Windows ж‰йесін басќаруда ќолданылатын ќ±ралдар

2. Windows ж‰йесін басќаруда ќолданылатын ќ±ралдар.

Клавиатураны басќару ќ±рылѓысы ретінде пайдалану ‰шін сол ж‰йедегі командаларды орындайтын клавиштер комбинациясын білу ќажет.

Windows ж‰йесінде ж±мыс істеу тышќан арќылы оњай басќарылады. Тышќанда єдетте екі не ‰ш кнопка болады. Сол жаќ кнопкасы –негізгі ж±мыс істейтін, оњ жаќ кнопкасы-ќосымша, ортањѓысы-программаланатын деп аталады.

Тышќан арќылы мынадай операцияларды орындауѓа болады:

• 
  зависание (асылып т±ру);
  
• 
  щелчок (басу, шерту);
  
• 
  двойной щелчок (екі рет жылдам шерту);
  
• 
  щелчок правой кнопкой (оњ жаќ кнопкасы арќылы шерту);
  
• 
  перетаскивание (орнын ауыстыру);
  
• 
  протягивание (созу не кішірейту, µлшемін µзгерту);
  
• 
  специальное перетаскивание (оњ жаќ кнопка арќылы арнайы орын ауыстыру)
  

1. Ж±мыс столы, оны баптау.

2. Басќару панелі.

Әдебиеттер:

1. Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова

Р. Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.

2. Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.

3. А.Левин “Самоучитель работы на компьютере” Москва, 1997.

4. Г.Евсеев, С.Симонович “WINDOWS 98 полный справочник в вопросах и ответах”. Москва, 2001

Ж±мыс столын баптау ‰шін Пуск НастройкаПанель управленияЭкран командалар тізбегін не тышќан кµрсеткішін ж±мыс столыныњ бос жеріне єкеліп оњ жаќ кнопкасын басќанда шыѓатын контекстік мєзірдегі Свойства командасын тањдаѓанда шыѓатын Свойства: Экран деген терезеде Фон, Заставка, Оформление, Эффекты, Web-страницы, Параметры деген тізімнен керектісін тањдау арќылы ж‰зеге асады.

ПускНастройкаПанель управления командалар тізбегін орындаѓанда Панель управления терезесі ашылады. Б±л терезеде Windows ж‰йесін баптаушы элементтер жинаќталѓан.

Система – 4 ќосымша командасы бар Свойства:Система деген терезені ашады. 1-ші командасы Общий . М±нда б±л ќандай компьютер, Windows-тыњ ќандай версиясы орнатылѓан, оперативті жады ќанша, т.б. мєліметтер кµрсетілген. 2-ші командасы Устрйства. М±нда компьютерге орнатылѓан ќ±рылѓылардыњ драйверлерініњ тізімі кµрсетілген. Драйверлердіњ жаѓдайын, версиясын кµру ‰шін аттарыныњ ‰стіне тышќан кµрсеткішін єкеліп кнопканы екі рет басу керек. Егер ондаѓы ќандайда бір белгі ќызыл крестикпен белгіленсе, онда ќ±рылѓыныњ ќосылмаѓаны. Егер ќ±рылѓы басќа ќ±рылѓылармен конфликте болса, не д±рыс істемей жатса, онда олардыњ белгілерініњ ‰стінде сары леп белгісін байќауѓа болады.

1. Файл ±ѓымы, файл аты.

2. Папка, оныњ негізгі ќызметі.

3. Проводник терезесі.

1. 
   Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова Р. Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.
   
2. 
   Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.
   
3. 
   “Есептеуіш техника және программалау”, О. Камардинов, Алматы - 1997
   

Магниттік дискілерде саќталатын барлыќ информация файл деп аталатын байттар жинаѓы т‰рінде беріледі.

Файл – ќатты немесе иілгіш магниттік дискілерге жазылѓан атауы, µлшемі бар байттар жиынтыѓы.

Жалпы айтќанда файл б±л, бір программа, не бір текст, не бір сурет ќысќаша айтќанда бір типтегі берілгендердіњ кез- келген жиынтыѓыныњ дискіде саќталуы.

Єр файлдыњ аты болуы керек. Атсыз файл болмайды. Файл аты екі бµлімнен т±рады: файлдыњ µз аты жєне кењейтпесі.

Файл атыныњ ±зындыѓы MS DOS ж‰йесінде 8 символдан аспауы керек болѓан, ал WINDOWS ж‰йесінде 256 символѓа дейін пайдалана беруге болады, ал кењейтпесініњ ±зындыѓы 3 символдан аспау керек. Файл аты мен кењейтпесі н‰кте арќылы ажыратылады.

