі және жағалау типі, шеткі нүктелері.
-
Қазаншұңқырының шығу тегі. Түбінің бедері, тереңдіктері. Пайдалы қазбалары.
-
Судың физикалық-химиялық қасиеттері (тұздылығы, температурасы, мөлдірлігі, динамикасы).
-
Теңіз орналасқан облыстың климаттық сипаттамасы.
-
Органикалық әлем ерекшеліктері. Теңіздің биологиялық ресурстары, олардың потенциалы және қолданылуы.
-
Теңіздің экологиялық жағдайы. Антропогенді іс-әрекеттің оң және теріс нәтижелері.
ӘДЕБИЕТ
-
Власова Т. В. Физическая география материков.- М.,1986.- Ч. 1-2.
-
Ерамов Е. А. Практикум по физической географии материков.- М., 1987.
-
Еремина В.А., Спрялин А. Н. Океаны.-М., 1997.
-
Степанов В.Н. Мировой океан. – М., 1982.
-
Физическая география материков и океанов/ Под ред. А. М. Рябчикова.- М., 1988.
Атластар:
-
Атлас Африки. - М., 1968.
-
Географический атлас для учителя средней школы. – М., 1984.
-
Физико-географический атлас мира.- М., 1964.
Көрінекі құралдар:
-
Глобустар мектептік М 1: 50 000 000
-
Демонстрациялық кестелер «Растительный мир материков», «Животный мир материков»
-
Қабырғаға ілетін әлем және материктер карталары
Достарыңызбен бөлісу: |