Өмір жолының белгілі бір кезеңінде бала балабақшаға келеді
жүктеу/скачать 17.44 Kb.
|
|
Балалық шақ-бұл адамның өміріндегі ерекше кезең, осы орайда баланың тұлға ретінде қалыптасуының алғы шарттары орындала бастайды . Балалардың тәжірибесі көбінесе адамның ересек өмірін анықтайды. Бала өмірді ата-анасының "көзінен" көреді, яғни ата-ана уақыт өте келе балаға "ұядан" кетуге, адамдар арасында өз орнын табуға, өзімен және басқалармен бірге өмір сүруді үйренуге мүмкіндік беретін өмір салтын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Олардың сүйіспеншілігі, қамқорлығы, эмоционалды жақындығы мен қолдауының арқасында бала өсіп, дамып, әлемге және айналасындағы адамдарға деген сенім сезімін қалыптастырады. Өмір жолының белгілі бір кезеңінде бала балабақшаға келеді. Мамандардың айтуынша баланың балабақшаға баруы өте маңызды. Балабақшада тәрбиеленген бала мектепке баруға ғана дайындалып қоймай, психологиялық әлеуметтік тұрғыдан да дайындалады. Сол орайда оны жаңа адамдар, ересектер мен балалар қоршап алады.Олар бұрын білмеген және оның отбасынан өзгеше қауымдастық құрайды. Солайша бала балабақшаға келгенде алғаш рет көптеген бейтаныс адамдармен кездеседі. Бұл ауысудың жеңіл, қиындықсыз болуы өте маңызды. Мұнда көп нәрсе тәрбиешілерге байланысты, сіз осы айырмашылықтардың себептерін түсініп, балабақшаға кіретін әр баланың мүдделерін, ұмтылысын түсінуіңіз керек немесе Василий Александрович Сухомлинскийдің сөзімен айтқанда, мектепке дейінгі мекеме жағдайында бейімделу процесін дұрыс және тиімді ұйымдастыру үшін “Баланың рухани әлеміне ену” керек. Ал енді нақтырақ айтатын болсақ ,ерте жастағы балаларды мектепке дейінгі бейімделу жағдайларына бейімдеу-бұл балаларды жаңа ортаға және балабақша күн тәртібіне бейімдеу процесі. Бұл процесс балалар үшін де, ата-аналар үшін де қиын болуы мүмкін. Сәтті бейімделуді қамтамасыз ету үшін қолайлы жағдай жасау және мұғалімдер мен ата-аналардың қолдауына ие болу маңызды. Балабақшаға бейімделу кезеңі әр балада әр алуан сипатта өтеді. Қалай болғанда да, ата-анасынан 6-8 сағатқа ажыраудың өзі балаға ғана қиын емес, оның анасы үшін де күйзелісті жағдай. Тәрбиешілер қаншалықты қамқор болса да, олардың ешқайсысы ана махаббаты мен оның айрықша ықыласына бөлендіре алмайды, себебі тәрбиешілер «екінші ата-ана» әрі орта есеппен 15-25 балаға ортақ. Кез келген ана мұны жақсы түсінеді, әйтсе де баланы өмір бойы жаныңда ұстау мүмкін емес, өйткені ол өмірдің жаңа сатыларымен танысып, жаңа дағдылар, өмірлік тәжірибе жинақтауы тиіс. Баланың мектепке дейінгі білім беру жағдайына бейімделуінің қажетті шарттары: ата-ана мен тәрбиешілердің іс-әрекетін үйлестіру, отбасы мен балабақшадағы баланың жеке ерекшеліктеріне көзқарастардың жақындасуы. Баланың балабақшаға дағдылану процесі айтарлықтай ұзақ және бала ағзасының барлық физиологиялық жүйелеріне айтарлықтай жүктемемен байланысты, ал ерте жастағы баланың бейімделу мүмкіндіктері шектеулі болғандықтан, жаңа әлеуметтік өмірге күрт көшу және стресстік күйде ұзақ болу эмоционалдық бұзылуларға немесе психофизикалық даму қарқынының баяулауына әкелуі мүмкін. Баланың отбасынан мектепке дейінгі мекемеге біртіндеп көшуі қажет, бұл бейімделудің оңтайлы курсын қамтамасыз етеді. Баланың балабақшаға бейімделуі өзінің психо - физиологиялық және тұлғалық ерекшеліктеріне, отбасылық қарым - қатынастарына, мектепке дейінгі мекемедегінің қатысу шарттарына байланысты. Әр бала балабақшаға өзіндікпен үйренеді. Бірақ, бірнеше заңдылықтарды атап өтуге болады.