Файл атын жазуда MS DOS ж‰йесінде латынныњ ‰лкен, кіші єріптері, цифрлар, WINDOWS ж‰йесінде латынныњ, орыстыњ ‰лкен, кіші єріптері, цифрлар, сондай-аќ кейбір ќызметші сµздер символдар ќолданылады.

• 
  минус
  

$ доллар белгісі

# номер

& амперсанд

! леп белгісі

% процент белгісі

~ тильда

() {} жай жєне фигуралы жаќша

.sys, .drv, .vga, .ega т.б. – сыртќы ќ±рылѓылардыњ драйверлері, б±лар арќылы компьютер т‰рлі мониторлармен, клавиатурамен, принтермен, тышќанмен, орыс-ќазаќ алфабитімен ж±мыс істеуге бейімделеді.

.bat –MS DOS операциялыќ ж‰йесінде жазылѓан командалыќ файл.

.txt, .doc, .wri, т.б. –текстік файлдар.

.com, .exe –DOS-тыњ басќарумен тікелей орындалатын файл.

.BAS –Бейсик тілінде ќ±рылѓан программа.

.pas –Паскаль тілінде ќ±рылѓан программа.

.bak – орындалатын файлдыњ резервтік кµшірмесі.

Ескерту

• 
  Компьютердіњ клавиатура, монитор, принтер ќ±рылѓыларына стандартты атаулар берілген. Мысалы:
  

. PRN (PRINTER)- принтер

Пайдаланушыныњ б±ларды µз файлына кењейтілу ретінде енгізуі м‰мкін емес.

• 
  бір режимде, мысалы Бейсикте, не WORD-та ќ±рылатын екі т‰рлі файлѓа бірдей ат берілмеуі тиіс, себебі біріншісін екіншісі жойып жібереді.
  

Винчестерге (ќатты диск) С деген ат беріледі. Винчестерлердіњ аты оныњ санына байланысты ма? Жоќ. Ќазіргі винчестерлердіњ сиымдылыѓы бірнеше ондаѓан Гбайт болып жатыр. Ілгері MS DOS ж‰йесі сиымдылыѓы 32 Мбайтан кµп винчестермен ж±мыс істей алмаѓан. Б±л ќиындыќтан шыѓу ‰шін винчестерді сиымдылыѓы 28-32 Мбайт болатын логикалыќ дискілерге бµлген. Б±л логикалыќ дискілер С, Д, Е, ... деген атаулар алды. Осылайшаша бір винчестер болѓан к‰нніњ µзінде логикалыќ дискілердіњ саны бірнеше болды. Ќазір кµбінесе винчестрлерді С, Д деп екі бµледі. С логикалыќ дискісі ж±мысшы диск, ал Д логикалыќ дискісі файлдардыњ резервтік кµшірмесін, дистрибутивтерді саќтайтын диск ретінде ќолданылады.

Папка (каталог)-арнайы ат берілген файлдар тобы. Оѓан дискіге жазылѓан єр файлдыњ аты, ќанша байт орын алатыны, дискіге енгізілген календарлыќ датасы, уаќыты тіркеліп ќойылады. Б±л тіркеліп ќойлатын жазуларды файл сипаттамасы деп атайды.

Каталогты файл атауларын жинаѓыш жазу столыныњ суыртпасы сияќты кµзге елестету м‰мкін.

Т‰рлі режимдерге арналып дискіде ашылатын каталогтар кµп болуы да м‰мкін. Олардыњ атауларын жазылѓан дискіні негізгі не т‰бірлік каталог деп, онда жазулы каталогты ішкі не баѓыныњќы каталог деп атайды.

Бір каталогтыњ ішіне екіншісін, екінші каталогты ішіне ‰шіншісін ендіріп ќоюы да м‰мкін т.с.с. М±ндай ќ±рылымды каталогтар аѓашы деп, єр каталог, оѓан ендірілген ішкі каталогпен салыстырѓанда, бірінші дењгейлі деп аталады.

Операциялыќ ж‰йеніњ негізі єрекеттерініњ бірі – каталог ќ±ру, файлдар жазылатын дискініњ орындарын белгілеу, оларѓа файдарды жазу не олардан оќу, файлды бір дискіден екінші дискіге кµшіру, оѓан жања ат беру, не оны жою.

Дискілік файлдарды жєне операциялыќ ж‰йеніњ файлдармен ж±мыс істеу тєсілдерін файлдыќ ж‰йе деп атайды.

Ескерту. Екі т‰рлі каталогќа атаулары бірдей болатын файлдар мен ішкі каталогтарды жазу да м‰мкін. Операциялыќ ж‰йе оларды єр т‰рлі деп ќабылдайды.
3. Проводник терезесі.