Мәселең, 2 - 3 жастағы баланың өзінің құрдастарымен қарым - қатынаста боламын деген қажеттігі жоқ, ондай сезім әлі қалыптасқан жоқ. Осы жастағы балаға ер жеткен адам ойынсеріктес, еліктеудің үлгісі және баланың тілектестік назарлығы мен ынтымақтастық қажеттілігін қанағаттандырады. Құрдастары осы қасиеттерді көрсете алмайды, өйткені өздері де осыған зарық. Осыдан бала балабақшаға тезірек бейімделе алмайды, өйткені анасымен құштарлық сезімі тығыз, анасының жоқ болғаны баланың қарқынды қарсылығын толғантады, әсіресе бала сезімтал және әсерлік болса.2 - 3 жастағы балалар бөтен адамдардан және қарым - қатынастың таныс емес жағдайларынан қорқады. Осы қорқыныштар – баланың балабақшаға бейімделуінің бір себебі. Кейбір жағдайда осы себептер баланы жылаушақты, құштарлықты, арланғышты, жарақатты қылады, бала жиі сырқаттанады, өйткені, стресстер жастық ағзаның паналаулық күштерін әлсіретеді. Ерте жастағы балаларды мектепке дейінгі мекемеге сәтті бейімдеудің негізгі принциптері: Біртіндеп танысу: Балалар қысқа сапарлардан бастап, болу уақытын біртіндеп арттыра отырып, жаңа орта мен күн тәртібімен біртіндеп танысуы керек. Ата-аналардың қолдауы: Ата-аналар баланың бейімделуінде маңызды рөл атқарады, сондықтан оларға қолдау көрсетіп, бейімделу процесі туралы хабарлау қажет. Жеке көзқарас: Әр бала әр түрлі, сондықтан бейімделуді ұйымдастырған кезде әр баланың ерекшеліктерін ескеру қажет. Қауіпсіз орта: Балалардың сәтті бейімделуі үшін олар өздерін сенімді сезінетін қауіпсіз және жайлы ортаны қамтамасыз ету қажет. Позитивті көзқарас: Тәрбиешілер мен ата-аналар сәтсіздіктерге емес, бейімделу процесінде баланың жетістіктеріне назар аудара отырып, оң көзқарасты сақтауы керек. Ойын әрекеті: Ойын-бұл жас балалардың жетекші іс-әрекеті, сондықтан оларға еркін ойнауға және тәуелсіз шығармашылыққа жеткілікті уақыт беру керек. Күн режимі: Жүйелілік пен болжамдылық балаларға өздерін сенімді сезінуге көмектеседі, сондықтан тұрақты рәсімдермен күн тәртібін құру маңызды. Осы қағидаларды сақтау ерте жастағы балалардың мектепке дейінгі жағдайына бейімделу процесін жеңілдетуге және оны барлық қатысушыларға ыңғайлы етуге көмектеседі. Сонымен қатар ата-ана баланы балабақшаға апармас бұрын алдын-ала дайындау ережелерін білу керек. 1.Баланың күн тәртібін балабақшадағы тәртіпке қарай сәйкестендіріп, өзі киініп, өзі шешінуге дағдыландыру; 2.Балаға ас дайындағанда әр түрлі көкөністер мен сүтті тағамдарды қосып, өзі тамақтанатындай дағдыға үйрету; 3.Қандай тағамдарды жақсы көретінін, қандай тағамдарға аллергиясының барын және баласын қалай еркелететінін тәрбиешіге ескерту; 4.Баласының қалай ұйықтайтынын, дәретке баруды қалай ататынын ескерту; 5.Ата-ана баласын балабақшаға алып келген күні тәрбиешімен тығыз байланыс жасап, «Міне, сенің сүйкімді апайың, керемет достарың»-деп, тәрбиешімен таныстыру; Қорытындылай келе, ерте жастағы балалардың мектепке дейінгі жағдайына бейімделуі олардың өмірінде маңызды рөл атқаратынын атап өтуге болады. Бұл процесс кішкентайлардың жайлы және үйлесімді дамуын қамтамасыз ету үшін ересектердің назарын, қамқорлығын және түсінуін қажет етеді. Тәрбиешілер, ата-аналар және қоршаған қоғамдастық балалардың сәтті бейімделуіне және олардың оқуға және әлеуметтенуге оң көзқарасын қалыптастыруға қолайлы атмосфера құру үшін ынтымақтасуы керек. жүктеу/скачать 17.44 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|