Папкалармен жєне файлдармен ж±мыс істеуге арналѓан терезені ПускПрограммыПроводник командалары арќылы немесе SHIFT клавишін бір ќолмен басып т±рып ж±мыс столындаѓы Мой компьютер белгісіне тышќан кµрсеткішін єкеліп сол жаќ кнопкасын екі рет жылдам басу арќылы шаќырамыз. Терезе кµрінісі суреттегідей болады.

Керекті папканы аѓымдыќ ету ‰шін тышќан кµрсеткішін папка атыныњ ‰стіне єкеліп сол жаќ кнопкасын екі рет жылдам басу керек. Ішкі папкадан бірінші дењгейлі папкаѓа µту ‰шін ќ±ралдар панеліндегі Вверх кнопкасын басу керек.

Мысалы С:\Мои документы папкасыныњ ішінен жања папка ќ±ру керек:

1. 
   С дискісіндегі папкалар тізімі кµрсетілген бµлікте жања папка ќ±рылатын папканы аѓымдыќ етеміз, яѓни Мои документы папкасын аѓымдыќ етеміз.
   
2. 
   Кµлденењ мєзірдегі ФайлСоздатьПапку командасын орындаймыз. Мои документы папкасыыныњ мазм±нын жаѓында Новая папка деген жазу кµрінеді.
   
3. 
   Новая папка дегенді µшіріп клавиатурадан жања ат жазып тышќан кнопкасын екі рет шертеміз не Enter клавишін басамыз.
   

Мысалы, Мои документы папкасындаѓы Инф13.doc файлын Student папкасына кµшіру керек болсын:

1. 
   Мои документы папкасын аѓымдыќ етіп Инф13.doc файлын белгілеп аламыз.
   
2. 
   Кµлденењ мєзірдегі ПравкаКопировать командасын немесе ќ±ралдар панеліндегі Копировать кнопкасын басу.
   
3. 
   Student папкасын аѓымдыќ етіп кµлденењ мєзірдегі немесе ќ±ралдар панеліндегі Вставить командасын орындау.
   

1. 
   Керекті папканы аѓымдыќ етіп кµшірелетін файлды не файлдар тобын белгілеп алу.
   
2. 
   Копировать командасын орындау.
   
3. 
   Дискетті салу. Папкалар тізімі кµрсетілген бµлікте Диск3,5(А) дегенді аѓымдыќ етіп Вставить командасын орындау.
   
4. 
   С дискісін не оныњ ішіндегі кез-келген папканы аѓымдыќ ету, одан соњ дискетті алу.
   

Файлдардыњ орнын ауыстыру ‰шін жоѓарыдаѓы кµшіру єрекеттеріндегі Копировать командасыныњ орнына Вырезать командасын орындау керек.

1. 
   ¤шірелетін папканы, файлды немесе файлдар тобын белгілеп алу.
   
2. 
   Ќ±ралдар панеліндегі Удалить кнопкасын не Delete клавишін басу.
   

Файлдыњ контекстік мєзірі арќылы да файлды кµшіруге, атын ауыстыруѓа, µшіруге болады.

1. Microsoft Office 2000 пакетінің қолданбалы

программалары мен көмекші саласы.

2. Office интерфейсі.

3. Office көмекшісі.
Әдебиеттер:

1. Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова

Р. Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.

2. Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.

3. А.Левин. “Самоучитель работы на компьютере” Москва, 1997.

4. Г.Евсеев, С.Симонович “WINDOWS 98 полный справочник в вопросах и

ответах”. Москва 2001.

5. Дж. Куртер. А.Маркви. “MICROSOFT OFFICE 2000”. Санкт-Петербург, 2000

Word – текстік процессор.

Excel – электронды таблицаларды басқару программасы.

Access – берілгендер қорын басқару жүйесі.

Pover Point – презентациялар құру программасы.

Outlook – информациялық жүйе.

Publisher – баспа өнімдерін дайындау жүйесі.

Office 2000- пакетінің программаларының деңгейі алдыңғыларына қарағанда жоғары. Олар пайдаланушымен қосымшалар арасындағы ыңғайлы қарым – қатынасы, және интернетпен, басқада желілермен жұмыс істеуді қалыптастырады. Office 2000 пакетінің мынандай көмекші саласы бар:

Microsoft Graph – офистік қосымшалары түрлі диаграммалар құруға арналған программа.

Word Art -текстік графика программасы.

Clip Gallery – сурет, аудио және видеофайлдардың жинағы.

Барлық программаларда жұмыстың тиімділігін арттыруда септігі бар қысқа түсініктеме беретін Offiсe көмекшісі бар.

Offiсe 2000 пакеті оның қосымшаларының барлығының бірнеше жалпы фцункциялары болатынымен ыңғайлы. Мысалы Word – та, Access – те, Excel –де файлды сақтау үшін сохранит командасы қолданылады.

Office 2000 қосымшаларын жүктеудің үш түрлі тәсілі бар:

1. 
   Office панеліндегі сәйкес кнопкаға шерту арқылы.
   
2. 
   Негізгі мәзір арқылы.
   
3. 
   Негізгі мәзірге программы мәзірінің ішкі мәзіріндегі қосындылар арқылы.
   

Office 2000 қосышаларында бір типті интерфейс қолданылады. Егер сіз Excel терезесімен жұмыс істесеңіз, Word терезесімен жұмыс істеу қиын болмайды. Демек әртүлі қосымшаларда ортақ нәрсе көп.

Терезенің бірнші қатарында тақырыптар қатары орналасқан. Оның оң жағында – үш кнопкасы бар. Бұлар терезенің өлшемдерін өзгерту, жабу үшін қолданылады.

Әрбір қосымшадағы жұмыс істейтін облыс –документ терезесі деп аталады. Мұнда берілген прогрммамен жұмыс істеуге қажетті барлық құралдар - айналдыру жолағы, күй қатары, командалар панелі орналастырылған.

Командалар панелінің екі типі бар: мәзір қатары және құралдар панелі. Мәзір қатарында командалар категорияларға біріктірліген.

Құралдарда панелінде орындайтын әрекетке қатысты суретпен белгіленген кнопкалар орналасқан. Осы кнопкалар арқылы керекті командаларды тез орындауға болады.

Көмекші ( помощник ) – пайдаланушы мен программалар арасында дұрыс қатынасты орнату үшін Microsoft компаниясының қосқаны. Қосымшалар аралығында көмекші үшін шекара жоқ, ол Office 2000 қосымшаларының барлық сұраулары бойынша анықтама береді. Бірнеше көмекшінің ішінен біреуін оның контекстік мәзірінен таңдауға болады. Көмекші қосымша терезесінің ішінде емін –еркін қозғалып мәселені шешудің тиімді әдістерін табуға септігін тигізетін кеңестер беріп отырады. Сіз қандай да бір жаңа командамен не бір қиындыққа кездессеңіз көмекші көмегін ұсынады. Көмекшіге тышқанды алып келіп оң жақ кнопкасын басып контекстік мәзірден Параметры командасын таңдасақ Помощник диалогтық терезесі ашылады. Керекті параметрлерімізді өзгертуіміз мүмкін. Параметрлердің өзгеруі көмекшінің кез-келген қосымшадағы әрекетіне әсер етеді.

Файлдармен жұмыс істеу.

Жаңа документ құру .

Файлды сақтау.

Файлды жабу.

Файлды ашу.

Алдын ала көру және қағазға басу.

Редакциялау.

, Delete клавиші

Отменить, вернуть.

Правописание.

Белгілеу, орнын ауыстыру, көшіру.

1. WORD редакторын тағайындау, іске ќосу, ж±мысын аяќтау.

2. WORD редакторыныњ терезесі.

3. Ќ±жаттарды саќтау жєне ашу.

4. Форматтау ж±мыстары.
Әдебиеттер:

1. Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова

Р. Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.

2. Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.

3. А.Левин. “Самоучитель работы на компьютере” Москва, 1997.

4. Г.Евсеев, С.Симонович “WINDOWS 98 полный справочник в вопросах и

ответах”. Москва 2001.

5. Дж. Куртер. А.Маркви. “MICROSOFT OFFICE 2000”. Санкт-Петербург, 2000

Қазіріг компьтерлік технологияда орындауға болатын кез-келген операція бұл ортада жүзеге асырыла береді.

Жалпы WORD редакторында типография жұмысына коректі баспа материалдарын теруден бастап, олардың оригинал макетін толық жасауға дейінгі барлық жұмыс орындалады.

М±нда құжаттармен кестелерді көрікті етіп безендіруге қажет көптеген дайын шаблондар, стильдер, қарапайым графиктік бейнелерді салатын аспаптар жеткілікті.

Орналастырылған WORD редакторын іске қосу бірнеше тәсілмен жүзеге асырылады:

1.Басқару тақтасындағы іске қосу (Пуск) менюінің, Орындау (Выполнить) командасының көмегімен, бұл тәсіл редактордың қосымша параметрін іске қосуға арналған.

2.Программалардың Microsoft Office тобындағы WORD шартбелгісінде тышқанды екі рет шерту арқылы.

3.WORD редакторына дайындалған құжаттың шарт белгісіне тышқан курсорын жеткізіп, он екі рет шерту арқылы.

Редактормен жұмысты аяқтау кез-келген стандартты тәсілдермен жүргізіледі.

-Файл→Шығу меню командасын таңдау арқылы.

• 
  WORDнегізгі терезесінің жүйелік менюдегі Жабу командасын таңдау.
  
• 
  Тікелей Alt+F₄ пернелерін басу.